Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 9 stycznia 2024 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Liliana Kaltenbek (sprawozdawca)_

Sędziowie: Joanna Czernecka

Marzena Lewicka

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2024 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku (...) Związku (...) w W.

przy uczestnictwie Gminy Miejskiej K.

o wpis w księdze wieczystej

na skutek apelacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie z dnia 31 lipca 2023 roku, sygn. akt DzKw/KR1P/30517/23

postanawia:

oddalić apelację.

Sędzia Joanna Czernecka Sędzia Liliana Kaltenbek Sędzia Marzena Lewicka

Sygn. akt II Ca 2463/23

UZASADNIENIE

postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 9 stycznia 2024r.

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy dla Krakowa-Podgórza w Krakowie w sprawie sprawy z wniosku (...) Związku (...) w W. przy uczestnictwie Gminy Miejskiej K., o wpis - oddalił wniosek (...) Związku (...) w W. o wpis w dziale III księgi wieczystej (...) ,,prawa użytkowania nieruchomości oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...) obręb ewidencyjny 47, jednostka ewidencyjna K. na rzecz (...) Związku (...) w W.”.

Sąd Rejonowy ustalił co następuje:

Księga wieczysta nr (...) prowadzona jest dla nieruchomości gruntowej położonej w K., o obszarze 3,0616 ha i składa się z działek: nr (...); w obrębie ewidencyjnym 47, jednostka ewidencyjna K.. W dziale II księgi wieczystej jako właściciel nieruchomości ujawniona jest Gmina Miejska K.. Dział III i IV są wolne od wpisów.

Decyzją z dnia 23 lutego 2023 roku, znak GS-03. (...).(...).KZ, Prezydent Miasta K., stwierdził nabycie z dniem 19 stycznia 2014 roku przez (...) Związek (...) z siedzibą w W. prawa użytkowania nieruchomości gruntowych, stanowiących własność Gminy Miejskiej K., położonych przy ul. (...) i ul. (...) w K. oznaczonych jako: działka nr (...), obręb 47, jednostka ewidencyjna K., objęta księgą wieczystą nr (...) oraz działka nr (...), obręb 47, jednostka ewidencyjna K., objęta księgą wieczystą nr (...) - zagospodarowanych pod Rodzinny O. Działkowy (...) w K. – na cele określone w art. 3 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych (punkt 1 decyzji).

Decyzja Prezydenta Miasta K. Decyzją z dnia 23 lutego 2023 roku, znak GS-03. (...).(...).KZ stanowi podstawę wpisu w księdze wieczystej (...) i księdze wieczystej (...).

W rozważaniach prawnych Sąd Rejonowy powołał regulację art. 626 ⁸ § 1 i 2 k.p.c., art. 626 ⁹ k.p.c. oraz art. 252 k.c. Wyjaśnił, że przedmiotem ograniczonego prawa rzeczowego jest zawsze cała nieruchomość, zaś zgodnie z powołanym przepisem zakres użytkowania można ograniczyć do oznaczonej części nieruchomości gruntowej. W księdze wieczystej znajdują się podrubryki, w których można ujawnić zakres wykonywania ograniczonego prawa rzeczowego. Pojęcie nieruchomości należy rozumieć zgodnie z koncepcją wieczystoksięgową, wyrażającą się w formule ,,jedna księga wieczysta – jedna nieruchomość”. Poszczególne działki ewidencyjne wchodzące w skład nieruchomości uznać trzeba za części jednej nieruchomości. Sąd Rejonowy przyjął, że nie jest możliwe dokonanie żądanego wpisu w dziale III przedmiotowej księgi wieczystej – a to ustanowienie użytkowania w zakresie działki nr (...), gdyż stanowi ona jedynie część nieruchomości gruntowej i nie może stanowić samodzielnego przedmiotu wpisu ograniczonego prawa rzeczowego dopóki jest objęta jedną księgą wieczystą z innymi działkami, których to ograniczone prawo rzeczowe nie obciąża.

