Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 25 maja 2023 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny-Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Beata Tabaka

Sędziowie SO Liliana Kaltenbek, SO Katarzyna Biernat Jarek

po rozpoznaniu w dniu 25 maja 2023 roku w Krakowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku T. J.

przy uczestnictwie L. W.

o wpis prawa

na skutek apelacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie dnia 14 lipca 2022 r., sygnatura akt DzKw/KR2K/00000855/856/21 Kw nr KR2K/00058792/6

postanawia: oddalić apelację.

SSO Liliana Kaltenbek SSO Beata Tabaka SSO Katarzyna Biernat Jarek

Sygn. akt II Ca 2973/22

Uzasadnienie postanowienia z 25 maja 2023

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja wnioskodawcy nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w znacznym zakresie podziela rozważania Sądu Rejonowego w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia tj. w tym zakresie w jakim postanowienie Sądu Rejonowego powiela argumentację referendarza sądowego, którego orzeczenie należy ocenić za prawidłowe. Argumenty podnoszone przez skarżącego w skardze a następnie apelującego w apelacji nie mogły zostać uwzględnione albowiem wykraczały poza zakres złożonego wniosku o wszczęcie postępowania o wpis w księdze wieczystej. Postępowanie wieczystoksięgowe ma w istocie wysoce sformalizowany charakter i opiera się na zastosowaniu art. 626 ⁸ k.p.c. Jak wynika z art. 626 ⁸ § 1 k.p.c., wpis w księdze wieczystej jest dokonywany jedynie na wniosek i w jego granicach, chyba że przepis szczególny przewiduje dokonanie wpisu z urzędu. Rozpoznając wniosek sąd uwzględnia stan rzeczy istniejący w chwili złożenia wniosku. Zakres badania stanu faktycznego sprawy ograniczają przepisy dotyczące kognicji sądu w postępowaniu wieczystoksięgowym. Stosownie do art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Wolą ustawodawcy było ograniczenie kognicji sądu wieczystoksięgowego a przyczyną takiego uregulowania jest określona funkcja ksiąg wieczystych, potrzeba zabezpieczenia postępowania o wpis przed wikłaniem sądu prowadzącego księgi wieczyste w rozstrzyganie sporów o istnienie praw podlegających ochronie, a także zapewnienie nie tylko sprawności działania sądu ale i przejrzystości prowadzonych ksiąg. Dokumenty dołączone do wniosku winny uzasadniać wniosek bez potrzeby podejmowania dalszych czynności i bez dalszego postępowania dowodowego. W orzecznictwie podkreśla się zakaz korzystania z niedołączonych do wniosku dokumentów (postanowienie SN z 5.12.2014 r., sygn. akt III CSK 45/14), czy prowadzenia postępowania w celu poszukiwania podstawy wpisu (postanowienie SN z 11.03.2015 r., sygn. akt II CSK 280/14).

W tym miejscu zaakcentować należy, że przepis art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. określa także zakres kognicji Sądu II instancji rozpatrującego apelację. Takie stanowisko jest ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. np. postanowienie z dnia 5 października 2005r., II CK 781/04, LEX nr 187020; postanowienie z dnia 27 kwietnia 2001 r., III CKN 354/00, OSNC 2001/12/183; postanowienie z dnia 6 października 2006 r., V CSK 214/06). To oznacza, że również Sąd II instancji rozstrzyga jedynie, czy wpis (lub jego odmowa) pozostaje w zgodzie z prawem w świetle treści zgłoszonego wniosku, treści i formy przedłożonych dokumentów do wniosku, stanowiących podstawę wpisu oraz treści księgi wieczystej. Kontrola zaskarżonego orzeczenia dokonywana przez sąd drugiej instancji na skutek wniesionej apelacji powinna być ograniczona tylko do tego, czy w świetle dokumentów załączonych do wniosku, którymi dysponował sąd pierwszej instancji, była podstawa do dokonania bądź odmowy wpisu, zgodnie z wnioskiem o wpis w księdze wieczystej. W postępowaniu wieczystoksięgowym nie znajduje zasada wyrażona w art. 316 k.p.c. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 grudnia 2009 r. III CZP 80/09 stwierdził, że Sąd rozpoznając wniosek o wpis w księdze wieczystej związany jest stanem rzeczy istniejącym w chwili złożenia wniosku i kolejnością jego wpływu. Z regulacji ww. artykułu wynika, że sąd prowadzący księgi wieczyste ocenia jako materiał dowodowy jedynie dokumenty, w związku z czym tylko dokumenty mogą stanowić podstawę wpisów; innym materiałem dowodowym sąd nie dysponuje i nie może dysponować. W tej sytuacji, skoro sąd wieczystoksięgowy nie prowadzi postępowania dowodowego, z wyjątkiem dowodu z dokumentów, to art. 316 § 1 k.p.c. nie ma odpowiedniego zastosowania. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 9 września 2016 r. sygn. V CSK 81/16 potwierdził to stanowisko i stwierdził, że podstawą wpisu mogą być dokumenty uzasadniające ten wpis, które powinny być złożone razem z wnioskiem o wpis. Ponieważ zakres rozpoznania wniosku o wpis jest ograniczony tylko do rozpoznania treści wniosku, załączonych do niego dokumentów oraz treści księgi wieczystej, a chwila złożenia wniosku o wpis rozstrzyga o kolejności wniosku, a zarazem z chwilą uwzględnienia wniosku o wpis ma on moc wsteczną od chwili złożenia wniosku, to uzasadnione jest stanowisko, że uwzględniony może być wniosek o wpis w księdze wieczystej oparty na dokumentach istniejących w chwili jego złożenia, a nie na dokumentach powstałych dopiero po złożeniu wniosku o wpis. W przeciwnym przypadku dokument stanowiący podstawę wpisu odnosiłby skutek prawny w okresie poprzedzającym jego powstanie.

