Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Beata Łomnicka
Sędziowie:	SR (del.) Krzysztof Wąsik SO Anna Nowak (sprawozdawca)
Protokolant:	Grzegorz Polak

po rozpoznaniu w dniu 14 lutego 2014 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko A. K., Komornikowi Sądowemu (...)

o ochronę posiadania

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa Podgórza w Krakowie

z dnia 12 czerwca 2013 r., sygnatura akt I C 1136/09/P

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej A. K. kwotę 78 (siedemdziesiąt osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 14 lutego 2014 roku

Powódka M. M. w pozwie skierowanym przeciwko Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym (...) i A. K. domagała się ochrony posiadania lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w K. przy ulicy (...).

Pozwani Komornik Sądowy A. D. i A. K. wnieśli o oddalenie powództwa.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy oddalił powództwo (punkt I) oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanej A. K. kwotę 173 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Wyrok ten zapadł w następującym stanie faktycznym.

Wyrokiem z dnia 26 marca 2008 roku Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza w Krakowie w sprawie I C 132/08/P zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 22 października 2008 roku, sygn. akt II Ca 898/08 orzekł eksmisję pozwanej ze spornego lokalu oraz ustalił, że pozwanej nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego. Postępowanie egzekucyjne z wniosku A. K. o eksmisję M. M. prowadzone było przez Komornika Sądowego (...), sygn. akt KM 2715/08. Powódka została wezwana do dobrowolnego wykonania wyroku. Skarga jej na powyższe wezwanie została prawomocnie oddalona. Pismem z dnia 7 lipca 2009 roku A. K. wskazała pomieszczenie tymczasowe dla M. M. – pokój na parterze budynku mieszkalnego położonego przy ulicy (...) w K.. W dniu 22 lipca 2009 roku Komornik Sądowy stwierdził, że powyższy lokal spełnia wymogi określone przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 maja 2005 roku w sprawie szczegółowego trybu postępowania w sprawach o opróżnienie lokalu lub pomieszczenia albo o wydanie nieruchomości oraz szczegółowych warunków jakim powinno odpowiadać tymczasowe pomieszczenie. Pismem z dnia 27 lipca 2009 roku Komornik zawiadomił M. M. o terminie dokonania eksmisji z lokalu, na co wniosła ona skargę. Wniosek dłużniczki o wstrzymanie egzekucji oraz skarga zostały prawomocnie oddalone. Pismem z dnia 1 września 2009 roku (...) poinformował Komornika, że nie wyraża zgody na działanie dzierżawcy (...) w zakresie proponowania obiektów przy ulicy (...) osobom eksmitowanym do zamieszkania. Eksmisję powódki przeprowadzono w dniu 2 września 2009 roku. Czynności rozpoczęto o godzinie 10. Mimo kilkukrotnych wezwań powódka nie otworzyła drzwi lokalu w związku z czym lokal został otwarty przez ślusarza. Dokonano spisu ruchomości. O godzinie 13:45 powódka opuściła miejsce czynności oświadczając, że jedzie do prokuratury. Następnie o godzinie 14 powróciła i oświadczyła, że rzeczy osobiste i drobne ruchomości należy oddać jej córce, a resztę zawieźć do pomieszczenia tymczasowego po czym oddaliła się z miejsca czynności. W toku czynności odnaleziono kopertę, w której było 10000 zł w banknotach stuzłotowych, które wydano za pokwitowaniem wnukowi powódki M. L.. Czynności w lokalu zakończono o godzinie 17. Rzeczy ruchome i osobiste spakowano i oddano pod dozór córki powódki D. L.. Pozostałe ruchomości oddano pod dozór pełnomocnika wierzyciela. Pomieszczenie tymczasowe zostało dłużniczce udostępnione około godziny 20. Powódka nie przeprowadziła się do lokalu przy ulicy (...). Nigdy nie zamieszkała w tym pomieszczeniu, ani nie przespała tam jednej nocy. Mieszkała okazyjnie u znajomych, a potem wynajęto jej pokój w hotelu studenckim (...). Pomieszczenie zastępcze przy ulicy (...) miało w czasie eksmisji dostęp do energii elektrycznej, niezawilgocone przegrody, dostęp do wody i WC. Krany były pokryte rdzą, a pomieszczenie wymagało sprzątania. T. J. dokonał wcześniej w budynku przyłączy elektrycznych i wodnych, ale całość budynku nie była remontowana. W nieruchomości były drzwi i okna, a po podłączeniu elektryczności istniała możliwość ogrzewania. Drzwi do domu były na zamek. W poszczególnych pomieszczeniach była możliwość zamontowania zamków. Pierwotnie był to budynek jednorodzinny będący siedliskiem gospodarstwa rolnego. T. J. kilkakrotnie na potrzeby kilku eksmisji wskazywał ten budynek jako pomieszczenie tymczasowe. Do pomieszczenia została wywieziona wyłącznie część ruchomości nieoddanych pod dozór córki powódki. Korytarz i ubikacja w pomieszczeniu były pomalowane farbą. W domu mieszkalnym brak było oznaczonych lokali, a na drzwiach brak numerów pokoi. Komornik Sądowy zapoznał się z informacją (...) ale jednocześnie T. J. okazał umowę, z której wynikało, że ma prawo dysponowania nieruchomością. Komornik oglądał wszystkie pomieszczenia. Eksmisja powódki odbyła się do pomieszczenia o powierzchni 20 m kwadratowych. Powódce zostały wydane klucze do tego lokalu. Powódka nie podpisała umowy użyczenia, co proponował T. J.. W lokalu przy ulicy (...) po eksmisji powódki zostały zburzone ścianka w holu oraz pawlacz. Została wymontowana tabliczka rozdzielcza. W pokoju został zburzony piec i zabrane wszystkie jego części. Zburzono również ściankę w łazience, w kuchni były pościągane płytki i boazeria drewniana. Nie ma wanny ani żadnych urządzeń sanitarnych.

