Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 20 stycznia 2020 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Anna Koźlińska

po rozpoznaniu w dniu 20 stycznia 2020 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu uproszczonym

sprawy z powództwa Narodowego Centrum Nauki z siedzibą w K.

przeciwko Wyższej Szkole Administracji z siedzibą w B.

o zapłatę

na skutek zażalenia strony powodowej na postanowienie Sądu Rejonowego dla Krakowa - Podgórza w Krakowie z dnia 30 października 2019 roku, sygn. akt XII C 2214/19/P postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie.

SSO Anna Koźlińska

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 30 października 2019 roku Sąd Rejonowy dla Krakowa - Podgórza w Krakowie w punkcie 1 stwierdził swoją niewłaściwość funkcjonalną, zaś w punkcie 2 sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie - Wydziałowi V Gospodarczemu.

W uzasadnieniu wskazano, iż zakres kompetencji sądu gospodarczego określają przepisy art. 1 i 2 ustawy z dnia 24 maja 1989 roku o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych (Dz. U. Nr 33, poz. 175 z późn. zm.). W ocenie Sądu niniejsza sprawa ma charakter gospodarczy, albowiem dotyczy roszczenia pozostającego w związku z działalnością prowadzoną przez stronę powodową, co wynika wprost z dokumentów dołączonych do pozwu. Wskazano, iż uwagi na gospodarczy charakter sprawy sądem właściwym do rozpoznania niniejszej sprawy będzie Sąd Rejonowy dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie - Wydział V Gospodarczy, który w obszarze swojej właściwości ma wszystkie ulice położone w dzielnicy K.. Orzeczono jak w sentencji na zasadzie art. 200 § 1 k.p.c.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniosła strona powodowa, zaskarżając je w całości i wnosząc o uchylenie zaskarżonego postanowienia, rozpoznanie zażalenia jako oczywiście uzasadnionego w trybie art. 395 § 2 k.p.c. przez Sąd Rejonowy dla Krakowa - Podgórza w Krakowie oraz zasądzenie od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 24 maja 1989 roku o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych poprzez jego błędne zastosowanie, polegające na uznaniu przez Sąd, iż sprawa dotyczy roszczenia pozostającego w związku z działalnością gospodarczą strony powodowej, a tym samym ma charakter sprawy gospodarczej w rozumieniu ww. przepisu oraz naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść postanowienia tj. poprzez zastosowanie art. 200 § 1 k.p.c. polegające na przekazaniu sprawy przez Sąd Rejonowy dla Krakowa - Podgórza w Krakowie Wydział XII Cywilny, Sądowi Rejonowemu dla Krakowa - śródmieścia w Krakowie, Wydział V Gospodarczemu.

Podniesiono, iż stanowisko Sądu Rejonowego jest nieprawidłowe i nie znajduje poparcia w stanie faktycznym oraz prawnym. Wskazano, iż zgodnie z art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Strona powodowa jest agencją wykonawczą powołaną mocą ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 roku o Narodowym Centrum Nauki (Dz. U. z 2018 poz. 947). Jej podstawową misją jest wspieranie działalności naukowej w zakresie badań podstawowych. Ustawa o Narodowym Centrum Nauki, Statut Narodowego Centrum Nauki z dnia 9 września 2010 roku (Dz. U. nr 171 poz. 1154), ani żaden inny przepis ustawowy nie zezwala Centrum na prowadzenie działalności gospodarczej, w związku z powyższym Centrum realizując swoje zadania ustawowe nie czyni tego poprzez prowadzenie działalności gospodarczej. Jednocześnie wskazano, iż działalność Centrum nie mieści się w zakresie definicji działalności gospodarczej i przedsiębiorcy z art. 3 i z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku (Dz.U. z 2019 poz. 1292) Prawo przedsiębiorców. Strona powodowa nie jest przedsiębiorcą, ani nie prowadzi działalności gospodarczej, a zakwalifikowanie niniejszej sprawy jako sprawy o charakterze gospodarczym nie znajduje oparcia w przepisach prawa ani stanie faktycznym i jest oczywiście błędne. Wskazano, iż świadczy o tym szereg spraw sądowych prowadzonych z powództwa Narodowego Centrum Nauki przed Sądami powszechnymi, (m.in. sprawy o sygn. I C 856/19, I C 589/19, I C 69/16, I C 902/19), gdzie wszystkie te sprawy są prowadzone w postępowaniu zwykłym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, iż zgodnie z treścią art. 9 ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw z dnia 4 lipca 2019 roku (Dz.U. z 2019 roku poz. 1469) w sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie tej ustawy zachowują moc czynności dokonane zgodnie z przepisami, w brzmieniu dotychczasowym. Z kolei w myśl art. 10 cyt. ustawy do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, które na podstawie ustaw zmienianych w art. 1 (Kodeks postępowania cywilnego) i art. 3 (Prawo o ustroju sądów powszechnych) podlegałyby rozpoznaniu w postępowaniu w sprawach gospodarczych właściwy do ich rozpoznania pozostaje Sąd właściwy według przepisów dotychczasowych. Ustawa o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw z dnia 4 lipca 2019 roku weszła w tym zakresie w życie z dniem 7 listopada 2019 roku. Pozew w niniejszej sprawie został wniesiony do Sądu Rejonowego dla Krakowa - Podgórza w Krakowie w dniu 7 października 2019 roku, a więc przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej, co przesądza o zastosowaniu dla celów ustalenia właściwości sądu przepisów dotychczasowych, tj. przepisów ustawy z dnia 24 maja 1989 roku o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych, mimo, iż ustawa ta utraciła moc z dniem 7 listopada 2019 roku na podstawie art. 16 cyt. ustawy nowelizującej.

