Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 9 stycznia 2023 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Magdalena Meroń-Pomarańska

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2023 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku (...) Budownictwo Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) Spółki komandytowej z siedzibą w K. oraz F. I.

przy uczestnictwie Gminy Miejskiej K.

o wpis

na skutek apelacji wnioskodawców od postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie z 17 maja 2022 roku, sygnatura akt DzKw/(...), DzKw/ (...), DzKw/ (...)

postanawia:

1. oddalić apelację;

2. zasądzić od wnioskodawców solidarnie na rzecz uczestnika kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Magdalena Meroń-Pomarańska

Sygn. akt II Ca 1921/22

UZASADNIENIE

postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 9 stycznia 2023 roku

Referendarz sądowy w dniu 8 lutego 2022 roku dokonał wpisów zgodnie z wnioskiem, tj.:

- pod sygn. akt DzKw/KR1P/(...) – wykreślił z działu I-O księgi wieczystej (...) budynek magazynowy o kubaturze 551,5 m ³ oraz ujawnił budynek mieszkalny przy ul. (...) w K.;

- pod sygn. akt DzKw/KR1P/(...) – wydzielił z księgi wieczystej (...) działkę (...) oraz założył dla tej działki nową księgę wieczystą (...), ujawniając w obu księgach służebności, jak również w nowozałożonej księdze podziały do korzystania i sposób zarządu nieruchomością wspólną zgodnie z wnioskiem o wpis,

- pod sygn. akt DzKw/KR1P/(...) – wyodrębnił z nowozałożonej księgi wieczystej (...) lokal mieszkalny nr (...) i założył dla tego lokalu księgę wieczystą (...),

- pod sygn. akt DzKw/KR1P/(...) – ujawnił w dziale I-Sp księgi wieczystej (...) uprawnienie z tytułu służebności gruntowej zgodnie z wnioskiem o wpis.

Uczestniczka Gmina Miejska K. wniosła skargę na dokonane przez referendarza sądowego wpisy, wnosząc o uchylenie wpisów w całości i oddalenie wniosku.

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza w Krakowie w sprawie z wniosku (...) Budownictwo Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) Spółki komandytowej z siedzibą w K. oraz F. I. przy uczestnictwie Gminy Miejskiej K. - o wpis (po rozpoznaniu skargi na wpis referendarza): w pkt I uchylił w całości zaskarżone wpisy dokonane w sprawach DzKw/ (...), DzKw/ (...),DzKw/ (...); w pkt II utrzymał w mocy zaskarżony wpis dokonany w sprawie DzKw/(...).

W motywach zaskarżonego orzeczenia Sąd Rejonowy wskazał, że użytkownikowi wieczystemu nie przysługuje uprawnienie do żądania odłączenia jednej z działek ewidencyjnych z księgi wieczystej oraz założenia dla niej nowej księgi wieczystej, co skutkowało uchyleniem dokonanego w tym przedmiocie wpisu obejmującego odłączenie działki (...) z księgi wieczystej (...) do nowej księgi wieczystej oraz uchylenia wszystkich kolejnych wpisów stanowiących konsekwencję niedopuszczalności odłączenia działki (...) ze wskazanej księgi wieczystej (tj. wyodrębnienia lokalu z nowej księgi wieczystej, ujawnienia w nowej księdze wieczystej i w księdze wieczystej założonej dla lokalu służebności i podziału do korzystania). Sąd Rejonowy utrzymał natomiast w mocy wpis dokonany w sprawie DzKw/(...)w przedmiocie ujawnienia w księdze wieczystej (...) nowego budynku oraz wykreślenia budynku magazynowego uznając, że żądanie wpisu w tym przedmiocie mieściło się w zakresie uprawnień użytkownika wieczystego oraz było uzasadnione treścią przedłożonych przez wnioskodawców dokumentów.

Apelację od tego postanowienia wnieśli wnioskodawcy zaskarżając je w części, a to w zakresie pkt I, zarzucając naruszenie art. 626 ² § 5 k.p.c. w zw. z art. 233 k.p.c. polegające na ich błędnej interpretacji i przyjęciu, że użytkownikowi wieczystemu nie przysługuje uprawnienie do żądania odłączenia jednej z działek ewidencyjnych oraz założenia dla niej nowej księgi wieczystej, które to odłączenie było skutkiem czynności prawnej dokonanej przez użytkownika wieczystego w zakresie jego uprawnień do korzystania z nieruchomości i rozporządzania prawem (ustanowienie odrębnej własności lokalu). Skarżący wnieśli o zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt I w ten sposób, że Sąd utrzyma w mocy wpisy dokonane przez referendarza sądowego w sprawach DzKw/ (...), DzKw/ (...), DzKw/ (...) – tj. doprowadzi do wyłączenia działki nr (...) do nowej księgi wieczystej, wyodrębnienia odrębnego lokalu mieszkalnego z własną księgą wieczystą i wpisze służebności gruntowe objęte wpisami referendarza.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Jak wynika z art. 626 ⁸ § 1 k.p.c., wpis w księdze wieczystej jest dokonywany jedynie na wniosek i w jego granicach, chyba że przepis szczególny przewiduje dokonanie wpisu z urzędu. Rozpoznając wniosek sąd uwzględnia stan rzeczy istniejący w chwili złożenia wniosku. Zakres badania stanu faktycznego sprawy ograniczają przepisy dotyczące kognicji sądu w postępowaniu wieczystoksięgowym. Stosownie do art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Wolą ustawodawcy było ograniczenie kognicji sądu wieczystoksięgowego, a przyczyną takiego uregulowania jest określona funkcja ksiąg wieczystych, potrzeba zabezpieczenia postępowania o wpis przed wikłaniem sądu prowadzącego księgi wieczyste w rozstrzyganie sporów o istnienie praw podlegających ochronie, a także zapewnienie nie tylko sprawności działania sądu ale i przejrzystości prowadzonych ksiąg. Dokumenty dołączone do wniosku winny uzasadniać wniosek bez potrzeby podejmowania dalszych czynności i bez dalszego postępowania dowodowego.

