Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 06 lutego 2023r.

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący sędzia Jarosław Koczański

po rozpoznaniu w dniu 06 lutego 2023r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku L. K., H. K. i J. B.

przy uczestnictwie A. K.

o wpis w dziale III-im księgi wieczystej (...) ograniczonego prawa rzeczowego – służebności drogi koniecznej

na skutek apelacji uczestnika A. K.

od postanowienia wyroku Sądu Rejonowego w Olkuszu z dnia 29 lipca 2022r. wydanego do sygn. akt Dz. Kw. KR1O/2309/22

I.  oddalić apelację;

II.  zasądzić od uczestnika A. K. na rzecz wnioskodawców L. K., H. K. i J. B. jako wierzycieli solidarnych kwotę 120zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

K. J.

Sygn. akt II Ca 2587/22

UZASADNIENIE

Postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 6 lutego 2023 r.

Wnioskiem z dnia 27 kwietnia 2021 r. L. K., H. K. i J. B. skierowanym do Sądu Rejonowego w Olkuszu, V Wydział Ksiąg Wieczystych (data wpływu wniosku do SR – 05 maja 2021 r, k. 54-62) wystąpili o wpisanie w księdze wieczystej nr (...) służebności gruntowej polegającej na prawie przechodu i przejazdu przez nieruchomość stanowiącą działkę ewidencyjną nr (...). Wnioskodawcy dołączyli postanowienie Sądu Rejonowego w Olkuszu z dnia 06 marca 2020 r. w sprawie I Ns 279/18 wraz z postanowieniem Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 12 listopada 2020 r. w sprawie II Ca 1269/20 o oddaleniu apelacji od postanowienia Sądu Rejonowego w Olkuszu w sprawie I Ns 279/18. Przedmiotowym postanowieniem stwierdzono, że wnioskodawcy J. N. i M. N. na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej, L. K. i H. K. również na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej oraz J. B. nabyli przez zasiedzenie z dniem 24 października 2017 r. służebność gruntową polegająca na prawie przechodu i przejazdu przez nieruchomość stanowiąca działkę ewidencyjną nr (...) objętą księgą wieczystą nr (...) stanowiąca aktualnie własność A. K. oraz przez nieruchomość składającą się z działki nr (...) objętą księgą wieczystą nr (...) aktualnie stanowiąca własność Skarbu Państwa w zarządzie(...) O. położonych w G. powiat (...), jednostka ewidencyjna K., obręb R. pasem oznaczonym kolorem żółtym znajdującym się w granicach pomiędzy punktami 96-200-201-202-203-204-269-205-209- 212-215-218-268-260-254-249-246-243-240-239-238-270-237-271-236-235-234-97-267-96, uwidocznionymi na mapie sporządzonej przez biegłego z zakresu geodezji inż. M. R. z dnia 05.11.2019 r., przyjętej w dniu 18.12.2019 r. do ewidencji materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego prowadzonej przez Starostę (...) pod nr(...). (...).(...). (...) na rzecz każdoczesnych właścicieli nieruchomości położonych w G. - powiat (...), jednostka ewidencyjna K., obręb R. składających się z działek ewidencyjnych o nr (...), objętych księgą wieczystą nr (...), o nr(...) objętej księgą wieczystą nr (...) oraz o nr(...) objętej księgą wieczystą nr (...).

Orzeczeniem z dnia 18 marca 2022 r. (k. 71-74) referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Olkuszu dokonał w sprawie DzKw/KR1O/00003809/21 wpisu zgodnie z wnioskiem polegającego na ujawnieniu służebności gruntowej drogi koniecznej w księdze wieczystej m.in. nr (...) odnotowując, że działka o nr (...) uległa podziałowi na działki (...).