Apelację od tego postanowienia wniósł wnioskodawca wnosząc o jego uchylenie i uwzględnienie wniosku o wpis prawa użytkowania działki nr (...) w księdze wieczystej nr (...), ewentualnie przekazanie Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił naruszenie:

- art. 626 ⁹ k.p.c. poprzez oddalenie wniosku w sytuacji, gdy nie zachodziły podstawy do oddalenia wniosku;

- art. 253 § 2 k.c. poprzez nieprawidłowe jego zastosowanie w sytuacji, gdzie część nieruchomości ograniczona użytkowaniem została oznaczona w sposób jednoznaczny – jako działka ewidencyjna, wynikająca z przepisów prawa geodezyjnego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

W uchwale składu siedmiu sędziów SN z dnia 16 grudnia 2009 r., III CZP 80/09, której nadano moc zasady prawnej przyjęto, że sąd rozpoznając wniosek o wpis w księdze wieczystej, związany jest stanem rzeczy istniejącym w chwili złożenia wniosku i kolejnością jego wpływu. Odzwierciedlenie tego znajduje się w art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., który wyznacza możliwy zakres kognicji sądu w postępowaniu wieczystoksięgowy, ograniczony jedynie do badania tych elementów, które są wymienione wyraźnie tj. treści samego wniosku, treści i formy dołączonych do wniosku dokumentów oraz treści księgi wieczystej.

Przepis art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. określa także zakres kognicji sądu II instancji rozpatrującego apelację. Takie stanowisko jest również ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. np. postanowienie z dnia 5 października 2005 r., II CK 781/04, LEX nr 187020; postanowienie z dnia 27 kwietnia 2001 r., III CKN 354/00, OSNC 2001/12/183; postanowienie z dnia 6 października 2006 r., V CSK 214/06). To oznacza, że również Sąd II instancji rozstrzyga jedynie, czy wpis (lub jego odmowa) pozostaje w zgodzie z prawem w świetle treści zgłoszonego wniosku, treści i formy przedłożonych dokumentów, stanowiących podstawę wpisu oraz treści księgi wieczystej.

Zgodnie z art. 252 k.c. użytkowaniem może być obciążona rzecz.

Zgodnie z art. 253 § 1 zakres użytkowania można ograniczyć przez wyłączenie oznaczonych pożytków. Wg zaś § 2 art. 253 k.c., wykonywanie użytkowania nieruchomości można ograniczyć do jej oznaczonej części. W przypadku użytkowania nieruchomości art. 253 § 2 k.c. umożliwia ograniczenie przestrzenne uprawnień użytkownika, które powoduje zubożenie treści prawa użytkowania, przy zachowaniu zasady, że prawo to stanowi obciążenie całej nieruchomości. Źródłem przestrzennego ograniczenia korzystania z nieruchomości może być albo przepis ustawy albo czynność prawna kreująca użytkowanie.

Pojęcia: co o jest prawo użytkowania, co to jest zakres użytkowania i co to jest wykonywanie użytkowania, nie są więc tożsame. Od obciążenia użytkowaniem, które obejmuje całą rzecz, należy więc odróżnić w szczególności ograniczenie wykonywania tego prawa. To ostatnie dopuszcza zawężenie uprawnień użytkownika w wykonywaniu jego prawa do części nieruchomości obciążonej użytkowaniem. Nie ma ono jednak charakteru prawnorzeczowego. Użytkowanie ciąży na całej nieruchomości, jedynie uprawnienie do jego wykonywania ulega przestrzennemu ograniczeniu (Fras Mariusz (red.), Habdas Magdalena (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom II. Własność i inne prawa rzeczowe (art. 126-352), Opublikowano: WKP 2018). Wykonywanie użytkowania nieruchomości można ograniczyć do jej oznaczonej części, ale również w tym wypadku użytkowanie obciąża całą rzecz oddaną w użytkowanie” (por. wyrok SA w Warszawie z 11.07.2013 r., sygn. I ACa 93/13).

Ujawnienie prawa użytkowania nieruchomości w księdze wieczystej jest więc czymś innym niż ujawnienie w tej księdze sposobu wykonywania tego prawa. Samo prawo użytkowania, w przypadku jego ujawienia, obciąża całą nieruchomość (niezależnie z ilu działek ewidencyjnych się ona składa), zaś sposób wykonywania może być swobodnie zakreślony, np. ograniczony co do jednej działki.

