Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 27 lutego 2023 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział II Cywilny – Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Magdalena Meroń –Pomarańska

Protokolant: osobiście

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2023 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku Wspólnoty Mieszkaniowej (...) (...)
w K.

przy uczestnictwie Fundacji (...) (...) z siedzibą w K.

o wpis

na skutek apelacji uczestnika od postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza
w Krakowie z dnia 29 lipca 2022 roku, sygnatura akt Dz. Kw. KR1P/00106884/21

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  zasądzić od uczestnika na rzecz wnioskodawcy kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów w postępowaniu apelacyjnym wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia o kosztach do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Magdalena Meroń – Pomarańska

Sygn. akt II Ca 2650/22

UZASADNIENIE

postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 27 lutego 2023 r.

Wpisem z dnia 14 lipca 2021 r. referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym dla Krakowa- Podgórza w Krakowie ujawnił w dziale IV księgi wieczystej (...) hipotekę przymusową na sumę 11.788,20 zł ze wskazaniem, że zabezpieczona hipoteką wierzytelność obejmuje należność stwierdzoną w wyroku z dnia 26 lutego 2019 r., sygn. akt I C 519/18/K wraz z odsetkami.

Jako podstawę wpisu wskazano powyższy wyrok, a jako wierzyciela hipotecznego ujawniono Wspólnotę Mieszkaniową (...) przy ul. (...) w K..

Skargę na powyższy wpis złożyła uczestniczka Fundacja (...) (...) z siedzibą w K., wnosząc o jego uchylenie i oddalenie wniosku, wskazując, iż toczy się postępowanie sądowe, w którym przedstawione wnioski i dowody mogą mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy i wznowienie postępowania o sygn. akt I C 519/18/K.

Postanowieniem z dnia 29 lipca 2022 r. Sąd Rejonowy utrzymał w mocy zaskarżony wpis.

Jako podstawę rozstrzygnięcia Sad Rejonowy wskazał art. 518 ¹ § 3 k.p.c., wyjaśniając, że wnioskodawca załączył tytuł wykonawczy w postaci prawomocnego wyroku zaopatrzonego w klauzulę wykonalności przeciwko uczestniczce Fundacja (...) (...) z siedzibą w K.. Dokument ten, sporządzony prawidłowo pod względem formalnym, miał charakter urzędowy (art. 244 k.p.c.) i mógł stanowić podstawę wpisu w księdze wieczystej, stosownie do art. 31 ust. 1 u.k.w.h. Powyższy tytuł wykonawczy uprawniał wnioskodawcę jako wierzyciela uczestniczki, do domagania się wpisu hipoteki przymusowej na nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...). Suma hipoteki została zaś oznaczona przez wnioskodawcę prawidłowo, zgodnie z art. 110 ¹ u.k.w.h. Zaistniały zatem przesłanki do dokonania wpisu zgodnie z wnioskiem. Wbrew zarzutom uczestniczki, sąd wieczystoksięgowy- stosownie do art. 365 § 1 k.p.c. nie mógł badać zasadności obowiązku stwierdzonego w prawomocnym orzeczeniu sądowym, lecz był związany jego treścią. To, że toczy się spór sądowy, w którym podnoszone są argumenty dotyczące prawomocnie rozstrzygniętej sprawy o sygn. akt I C 518/19/K, pozostaje irrelewantne dla bytu tytułu wykonawczego. Stosownie zaś do art. 414 k.p.c., nawet wniesienie skargi o wznowienie wskazanego postępowania nie wpłynęłoby automatycznie na skuteczność i wykonalność wyroku stanowiącego podstawę wniosku o wpis w niniejszej sprawie.

Apelację od tego postanowienia złożyła Fundacja (...) (...) z siedzibą w K., zaskarżając je w całości i zarzucając naruszenie:

1.  art. 626 ⁹ k.p.c. poprzez uznanie, że kwestionowany wpis hipoteki przymusowej, dokonany w dniu 17 lipca 2021 r. jest prawidłowy, podczas gdy jest on bezzasadny i nie ma podstaw prawnych;

2.  art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny zebranego materiału dowodowego skutkujące błędnym przyjęciem, że spełnione zostały warunki formalne do dokonania w/w wpisu hipoteki w księdze wieczystej.

Formułując powyższe zarzuty, skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez oddalenie wniosku o wpis hipoteki, ewentualnie- o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawczyni Wspólnota Mieszkaniową (...) przy ul. (...) w K. domagała się oddalenia apelacji jako bezzasadnej w całości oraz zasądzenia od skarżącej kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja była bezzasadna.

