Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 08 sierpnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny - Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Jarosław Tyrpa

Sędziowie: SO Krzysztof Lisek (spr)

SR (del) Anna Kruszewska

po rozpoznaniu w dniu 08 sierpnia 2016 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi:

- A. I.

przy uczestnictwie:

- Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza w Krakowie

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym dla Krakowa – Podgórza w Krakowie pod sygn. XII Co 3300/15/P

postanawia:

I.  stwierdzić przewlekłość postępowania w sprawie o sygn. akt XII Co 3300/15/P prowadzonej w Sądzie Rejonowym dla Krakowa Podgórza w Krakowie

II.  przyznać od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie na rzecz skarżącej A. I. kwotę 2 000 (dwa tysiące złotych);

SSO Krzysztof Lisek SSO Jarosław Tyrpa SSR Anna Kruszewska

UZASADNIENIE

W dniu 9 czerwca 2016 r. A. I. złożyła skargę o stwierdzenie przewlekłości postępowania w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Krakowa–Podgórza w Krakowie pod sygn. akt XII Co 3300/15/P wnosząc również o przyznanie jej kwoty pieniężnej zgodnie z art. 12 ust 4 cytowanej ustawy. W uzasadnieniu wskazała, iż w dniu 17 marca 2014 r. wniosła skargę na czynność komornika sądowego. Sąd przez okres co najmniej 9 miesięcy zwlekał z nadaniem sprawie sygnatury, co uczynił pod koniec 2015 r. Jednocześnie Sąd zaniechał zbadania skargi, bowiem w maju 2014 r. przysądził własność lokalu na rzecz pierwszego i jedynego licytanta. W przedmiocie skargi z dnia 17 marca 2014 r. Sąd orzekł w dniu 9 maja 2016 r. tj. po 2 latach i 2 miesiącach. W ocenie skarżącej okres prowadzonego postępowania ze skargi na czynność komornika nie znajduje usprawiedliwienia ani w zawiłości problematyki ani w trudnościach z dziedziny postępowania dowodowego.

W następstwie wniesienia powyższej skargi Prezes Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza w Krakowie zgłosił udział Skarbu Państwa w postępowaniu wywołanym skargą oraz wniósł o jej oddalenie. W uzasadnieniu podniósł m.in., że długotrwałość postępowania była wywołana w znacznej mierze działaniem samej dłużniczki (m.in. składanie niepodpisanych pism). Dłużniczka dysponuje doświadczeniem procesowym, gdyż nader często w sprawach egzekucyjnych korzysta z instytucji skargi na czynności komorników oraz ze środków zaskarżenia na orzeczenia sądów. Uzupełnianie braków formalnych wydłuża istotnie czas trwania postępowania. Podobny skutek wywierają wnioski incydentalne dotyczące np. zwolnienia od kosztów. Z treści skargi nie wynika, aby rzekoma przewlekłość postępowania miała jakikolwiek negatywny wpływ na interesy dłużniczki. Sąd Rejonowy w sprawie objętej skargą podejmował czynności w rozsądnych terminach.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Skarga jest zasadna.