Sąd wieczystoksięgowy nie prowadzi postępowania dowodowego w znaczeniu takim jak w procesie cywilnym – nie może przeprowadzać dowodu z zeznań świadków ani w zasadzie żadnego postępowania dowodowego, z wyjątkiem dowodu z dokumentów (por. uchwała SN (7) z 16.12.2009 r., sygn. akt III CZP 80/09; postanowienie SN z 5.09.2008 r., sygn. akt I CSK 60/08; postanowienie SN z 16.05.2019 r., sygn. akt I CSK 647/18). Przez dokumenty należy przy tym rozumieć nie wszelkie dokumenty, lecz jedynie dokumenty będące podstawą wpisów (postanowienie SN z 21.07.2010 r., sygn. akt III CSK 122/10). W orzecznictwie podkreśla się zakaz korzystania z niedołączonych do wniosku dokumentów (postanowienie SN z 5.12.2014 r., sygn. akt III CSK 45/14), czy prowadzenia postępowania w celu poszukiwania podstawy wpisu (postanowienie SN z 11.03.2015 r., sygn. akt II CSK 280/14).

W tym miejscu zaakcentować należy, że przepis art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. określa także zakres kognicji Sądu II instancji rozpatrującego apelację. Takie stanowisko jest również ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. np. postanowienie z dnia 5 października 2005r., II CK 781/04, LEX nr 187020; postanowienie z dnia 27 kwietnia 2001 r., III CKN 354/00, OSNC 2001/12/183; postanowienie z dnia 6 października 2006 r., V CSK 214/06). To oznacza, że również Sąd II instancji rozstrzyga jedynie, czy wpis (lub jego odmowa) pozostaje w zgodzie z prawem w świetle treści zgłoszonego wniosku, treści i formy przedłożonych dokumentów do wniosku, stanowiących podstawę wpisu oraz treści księgi wieczystej. Kontrola zaskarżonego orzeczenia dokonywana przez sąd drugiej instancji na skutek wniesionej apelacji powinna być zatem ograniczona tylko do tego, czy w świetle dokumentów załączonych do wniosku, którymi dysponował sąd pierwszej instancji, była podstawa do dokonania bądź odmowy wpisu, zgodnie z wnioskiem o wpis w księdze wieczystej. Ocena ta nie powinna być dokonywana w oparciu o inne dowody niż te, którymi dysponował sąd pierwszej instancji.

Zagadnieniem spornym jakie pojawiło się w rozpoznawanej sprawie był zakres uprawnień użytkownika wieczystego do złożenia wniosku o wpis. Wnioskodawcą w sprawie był użytkownik wieczysty nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) (jednocześnie właściciel nieruchomości władnącej z tytułu jednej ze służebności, objętej księgą wieczystą (...)). Właścicielem przedmiotowej nieruchomości był natomiast uczestnik Gmina Miejska K. sprzeciwiający się wnioskowanemu wpisowi. W ocenie Sądu Rejonowego wpis zgodnie z wnioskiem nie mógł zostać dokonany, albowiem podział nieruchomości nie mieści się w zakresie uprawnień użytkownika wieczystego.

Uwzględniając sytuację występującej rozbieżności w przedmiocie wskazanego zagadnienia, Sąd Najwyższy w powoływanej w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia uchwale z dnia 13 marca 2015 r., sygn. III CZP 116/14, jednoznacznie opowiedział się za poglądem, według którego użytkownik wieczysty nie może dokonać podziału gruntu oddanego mu w użytkowanie wieczyste. W uzasadnieniu Sąd Najwyższy wskazał, że ,,z prawa użytkowania wieczystego jako prawa na rzeczy, która stanowi przedmiot własności innej osoby, nie można wyprowadzać uprawnienia do dzielenia lub łączenia nieruchomości, są to bowiem uprawnienia związane tylko z prawem własności, co wynika wyraźnie z art. 46 k.c. oraz z art. 21 u.k.w.h. Przyznanie takiego uprawnienia użytkownikowi wieczystemu, jako wyjątku od zasady, że pojęcie nieruchomości gruntowej związane jest tylko z prawem własności, wymagałaby wyraźnego zezwolenia ustawodawcy, którego brak”.