W rozważaniach prawnych Sąd Rejonowy podniósł, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Powołując art. 344 § 1 k.c. wskazał, że istotne znacznie dla sprawy miało ustalenie czy posiadanie lokalu przez powódkę zostało naruszone samowolnie. Argumentował, iż z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika, że posiadanie powódki nie zostało naruszone w sposób samowolny, gdyż za samowolne naruszenie posiadania nie można uznać działania w oparciu o prawomocny tytuł wykonawczy. Jednocześnie powódka nie wykazała, tytuł wykonawczy został uchylony lub zmieniony. Wobec tego uznać należy, że zachowanie pozwanych było działaniem w granicach prawa, a takie działanie z definicji nie może być uznane za samowolne. Sąd Rejonowy nie podzielił argumentacji powódki, że doszło do nieprawidłowości w toku czynności eksmisyjnych w dniu 2 września 2009 roku a także, że niezapewnienie odpowiedniego pomieszczenia tymczasowego w istocie czyniło działanie Komornika i wierzyciela samowolnym. Podkreślił, że wszystkie czynności Komornika zostały zaskarżone przez powódkę a zatem jej argumentacja przedstawiona w pozwie sprowadzała się w istocie do próby doprowadzenia do ponownej kontroli dokonanych czynności w oparciu o roszczenie o ochronę posiadania, co jest niedopuszczalne. Ponadto powódka nie wykazała, aby doszło do naruszenia prawa w trakcie czynności eksmisyjnych, bowiem nie przedstawiła żadnych dowodów na brutalne traktowanie oraz, że budynek przy ulicy (...) nie spełniał wymogów przewidzianych przepisami prawa dla pomieszczenia tymczasowego. Sąd Rejonowy nie dopatrzył się także naruszenia zasad współżycia społecznego. O kosztach procesu orzekł Sąd Rejonowy na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

Apelację od całości wyroku wniosła powódka zarzucając mu naruszenie:

I.  prawa materialnego, art. 342 k.c. i 344 k.c. przez jego błędną wykładnię sprowadzającą się do wykładni, że samowolność nie może nastąpić w toku postępowania egzekucyjnego realizującego wykonanie wyroku eksmisyjnego dotyczącego tego samego lokalu, a skoro nawet istnieją wady takiego postępowania winny być przedmiotem środków zaskarżenia w takim postępowaniu;

II.  prawa procesowego, art. 6 k.c. w zw. z art. 232 i 233 § 1 k.p.c. a sprowadzającego się do wskazania, iż to powód winien wykazywać, że pomieszczenie tymczasowe wskazane przez wierzyciela spełniało wymogi ówczesnego art. 1046 k.p.c. i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie wymogów technicznych takich pomieszczeń, a nadto iż wskazanie powódce przez Komornika, że egzekucja toczy się w oparciu o przepisy prawa lokalowego z 1974 roku – nie zaś późniejszą ustawę z dnia 2 lipca 1994 roku o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, w tym art. 1046 k.p.c. w zw. z art. 16 i 35 ustawy o ochronie praw lokatorów;