W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy dokonał błędnej oceny, iż roszczenie strony powodowej pozostaje w związku z prowadzeniem przez nią działalności gospodarczej, co doprowadziło do błędnego stwierdzenia, iż właściwy w sprawie jest sąd gospodarczy w rozumieniu art. 1 ustawy z dnia 24 maja 1989 roku o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z 24 maja 1989 roku o rozpoznawaniu przez sąd spraw gospodarczych sprawami gospodarczymi są sprawy ze stosunków cywilnych miedzy przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. W tak ustalonej definicji sprawy gospodarczej występują trzy elementy decydujące o jej szczególnym (gospodarczym) charakterze: podmiotowy (obie strony są przedsiębiorcami), przedmiotowy (sprawa wynika ze stosunku cywilnego) i funkcjonalny (sprawa mieści się w zakresie prowadzonej przez strony działalności gospodarczej). Podstawą zaś ustalenia kogo należy uznać za przedsiębiorcę w rozumieniu art. 2 ust. 1 cyt. ustawy, jest definicja przedsiębiorcy zawarta w art. 43 ¹ k.c. Zgodnie z treścią tego przepisu przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna o której mowa w art. 33 ¹ § 1 prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Zatem przepis ten wymaga by podmiot w nim wymieniony prowadził działalność gospodarczą lub zawodową i czynił to we własnym imieniu. Nadto przedsiębiorca musi spełniać jeszcze inne cechy, które wiążą się z jego statusem i stanowią elementy działalności gospodarczej. Należą do nich zarobkowe prowadzenie działalności, jej zorganizowanie, ciągłość i zawodowy profesjonalny charakter. Powszechnie uważa się, że cechy te winny wystąpić łącznie, a brak którejkolwiek z nich nie kwalifikuje podmiotu do kategorii przedsiębiorców.

W ocenie Sądu Okręgowego w rozpoznawanej sprawie nie zostało spełnione ani kryterium podmiotowe, ani funkcjonalne. Strona powodowa - Narodowe Centrum Nauki została powołana w oparciu o ustawę z dnia 30 kwietnia 2010 roku o Narodowym Centrum Nauki (Dz. U. nr 96, poz. 617, z późn. zm.). Jest ona agencją wykonawczą w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 2077 z późn. zm. – dalej u.f.p.), której celem jest wspieranie działalności naukowej w zakresie badań podstawowych, w rozumieniu art. 2 pkt 3 lit. a ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 roku o zasadach finansowania nauki (Dz. U. nr 96, poz. 615, z późn. zm.). W myśl zaś art. 18 u.f.p. agencja wykonawcza jest państwową osobą prawną tworzoną na podstawie odrębnej ustawy w celu realizacji zadań państwa. W ustawie o finansach publicznych unormowano zasady uniwersalne, dotyczące wszystkich podmiotów mających status agencji wykonawczej, natomiast w odrębnych aktach prawnych zamieszczono uregulowania dotyczące funkcjonowania, w tym również w zakresie prowadzenia gospodarki finansowej m.in. Narodowego Centrum Nauki.

Zaznaczyć należy, iż ani ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 roku o Narodowym Centrum Nauki, ani statut Narodowego Centrum Nauki z dnia 9 września 2010 roku (Dz. U. nr 171 poz. 1154) nie zawiera przepisów regulujących prowadzenie działalności gospodarczej przez Narodowe Centrum Nauki. Zatem nie sposób przyjąć, iż strona powodowa prowadzi działalność gospodarczą na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 6 marca 2018 roku - Prawo przedsiębiorców. Wbrew stwierdzeniu Sądu Rejonowego, roszczenie dochodzone w niniejszym postępowaniu nie ma związku z działalnością gospodarczą i brak jest podstaw do uznania, że sprawa ma charakter sprawy gospodarczej, a Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza w Krakowie nie jest właściwy do jej rozpoznania.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie poprzez jego uchylenie, o czym orzeczono na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania zażaleniowego orzeknie Sąd Rejonowy w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji (art. 108 k.p.c.).

SSO Anna Koźlińska