Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 16 maja 2025 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Anna Krawczyk

Protokolant: osobiście

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2025 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku Powiatu (...)

przy uczestnictwie G. H. i I. H.

o wpis

na skutek apelacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego w Oświęcimiu z dnia 30 października 2024 roku, sygnatura akt DZKW/KR1E/00006770/24

postanawia:

I-  apelację oddalić;

II-  stwierdzić, że wnioskodawca i uczestnicy ponoszą koszty postępowania apelacyjnego związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sędzia Anna Krawczyk

UZASADNIENIE

Postanowienia z dnia 02 czerwca 2025 roku

Postanowieniem z dnia 30 października 2024 r. (DZKW/KR1E/00006770/24) Sąd Rejonowy w Oświęcimiu V Wydział Ksiąg Wieczystych oddalił wniosek Powiatu (...) o założeniae księgi wieczystej dla działki ewidencyjnej nr (...) o pow. 0,0361 ha poprzez dopisanie jej do księgi (...).

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy przywołał treść art. 626 ⁸ § 1 i §2 k.p.c. i i wskazał, że w postępowaniu wieczystoksięgowym dominuje model postępowania oparty na dokumentach w wersji papierowej, co wynika z art. 31 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, który uzależnia możliwość dokonania wpisu od przedłożenia dokumentu z podpisem notarialnie poświadczonym, jeżeli przepisy szczególne nie przewidują innej formy. W przypadku dokumentów urzędowych (art. 244 k.p.c.), w tym decyzji administracyjnych, formę ich sporządzenia przewidują inne przepisy szczególne. W postępowaniu wieczystoksięgowym jako podstawę wpisu do księgi wieczystej stanowić może oryginał takiego dokumentu albo jego urzędowo poświadczony odpis lub wyciąg, sporządzony zgodnie z art. 250 § 1 k.p.c. przez organ lub podmiot, o którym mowa w art. 244 § 1 i 2 k.p.c., jeżeli dokument ten znajduje się w ich aktach, niezależnie od tego czy został on przez ten organ lub podmiot wytworzony. Wnioskodawca jest obowiązany do dołączenia do wniosku o wpis dokumentu stanowiącego podstawę wpisu do księgi wieczystej (art. 626 ² § 3 k.p.c.). Takim dokumentem może być decyzja administracyjna jako dokument urzędowy, jeżeli jej treść wpływa na stan prawny nieruchomości. Zgodnie natomiast z art. 626 ⁴ § 2 k.p.c. do wniosku o wpis do księgi wieczystej, składanego wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, dołącza się dokumenty stanowiące podstawę wpisu w księdze wieczystej, jeżeli zostały one sporządzone w postaci elektronicznej. Nie można zaakceptować – jako podstawy wpisu w księdze wieczystej – dokumentu elektronicznego, którego autentyczności lub treści Sąd nie jest w stanie zweryfikować w postępowaniu wieczystoksięgowym. W szczególności dotyczy to dokumentów, których odczytanie lub sprawdzenie wymaga specjalistycznego oprogramowania niedostępnego dla Sądu rozpatrującego sprawę o wpis w księdze wieczystej. Może zaistnieć sytuacja, w której dokument urzędowy w postaci elektronicznej został zmaterializowany (tj. wydrukowany na papierze). Jeżeli odpowiedni organ władzy publicznej sporządzi materialny odpis dokumentu elektronicznego i potwierdzi go za zgodność z oryginałem, dokument taki można uznać za podstawę wpisu w księdze wieczystej. Należy podkreślić, że zwykły wydruk dokumentu elektronicznego (bez odpowiedniego poświadczenia) nie może być uznany za właściwą podstawę wpisu w księdze wieczystej. W szczególności odnosi się to do wydruku pisma, o którym mowa w art. 39 ³ § 1 k.p.a. Wydruk taki stanowi dowód treści pisma, lecz żaden przepis nie uznaje go za równoważny oryginałowi ani nie kwalifikuje jako podstawę wpisu w księdze wieczystej. Podstawą wpisu nie jest również kopia elektroniczna dokumentu, gdy nie posiada właściwości oryginału (zwłaszcza odnośnie do podpisu elektronicznego oraz wymagań integralności).

W apelacji wnioskodawca Powiat (...) zarzucił Sądowi Rejonowemu błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wpisu oraz naruszenie art. 250 §1 k.p.c. i art. 244 k.p.c. W uzasadnieniu apelacji podniósł m. in., że jako organ administracji geodezyjnej i kartograficznej, posiadający w swoich zasobach decyzję Wojewody (...) z dnia 4 kwietnia 2024r. znak (...) przekazaną mu zgodnie z art. 23 ust ustawy z dnia 17 maja 989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U z 2024r., poz. 1151), dokonał jej poświadczenia zgodnie z art. 250 § 1 k.p.c.; wykonany dokument może stanowić podstawę wpisu w księdze wieczystej nieruchomości.