Analiza akt sprawy XII Co 3300/15/P, objętej skargą o stwierdzenie przewlekłości, przedstawia się następująco: W dniu 17 marca 2014 r. dłużniczka A. I. wniosła skargę na czynność komornika sądowego w postaci postanowienia z dnia 18 lutego 2014 r. o oddaleniu wniosku dłużnika o dodatkowy opis i oszacowanie nieruchomości lokalowej nr (...), położonej przy ul. (...) w K., obj. KW nr (...). W skardze zawarto także wniosek o zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Powyższa skarga wpłynęła do Sądu Rejonowego w dniu 20.03.2014 r. i tego samego dnia został wpisana do repertorium Co i przedzielona sędziemu referentowi. Zarządzeniem z dnia 28.03.2014 r. skarżąca została wezwana do uzupełnienia braków formalnych i fiskalnych skargi na czynność komornika poprzez podpisanie skargi, uiszczenie kwoty 100 zł tytułem opłaty sądowej, dołączenie 1 odpisu skargi, w terminie 7 dni pod rygorem odrzucenia skargi. Wezwanie obejmujące treść zarządzenia zostało wysłane na adres dłużniczki w dniu 15.04.2014 r. (data doręczenia – 05.05.2014 r.). Postanowieniem z dnia 6 maja 2014 r. przysądzono własność przedmiotowego lokalu. Dłużniczka pismem złożonym osobiście w sądzie w dniu 15.05.2014 r. uzupełniła braki, przedkładając w załączeniu 2 podpisane egzemplarze skargi wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sadowych. Następnie zarządzeniem z dnia 23.05.2014 r. (ekspediowanym w dniu 09.06.2014 r.) dłużniczka została wezwana do uzupełnienia w terminie tygodnia braków wniosku o zwolnienie od kosztów poprzez przedłożenie podpisanego i należycie wypełnionego oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania pod rygorem zwrotu wniosku. W dniu 10.07.014 r. (data wpływu pisma) skarżąca przedłożyła uzupełniony formularz oświadczenia majątkowego. Postanowieniem z dnia 14,.07.2014 r. Sąd Rejonowy oddalił wniosek dłużniczki o zwolnienie od kosztów sądowych, którego odpis został jej doręczony w dniu 19.08.2014 r. Dłużniczka zaskarżyła powyższe postanowienie zażaleniem złożonym w dniu 26.08.2014 r. (data wpływu do sądu – 28.08.2014 r.), które zawierało braki formalne. W odpowiedzi na wezwanie o braki zażalenia z dnia 26.08.2014 r., pismem z dnia 15.10.2014 r. (data wpływu do sądu) dłużniczka złożyła 1 odpis zażalenia. Następnie zarządzeniem z dnia 27.10.2014 r. została wezwana o uzupełnienie kolejnego braku zażalenia z dnia 26.08.2014 r. w postaci braku własnoręcznego podpisu. Doręczenie wezwania nastąpiło w dniu 27.11.2014 r., a wykonane przez skarżąca w dniu 04.12.2014 r. Postanowieniem z dnia 07.11.2014 r. Sąd Rejonowy sprostował z urzędu oczywista omyłkę zawartą w postanowienie z dnia 14.07.2014 r. w postaci błędnej daty wydania orzeczenia i rozpoznania sprawy. Odpis zażalenia z dnia 26.08.2014r. w dniu 06.02.2015 r. dostarczono wierzycielowi w postępowaniu egzekucyjnym, a w dniu 18.02.2015 r. akta sprawy przekazano Sądowi Okręgowemu celem rozpoznania zażalenia dłużniczki od postanowienia z dnia 14.07.2014 r. W dniu 05.03.2015 r. Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił zażalenie, w związku z czym dłużniczkę wezwano o opłatę od skargi (data odbioru wezwania -12.05.2015 r.). Oplata została uiszczona przed skarżącą 19.05.2015r., ale do akt nie dołączono dowodu wpłaty, w związku z czym skargę na czynność komornika odrzucono w dniu 08.06.2015 r. Jednakże na skutek zażalenia dłużniczki, po wyjaśnieniu sprawy, postanowienie to zostało uchylone na zasadzie art. 395 § 2 k.p.c. w dniu 26.11.2015 r. Równocześnie Sąd w uwzględnieniu wniosku skarżącej zawiesił postępowanie egzekucyjne prowadzone pod sygn. KM 38/10 do czasu rozpoznania niniejszej skargi. W dniu 09.05.2016 r. Sąd umorzył postępowanie wywołane skargą. W uzasadnieniu wskazał, że wobec umorzenia egzekucji na wniosek wierzyciela wydanie postanowienia w przedmiocie rozpoznania skargi na czynność komornika stało się zbędne i orzekł na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Zażalenie na to postanowienie złożyła dłużniczka w wymaganym terminie.

Zdaniem Sądu Okręgowego przedstawiony stan faktyczny uzasadnia stwierdzenia, że w postępowaniu ze skargi na czynność komornika wystąpiła nieuzasadniona przewlekłość postępowania.

Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz.1843 z późn.zm.) strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania). Dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd, w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty albo czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego, uwzględniając charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania. Ocena, czy zaistniała przewlekłość zawsze musi odnosić się do realiów konkretnej sprawy i przyjętego trybu postępowania. Pojęcie przewlekłości generalnie dotyczy stanów czy zdarzeń nadmiernie rozciągniętych w czasie, przy czym nie jest zależna jedynie od upływu czasu i subiektywnych odczuć strony, ale od czynników obiektywnych oraz czasu niezbędnego do podejmowania działań zgodnych z obowiązującymi przepisami, przewidującymi prowadzenie określonych procedur. W przypadku spraw sądowych chodzi o to, by podejmowane czynności odbywały się bez zbędnej zwłoki, której nie dałoby się uzasadnić, a która wskazywałaby na bezczynność sądu lub bezproduktywność jego działań. Tylko więc nadmierne odstępstwa od czasu koniecznego do wykonania określonych czynności sądowych, prac i procedur mogą być uznawane za tworzące stan nieuzasadnionej zwłoki, o jakim mowa w ustawie (m.in. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 11.05.2005r., II S 26/05, LEX nr 151808).

Przenosząc powyższy wywód na okoliczności przedmiotowej sprawy należy w pierwszej kolejności wskazać, że na ogólną długotrwałość postępowania niewątpliwie rzutowało składanie przez skarżącą pism procesowych obarczonych brakami formalnymi, uniemożliwiającymi nadanie im dalszego biegu, w związku z czym skarżąca była wzywana do ich usunięcia. Powyższa sytuacja dotyczyła zarówno samej skargi na czynność komornika, jak i wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych oraz zażalenia na postanowienie o jego oddaleniu. Każde takie wezwanie, podobnie jak rozpoznawanie samego wniosku o zwolnienie oraz zażalenia, wydłużało merytoryczne rozpoznanie sprawy.

Wskazać jednak należy, że o ile w okresie do wydania postanowienia o odrzuceniu skargi, to skarżąca ponosi odpowiedzialność za długotrwałość postępowania, to w okresie od dnia 8-06-2015r.(wydanie orzeczenia o odrzuceniu skargi) do dnia 9-05-2016 (zakończenie postępowania) postępowanie było dotknięte przewlekłością. Postanowienie o odrzuceniu skargi zostało wydane na skutek niedołączenia do akt informacji o uiszczeniu przez stronę opłaty, zatem uwzględniając nawet termin do ściągnięcia akt i uzasadnienia czynności Komornika , sprawa powinna zostać zakończona najpóźniej do sierpnia / września 2015r.

Nadto należy podnieść, że w sprawie egzekucyjnej doszło do uchylenia postanowienia o przybiciu i przysądzeniu nieruchomości i końcowo Komornik aktualizował wycenę (vide uzasadnienie k. 73 akt XII Co 3300/15/P).

Odnosząc się do przyczyn przewlekłości w tej sprawie, wskazać należy, że w sytuacji gdy sędziwie są obciążeni referatami po kilkaset spraw, mając na uwadze konieczność orzekania 2 razy w tygodniu, przygotowania się do rozpraw , sporządzania uzasadnień, uwzględniając obowiązek wnikliwego rozpoznania każdej sprawy – w takim systemie pracy jaki obecnie funkcjonuje w wymiarze sprawiedliwości - nie sposób obciążać sędziego jakąkolwiek odpowiedzialnością za zaistnienie przewlekłości. Sędzia obiektywnie nie jest w stanie wykonywać czynności terminowo.

