Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 14 marca 2019 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia SO Katarzyna Biernat – Jarek (sprawozdawca)

Sędziowie: SO Anna Nowak

SO Krystyna Dobrowolska

po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2019 roku w Krakowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi H. S. (1)

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu przed Sądem Rejonowym dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie do sygn. akt I C 2583/14/K

1.  stwierdzić, że w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym dla Krakowa-Krowodrzy w Krakowie do sygn. akt I C 2583/14/K doszło do przewlekłości postępowania;

2.  przyznać skarżącemu H. S. (1) od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie kwotę 4000 złotych (cztery tysiące);

3.  zalecić Sądowi Rejonowemu dla Krakowa – Krowodrzy wyznaczanie terminów rozpraw w odstępach nie przekraczających 6 tygodni;

4.  oddalić skargę w pozostałej części;

5.  zwrócić skarżącemu z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa Krowodrzy w Krakowie kwotę 200 zł ( dwieście złotych) uiszczoną tytułem opłaty od skargi;

6.  zasądzić od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie na rzecz skarżącego kwotę 242 (dwieście czterdzieści dwa) zł z tytułu zwrotu kosztów postępowania wywołanych wniesieniem skargi.

SSO Anna Nowak SSO Katarzyna Biernat-Jarek SSO Krystyna Dobrowolska

UZASADNIENIE

Skarżący H. S. (1) złożył skargę w trybie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki i domagał się stwierdzenia przewlekłości postępowania cywilnego w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Krakowa- Krowodrzy w Krakowie, do sygn. akt I C 2583/14/K i przyznania od Skarbu Państwa kwoty 5000 zł. Domagał się także wydania zaleceń sądowi rozpoznającemu skargę do podjęcia w wyznaczonym terminie określonych czynności zmierzających do koncentracji materiału dowodowego i podsumowania stanowisk stron.

W odpowiedzi na skargę Skarb Państwa - Prezes Sądu Rejonowego dla Krakowa- Krowodrzy w Krakowie wniósł o jej oddalenie, wskazując na obiektywne trudności , które przedłużały postępowanie , a wynikłe z długotrwałej choroby sędziego referenta i w konsekwencji zmiany referenta w sprawie , zaginięcia akt i akcji strajkowej pracowników sądu, które spowodowały odwołanie rozpraw. Zwrócił także uwagę na fakt iż samochód , którego dotyczy żądanie zapłaty odszkodowania był przedmiotem dwóch innych postepowań odszkodowawczych , co komplikowało przebieg postepowania dowodowego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Stosownie do treści art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2004 roku, Nr 179, poz. 1843 ze zm.) przewlekłość postępowania zachodzi, jeżeli postępowanie w sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd, w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty, uwzględniając charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wnosi skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuca przewlekłość postępowania.

Odnosząc się do wskazanych w skardze okresów bezczynności stwierdzić należy , że pozew w przedmiotowej sprawie wpłynął do Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie w dniu 4.09.2014 r. i dotyczył zapłaty pozostałej części odszkodowania , za szkodę do której doszło w dniu 7.09.2011 r. , zatem trzy lata po zaistnieniu szkody , co niejako na wstępie w sposób znaczący utrudnia prowadzenie postepowania dowodowego.

Po złożeniu odpowiedzi na pozew i dokumentacji związanej z likwidacją szkody w dn. 31.10.2014 r. termin rozprawy w dniu 22 listopada 2014 r. wyznaczony został na dzień 10.03.2015 r. zatem w odstępie 3,5 miesiąca. Na rozprawie przesłuchany został świadek , natomiast nie wezwano na rozprawę powoda , o przesłuchanie którego wniosła w odpowiedzi na pozew strona pozwana, rozprawa uległa odroczeniu na termin 2.06.2015 r. ( 2,5 miesiąca ) celem przesłuchania powoda, do czego doszło na rozprawie w dn. 2.06.2015 . Dopuszczony też został dowód z opinii biegłego oraz zobowiązano powoda do przedłożenia dokumentów związanych z zakupem pojazdu sprowadzonego z USA. Odezwę do biegłego skierowano w dn. 28.08.2015 r. zatem ponad 2,5 miesiąca po rozprawie , zaś biegły zwrócił akta w dniu 20.11.2015 r.

