Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 9 stycznia 2025 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marzena Lewicka

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2025 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w M.

przy uczestnictwie (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o wpis ostrzeżenia o wszczęciu egzekucji w księdze wieczystej o numerze (...)

na skutek apelacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego w Myślenicach z dnia 10 czerwca 2024 roku sygn. akt I Sk. Ref. 46/24 DZKW/KR1Y/00001156/24

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu w Myślenicach do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

sędzia Marzena Lewicka

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Myślenicach postanowieniem z dnia 10 czerwca 2024 roku sygn. akt I Sk. Ref. 46/24 DZKW/KR1Y/00001156/24 oddalił wniosek o wpis ostrzeżenia o wszczęciu egzekucji w księdze wieczystej o numerze (...).

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy zważył, iż zgodnie z treścią przepisów art. 626 ^{( 8)} § 1 i 2 k.p.c. wpis dokonywany jest jedynie na wniosek i w jego granicach, zaś kognicja sądu rozpoznającego sprawę ograniczona jest do treści wniosku, treści i formy dołączonych do wniosku dokumentów oraz treści księgi wieczystej. Jak wynika z art. 626 ^{( 4)} § l ^{( 1)} i l ^{( 2)} k.p.c., naczelnik urzędu skarbowego składa wniosek o wpis w dziale III i IV księgi wieczystej wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, a wniosek, o którym mowa w § 1 i § l ^{( 1)} , opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Skoro program SWKW (jedyny który zapewnia Ministerstwo Sprawiedliwości do obsługi ksiąg wieczystych) weryfikuje dokument nieprawidłowo, to nie ma podstaw do dalszego poszukiwania i sprawdzania - nie można dokonać wpisu. Naczelnik Urzędu Skarbowego załączył do wniosku dokumenty podpisane podpisem elektronicznym nieważnym w chwili składania wniosku do sądu, a nie - wbrew twierdzeniom skarżącego - w chwili weryfikacji przez referendarza, co wynika z raportu weryfikacji podpisu elektronicznego, data negatywnej weryfikacji to data wniesienia do sądu, tj. 08.02.2024 r. Załączony dokument nie pozwala na sprawdzenie z jakiego powodu dokument został zweryfikowany negatywnie, nie wynika to w żaden sposób z jego treści, nie wiadomo, czy problemem było wygaśnięcie certyfikatu, czy był jakiś inny powód. Ponadto, gdyby nawet chcieć go zweryfikować przy pomocy programu zewnętrznego, mając takie możliwości techniczne, to podpis na „zajęciu nieruchomości” jest niemożliwy do zweryfikowania przez sąd, ponieważ wnioskodawca dostarczył plik do systemu SWKW w formie pdf a nie w poprawnym formacie XML - a dopiero ten można zweryfikować. Podpis musi mieć formę XAdES, aby się dało go zweryfikować.

Apelację od postanowienia wniósł wnioskodawca, oparłszy ją o następujące zarzuty:

1. naruszenie przepisu prawa materialnego - art. 626 ⁴ § 2 w zw. z art. 626 ⁴ § l ¹ i l ² k.p.c. poprzez przyjęcie, że załączony do wniosku mający stanowić podstawę wpisu dokument, to jest zawiadomienie o zajęciu nieruchomości z dnia 16 listopada 2022 roku przedłożony został w niewłaściwej formie, to jest bez prawidłowo zweryfikowanego podpisu,

2. naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 5 września 2016 r. o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej, poprzez niezastosowanie i nieprzyjęcie, że podpis elektroniczny weryfikowany za pomocą certyfikatu wywołuje skutki prawne, jeżeli został złożony w okresie ważności tego certyfikatu,

3. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. polegające na dokonaniu błędnych ustaleń faktycznych, poprzez zaniechanie ustalenia, że dokument opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym należy uznać za podpisany, jeśli podpis elektroniczny został złożony w okresie ważności certyfikatu kwalifikowanego podpisu elektronicznego.

W oparciu o powyższe, wniesiono o zmianę zaskarżonego postanowienia i dokonanie wpisu wzmianki o wszczęciu egzekucji zgodnie z wnioskiem z dnia 8 lutego 2024 r. oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja okazała się zasadna i musiała skutkować uchyleniem zaskarżonego postanowienia, albowiem Sąd Rejonowy nie rozpoznał istoty sprawy.