Opóźnień w rozpoznaniu przedmiotowej sprawy i podejmowaniu w niej czynności w kontekście stwierdzenia przewlekłości postępowania, nie można usprawiedliwiać wadliwie funkcjonującym systemem, brakami kadrowymi, nawet jeśli odpowiedzialność za ich wystąpienie nie leży po stronie Sądu (Sędziów orzekających czy Przewodniczącego Wydziału), Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki było skutkiem przyjętych przez państwo polskie zobowiązań międzynarodowych i orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który w wyroku z dnia 26 października 2000 roku w sprawie Kudła przeciwko Polsce (skarga nr 30210/96) stwierdził, że w krajowym porządku prawnym brak jest instrumentu prawnego zapewniającego skarżącym dochodzenie prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie w rozumieniu art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Obowiązek przestrzegania przyjętych zobowiązań międzynarodowych i zapewnienia obywatelom ochrony w celu ich dochodzenia spoczywa na państwie jako takim. Dlatego też obowiązek zorganizowania warunków należytego sprawowania władzy jurysdykcyjnej spoczywa na wszystkich jego władzach (organach). Nie można go odnosić tylko do organów władzy sądowniczej (wymiaru sprawiedliwości). Państwo ma więc obowiązek takiego zorganizowania warunków sprawowania władzy jurysdykcyjnej (w tym zapewnienia optymalnej obsady kadrowej), aby nie dochodziło do przewlekłości postępowania (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2005 r., III SPP 34/05, OSNP 2005 nr 20, poz. 327 oraz z dnia 3 czerwca 2005 r., III SPP 109/05, OSNP 2006 nr 1-2, poz. 33). Brak zapewnienia należytej kadry do obsługi referatów sędziów i ich nadmierne obciążenia, jakkolwiek faktycznie uniemożliwiające sprawne rozpoznawanie spraw, nie może jednak usprawiedliwiać państwa, jako podmiotu naruszającego postanowienia Konwencji. Władze państwowe (ustawodawcza, wykonawcza) powinny podjąć przedsięwzięcia (legislacyjne, organizacyjne, finansowe), które pozwoliłyby na rozpoznanie spraw bez nieuzasadnionej zwłoki. Konwencja nakłada bowiem na państwa obowiązek zorganizowania systemu prawnego w sposób umożliwiający sądom spełnienie wymagań art. 6 ust. 1 Konwencji (por. orzeczenie ETPCz z dnia 13 lipca 1983 r., skarga nr 8737/79, w sprawie Zimmermann i Steiner przeciwko Szwajcarii).

Z tego też względu, nawet jeśli za zaistniałą sytuację w sprawie skarżącej nie ponosi odpowiedzialności Sąd Rejonowy, w tym w szczególności orzekający w sprawie Sędziowie i również muszący się uporać z nadmiarem akt postępowania międzyinstancyjnego Przewodniczący Wydziału, to niewątpliwie ponosi ją Państwo. Odpowiednie organy władzy państwowej organizujące działanie wymiaru sprawiedliwości winny mieć na uwadze, że sędzia mający na biegu kilkaset spraw w referacie, nie będzie w stanie zapewnić dochowania terminów z przyjętych zobowiązań międzynarodowych i wprowadzonych uregulowań krajowych. Jak wyjaśnił w swoim orzecznictwie Europejski Trybunał Praw Człowieka wprowadzona do polskiego porządku prawnego skarga na przewlekłość postępowania jest skutecznym środkiem zapobiegającym zarówno naruszeniu prawa do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie (art. 6 ust. 1 Konwencji) lub jego kontynuacji oraz zapewniającym odpowiednie zadośćuczynienie za każde naruszenie, które już miało miejsce (por. decyzja z dnia 24 maja 2005 r. w sprawie 50428/99 Dziedzic przeciwko Polsce; decyzja z 1 marca 2005 r. w sprawie 24549/03 Michalak przeciwko Polsce; decyzja z 1 marca 2005 r. w sprawie 15212/03 Charzyński przeciwko Polsce). Samo jednak wprowadzenie tej regulacji nie może być jednak tylko teoretyczne, a przyjęty przez państwo środek winien być efektywny (por. wyrok z 20 lutego 1991 r. w sprawie 11889/85 Vernillo przeciwko Francji; wyrok z 19 lutego 1998 r. w sprawie 26102/95 Dalia przeciwko Francji; wyrok z 14 czerwca 2005 r. w sprawie 61444/00 Krasuski przeciwko Polsce; wyrok z 26 października 2000 r. w sprawie 30210/96 Kudła przeciwko Polsce). O efektywności danego środka można mówić wówczas, gdy państwo zapewnia realne warunki umożliwiające sądom rozpoznanie spraw w rozsądnych terminach i w zgodzie ze standardami Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Ich niedostateczne zapewnienie oznacza naruszenie Konwencji, a to skutkować musi odpowiedzialnością państwa, niezależnie od organów odpowiedzialnych za taki stan rzeczy.

Uznając skargę za uzasadnioną, Sąd Okręgowy na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r., zasądził na rzecz skarżącej spółki kwotę w wysokości 2 000 zł, uznając, że przewłoka w badanym okresie była dostatecznie długa oraz wpłynęła na wydłużenie postępowania.

SSO Krzysztof Lisek SSO Jarosław Tyrpa SSR Anna Kruszewska