Wnioskodawca domagał się zmiany zaskarżonego postanowienia i uwzględnienia wniosku o wpis w całości.

Uczestnicy I. H. i G. H. nie złożyli odpowiedzi na apelację.

Sąd Okręgowy rozpoznawał apelacją w składzie oznaczonym zgodnie z art. 367 ¹ § 1 k.p.c.. (k. 122 a). Zważył, co następuje.

Apelacja jest bezzasadna.

Domagając się wykreślenia praw własności uczestników do działki ewidencyjnej nr (...) o powierzchni 0, 0361 ha położonej w B., dla której prowadzony był wykaz hipoteczny LWH (...)gm. kat. B., nadto wpisania tej działki do księgi wieczystej (...) z wpisem prawa własności Powiatu (...), wnioskodawca dołączył pięciostronicowy dokument, z którego treści wynikać ma, że stanowi decyzję Wojewody (...) z dnia 4 kwietnia 2024r. Na czterech pierwszych stronach dokumentu umieszczone zostały pieczęci: starostwa Powiatowego w O. z jego adresem, pieczęć z treścią Uwierzytelniono odpis/kopię O., 26.06.2024 nadto treść: Z up. Starosty A. S. Z-ca Naczelnika Wydziału (...) (...) z własnoręcznym podpisem prawdopodobnie tej osoby. Do dokumentu dołączona została również dodatkowa strona potwierdzająca zgodność wydruku z dokumentem wydanym w postaci elektronicznej z datą wydruku 4 kwietnia 2024r. i danymi sygnatariusza M. K.. Na tej karcie tej, poza treścią tabeli, znajduje się adnotacja – jak się zdaje w oryginale, w postaci pieczęci o tym, że Wobec niezaskarżenia niniejszej decyzji (postanowienia) w czasie z dniem 19.04.2024r. i trybie ustawowo przewidzianym stała(o) się ona(o) ostateczna i podlega wykonaniu. K., 13.06.2024. Tę z kolei pieczęć z upoważnienia Wojewody podpisał M. K. Inspektor Wojewódzki w Wydziale (...)

Wbrew zarzutom apelacji, w ocenie także Sądu odwoławczego, powyższy załącznik wniosku o wpis nie spełnia wymogu dokumentu, który z mocy art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. 2025r., poz. 341) mógłby stanowić podstawę wpisu w księdze wieczystej. Przywołany wydruk nie został bowiem wykonany przez organ wydający decyzję administracyjną ani przez osobę, która akt administracyjny sporządziła, w chwili złożenia wieczystoksięgowego wniosku o wpis osoba, która złożyła swoje podpisy na dokumencie zawierającym przywołanie treści decyzji Wojewody (...) nie legitymowała się upoważnieniem do dokonywania uwierzytelnień jakichkolwiek dokumentów: ani w imieniu Starosty, ani w imieniu Wojewody (do wniosku wpis dokumentu pełnomocnictwa ani upoważnienia nie przedłożono); co jednak znacznie ważniejsze, sporządzona w formie z podpisem elektronicznym decyzja administracyjna Wojewody (...), możliwa do odtworzenia w swej treści elektronicznie, nie mogła (nie może) zostać w wydania w formie kopii albo odpisu, jak błędnie odnotowała to A. S.. To z tego względu Inspektor Wojewódzki A. C. umieściła swój podpis poza treścią decyzji, a pod treścią Potwierdzam zgodność wydruku z dokumentem wydanym w postaci elektronicznej. Na skutek jednak umieszczanych (następnie?) przez A. S. treści na marginesach niektórych stron dokumentu, nie można równocześnie i tego oświadczenia A. C. uznać za zgodnego z prawdą czy rzetelnego: albo decyzję sporządzono w oryginale w formie pisemnej, dlatego następnie odnotowano na kopii treść Uwierzytelniono kopię, albo decyzja ma postać niematerialną, a materialną postać stworzono w formie wydruku i osoba umocowana stwierdza zgodność wydruku z danymi w zasobach. Wreszcie należy wskazać, że elementem składowym decyzji administracyjnej jest podpis (osoby upoważnionej) do wydania decyzji. Nie inaczej jest w przypadku decyzji administracyjnej sporządzonej z podpisem elektronicznym. Nie spełnia wymogu odnotowania zgodności z oryginałem wzmianka ograniczona do części treści decyzji. Innymi słowy, do wniosku o wpis w księdze wieczystej w analizowanej sprawie dołączono dokument zawierający w swojej postaci sprzeczne i podważające jego wiarygodność treści, odnoszące się do niekompletnej treści dokumentu, analizowana postać dokumentu z oczywistych względów nie jest także kserokopią decyzji Wojewody, jak odnotowuje to apelacja, i już tylko z tych przyczyń brak jest podstaw do przyjęcia, że może stanowić podstawę wpisu prawa własności w postępowaniu wieczystoksięgowym.