Skargę na przedmiotowe orzeczenie wniósł uczestnik A. K. wnosząc o orzeczenie odmowy wpisu podnosząc, że wpisana służebność odnosi się w całości do działek o nr (...) o pow. 0,0108 ha i identyfikatorze (...) (...). (...).(...) oraz (...) o pow. 0,0097 ha i identyfikatorze (...)_(...). (...).(...), które na mocy umowy sprzedaży z dnia 23.12.2020 r. zawartej w formie aktu notarialnego przed notariusz A. R. a nr (...) zostały odłączone z księgi wieczystej (...) do odrębnie założonej księgi wieczystej i zbytej na rzecz Gminy K.. W związku z tym faktem służebność drogi koniecznej której zasiedzenie stwierdzono na rzecz każdoczesnych właścicieli nieruchomości składających się z działek (...) w żaden sposób nie dotyczy obecnie działki o nr (...) której właścicielem jest uczestnik i która objęta jest księgą wieczystą nr (...). Skarżący wskazał, że okoliczności na jakie się powołuje można stwierdzić poprzez porównanie przebiegu tej służebności uwidocznionym na mapie sporządzonej przez biegłego z zakresu geodezji do której odsyła treść orzeczenia sądowego i wyrysu z mapy ewidencyjnej prowadzonej dla działek o nr (...) znajdującej się w aktach księgi wieczystej (...).

11 stycznia 2021 r. wpłynęło do Sądu Rejonowego w Olkuszu, V Wydział Ksiąg wieczystych zawiadomienie o wprowadzonych zmianach w danych ewidencyjnych w oparciu o wykaz zmian gruntowych polegających na wykreśleniu działki o nr (...) i wpisaniu działek o nr (...) w związku z wydaniem przez wójta Gminy K. decyzji z dnia 08 grudnia 2020 r. zatwierdzającej podział działki o nr (...). Wzmiankę o wniosku co do odłączenia części lub całości nieruchomości i założenia dla niej nowej księgi wieczystej zamieszczono 28.12.2020 r., a wpisu w tym zakresie dokonano 19.08.2021 r. zakładając nową księgę wieczystą nr (...) dla nieruchomości stanowiącej działki o nr (...).

Postanowieniem z dnia 29 lipca 2022 r. Sąd Rejonowy w Olkuszu, sygn. akt Dz.KW(...) utrzymał zaskarżony wpis w całości (k. 87).

W pisemnym uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał, ze nie było podstaw do tego, aby uznać zaskarżony wpis za wadliwy, powołując się przy tym na swoją kognicję, oraz fakt, iż w aktach księgi wieczystej nie znajduje się mapa przebiegu służebności gruntowej. Wskazał również, że okoliczność, na jaką powoływał się A. K., tj. dokonanie podziału geodezyjnego nieruchomości i wyodrębnienie nowych działek odpowiadających przebiegowi służebności drogi koniecznej nie wynika z dokumentów znajdujących się w aktach księgi wieczystej. Wnioskodawcy jako podstawę wpisu przedłożyli odpis prawomocnego postanowienia o zasiedzeniu służebności drogi koniecznej opisanej w treści postanowienia. Nie dołączono do niego mapy przebiegu służebności. Postanowienie stanowiące podstawę wpisu również nie stanowi, że mapa przebiegu służebności stanowi jego integralną część, zatem dla dokonania wpisu zgodnie z jego treścią nie było konieczne przedłożenie mapy obrazującej przebieg na gruncie drogi koniecznej. Tym samym zarzut, że okoliczności powyższe wynikały z dokumentów złożonych do wniosku i zalegających w aktach księgi wieczystej i wystarczyło je tylko porównać nie jest zasadny. Sama zmiana w zakresie opisu nieruchomości wynikająca z podziału działki określonej w treści postanowienia jako nieruchomość obciążona to jest działki (...) na działki o nr (...) nie stanowi przeszkody do wpisu służebności gruntowej drogi koniecznej przebiegającej po działce o poprzednim numerze (...), a obecnie obciążającej działki powstałe w wyniku podziału. Nie ma znaczenia dla zasadności wpisu służebności w księdze wieczystej (...) fakt, że w księdze wieczystej (...) utworzonej dla powstałych z podziału działek nie ujawniono ich obciążenia służebnością drogi koniecznej, gdyż wniosek o wpis dotyczył księgi (...) i ksiąg wieczystych prowadzonych dla nieruchomości władnących.