Nie mogły zatem zostać wzięte pod uwagę okoliczności jakie pojawiły się "później" na etapie zaznajomienia się z treścią uzasadnienia referendarza sądowego, zatem niemożliwym i niedopuszczalnym w świetle przytoczonych poglądów było dopuszczenie dowodu z dokumentu dołączonego dopiero na etapie późniejszym.

Słuszne było stanowisko Sądu Rejonowego, który przyjął za referendarzem sądowym o oddaleniu wniosku w oparciu o posiadane przy wniosku dokumenty.

Wniosek o wpis w elektronicznym systemie z 15.02.2021 złożony przez notariusza T. G. w imieniu T. J. dotyczył:

- wpisania w dziale II kw (...) prawa własności wyłącznie na rzecz T. J. i wniosek ten nie mógł zostać uwzględniony skoro czynność prawna w postaci umowy przeniesienia nieruchomości celem zwolnienia z długu nie objęła wszystkich działek wpisanych w tej księdze a dotyczyło to działki (...). Okoliczność ta została na etapie skargi także zauważona przez wnioskodawcę, który dokonał nawet zmiany wcześniejszego aktu notarialnego, lecz zamiast złożyć ponowny wniosek o wpis ( oparty na nowych okolicznościach) złożył skargę na czynność referendarza, która nie mogła zostać uwzględniona albowiem dokonywała niedozwolonych zmian w treści pierwotnego wniosku. Jak wskazano wcześniej sąd jest związany treścią wniosku, który nie może być modyfikowany wobec późniejszej zmiany stanu prawnego;

- przyłączenia działek nr (...) do księgi wieczystej (...). Wniosek ten nie mógł zostać wykonany w zakresie działki (...), która jak wynika z wykazu synchronizacyjnego dla tej działki P. (...). (...) odpowiada części pgr. l. kat (...) i części pgr. l.kat. (...). Natomiast w (...) wpisane są całe pgr. l.kat (...) i (...). Jeśli zatem wnioskodawca wnosił o wpisane działki (...) i przeniesienia jej do innej księgi to powinien złożyć wniosek o ujawnienie podziału parcel katastralnych i zmiany oznaczenia na działkę ewidencyjną, czego we wniosku elektronicznym nie było. Zmiana tego wniosku na etapie złożenia skargi na czynność referendarz również była niedopuszczalna ze względów wskazanych wyżej z uwagi na charakter postępowania o wpis.

Były to okoliczności, które uzasadniały nie tylko oddalenie wniosku w zakresie w jakim uczynił to referendarz sądowy ale także były to okoliczności uzasadniające podstawy do oddalenia skargi na czynność tego referendarza. Także apelacja wniesiona od orzeczenia Sądu Rejonowego była niezasadna albowiem jej argumentacja nie dotyczyła polemiki sądu z treścią wniosku wnioskodawcy ale z czynnościami jakie wnioskodawca dokonywał już po złożeniu wniosku a które z przyczyn podanych wyżej nie miały żadnego znaczenia dla uwzględnienia tego wniosku. Nowe czynności jakich dokonywał wnioskodawca powinny być bowiem objęte nowym wnioskiem albowiem zmiana treści wniosku w toku postepowania nie jest dopuszczalna na podstawie art. 626 ⁸ § 2 k.p.c.

Tym samym Sąd Okręgowy nie mógł podzielić stanowiska apelującego o konieczności zmiany zaskarżonego postanowienia i uwzględnieniu przedmiotowego wniosku o wpis, czy wniosku o skierowanie spawy do ponownego rozpoznania.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy oddalił apelację jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., orzekając jak w sentencji postanowienia.

SSO Liliana Kaltenbek SSO Beata Tabaka SSO Katarzyna Biernat Jarek