Stosownie do art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., kognicja sądu w postępowaniu wieczystoksięgowym ma charakter silnie zawężony, sprowadzając się do badania treści księgi wieczystej i wniosku oraz treści i formy dołączonych do niego dokumentów. Powyższa regulacja determinuje również zakres rozpoznania sprawy przez sąd odwoławczy, który ogranicza się do rozstrzygnięcia, czy orzeczenie sądu pierwszej instancji było zgodne z prawem w świetle: treści wniosku, treści i formy dokumentów stanowiących podstawę wpisu oraz treści księgi wieczystej (por. A. Zieliński, K. Flaga-Gieruszyńska [red.], Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 626 ⁸ , C.H. Beck 2016, teza 2.). Sąd wieczystoksięgowy nie prowadzi postępowania dowodowego jak ma to miejsce w procesie cywilnym, z wyjątkiem dowodu z dokumentów- i to wyłącznie takich, które stanowią podstawę wpisu ( por. uzasadnienie uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2009 r., III CZP 80/09, LEX nr 531134 oraz postanowienia Sądu Najwyższego z 5 września 2008 r., I CSK 60/08, LEX nr 465956, z 21 lipca 2010 r., III CSK 122/10, LEX nr 1620545 oraz z 16 maja 2019 r., I CSK 647/18, LEX nr 2657467).

Stosownie do art. 109 ust. 1 u.k.w.h. dla dokonania wpisu hipoteki przymusowej wymaganym jest stwierdzenie wierzytelności tytułem wykonawczym, określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym. Orzeczenie sądowe stanowi tytuł wykonawczy wówczas, gdy jest prawomocne i opatrzone klauzulą wykonalności (art. 776 k.p.c. w zw. z art. 777 § 1 pkt 1 k.p.c.). Wykluczone jest przy tym kwestionowanie przez sąd wieczystoksięgowy merytorycznego rozstrzygnięcia zawartego w orzeczeniu sądowym przedstawionym jako podstawa żądanego wpisu. Z mocy art. 365 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. każdy sąd jest związany prawomocnym orzeczeniem sądowym. Jeżeli zatem podstawę wpisu ma stanowić prawomocne orzeczenie sądowe, sąd wieczystoksięgowy nie może poddać go kontroli merytorycznej, tj. badać trafności (zasadności) danego rozstrzygnięcia, a w szczególności- istnienia stwierdzonego w nim obowiązku. Podważenie prawomocnego orzeczenia sądowego, mającego być podstawą wpisu do księgi wieczystej, może nastąpić tylko w ściśle określonych wypadkach (przewidzianych w Kodeksie postępowania cywilnego), natomiast sąd wieczystoksięgowy może jedynie dokonać kontroli jego formalnej, czyli ustalić, czy zostało ono opatrzone przez sąd wzmianką o prawomocności lub klauzulą wykonalności oraz czy z przyczyn technicznych może służyć jako podstawa wpisu. Oznacza to, że w niniejszym postępowaniu wieczystoksięgowym wyłączona jest możliwość badania stwierdzonej prawomocnym wyrokiem wierzytelności co do jej istnienia lub wysokości. Przedłożony przez wnioskodawczynię tytuł wykonawczy nie został wzruszony i spełniając wszystkie warunki formalne w świetle art. 109 ust. 1 u.k.w.h., niewątpliwie mógł stanowić podstawę wpisu hipoteki przymusowej, a żądana wysokość sumy hipoteki mieściła się w limicie określonym w art. 110 ¹ u.k.w.h. Nie było zatem przeszkód do dokonania wpisu zgodnie z wnioskiem.

Godzi się zarazem zauważyć, iż powołane ogólnikowo w apelacji okoliczności- dotyczące innego toczącego się postępowania sądowego i jego ewentualnego (bliżej niesprecyzowanego) wpływu na rozstrzygnięcie ujęte w przedłożonym przez wnioskodawczynię tytule wykonawczym- wyraźnie wykraczały poza kognicję sądu w postępowaniu wieczystoksięgowym i pozostawały bez znaczenia z punktu widzenia ustawowych przesłanek dokonania wpisu hipoteki przymusowej. Jak już zaś uprzednio wyjaśniono, sąd wieczystoksięgowy (w tym również Sąd Okręgowy w niniejszym postępowaniu odwoławczym) nie jest uprawniony do merytorycznego badania istnienia i wysokości wierzytelności objętej przedstawionym przez wnioskodawczynię tytułem wykonawczym. To z kolei sprawiało, że zarzuty apelacji i zawarty w niej ogólnikowy wywód z natury rzeczy nie mogły mieć wpływu na ostateczny kształt rozstrzygnięcia ani- w konsekwencji- wywrzeć oczekiwanych przez skarżącą skutków, tj. prowadzić do podważenia kwestionowanego wpisu.