Apelacją datowaną na 11 października 2022 r. A. K. zaskarżył w całości postanowienie Sądu Rejonowego w Olkuszu Wydział V Ksiąg Wieczystych z dnia 29 lipca 2022 r. zarzucając mu:

1)  naruszenie przez Sąd I Instancji przepisu art. 626 ⁹ k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w sprawie i w konsekwencji dokonanie wpisu pomimo tego, że istniały prawne przeszkody do jego dokonania w postaci nie przedłożenia przez wnioskodawców mapy obrazującej przebieg służebności i wskutek błędnego uznania przez Sąd I Instancji, że do dokonania wpisu służebności nie było konieczne przedłożenie przez wnioskodawców mapy obrazującej przebieg na gruncie służebności pomimo, że zgodnie z treścią punktu 1 postanowienia Sądu Rejonowego w Olkuszu I Wydział Cywilny z dnia 06 marca 2020 r., sygn. akt I Ns 279/18, mapa sporządzona przez biegłego z zakresu geodezji inż. M. R. dnia 05 listopada 2019 roku stanowi bezspornie o treści (zakresie) służebności i w ten sposób stanowi integralną część postanowienia Sądu Rejonowego w Olkuszu I Wydział Cywilny z dnia 06 marca 2020 r., sygn. akt I Ns 279/18;

2)  naruszenie przez Sąd I Instancji przepisu art. 626 ⁸ k.p.c. poprzez uznanie, że Sąd I Instancji nie był zobowiązany do poczynienia ustaleń (porównania) przebiegu (zakresu) służebności objętej złożonym wnioskiem i uwidocznionej na mapie sporządzonej przez biegłego z zakresu geodezji inż. M. R. i wyrysu z mapy ewidencyjnej prowadzonej dla działek nr (...) i znajdującej się w aktach księgi wieczystej nr (...).

Wobec tak postawionych zarzutów A. K. wniósł o:

1)  zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez oddalenie wniosku o wpisanie w księdze wieczystej nr (...) służebności gruntowej zgodnie z wnioskiem;

2)  zasądzenie zwrotu kosztów postępowań przed Sądem I instancji i Sądem II instancji.

Pełnomocnik uczestników w treści odpowiedzi na apelację z dnia 07.12.2022r. wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawców zwrotu kosztów postępowania przychylając się do stanowiska prawnego zaprezentowanego przez Sąd Rejonowy w Olkuszu w treści uzasadnienia zaskarżonego postanowienia.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja uczestnika A. K. nie zasługiwała na uwzględnienie.

Celem rozważenia zasadności apelacji należy wskazać na zakres kognicji sądu wieczystoksięgowego albowiem ten stanowi wystarczający argument za oddaleniem wniosku w niniejszej sprawie.

Tytułem wstępu przypomnieć należy, że w uchwale składu siedmiu sędziów SN z dnia 16 grudnia 2009 r., III CZP 80/09 (OSNC 2010, nr 6, poz. 84 z glosami A. Maziarz, Glosa 2011, nr 2, s. 55 i P. Mysiaka, Rej. 2011, nr 6, s. 147) której nadano moc zasady prawnej, przyjęto, że sąd, rozpoznając wniosek o wpis w księdze wieczystej, związany jest stanem rzeczy istniejącym w chwili złożenia wniosku i kolejnością jego wpływu. Odzwierciedlenie tego znajduje się w art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., który wyznacza możliwy zakres kognicji sądu w postępowaniu wieczystoksięgowy, ograniczony jedynie do badania tych elementów, które są wymienione wyraźnie tj. treści samego wniosku, treści i formy dołączonych do wniosku dokumentów oraz treści księgi wieczystej.

