Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 31 stycznia 2020 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Anna Koźlińska (sprawozdawca)

Sędziowie: Liliana Kaltenbek

Joanna Czernecka

po rozpoznaniu w dniu 31 stycznia 2020 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy egzekucyjnej z wniosku wierzyciela (...) Banku Spółdzielczego w W.

przeciwko dłużnikowi Grupie (...) sp. z o.o. z siedzibą w C.

w przedmiocie skargi dłużnika na czynność Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Michowie S. P. - opis i oszacowanie nieruchomości w postępowaniu Km 631/18

na skutek zażalenia dłużnika na postanowienie Sądu Rejonowego w Miechowie z dnia 26 sierpnia 2019 roku, sygn. akt I Co 302/19

postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie w całości i sprawę skargi dłużnika przekazać sądowi rejonowemu do ponownego rozpoznania.

SSO Liliana Kaltenbek SSO Anna Koźlińska SSO Joanna Czernecka

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 26 sierpnia 2019 roku Sąd Rejonowy w Miechowie w punkcie 1 nakazał komornikowi sądowemu S. P. podjęcie czynności celem uzupełnienia operatu szacunkowego poprzez wskazanie danych określonych w art. 948 par. 2 zd. 1 k.p.c., tj. osobno wartość nieruchomości, budowli i innych urządzeń, przynależności i pożytków oraz osobno wartość całej nieruchomości, zaś w punkcie 2 oddalił skargę w pozostałym zakresie.

W uzasadnieniu sąd pierwszej instancji wskazał, iż przedmiotem zarzutów skargi na czynności opisu i oszacowania mogą być jedynie proceduralne wady kwestionowanych czynności. Ponadto zgodnie z ogólną regułą dowodową wyrażoną w art. 6 k.c. to na skarżącym spoczywa obowiązek udowodnienia, że dokonując opisu i oszacowania nieruchomości, komornik dopuścił się uchybień, które mają znaczenie dla sprawy. Sąd rejonowy wyjaśnił także, iż zarzut naruszenia przez komornika art. 831 par. 2 k.p.c. w zw. z art. 831 par. 1 pkt 2a k.p.c. opiera się na ogólnikowych twierdzeniach dłużnika, bez przedstawienia jakichkolwiek dowodów na poparcie twierdzeń, co do zakazu egzekucji. Powyższe jak wyjaśnił sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia wynika ze sporządzonego protokołu opisu i oszacowania nieruchomości, przy której to czynności był obecny przedstawiciel dłużnika i żadnych zastrzeżeń w tym zakresie nie zgłaszał. Po wszczęciu egzekucji dłużnik nie podjął też żadnej obrony w kierunku uzyskania skutku wyłączenia spod egzekucji nieruchomości do której skierowano egzekucję, nie przedstawił komornikowi żadnych wyjaśnień ani dokumentów, z których wynikałaby konieczność zastosowania przepisów art. 831 par 2 kpc w związku z art. 831 par.1 pkt 2a kpc.. Sąd pierwszej instancji wskazał także, że wierzyciel w związku z podniesionymi przez dłużnika zarzutami dotyczącymi naruszenia art. 831 par. 2 k.p.c. w zw. z art. 831 par. 1 pkt 2a k.p.c. złożył komornikowi sądowemu wyjaśnienia, w których podał, że w jego ocenie żadne przeszkody w prowadzeniu egzekucji nie zachodzą. Tym niemniej sąd dostrzegł wytknięte w skardze uchybienie w sporządzeniu operatu szacunkowego, wskazując na treść przepisu art. 948 par. 2 zd. 1 k.p.c. który zawiera stwierdzenia co do tego co oszacowanie ma zawierać a wobec tego, że sporządzony na potrzeby postępowania egzekucyjnego operat nie spełniał powyższych wymogów, w tym zakresie musi zostać uzupełniony.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł dłużnik, zaskarżając je w całości i zarzucając naruszenie przepisów art. 831 § 2 k.p.c. w zw. z art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c. poprzez nie uwzględnienie tego, że Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Miechowie S. P. prowadzi egzekucję z nieruchomości skarżącego, mimo zakazu w tym zakresie, albowiem nieruchomości objęte postępowaniem egzekucyjnym zostały sfinansowane ze środków unijnych i są w okresie realizacji projektu (karencji), który nie uległ jeszcze zakończeniu (okresy te kończą się pomiędzy 2021 a 2024 rokiem). 

W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez uchylenie w całości czynności opisu i oszacowania nieruchomości i nakazanie Komornikowi umorzenia postępowania egzekucyjnego, bądź umorzenie postępowania egzekucyjnego przez tut. Sąd.

