Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie z 28 listopada 2024 r.

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy oddalił wniosek administracyjnego organu egzekucyjnego o wpis ostrzeżenia w o wszczęciu egzekucji z nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...).

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy – powołując się na art. 626 ^{( 8)} § 1 i 2 k.p.c. oraz art. 626 ^{( 4)} § 1 ^{( 1)} i 1 ^{( 2)} k.p.c. - wyjaśnił, że dołączony do wniosku, a mający stanowić podstawę wpisu dokument w postaci zawiadomienia nr (...) z 16 listopada 2022 r. o zajęciu nieruchomości przedłożony został w niewłaściwej formie, bowiem bez prawidłowo zweryfikowanego kwalifikowanego podpisu elektronicznego. Podpis został negatywnie zweryfikowany przez program SWKW, co wyklucza jego dalsze weryfikowanie, a nawet gdyby się tego podjąć przy pomocy programy zewnętrznego, to byłoby to niemożliwe, gdyż plik został złożony w formacie pdf, a powinien być w formacie XAdES.

Apelację od tego postanowienia wniósł wnioskodawca, który zaskarżając je w całości i zarzucając naruszenie:

1)  art. 626 ⁸ § 2 w zw. z art. 626 ⁴ § 1 ¹ i 1 ² k.p.c. przez przyjęcie, że załączony do wniosku mający stanowić podstawę wpisu dokument, to jest zawiadomienie o zajęciu nieruchomości z dnia 16 listopada 2022 roku przedłożony został w niewłaściwej formie, to jest bez prawidłowo zweryfikowanego podpisu;

2)  art. 18 ust. 1 ustawy z 5 września 2016 r. o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej przez niezastosowanie i nieprzyjęcie, że podpis elektroniczny weryfikowany za pomocą certyfikatu wywołuje skutki prawne, jeżeli został złożony w okresie ważności tego certyfikatu;

3)  art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie błędnych ustaleń faktycznych, poprzez zaniechanie ustalenia, że dokument opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym należy uznać za podpisany, jeśli podpis elektroniczny został złożony w okresie ważności certyfikatu kwalifikowanego podpisu elektronicznego.

wniósł o zmianę przez uwzględnienie wniosku o wpis wzmianki o wszczęciu egzekucji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wyjaśnić należy, że granice rozpoznania sprawy w postępowaniu wieczystoksięgowym wyznacza treść art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., zgodnie z którym rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Kognicja sądu w tym postępowaniu ma więc charakter zawężony, albowiem rozpoznając wniosek o wpis sąd rozstrzyga jedynie o tym, czy w oparciu o jego treść (oraz treść załączonych do niego dokumentów i samej księgi wieczystej) istnieją podstawy do dokonania wpisu zgodnego z wnioskiem. Tak zredukowany zakres kognicji sądu wieczystoksięgowego wynika z celu tego postępowania w postaci prawidłowego ustalenia stanu prawnorzeczowego nieruchomości. Zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie poglądem, przepis art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. określa także zakres kognicji sądu drugiej instancji rozpatrującego apelację (postanowienie SN z 5.10.2005 r., II CK 781/04; postanowienie SN z 27.04.2001 r., III CKN 354/00, OSNC 2001/12/183; postanowienie SN z 6.10.2006 r., V CSK 214/06). To oznacza, że również sąd drugiej instancji rozstrzyga jedynie, czy wpis (lub jego odmowa) pozostaje w zgodzie z prawem w świetle treści zgłoszonego wniosku, treści i formy przedłożonych dokumentów stanowiących podstawę wpisu oraz treści księgi wieczystej. Kontrola zaskarżonego orzeczenia (wpisu lub jego odmowy) dokonywana przez sąd drugiej instancji na skutek wniesionej apelacji powinna być zatem ograniczona tylko do tego, czy w świetle dokumentów załączonych do wniosku, którymi dysponował sąd pierwszej instancji, była podstawa do dokonania bądź odmowy dokonania wpisu, zgodnie z wnioskiem o wpis i przy uwzględnieniu treści księgi wieczystej, a wszystko według stanu z chwili złożenia wniosku o wpis.