W tym miejscu wskazać należy, że przepis art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. określa także zakres kognicji sądu II instancji rozpatrującego apelację. Takie stanowisko jest również ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. np. postanowienie z dnia 5 października 2005 r., II CK 781/04, LEX nr 187020; postanowienie z dnia 27 kwietnia 2001 r., III CKN 354/00, OSNC 2001/12/183; postanowienie z dnia 6 października 2006 r., V CSK 214/06). To oznacza, że również Sąd II instancji rozstrzyga jedynie, czy wpis (lub jego odmowa) pozostaje w zgodzie z prawem w świetle treści zgłoszonego wniosku, treści i formy przedłożonych dokumentów, stanowiących podstawę wpisu oraz treści księgi wieczystej.

Kontrola zaskarżonego orzeczenia dokonywana przez sąd drugiej instancji na skutek wniesionej apelacji powinna być zatem ograniczona tylko do tego, czy w świetle dokumentów załączonych do wniosku i którymi dysponował sąd pierwszej instancji, była podstawa do dokonania bądź odmowy wpisu, zgodnie z wnioskiem o wpis w księdze wieczystej.

W realiach niniejszej sprawy Sąd I Instancji prawidłowo utrzymał w mocy wpis służebności w księdze wieczystej nieruchomości obciążonej, tj. należącej do apelującego uczestnika. Sąd wieczystoksięgowy nie może bowiem wykraczać poza swoją kognicję, której zręby zostały opisane wyżej. Jeśli wniosek o wpis jest zgodny w ww. kryteriami zasadności, to sąd wieczystoksięgowy nie może się uchylić od jego zadośćuczynienia.

Należy w zasadzie powtórzyć za sądem I instancji, że w ramach postępowania wieczystoksięgowego sąd nie może dokonywać żadnych ustaleń faktycznych czy prawnych co do podstawy wpisu. A właśnie takiego ustalenia żądał uczestnik A. K. – aby sąd wieczystoksięgowy ustalił w ramach postepowania wieczystoksięgowego, że służebność nie obciąża należącej do niego aktualnie części nieruchomości, po dokonanym podziale pierwotnej nieruchomości. W ramach postępowania o wpis wiążące są dla sądu dokumenty załączone przez uczestników postępowania i ich zgodność z powyższymi wymogami. Ustalenie przebiegu drogi koniecznej wskutek podziału nieruchomości obciążonej dla nowe działki nie jest domeną sądu wieczystoksięgowego.

W polskim porządku prawnym istnieje możliwość (art. 290kc) zmiany treści i zakresu służebności wskutek podziału nieruchomości. Zmiana ta może nastąpić umownie lub w procesie, w którym sąd wydaje konstytutywne orzeczenie (zob. np. K. A. Dadańska [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom II. Własność i inne prawa rzeczowe, wyd. II, red. A. Kidyba, Warszawa 2012, art. 290; nb. 7). Roszczenie to jest rzecz jasna wyłączne spod zakresu kognicji sądu wieczystoksięgowego, a wnioski apelującego sprowadzają się właśnie do dokonania takich ustaleń, których z wskazanych powyżej powodów w niniejszym postępowaniu dokonywać nie wolno..

Wobec spełnienia przez wnioskodawców wszystkich warunków do ujawnienia nabytego przez nich ograniczonego prawa rzeczowego (służebności drogi koniecznej) należało uznać tenże wpis za prawidłowy, przeto apelację należało oddalić, na podstawie art. 385kpc w zw. z art. 13§2kpc jako bezzasadną, o czym Sąd Okręgowy orzekł w pkt. nr 1 sentencji wyroku.

W pkt. nr 2 Sąd Okręgowy, na podstawie art. 520 §2kpc w zw. z §5 pkt. 5 w zw. z §10 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265 z późn. zm.), zasądził od uczestnika A. K. na rzecz wnioskodawców L. K., H. K. i J. B. jako wierzycieli solidarnych kwotę 120 zł. tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, uznając, że interesy stron za sprzeczne.

SSO Jarosław Koczański