W uzasadnieniu wskazano, iż z zaskarżonym postanowieniem nie można się zgodzić, albowiem prowadzone postępowanie egzekucyjne obejmuje przedmioty wyłączone z egzekucji z powodu ich sfinansowania ze środków publicznych (UE). Wskazano, że nieruchomości i prawa objęte egzekucją w sprawie zostały sfinansowane ze środków unijnych, przyznanych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Zgodnie z § 1 ust. 1 pkt 3 lit. b rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 czerwca 2009 roku w sprawie szczegółowych warunków przyznawania pomocy finansowej wstępnie uznanej grupie producentów owoców i warzyw oraz wykazu kwalifikowanych kosztów inwestycji ujętych w zatwierdzonym planie dochodzenia do uznania (Dz. U. z 2009, nr 98, poz. 822) skarżący jest zobowiązany do niezbywania i nieudostępniania innemu podmiotowi inwestycji objętej dofinansowaniem w okresie 10 lat jeśli chodzi o nieruchomości. Wskazany okres stanowi okres realizacji projektu w rozumieniu art. 831 § 2 k.p.c. w zw. z art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Zażalenie zasługiwało na uwzględnienie albowiem trafne okazały się podniesione w nim zarzuty, przy czym niezbędna jest tu uwaga, która dotyczyć musi zakresu kognicji sądu odwoławczego w niniejszym postępowaniu zażaleniowym. Postępowanie to jest prowadzone celem instancyjnej kontroli postanowienia sądu rejonowego z dnia 26 sierpnia 2019 roku, a tym orzeczeniem rozstrzygnięto o częściowej zasadności skargi na opis i oszacowanie. Choć wnioski zażalenia zdają się wykraczać poza zakres kwestii istotnych z punktu widzenia zakresu zaskarżenia w istocie odnoszą się do istoty rozstrzygnięcia niezależnie od tego, że w części w jakiej obejmują żądanie umorzenia postępowania egzekucyjnego bądź polecenia komornikowi podjęcia tej czynności choć wniosku takiego nie zgłoszono organowi egzekucyjnemu, winny temu organowi zostać przekazane do odrębnego rozpoznania . Dłużnik będzie miał także możliwość zaskarżenia skargą ewentualnej odmowy umorzenia .

Powyższe nie koliduje z konkluzją, iż zaskarżone orzeczenie nie może się ostać albowiem zakres uchybień jakie słusznie dostrzegł sąd pierwszej instancji prowadzi do wniosku, iż sądowi pierwszej instancji ostatecznie umknęła inna, istotna kwestia związana z zarzutami art. 831 § 2 k.p.c. w zw. z art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c.

Rozważenie tego zarzutu nie może być ograniczone wyłącznie do trafności wyrażonego przez sąd braku podstaw dla wydania komornikowi zaleceń w trybie art. 759 par 2 kpc , której to potrzeby sąd rejonowy nie dostrzegł, a co znalazło stanowczy wyraz w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia. W świetle odzwierciedlonego aktami postępowania przebiegu egzekucji oraz w świetle akt postępowań rozpoznawczych w toku których powstały tytuły egzekucyjne, nie można przyjąć, iż jedynym uchybieniem komornika w trakcie sporządzania opisu i oszacowania, było pominięcie dyspozycji art. 948 par. 2 kpc. Skutki jakie mogą być konsekwencją podnoszonego przez dłużnika zarzutu naruszenia przepisów art. 831 § 2 k.p.c. w zw. z art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c. nie pozwalają na obecnym etapie egzekucji jednoznacznie przyjąć prawidłowość opisu i oszacowania, do którego o ile twierdzenia dłużnika polegałyby na prawdzie, nie powinno dojść w zakresie w jakim czynność ta dotyczyłaby składników majątkowych podlegających przedmiotowemu wyłączeniu.