Jak słusznie wskazał Sąd Rejonowy, w postępowaniu wieczystoksięgowym dominuje model postępowania oparty na dokumentach w wersji papierowej, co wynika z art. 31 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, który uzależnia możliwość dokonania wpisu od przedłożenia dokumentu z podpisem notarialnie poświadczonym, jeżeli przepisy szczególne nie przewidują innej formy. W przypadku dokumentów urzędowych (art. 244 k.p.c.), w tym decyzji administracyjnych, formę ich sporządzenia przewidują inne przepisy szczególne. W postępowaniu wieczystoksięgowym jako podstawę wpisu do księgi wieczystej stanowić może oryginał takiego dokumentu albo jego urzędowo poświadczony odpis lub wyciąg, sporządzony zgodnie z art. 250 § 1 k.p.c. przez organ lub podmiot, o którym mowa w art. 244 § 1 i 2 k.p.c., jeżeli dokument ten znajduje się w ich aktach, niezależnie od tego czy został on przez ten organ lub podmiot wytworzony. Wnioskodawca jest obowiązany do dołączenia do wniosku o wpis dokumentu stanowiącego podstawę wpisu do księgi wieczystej (art. 626 ² § 3 k.p.c.). Takim dokumentem może być decyzja administracyjna jako dokument urzędowy, jeżeli jej treść wpływa na stan prawny nieruchomości. Dopuszcza się możliwość dołączania do wniosku o wpis w księdze wieczystej decyzji w oryginale lub w uwierzytelnionym odpisie (art. 129 § 2 k.p.c.). Zgodnie natomiast z art. 626 ⁴ § 2 k.p.c. do wniosku o wpis do księgi wieczystej, składanego wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, dołącza się dokumenty stanowiące podstawę wpisu w księdze wieczystej, jeżeli zostały one sporządzone w postaci elektronicznej. Ten przepis adresowany jest o notariuszy, komorników oraz naczelników urzędów skarbowych w zakresie wniosków o wpisy w działach III i IV księgi wieczystej i nie ma zastosowania w przypadku złożenia wniosku w formie papierowej na urzędowym formularzu.

Kognicja sądu postępowaniu wieczystoksięgowym ograniczona jest do badania, czy przedstawione dokumenty uprawniają do ujawnienia prawa podmiotowego do nieruchomości, a zawężenie zakresu środków dowodowych związane jest z formalizacją obrotu nieruchomościami. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się również, że zarówno w art. 31 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych, w którym jest mowa o dokumentach stanowiących podstawę wpisu, jak również w art. 626 ² § 3 k.p.c., w którym jest mowa o dokumentach, jakie należy załączyć do wniosku o wpis, chodzi o oryginały tych dokumentów (dokumenty źródłowe), które mogą być zastąpione ich odpisami wtedy, gdy można to wywieść z przepisu szczególnego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2021r., III CZP 18/21). Zasada, zgodnie z którą podstawę wpisu do księgi wieczystej stanowi oryginał, dotyczy dokumentów materialnych oraz elektronicznych. Słusznie również Sąd Rejonowy wskazuje, że w aktualnym stanie prawnym dokumenty elektroniczne mogą być uznane za odpowiednią podstawę wpisu w księgach wieczystych zasadniczo w trzech przypadkach:

- gdy odwołanie się do dokumentu zamieszczonego w sądowym lub administracyjnym systemie teleinformatycznym dostępnym bezpośrednio dla orzekającego w sprawie wieczystoksięgowej- w analizowanej sprawie takie zamieszczenie nie nastąpiło, administracyjny system teleinformatyczny nie jest dostępny dla Sądu;

- gdy złożenie dokumentu wraz z wnioskiem w wieczystoksięgowym systemie teleinformatycznym, a zatem gdy dokument składa notariusz, komornik czy naczelnik urzędu skarbowego;

- gdy następuje przedłożenie dokumentu elektronicznego na nośniku materialnym.