Co szczególnie ważne w niniejszej sprawie, dokumenty stanowiące podstawę wpisu muszą zostać przedłożone w odpowiedniej formie - wynikającej z art. 31 ust. 1 u.k.w.h. formie dokumentu z podpisem notarialnie poświadczonym, chyba że przepisy szczególne przewidują inną formę dokumentu. Powyższy przepis zawiera zatem regulację przebiegu postępowania wieczystoksięgowego, tak w zakresie postępowania dowodowego, jak i podstaw orzekania. Jednym z przypadków, w których przepisy szczególne przewidują inną formę niż zasadnicza z ww. przepisu, jest ten opisany w art. 626 ⁴ § 2 k.p.c., czyli gdy wniosek składa naczelnik urzędu skarbowego, gdyż ten składa wniosek o wpis w dziale III i IV księgi wieczystej wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Do takiego wniosku naczelnik dołącza do niego – w oryginale – dokumenty stanowiące podstawę wpisu, które mają postać elektroniczną i są sygnowane kwalifikowanym podpisem elektronicznym.

Dokumenty, aby sąd mógł uznać je za prawidłową podstawę wpisu, podlegają weryfikacji przez sąd wieczystoksięgowy w zakresie ważności podpisu elektronicznego. Służy do tego program SWKW, za pomocą którego Sąd Rejonowy negatywnie zweryfikował podpis pod dokumentem z 16 listopada 2022 r. Raport z badania podpisu E. P. wykazał, że podpis został zweryfikowany negatywnie.

Zgodzić się należy z apelacją, że podpis elektroniczny weryfikowany za pomocą certyfikatu wywołuje skutki prawne, jeżeli został złożony w okresie ważności tego certyfikatu. Weryfikacja tego dokonywana przez sąd ograniczona jest jednak do narzędzi, którymi sąd dysponuje. Sąd nie może w tym zakresie odwoływać się do wydruków zaproponowanych przez wnioskodawcę, w tym tych załączonych do skargi na czynność referendarza czy apelacji, ale weryfikacji musi dokonać za pomocą zobiektywizowanych narzędzi. Zgodzić się też można z apelacją, że system SWKW nie jest jedynym, przez który podpis może być weryfikowany, jak i z tym, że plik, w jakim został złożony dokument (pdf) pozwala na jego jest weryfikację, co niesłusznie zakwestionował Sąd Rejonowy. Pomimo to jednak, apelacja nie mogła zostać uwzględniona. Jest tak dlatego, że Sąd Okręgowy dokonał dodatkowej weryfikacji podpisu, która też okazała się negatywna. Celem tej dodatkowej weryfikacji, Sąd odwoławczy sięgnął po dwa narzędzia – program Szafir oraz – co wydaje się być szczególnie znamienne - program dostarczany przez wystawcę certyfikatu kwalifikowanego dla E. P. – Cencert. Raport z programu Szafir brzmiał: „status weryfikacji – negatywny” (k. 54). Z kolei raport z programu Cencert - co istotne datę weryfikacji ustawiono tu na dzień 16 listopada 2022 r. – brzmiał: „podpis nie w pełni zweryfikowany. Certyfikat użytkownika jest przeterminowany. Do pełnej weryfikacji brakuje listy CRL wystawionej przed upływem terminu ważności certyfikatu” (k. 55).

Finalnie podzielić zatem należało pogląd Sądu I instancji, że dokument w postaci elektronicznej złożony z negatywnie zweryfikowanym podpisem, nie mógł być podstawą wpisu zgodnego z wnioskiem. Wydaje się, że na tym etapie, po przeprowadzeniu już potrójnej weryfikacji kwalifikowanego podpisu elektronicznego, Sąd ma zwyczajnie „związane ręce” i będąc zwolnionym z dalszego badania prawidłowości formy przedmiotowego dokumentu, był zmuszony wniosek, a teraz apelację oddalić.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

Sędzia Krzysztof Wąsik