Zaskarżony opis oszacowanie dotyczy wyłącznie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w postaci działek (...)/(...)objętych księgą wieczystą (...) położonych w M. oraz prawa własności budynków i budowli zlokalizowanych na tych działkach

Nie można nie zgodzić się z zarzutami naruszenia przepisów art. 831 § 2 k.p.c. w zw. z art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c. poprzez ich nie uwzględnienie, albowiem sąd dokonywał oceny poprawności opisu i oszacowania, a wspomniane przepisy oraz okoliczności wskazywane przez dłużnika winny przywieść sąd pierwszej instancji do wniosku o potrzebie podjęcia przez komornika w toku opisu i oszacowania, czynności polegającej co najmniej na zweryfikowaniu twierdzenia Prezesa Zarządu dłużnika G. R. odnotowanego w protokole opisu i oszacowania, iż egzekwowana nieruchomość jest w okresie karencji związanej z dofinansowaniem unijnym. Sąd pierwsze instancji w oczywistej sprzeczności z treścią wspomnianego protokołu stwierdził , że dłużnik podczas sporządzania opisu i oszacowania nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń odnoszących się do przepisów objętych obecnie zarzutami zażalenia. Opisanego powyżej stwierdzenia prezesa egzekwowanej spółki, nie można interpretować inaczej jak właśnie zgłoszenie zastrzeżenia w tym zakresie. Zgodnie z brzmieniem art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c., nie podlegają egzekucji środki pochodzące z programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (jedn. tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 885 ze zm.), chyba że egzekwowana wierzytelność powstała w związku z realizacją projektu, na który te środki były przeznaczone. Środki wymienione w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o finansach publicznych, to - będące środkami publicznymi - środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej i niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) oraz inne środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi. Szczegółowe określenie środków, których dotyczy art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych, zawarte jest w art. 5 ust. 3 tej ustawy. Obejmuje ono także środki pochodzące z funduszy strukturalnych, którymi - zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 roku ustanawiającym przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającym rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (Dz.Urz. UE z dnia 31 lipca 2006 roku, L 210, s. 25 ze zm., określanym dalej jako rozporządzenie nr 1083/2006) - są m.in. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego i Fundusz Spójności. W świetle j treści art. 831 § 2 k.p.c., w przypadku, o którym mowa w art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c., nie podlegają egzekucji również sumy już wypłacone, a także środki trwałe i wartości niematerialne i prawne powstałe w ramach realizacji projektu, na który były przeznaczone środki określone w art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c., przez okres jego trwałości wskazany w umowie o dofinansowanie.

Analizowane przepisy stały się przedmiotem uchwały Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2015 roku (sygn. akt III CZP 104/14). Sąd Najwyższy wskazał, że wyłączenie spod egzekucji według art. 831 § 1 pkt 2a oraz 831 § 2 k.p.c. nie jest skuteczne tylko wtedy, gdy wobec dłużnika prowadzona jest egzekucja z tytułu wierzytelności powstałej w związku z realizacją projektu, na który przeznaczone były środki, o których mowa w tych przepisach. Brzmienie art. 831 § 1 pkt 2a i art. 831 § 2 k.p.c. wyraźnie wskazuje na to, że decydujące dla wyznaczenia granic przedmiotowych wyłączenia spod egzekucji wynikającego z tych przepisów jest pochodzenie środków, do których kierowana jest egzekucja, a nie to, jaki tytuł prawny do tych środków ma dłużnik, wobec którego prowadzona jest egzekucja. Wyłączenie spod egzekucji na podstawie art. 831 § 1 pkt 2a i art. 831 § 2 k.p.c. nie jest skuteczne tylko wtedy, gdy wobec dłużnika prowadzona jest egzekucja z tytułu wierzytelności powstałej w związku z realizacją projektu, na który przeznaczone były omawiane środki.

W celu oceny, czy daną wierzytelność można zakwalifikować jako powstałą w związku z realizacją projektu i czy zastosowanie znajdzie przewidziany przez ustawodawcę wyjątek dla ograniczeń egzekucyjnych z art. 831 k.p.c. konieczne byłoby przeanalizowanie konkretnych postanowień umownych zawartych w umowie o finansowanie i zbadanie pochodzenia środków trwałych, do których kierowana jest egzekucja.