Po złożeniu opinii strona pozwana zwróciła uwagę , że samochodu V. o nr rej,. (...) dotyczę jeszcze inne sprawy , w których chodzi o kolizję z 12 maja 2011 roku i z dnia 16.12.2011 r. (I C 3518/14/K i I C 2527/13/K).

Powód odpowiedź na zarzuty złożył w dn. 25.01.2016 r.

W dn. 11.03.2016 r. wydano zarządzenie w przedmiocie sporządzenia kopii dokumentów z akt I C 3518/14/K oraz w zakresie dołączenia dowodów doręczenia opinii (w aktach zalegały już złożone przez obie strony zarzuty do opinii biegłego) . Należy stwierdzić , że od 25.01.2016 r. do 24 maja 2016 r. ( 4 miesiące) w sprawie nie podjęto żadnych czynności zmierzających do merytorycznego jej rozpoznania , dopiero w dn. 24.05.2016 r. wyznaczony został na dzień 9.08.2016 r. ( 2,5 miesiąca) termin rozprawy , na którą wezwano biegłego sądowego – zgodnie z wnioskiem powoda , który na tej rozprawie cofnął wniosek o przesłuchanie biegłego.

Na rozprawie w dn. 9.08.2016 r. (zgodnie z wnioskiem strony pozwanej) Sąd zadecydował o skonfrontowaniu zakresu uszkodzeń w samochodzie powoda , a to z uwagi na inne kolizje w których uczestniczył ten pojazd, tym bardziej że ich strefy mogły się pokrywać i w tym celu dopuszczony został przy sprzeciwie powoda dowód z uzupełniającej opinii biegłego.

Odezwę do biegłego skierowano w dniu 2.11.2016 r. ( 3 miesiące po rozprawie).

Biegły złożył opinię wraz z aktami w dn. 7.02.2017 r. ( 3 miesiące).

Zarządzenie dotyczące doręczenia opinii (z 29.03.2017) , wykonano 27.04.2017 r. W sumie od złożenia opinii do czasu zarządzenia o doręczeniu jej pełnomocnikom upłynęło ok. 2,5 miesiąca).

Zarzuty powoda do opinii wpłynęły w dn. 9.06.2017 r.

W dn. 5.09.2017 r. doszło do zmiany referenta w sprawie wobec zwolnienia lekarskiego poprzedniego referenta) . W efekcie tej zmiany termin rozprawy w dn. 22.12.2017 r. wyznaczony został na 23.04.2018 r. , co oznacza, że w sprawie w okresie 10 miesięcy podjęto tylko jedną czynność zmierzającą do merytorycznego rozpoznania sprawy. Wskazać przy tym należy , że w dn. 06.04.2018 r. nastąpiła zmiana terminu na 11.05.2018 r.

Na rozprawie w dn. 11 maja 2018 r. po złożeniu ustnej opinii uzupełniającej przez biegłego, także wobec zarzutów strony pozwanej - Sąd podjął decyzję o sporządzeniu kolejnej opinii uzupełaniającej (przy sprzeciwie powoda ) , wyznaczając jednocześnie termin rozprawy na 8.10.2018 r. , do której nie doszło z uwagi na zagubienie akt. Wyznaczona na 10.12.2018 r. również nie doszła do skutku z uwagi na akcje protestacyjną pracowników Sądu. Na terminie rozprawy w dn. 11.02.2019 r. okazało się że nie wykonano zarządzenia w przedmiocie doręczenia opinii uzupełniającej , której odpisy doręczono na rozprawie , która na wniosek stron została odroczona z terminem na 28.02.2019 r.