Z przedstawionych względów Sąd Okręgowy oddalił apelację uczestniczki jako bezzasadną, orzekając jak w punkcie 1. sentencji niniejszego postanowienia, a to na podstawie art. 385 k.p.c.

Podstawowa zasada orzekania o kosztach postępowania nieprocesowego sformułowana została w art. 520 § 1 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem, każdy uczestnik postępowania ponosi koszty związane ze swym udziałem w sprawie, co oznacza, że obciążają go koszty tej czynności, której sam dokonał, jak i czynności podjętej w jego interesie, także przez sąd, na jego wniosek lub z urzędu. Zasada ujęta w art. 520 § 1 k.p.c. jest nienaruszalna wtedy, gdy uczestnicy są w równym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania lub - mimo braku tej równości - ich interesy są wspólne. Różny stopień zainteresowania uczestników w wyniku postępowania lub sprzeczność interesów uczestników, w świetle art. 520 § 2 k.p.c. stanowi przesłankę do stosunkowego rozdzielenia kosztów lub włożenia obowiązku ich zwrotu na jednego z uczestników w całości. Sprzeczność interesów i jednocześnie oddalenie wniosków jednego z uczestników bądź też niesumienne lub oczywiście niewłaściwe postępowanie jednego z uczestników uprawnia z kolei do obciążenia tego uczestnika całością kosztów postępowania (art. 520 § 3 k.p.c.). Zauważyć równocześnie trzeba, iż nie jest możliwym precyzyjne wyszczególnienie przypadków, w których interesy uczestników postępowania nieprocesowego są sprzeczne. W postępowaniu wieczystoksięgowym sprzeczność ta zasadniczo nie występuje, co wynika ze specyfiki rozpatrywanych w nim spraw oraz funkcji ksiąg wieczystych, które stanowią publiczny rejestr stanu prawnego nieruchomości.

Odmiennie traktować jednakże należy sytuację zaistniałą w następstwie zaskarżenia orzeczenia zapadłego przed sądem pierwszej instancji, gdy przedmiotem postępowania jest wpis hipoteki przymusowej. W takim przypadku interes wnioskodawcy- wierzyciela realizuje się poprzez uzyskanie zabezpieczenia swej wierzytelności w postaci ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości dłużnika, które powstaje w momencie wpisu do księgi wieczystej. Tym samym, interes wnioskodawcy- wierzyciela w postępowaniu o wpis hipoteki przymusowej nie jest zbieżny z interesem uczestnika- dłużnika. Fakt ten wynika z przeciwstawnej pozycji wierzyciela i dłużnika w łączącym ich stosunku zobowiązaniowym, który stanowi źródło obowiązku stwierdzonego w tytule wykonawczym, będącym podstawą wpisu hipoteki przymusowej. Powyższa sytuacja miała miejsce na gruncie rozpatrywanej sprawy, przekształcając charakter niniejszego postępowania poprzez stworzenie stanu przeciwstawności interesów oraz wyraźnej niezgodności co do oczekiwanego wyniku sprawy pomiędzy wnioskodawczynią a uczestniczką. Stworzona w ten sposób sprzeczność interesów uzasadniała odstąpienie od ogólnej zasady orzekania o kosztach postępowania nieprocesowego, którą wyraża art. 520 § 1 k.p.c. Sprzeczność interesów między wnioskodawczynią- wierzycielem a uczestniczką- dłużnikiem ulegała dodatkowemu uwypukleniu w postępowaniu odwoławczym, toczącym się na skutek apelacji skierowanej przeciwko postanowieniu Sądu pierwszej instancji o utrzymaniu w mocy wpisu hipoteki przymusowej. To z kolei, wobec stwierdzenia bezzasadności apelacji, uzasadniało oparcie rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania odwoławczego o art. 520 § 3 k.p.c. i obciążenie nimi skarżącej. Kwota zasądzona z tego tytułu na rzecz wnioskodawczyni odpowiadała wynagrodzeniu fachowego pełnomocnika w osobie radcy prawnego w kwocie 120 zł, to jest w stawce minimalnej ustalonej stosownie do wartości przedmiotu zaskarżenia w oparciu o § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 5 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.), o czym Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 2. sentencji niniejszego postanowienia.

SSO Magdalena Meroń- Pomarańska