Skoro dłużnik Grupa (...) Sp. z o.o. twierdzi, iż nieruchomości i prawa objęte egzekucją zostały sfinansowane ze środków unijnych przyznanych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa a także, że okres realizacji projektu wskazany w decyzji o dofinansowaniu upływa najwcześniej w 2021 roku, co wynikać ma z dokumentacji dotyczącej finasowania zakupu przedmiotów objętych postepowaniem egzekucyjnym, komornik winien podjąć czynności nakierowane n zweryfikowanie powyższych twierdzeń. Na marginesie wspomnieć można nadto, iż komornik dostrzegł związek twierdzeń dłużnika z przepisami art. 831 par. 1 i 2 kpc albowiem podjął z nimi merytoryczną polemikę w odpowiedzi na skargę. Przecząc istnieniu wspomnianej przeszkody dla zgodnego z zarzutami dłużnika wyłączenia, jako podstawę roszczeń wierzyciela wskazał na umowę kredytu inwestycyjnego udzielonego dłużnikowi na częściowe sfinansowanie realizacji zadań zawartych w Planie dojścia do Uznania w I półroczu 2014 roku. Jednak z akt spraw w których wydano tytułu wykonawcze stanowiące podstawę egzekucji w postępowaniu KM 631/18 i Km 632/18, wierzyciel wskazywał w podstawie faktycznej swoich roszczeń na inne umowy. Z analizy akt sprawy o sygn. I Nc 1161/17 wynika, iż podstawą wierzytelności egzekwowanej w postępowaniu o sygn. akt KM 632/18 na podstawie tytułu wykonawczego z dnia 11 grudnia 2017 roku, jest umowa kredytu odnawialnego w rachunku bieżącym przeznaczonym na sfinansowanie bieżącej działalności gospodarczej udzielonego na podstawie umowy nr (...), zawartej dnia 2 września 2011 roku wraz z późniejszymi aneksami oraz poręczenie za ten kredyt przez G. R.. Podstawą roszczeń objętych tytułem wykonawczym z dnia 19 lutego 2018 roku sygn. akt IX GNc 1680/17 jest umowa o kredyt obrotowy na działalność gospodarczą udzielony na podstawie umowy nr (...), zawartej dnia 4 kwietnia 2013 roku wraz z późniejszymi aneksami.

Dla skutku zwolnienia spod egzekucji w trybie art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c., nie jest wystarczający sam ustawowy zapis lecz dłużnik – beneficjent tego zapisu musi podstawę zwolnienia wykazać w postępowaniu egzekucyjnym. Choć objęta dyspozycją przepisu art. 831 par 1 i2 instytucja prawna jest w istocie przedmiotowym wyłączeniem spod egzekucji określonych składników majątkowych dłużnika, nie można z uwagi skomplikowany mechanizm uznawania określonych środków za podlegające wyłączeniu oczekiwać, iż komornik zawsze dokona w tym względzie samodzielnych i niezwłocznych ocen. Przepis art. 831 kpc statuuje wyjątek od zasady, iż tytuł wykonawczy stanowi podstawę do prowadzenia egzekucji z całego majątku dłużnika . Powzięcie przez komornika pewnej i zweryfikowanej dokumentami wiedzy o skierowaniu egzekucji do przedmiotu objętego wyłączeniem winno skutkować uwzględnieniem tej okoliczności z urzędu i w konsekwencji odstąpieniem od zajęcia bądź dalszych czynności egzekucyjnych albo umorzeniem postępowania w zakresie w jakim egzekucję skierowano do przedmiotu objętego wyłączeniem.

Dla uzyskania tego skutku dłużnik winien przekazać komornikowi pewną, w razie potrzeby popartą dokumentami informację uzasadniającą przyjęcie, określonego przedmiotowego wyłączenia. Choć do chwili obecnej dłużnik nie przedłożył dokumentów na poparcie swoich twierdzeń związanych z realizowanym projektem odwołuje się do ich istnienia w uzasadnieniu zażalenia. Z akt wynika, iż dłużnik przekazał komornikowi stosowną informacje lecz nie poparł jej dokumentami których komornik winien od niego zażądać .

Ponownie rozpoznając skargę sąd pierwszej instancji niezależnie od wyłączenia z akt skargowych i przekazania komornikowi do rozpoznania wniosku o umorzenie egzekucji, przed podjęciem decyzji o poprawności opisu i oszacowania, nie tylko w kontekście treści przepisu art. 948 par. 2 kpc, ale także w kontekście treści zarzutów naruszenia art. 831 § 1 pkt 2a i art. 831 § 2 k.p.c. , zweryfikuje prawdziwość zgłoszonego przez dłużnika podczas sporządzania opisu i oszacowania zastrzeżenia, poprzez wezwanie dłużnika do przedłożenia dokumentów wnioskowanych w uzasadnieniu zażalenia, a w razie stwierdzenia podstaw do zgodnego z zarzutami dłużnika wyłączenia, uchyli zaskarżoną czynności w zakresie wynikającym w treści przepisów art. 831 § 1 pkt 2a i art. 831 § 2 k.p.c. i poleci komornikowi umorzenie postępowania egzekucyjnego w zakresie adekwatnym do ewentualnego skutku wyłączenia.

O uchyleniu zaskarżonego postanowienia orzeczono na podstawie art. 386 par. 1 kpc k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

SSO Liliana Kaltenbek SSO Anna Koźlińska SSO Joanna Czernecka