Wskazać przy tym należy , że na rozprawie w dn. 28.02.2019 roku przesłuchany został biegły na okoliczność wydanej opinii uzupełniającej. Okazało się także , że na podstawie umowy cesji H. S. (2) zbył wierzytelność objętą niniejszym postępowaniem , o czym na rozprawie poinformował M. S., który zgłosił się w charakterze powoda.

W konsekwencji rozprawa uległa odroczeniu na dzień 21 marca 2019 r. , a to wobec umożliwienia stronie pozwanej zajęcia stanowiska w związku ze zbyciem wierzytelności przez powoda.

W przedmiotowej sprawie stwierdzić należy, że okresy przewlekłości wiążą się z odległymi terminami wyznaczanych rozpraw (z odstępami 3 – 3,5 miesiąca od daty jej wyznaczenia), brakiem koncentracji czynności procesowych podejmowanych przez sąd , zwłaszcza w pierwszych latach postępowania oraz kłopotami organizacyjnymi związanymi z chorobą referenta, zmianą referenta oraz praca sekretariatu.

W 2015 roku okres bezczynności wynosił ok. 8 miesięcy. Po złożeniu pozwu w dn. 4.09.2014 r. i odpowiedzi na pozew w dn. 31.10.2014 r. pożądanym było wyznaczenie rozprawy (zważywszy na okres świąteczno-noworoczny) w I połowie 2015 roku. Tymczasem rozprawa wyznaczona została na 10.03.2015 r. Druga rozprawa był zbędna albowiem zważywszy na przedmiot sprawy i wnioski dowodowe w zakresie przesłuchania jednego świadka i powoda obie osoby mogły zostać przesłuchane na pierwszej rozprawie, na której mógł zostać również dopuszczony dowód z opinii biegłego – brak koncentracji czynności w tym zakresie; nie znajdujące też uzasadnienia zwlekanie ze skierowaniem odezwy do biegłego ( druga rozprawa 2.06.2015 , zarządzenie referenta 22.07.2015 , ekspedycja odezwy 25.08.2015 ).

W 2016 roku – po złożeniu zarzutów do opinii w dn. 25.01.2016 r. do rozprawy w dn. 9.08.2016 r. nie podjęto żadnych czynności (poza wyznaczaniem rozprawy za wezwaniem biegłego o co wnosił w zarzutach powód) , po czym po rozprawie przez niespełna trzy miesiące nie kierowano do biegłego odezwy, w konsekwencji również i w tym roku stwierdzić można 8 – miesięczny okres bezczynności.

W połowie 2017 roku doszło do zmiany referenta w sprawie, nie odbyła się żadna rozprawa i poza doręczeniem opinii nie podjęto żadnej czynności merytorycznej ( 9 miesięcy).

Jakkolwiek podejmowane po zmianie referenta czynności nakierowane są na merytoryczne rozpoznanie sprawy, jednakże w 2018 roku ewidentnie problemy organizacyjne w zakresie pracy sekretariatu , odległe terminy rozpraw spowodowały kolejne okresy bezczynności trwające ok. 7 miesięcy.

Aktualnie nie budzi wątpliwości Sądu Okręgowego, że prowadzący sprawę referent zmierza do zakończenia procedowania w sprawie, a fakt że prowadzi postepowanie dowodowe niezgodnie z intencją powoda , nie może stanowić zarzutu bezczynności , co najwyżej kwestia dopuszczenia dowodów lub ich pomięcia będzie przedmiotem kontroli instancyjnej (jeśli do niej dojdzie) , a nie leży w gestii Sądu rozpoznającego skargę na przewlekłość postępowania. Zmiana po stronie powodowej na ostatniej rozprawie była okolicznością zupełnie nową , która z pewnością nie przyspieszyła biegu postępowania , zwłaszcza że spowodowała odroczenie rozprawy na kolejny termin , co było oczywiste ze względu na treść art. 192 pkt 3 k.p.c.