III.  prawa procesowego, art. 478 k.p.c. w zakresie reguł obowiązujących w postępowaniu w sprawach o naruszenie posiadania,;

IV.  art. 5 k.c. poprzez brak przyjęcia, iż mimo posiadania przez właściciela wyroku eksmisyjnego w niniejszej sprawie zachodziły szczególne okoliczności dla nieczynienia przez właściciela ze swego prawa użytku do lokalu, w sytuacji braku jasności prawnej z art. 1046 k.p.c. zaś skoro jako wierzyciel w postępowaniu egzekucyjnym wskazywał lokalizację pomieszczenia tymczasowego winno ono spełniać minimum – nie tylko prawne – lecz być lokalem mieszkalnym spełniającym wymogi zachowania godności osoby eksmitowanej, której jedyną winą była niemożność spłacania podwyższonego czynszu w stawce wolnorynkowej ;

V.  wadliwość podstawy faktycznej będącej wynikiem naruszenia przepisów postępowania, a to art. 227 k.p.c. i art. 233 k.p.c. poprzez wydanie wyroku bez rozważania w sposób bezstronny i wszechstronny twierdzeń przedstawionych przez powódkę.

Podnosząc powyższe zarzuty domagała się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez udzielenie jej ochrony posiadania lokalu mieszkalnego nr(...)położonego w K. przy ulicy (...), obciążenia pozwanych kosztami sądowymi według norm przepisanych oraz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Pozwana A. K. wniosła o oddalenie apelacji i o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja podlegała oddaleniu.

Na wstępie wskazać należy, że Sąd Okręgowy akceptuje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy i przyjmuje je za podstawę rozstrzygnięcia apelacyjnego. Zarzuty apelacji nie były zasadne, gdyż Sąd Rejonowy nie dopuścił się naruszenia art. 227 i 233 k.p.c. Zgodnie z jednolitym stanowiskiem judykatury zarzuty w zakresie naruszenia art. 233 k.p.c. dla ich uwzględnienia wymagają wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Tylko bowiem takie uchybienia w ocenie dowodów dokonanej przez Sąd Rejonowy mogą być skutecznie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie skarżącego o innej niż przyjął sąd doniosłości poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ta dokonana przez sąd pierwszej instancji. Wskazać należy, że do naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby skarżący wykazał uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2005 roku, III CK 314/05. niepubl. (...) LEX nr 172176). W ocenie Sądu Okręgowego pozwany nie zdołał podważyć ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Rejonowy.

Zarzuty apelacji nie były trafne w związku z czym nie mogły skutkować postulowanym rezultatem. Powódka opierając dochodzone roszczenie na podstawie art. 344 k.c. obowiązana była wykazać, że posiadanie przez nią lokalu mieszkalnego położonego przy ulicy (...) w K. zostało naruszone samowolnie. O samowolności naruszenia posiadania przesądzają przede wszystkim przesłanki o charakterze negatywnym. Za takie przyjmuje się przykładowo brak podstawy w orzeczeniu sądu lub innego właściwego organu państwowego, z którego wynikałoby, że stan powstały wskutek naruszenia posiadania jest zgodny z prawem, czy brak przepisu ustawy w sposób wyraźny upoważniającego do naruszenia posiadania (por. K. Osajda, Kodeks cywilny. Komentarz, SIP Legalis 2013). Słusznie przyjął Sąd Rejonowy, że w przedmiotowej sprawie o samowolności naruszenia posiadania przez powódkę niniejszego lokalu nie może w ogóle być mowy albowiem działanie Komornika Sądowego oraz wierzyciela A. K. znajdowało swe oparcie w prawomocnym wyroku sądu zaopatrzonym w klauzulę wykonalności, co do którego powódka nie wykazała, aby został uchylony lub zmieniony. Wyrok ten zgodnie z treścią art. 365 k.p.c. wiąże zatem strony, sądy oraz inne ograny państwowe i administracji publicznej. W tym stanie rzeczy uznać należy, że działania pozwanych zarówno wierzyciela wnioskującego o wykonanie tego tytułu jak i Komornika Sądowego wykonującego tytuł wykonawczy w postaci prawomocnego wyroku nakazującego powódce opuszczenie i opróżnienie z rzeczy przedmiotowego lokalu odbywało się w granicach prawa, co wyklucza możliwość uznania tych działań za samowolne. Oczywiście rację ma powódka, że podczas wykonywania prawomocnego orzeczenia sądu zaopatrzonego w klauzulę wykonalności może dojść do samowolnego naruszenia posiadania w rozumieniu art. 344 k.c. Rzecz jednak w tym, że powódka nie wykazała, aby te konkretne działania podejmowane w postępowaniu egzekucyjnym przez Komornika Sądowego i pozwaną w związku z wykonaniem tytułu wykonawczego nosiły cechy samowolności.