Wnioskodawca wniósł o wpis w dziale III księgi wieczystej prawa użytkowania nieruchomości oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...), obręb nr 47 jednostka ewidencyjna K. na swoją rzecz, zgodnie z decyzją Prezydenta Miasta K. z dnia 23 lutego 2023 roku znak: GS-03. (...).(...).KZ. Tymczasem księga wieczysta do której adresowany był wniosek składa się też innych działek, a w/w decyzja stwierdza nabycie użytkowania tylko do jednej z nich. Uwzględnienie takiego wniosku oznaczałoby, że cała ta nieruchomość (zatem także pozostałe jej działki) są obciążone użytkowaniem, a brak jest ku temu podstaw, bo z treści dołączonych do wniosku dokumentów nie wynika, by pozostałe działki stanowiące części składowe przedmiotowej nieruchomości, takim użytkowaniem zostały obciążone. Z tych względów wpis nie mógł być dokonany, gdyż brak jest do tego podstaw (art. 626 ⁹ k.p.c.) dokąd działka (...) objęta jest jedna księga wieczystą wraz z innymi działkami, względem których takiej decyzji nie wydano.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, dla każdej nieruchomości prowadzi się odrębną księgę wieczystą. Pojęcia nieruchomości i działki ewidencyjnej nie są tożsame. Nieruchomością jest część powierzchni ziemskiej, dla której urządzono księgę wieczystą. Geodezyjnie wyodrębnione działki objęte jedną księgą wieczystą stanowią części składowe tej nieruchomości i nie mogą być odrębnym przedmiotem własności, ani odrębnym przedmiotem innych praw rzeczowych ( art. 47 § 1 k.c.). Nadanie działkom odrębnych numerów geodezyjnych nie wywołuje skutków cywilnoprawnych. Jeżeli takie działki objęte są jedną księgą wieczystą, to bez względu na sposób rozumienia pojęcia nieruchomości składają się na jedną nieruchomość. (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2013 r., III CZP 8/13). Dominująca w orzecznictwie Sądu Najwyższego jest koncepcja przewidująca pierwszeństwo wieczystoksięgowego modelu nieruchomości, w myśl której nieruchomością jest część powierzchni ziemskiej, dla której urządzono księgę wieczystą; natomiast w braku księgi wieczystej sąsiadujące ze sobą grunty należące do tego samego podmiotu stanowią jedną nieruchomość (por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2006 r., III CZP 24/06, OSNC 2007, nr 2, poz. 24, z dnia 26 kwietnia 2007 r., III CZP 27/07, OSNC 2008, nr 6, poz. 62, z dnia 17 kwietnia 2009 r., III CZP 9/09, OSNC 2010, nr 1, poz. 4, wyroki Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1970 r., II CR 361/70, OSNCP 1971, nr 6, poz. 97, z dnia 26 lutego 2003 r., II CKN 1306/00, "Biuletyn SN" 2003, nr 8, s. 8, z dnia 22 lutego 2012 r., IV CSK 278/11, OSNC 2013, nr 3, poz. 35, postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2003 r., V CK 278/02, nie publ., z dnia 30 października 2003 r., IV CK 114/02, OSNC 2004, nr 12, poz. 201; z dnia 30 maja 2007 r., IV CSK 56/07, nie publ., z dnia 16 czerwca 2009 r., V CSK 479/08, nie publ .). Wynika z tego zatem, że dopóki w obrębie jednej księgi wieczystej jest kilka działek ewidencyjnych, stanowią one jedną nieruchomość.

Sumując, nie jest dopuszczalne ujawnienie w księdze wieczystej obejmującej kilka działek ewidencyjnych, prawa użytkowania obciążającego tylko jedną działkę (część składową nieruchomości).

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy nie znajdując podstaw do wzruszenia zaskarżonego postanowienia, orzekł jak w sentencji na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Sędzia Joanna Czernecka Sędzia Liliana Kaltenbek Sędzia Marzena Lewicka