Należy zauważyć, iż weryfikacja podpisu elektronicznego wymaga ważności certyfikatu elektronicznego, upoważniającego danę osobę fizyczną do podpisywania dokumentów w formie elektronicznej – ważność certyfikatu ustala się na moment podpisania dokumentu. Zgodnie z przepisem art. 32 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym oraz uchylającego dyrektywę 1999/93/WE (Dz.Urz.UE.L 2014.257.73) proces walidacji kwalifikowanego podpisu elektronicznego potwierdza ważność takiego podpisu. Sąd pierwszej instancji powinien zatem dysponować danymi, z których by wynikało, że proces walidacji złożonego pod postanowieniem podpisu potwierdził prawidłowość dokonania tej czynności, jeśli podpis elektroniczny został złożony w okresie ważności certyfikatu kwalifikowanego podpisu elektronicznego. Irrelewantne pod kątem oceny podpisania dokumentu kwalifikowanym podpisem elektronicznym pozostaje to, czy w dacie weryfikacji podpisu elektronicznego przez sąd certyfikat kwalifikowanego podpisu elektronicznego wygasł; tak: Postanowienie NSA z dnia 29.09.2023 r., sygn. akt III OZ 423/23, LEX nr 3624589. Zgodnie z artykułem 18 ustęp 1 Ustawy z dnia 5 września 2016 r. o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej: „ Podpis elektroniczny lub pieczęć elektroniczna weryfikowane za pomocą certyfikatu wywołują skutki prawne, jeżeli zostały złożone w okresie ważności tego certyfikatu.” Z zacytowanego przepisu wynika, iż jedynie ważność certyfikatu w momencie składania podpisu elektronicznego jest przesłanką do podważenia skuteczności podpisu elektronicznego. W praktyce używania podpisu elektronicznego niejednokrotnie pojawiają się negatywne weryfikacje podpisu elektronicznego z przyczyn innych niż ważność certyfikatu. Problemy te wynikają zazwyczaj z niekompatybilności programu użytego do podpisu elektronicznego z programem użytym do weryfikacji tegoż. W przedmiotowej sprawie, raport weryfikacji (k. 1161) zawierał wszystkie informacje, które pozwalały na dokonanie weryfikacji skuteczności podpisu elektronicznego, w tym daty ważności certyfikatu i daty podpisu dokumentu. Przyczyna nieprawidłowej weryfikacji została w raporcie określona jako: „nieokreślona”. W sytuacji, kiedy podpis elektroniczny złożono w momencie, kiedy certyfikat wygasł, raport z weryfikacji wskazuje konkretnie na to „uchybienie”. Status „nieokreślony” najczęściej wynika zatem z błędu programu tudzież gdy do podpisu elektronicznego nie dołączono znacznika czasu. Znacznik czasu to kwalifikowane potwierdzenie dokładnej daty podpisania dokumentu. Jest to kolejny certyfikowany i zabezpieczony komponent podpisu elektronicznego. Szczegółowe „zabezpieczenie” daty podpisania dokumentu nie jest wymagane ustawą, a jedynie w celu wypełniania wymogów ważności podpisu elektronicznego. W związku z powyższym, wnioskodawca wykazał, iż w momencie podpisania dokumentu certyfikat był ważny, zaś raport z weryfikacji nie wskazał na kwalifikowane błędy podpisu elektronicznego, jedynie, iż są „nieokreślone”. Z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, iż problem wynikł z niekompatybilności programu użytego do weryfikacji lub/także błędów z oznaczeniem znacznika czasowego. Bez wątpienia jednak dokument został podpisany w trakcie trwania ważności certyfikatu, zatem należy uznać go za ważny i skuteczny.

Powyższa konstatacja musiała jednak prowadzić do uchylenia zaskarżonego postanowienia, albowiem Sąd Rejonowy nie rozpoznał istoty sprawy. Należy zauważyć, iż nierozpoznanie istoty sprawy, w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c., jest wadliwością rozstrzygnięcia polegającą na wydaniu przez sąd pierwszej instancji orzeczenia, które nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy, bądź zaniechaniu zbadania przez ten sąd materialnej podstawy żądania albo merytorycznych zarzutów stron z powodu bezpodstawnego przyjęcia, że istnieje przesłanka materialnoprawna lub procesowa unicestwiająca żądanie. Rozpoznanie istoty sprawy wymaga zawsze prawidłowego zidentyfikowania jej przedmiotu; bez tego zabiegu nie jest możliwe dokonanie oceny żądania pozwu bądź wniosku w płaszczyźnie prawa materialnego (vide: Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2024 r. sygn. akt III CZ 414/22). Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sprawy, albowiem nie zbadał, czy istnieje podstawa dla dokonania zawnioskowanego wpisu w oparciu o dokument załączony do wniosku tj. zawiadomienie o zajęciu nieruchomości Nr (...) wydane przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w M. w dniu 16 listopada 2022 r. Sąd Rejonowy nie ustalił także czy nie ma przeszkód dla dokonania takiego wpisu wynikających z treści wniosku lub treści księgi wieczystej. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd I instancji powinien zbadać powyższe okoliczności.

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w sentencji na zasadzie art. 386 § 4 k.p.c., w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., pozostawiając również Sądowi Rejonowemu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego na zasadzie wyrażonej w art. 108 § 2 k.p.c.

sędzia Marzena Lewicka