Przechodząc do kwestii odnoszących się do standardu pomieszczenia zastępczego wskazanego przez pozwaną A. K. w postępowaniu egzekucyjnym wskazać należy, że nie ma racji powódka twierdząc, że to nie ona winna wykazać, że pomieszczenie to nie spełniało wymogów pomieszczenia tymczasowego według obowiązujących w tamtym czasie przepisów. Powódka z tego faktu wywodziła skutki prawne, a zatem to ją obciążał ciężar dowodu z tym zakresie. Jednakże powódka nie zdołała skutecznie zakwestionować ustaleń Sądu pierwszej instancji, że pomieszczenie to spełniało wymogi obowiązujących wówczas rozporządzeń oraz art. 1046 k.p.c. Nie przedłożyła ono żadnych dowodów wskazujących na zły stan techniczny tego pomieszczenia oraz na zagrzybienie czy jego zwilgocenie. Dołączenie przez nią na rozprawie apelacyjnej fotografii mającej dowodzić zawilgocenia lokalu, już niezależne od tego, że jest ona słabej jakości, a przez to nieczytelna, odbyło się z uchybieniem art. 381 k.p.c. i z tej przyczyny wniosek dowodowy o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z tego zdjęcia polegał oddaleniu. Reasumując ten wątek rozważań stwierdzić trzeba, że powódka nie dowiodła, iż eksmisja została dokonana do pomieszczenia tymczasowego niespełniającego standardów przewidzianych przez przepisy prawa obowiązujące na dzień jej wykonania. Nie mógł zostać uznany za zasadny zarzut naruszenia art. 478 k.p.c., gdyż Sąd Rejonowy rozpoznając sprawę ograniczył się do badania przesłanek wskazanych w tym przepisie w zakresie zakreślonym podstawą faktyczną wskazaną przez powódkę w pozwie. W świetle przytoczonej podstawy faktycznej Sąd Rejonowy był uprawniony do zbadania czy działania Komornika Sądowego oraz wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym jako wkraczające w posiadanie przez powódkę przedmiotowego lokalu nosiły znamiona samowolności. Odnosząc się natomiast do zarzutu naruszenia art. 5 k.c. wskazać należy, że nie był on zasadny. Powoływanie się na nadużycie prawa podmiotowego jest bowiem środkiem obrony a nie podstawą do wywodzenia roszczenia przeciwko innym podmiotom. Wobec tego przepis ten nie mógł stanowić podstawy prawnej dochodzonego przez powódkę roszczenia. Tym samym o jego naruszeniu przez Sąd Rejonowy nie może być mowy.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację – punkt 1 sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzekł Sąd Rejonowy na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zasądzając od powódki na rzecz pozwanej A. K. kwotę 78 zł, na którą złożyło się wynagrodzenie jej pełnomocnika będącego adwokatem ustalone w oparciu o § 8 pkt 4 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 roku, poz. 461) – punkt 2 sentencji. Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zastosowania art. 102 k.p.c. gdyż z akt sprawy wynika, że powódka nie jest osobą ubogą skoro podczas czynności eksmisyjnych zabezpieczono w przedmiotowym mieszkaniu wartościowe ruchomości a także 10000 zł w gotówce. Ponadto niniejsza sprawa nie była skomplikowana ani pod względem faktycznym, ani prawnym. Z tych przyczyn nie istniały podstawy do odstąpienia przy orzekaniu o kosztach postępowania apelacyjnego od zasady odpowiedzialności za wynik postępowania na rzecz zasady słuszności.

Ref. SSR Marzena Kleszcz