W postanowieniu z dnia 28 września 2021 r., sygn. I CSKP 343/21 Sąd Najwyższy podzielił generalnie stanowisko wyrażone w powołanym orzeczeniu wskazując, że użytkownikowi wieczystemu nie przysługuje ogólne uprawnienie do podziału gruntu oddanego mu w użytkowanie wieczyste. Sąd Najwyższy uwzględnił jednak zmianę stanu prawnego, jaka nastąpiła po wydaniu tego orzeczenia. Z dniem 1 stycznia 2019 r. weszła w życie ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów, której celem było umożliwienie przekształcenia użytkowania wieczystego gruntów mieszkalnych z towarzyszącą im niezbędną infrastrukturą w prawo własności.

Stosownie do art. 1 ust. 1 powołanej ustawy, z dniem 1 stycznia 2019 r. prawo użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe przekształca się w prawo własności tych gruntów. Zgodnie z art. 1 ust. 2, przez grunty zabudowane na cele mieszkaniowe należy rozumieć nieruchomości zabudowane wyłącznie budynkami: 1) mieszkalnymi jednorodzinnymi lub 2) mieszkalnymi wielorodzinnymi, w których co najmniej połowę liczby lokali stanowią lokale mieszkalne, lub 3) o których mowa w pkt 1 lub 2, wraz z budynkami gospodarczymi, garażami, innymi obiektami budowlanymi lub urządzeniami budowlanymi, umożliwiającymi prawidłowe i racjonalne korzystanie z budynków mieszkalnych. Jak stanowi art. 1a powołanej ustawy, przepisy ustawy stosuje się również, jeżeli na gruncie zabudowanym budynkami, o których mowa w art. 1 ust. 2, położone są także inne budynki, obiekty budowlane lub urządzenia budowlane, o ile łączna powierzchnia użytkowa budynków innych niż określone w art. 1 ust. 2 nie przekracza 30% powierzchni użytkowej wszystkich budynków położonych na tym gruncie. Zgodnie z art. 2 ust. 1, w przypadku gdy na gruncie, o którym mowa w art. 1 ust. 2 lub art. 1a, położone są także inne budynki niż określone w art. 1 ust. 2, których łączna powierzchnia użytkowa przekracza 30% powierzchni użytkowej wszystkich budynków położonych na tym gruncie, przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości zabudowanej na cele mieszkaniowe następuje z dniem: 1) założenia księgi wieczystej dla tej nieruchomości albo 2) wyłączenia z istniejącej księgi wieczystej działki gruntu, zabudowanej innymi budynkami niż określone w art. 1 ust. 2, których łączna powierzchnia użytkowa przekracza 30% powierzchni użytkowej wszystkich budynków położonych na tym gruncie. Jak stanowi art. 2 ust. 1a, czynności, o których mowa w ust. 1, sąd przeprowadza również na wniosek użytkownika wieczystego.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 28 września 2021r., sygn. I CSKP 343/21, w zakresie i z przyczyn podyktowanych celem ustawy odwołującym się do przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów, uprawnienie do łączenia lub podziału nieruchomości przyznano także użytkownikowi wieczystemu. Nie oznacza to jednak, że użytkownikowi wieczystemu przysługuje ogólne uprawnienie do podziału gruntu oddanego mu w użytkowanie wieczyste. Wyłącznie w granicach określonych w ustawie z dnia 20 lipca 2018 r. użytkownik wieczysty oraz inne jako podmioty wskazane w art. 2 ust. 1a i 1b tej ustawy są uprawnione do złożenia wniosku o założenie księgi wieczystej lub wyłączenie działki gruntu z istniejącej księgi wieczystej.

W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia Sąd Rejonowy wskazał, że na mocy przytoczonych wyżej przepisów ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów, ustawodawca wprowadził szczególne unormowanie dotyczące legitymacji użytkownika wieczystego do złożenia wniosku o podział nieruchomości w znaczeniu wieczystoksięgowym w przypadkach w ustawie wskazanych, odstępując tym samym od ogólnej reguły niedopuszczalności dokonywania takiego podziału przez użytkownika wieczystego, potwierdzonej w orzecznictwie. Sąd Rejonowy we właściwy sposób zaznaczył jednak, że wnioskodawcy w ramach wniosku nie powołali się na tę szczególną regulację, jak również nie wykazali przesłanek jej zastosowania w sprawie. W ocenie Sądu Okręgowego była to dostateczna podstawa, dla uchylenia wpisów referendarza na mocy zaskarżonego postanowienia. Argumentacja podniesiona w apelacji nie stanowiła podstawy do wzruszenia postanowienia wydanego przez Sąd Rejonowy na skutek rozpoznania skargi na wpis referendarza sądowego.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy oddalił apelację jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. uznając, że
interesy stron były sprzeczne, a żądanie wnioskodawców zostało oddalone, wobec czego zasądzono od wnioskodawców na rzecz uczestnika kwotę odpowiadającą taryfowemu wynagrodzeniu pełnomocnika uczestnika w kwocie 120 zł na podstawie § 5 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r.
w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO Magdalena Meroń-Pomarańska