Z tych też względów zważywszy na aktualny bieg sprawy, jedyny problem który należy wyeliminować , to wyznaczanie rozpraw z kilkumiesięcznymi przerwami, tym bardziej że wydaje się , że istotnie w sprawie zgromadzono kompletny materiał dowodowy jednakże w tym zakresie decyzję podejmie Sąd rozpoznający sprawę merytorycznie do czego uprawnia go art. 316 k.p.c. Nie jest też rzeczą Sądu rozpoznającego skargę nakazywanie Sądowi prowadzącemu postępowanie „koncentracji materiału dowodowego i jego oceny, a także zbieranie pełnej dokumentacji” jeśli przez czas trwania postepowania to rzeczą spierających się stron było przedstawienie wszystkich dowodów pozwalających na rozpoznanie sprawy, nadto ocena materiału dowodowego stanowi element orzekania , wiec decyzję w tym przedmiocie podejmuje Sąd in meritii.

Dokonując oceny zasadności żądanej kwoty Sąd wziął pod uwagę czas procedowania w sprawie, charakter sprawy ale również wysokość dochodzonej kwoty, istotność sprawy oraz wagę dostrzeżonych w toku postępowania uchybień i zaniedbań oraz wskazania art. 12 ust. 4 cyt. ustawy, zgodnie z którym uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa, sumę pieniężną w wysokości od 2000 do 20 000 złotych.

Wysokość sumy pieniężnej, w granicach wskazanych w zdaniu pierwszym, wynosi nie mniej niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, niezależnie od tego, ilu etapów postępowania dotyczy stwierdzona przewlekłość postępowania. Sąd może przyznać sumę pieniężną wyższą niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, jeżeli sprawa ma szczególne znaczenie dla skarżącego, który swoją postawą nie przyczynił się w sposób zawiniony do wydłużenia czasu trwania postępowania.

W ocenie Sądu Okręgowego zasadną w okolicznościach niniejszej sprawy kwotą adekwatną jest kwota 4000 zł , która odzwierciedla czas trwania postępowania.

Okolicznością usprawiedliwiającą przewlekłość postępowania w sprawie nie może być sytuacja kadrowa czy też kłopoty organizacyjne, problemy zdrowotne , zmiana referenta , obciążenia referatów, przejawiające się brakiem możliwości wyznaczania terminów rozpraw w krótszych niż 3 – 6 miesięczne odstępach, względnie problemy związane z organizacją pracy sekretariatu, jakkolwiek tego typu obiektywne utrudnienia stanowią zaniechania ze strony Skarbu Państwa w zakresie właściwego zorganizowania warunków pracy i obsady etatowej w Sądach.

W orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, jak i Sądu Najwyższego utrwalił się pogląd, że obowiązkiem każdego państwa-strony Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności jest zapewnienie takiej organizacji i funkcjonowania systemu organów wymiaru sprawiedliwości, które umożliwiają rzeczywiste i skuteczne korzystanie z gwarantowanego w art. 6 tej konwencji prawa do sądu, w tym także prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2005 roku, III SPP 109/05, OSNP 2006, nr 1-2, poz. 33). Państwo ma obowiązek zorganizowania warunków należytego sprawowania władzy jurysdykcyjnej, w tym zapewnienia optymalnej obsady kadrowej sądów (tak też postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2005 roku, III SPP 34/05, OSNP 2005, nr 20, poz. 327).

W świetle powyższego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 12 ust. 2 powołanej ustawy, zgodnie z którym uwzględniając skargę, sąd stwierdza, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania.

O obowiązku zwrotu uiszczonej opłaty od skargi Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 17 ust. 3 cyt. ustawy.

O kosztach zastępstwa procesowego skarżącej orzeczono na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w zw. z § 2 pkt 3 i § 10 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

SSO Anna Nowak SSO Katarzyna Biernat-Jarek SSO Krystyna Dobrowolska