Jak już uzasadniono wyżej, w analizowanej strona nie złożyła dokumentu elektronicznego na nośniku materialnym ani w sposób i formie niebudzącej wątpliwości, a wręcz złożyła zlepek stron, w formie i treści w sposób oczywisty niezgodnych z oryginałem, w dodatku treści której Sąd nie jest w stanie zweryfikować w postępowaniu wieczystoksięgowym. Wydruk pisma, o którym mowa w art. 39 ³ § 1 k.p.a. stanowi dowód treści pisma, lecz żaden przepis nie uznaje go za równoważny oryginałowi ani nie kwalifikuje jako podstawę wpisu w księdze wieczystej. Co więcej, regulacja art. 39 ³ k.p.a. odnosi się do sposobu doręczenia dokumentu wydanego przez organ administracji publicznej przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego, które zostały opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, zaawansowaną pieczęcią elektroniczną albo kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną. To z tej przyczyny wydruk pisma może zawierać mechanicznie odtwarzany podpis osoby, która podpisała pismo, oraz i to z tej przyczyny Wydruk pisma, o którym mowa w § 1, stanowi dowód tego, co zostało stwierdzone w piśmie wydanym w postaci elektronicznej (art. 39 ³ § 4 k.p.a.) Sąd wieczystoksięgowy nie jest adresatem doręczenia takiego dokumentu, dlatego reguła administracyjna o związaniu mocą takiego wydruku nie odnosi się do postępowania wieczystoksięgowego. Nie oznacza to a priori poglądu, że dokument stworzony w oryginale wyłącznie w postaci elektronicznej, nie może stanowić podstawy wpisu w postępowaniu wieczystoksięgowym, a to przez wzgląd na treść art. 244 k.p.c. i art. 250 k.p.c. W ocenie Sądu Okręgowego jednak, jeżeli doręczenie organowi pierwszej instancji w postępowaniu administracyjnym następuje w sposób oznaczony cytowanym przepisem art. 39 ³ § 1 k.p.a., w tym wydruk zawiera czynione przez autora decyzji lub pracownika organu w jego imieniu adnotacje, nie ma przeszkód, by wykonany przez organ wydający decyzję wydruk został złożony w oryginale wydruku w postępowaniu wieczystoksięgowym, jednak nie w sposób, w jaki uczyniono to w analizowanej sprawie, tj. z odręcznymi wzmiankami czy dodatkowymi pieczęciami niepochodzącymi od organu, który wydał i doręczał decyzję administracyjną. Wbrew bowiem odmiennej ocenie apelującego, z żadnego przepisu ani dokumentu załączonego do wniosku, nie wynika, że pracownik Starostwa (...) posiada(ła) uprawnienia uwierzytelnienia wydruków decyzji pochodzących od Wojewody (...) na (części) treści dokumentu, o którym wnioskodawca w apelacji twierdzi, że stanowi wydruk, ani nie ma podstaw do wniosku, że osoba ta dokonała poświadczenia zgodności dokumentu z dokumentem w zasobach elektronicznych wnioskodawcy, natomiast opisane wyżej, nieudolne próby takiego uwierzytelnienia pieczęciami czy wzmiankami o zgodności „kopii”, w dodatku bez wskazania podstawy prawnej czy zakresu uwierzytelnienia, nie uczynią z tak stworzonego dokumentu zgodnego z oryginałem.

Powtórzyć należy, że aktualnie model postępowania wieczystoksięgowego opiera się na dokumentach istniejących w formie papierowej (art. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece). Z tej przyczyny podstawą wpisu nie jest elektroniczny egzemplarz dokumentu, który posiada właściwości oryginału w szczególności odnośnie do podpisu elektronicznego oraz wymagań integralności i kompletności. W wypadku dokumentów urzędowych podstawę wpisu w księdze wieczystej stanowi oryginał tego dokumentu albo jego urzędowy odpis sporządzony zgodnie z art. 250 k.p.c. Uzasadnieniem takiej formy jest wzgląd na podstawowe zasady instytucji ksiąg wieczystych, które są publicznym rejestrem praw dotyczących nieruchomości, a prowadzone postępowanie wieczystoksięgowe nie opiera się na zasadzie kontradyktoryjności, umożliwiającej weryfikację materiału dowodowego przez stronę przeciwną. Rygoryzm i formalizm postępowania wieczystoksięgowego, w tym w odniesieniu do odpisów, kopii oraz wydruków decyzji administracyjnych, nie został przez ustawodawcę zmodyfikowany, pomimo wprowadzenia szeregu regulacji usprawniających obieg dokumentów w postępowaniu administracyjnym (art. 39 ³ k.p.a.) oraz pomimo wprowadzenia instytucji formy dokumentowej w obrocie cywilnym (art. 77 ² k.c.).

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy apelacje oddalił.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 520 §1 k.p.c. w związku z art. 391 §1 k.p.c., nie znajdując podstaw do odstąpienia od ogólnej zasady, że w postępowaniu nieprocesowym, a zatem także wieczystoksięgowym, każdy zainteresowany ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie. Uczestnicy nie wdali się w spór, a przy tym są osobami nieznanymi z miejsca pobytu.

SSO Anna Krawczyk