Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 4 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:

Sędzia Marzena Szymańska

po rozpoznaniu w dniu 4 grudnia 2023r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku: Gminy S.

przy uczestnictwie: J. C. (1), T. P., D. K., K. C., Z. P., I. T., F. C., R. P. (1), S. C. (1), K. P. (1), M. C., M. P., W. T., E. L., R. P. (2), T. C., P. C., K. P. (2), E. W. (1), J. C. (2), M. N. i Skarbu Państwa - Starosty (...)

o wpis do księgi wieczystej

na skutek apelacji uczestnika S. C. (1) od postanowienia Sądu Rejonowego w Wieliczce z dnia 4 kwietnia 2023r., sygnatura akt DzKw KR3I/50-21/23

postanawia:

1.  sprostować postanowienie Sądu Rejonowego w Wieliczce poprzez wpisanie w miejsce wnioskodawcy (...) wnioskodawcę (...);

2.  oddalić apelację.

Sędzia Marzena Szymańska

Sygn.akt: II Ca 1725/23

UZASADNIENIE

pkt. 2 postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 4 grudnia 2023r.

Sąd Rejonowy w Wieliczce postanowieniem z dnia 4 kwietnia 2023r. sygn. akt DzKw KR3I/50-51/23 wydanym w wyniku skargi na orzeczenie referendarza utrzymał w mocy dokonany wpis prawa własności na rzecz Gminy S.. W uzasadnieniu postanowienia Sąd Rejonowy stwierdził, że wnioskodawca Gmina S. złożył wniosek o utworzenie działki ewidencyjnej nr (...) i przyłączenie jej do KW (...) na podstawie ostatecznej Decyzji Wojewody (...) nr GG.II. (...) z dnia 10 kwietnia 1992 roku, ostatecznej Decyzji Burmistrza Miasta i Gminy S. nr MG. (...).91.2017 z dnia 16 czerwca 2017 roku oraz Wykazu synchronizacyjnego dla działki nr (...). Do wniosku zostały dołączone następujące dokumenty: 1) Wypis z rejestru gruntów dla działki nr (...)) Wyrys z mapy ewidencyjnej, 3) Mapa z projektem podziału nieruchomości w trybie Ustawy o gospodarce nieruchomościami. Decyzja Wojewody (...) i Decyzja Burmistrza Miasta i Gminy S. znajdują się przy KW (...).

Referendarz sądowy w wykonaniu w.w. wniosku wieczystoksięgowego dokonał wpisu dnia 20 grudnia 2022 roku. W KW (...) wykreślono część l.kat (...) i (...), które utworzyły działkę nr (...), wpisaną do KW (...) na rzecz Gminy S..

Skargę na powyższe wniósł uczestnik S. C. (1) wskazując, że Gmina S. nie jest właścicielem działki nr (...), co wynika z załączonej do skargi Decyzji Wojewody (...) z dnia 7 listopada 2018 roku nr WS-VI. (...).3.12.2018.MZ (poświadczonej przez pełnomocnika wnioskodawcy za zgodność z oryginałem). Do skargi dołączono nadto: 1) kopię pisma z (...) Urzędu Wojewódzkiego w K. z dnia 27 marca 2020 roku, 2) kopię pisma z (...) Urzędu Wojewódzkiego w K. z dnia 23 sierpnia 2001 roku.

Na podstawie treści KW (...) Sąd Rejonowy ustalił, iż jest ona prowadzona dla działek nr (...) o pow. 7,5115 ha, poł. w S., w dziale II jako właściciel w całości wpisana jest Gmina S. na podstawie Decyzji Wojewody (...) z dnia 10 kwietnia 1992 roku stwierdzającej nieodpłatne przekazanie własności nieruchomości nr GG.II. (...) oraz Decyzji Burmistrza Miasta i Gminy S. o podziale nieruchomości z dnia 16 czerwca 2017 roku nr MG. (...).91.201. Na podstawie treści KW (...) (...) ustalono, iż jest ona prowadzona aktualnie dla cz. l.kat. (...), (...), (...), poł. w S., w dziale II jako właściciele wpisani są Skarb Państwa, Skarb Państwa - Prezydium Powiatowej Rady Narodowej (...) Skarb Państwa - Miejskie Przedsiębiorstwo (...), R. P. (1), M. N., J. C. (2), F. C., P. C., Z. P., M. C., M. P., S. C. (1), K. P. (1), K. P. (2), T. P., D. K., E. W. (2), T. C., J. C. (3), E. C., K. C., I. T., W. T.. W dziale III wpisane jest wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego odnośnie działki nr (...) o obszarze 22501 m.kw. na rzecz Skarbu Państwa - Miejskiego Przedsiębiorstwa (...) w S..

W związku z powyższym Sąd Rejonowy uznał, iż wniosek o utworzenie działki i jej odłączenie do innej księgi wieczystej wraz z wpisem własności na rzecz Gminy S. zasługiwał na uwzględnienie.

W postępowaniu wieczystoksięgowym kognicja Sądu ogranicza się, w myśl art 626(8) § 2 kpc, do badania treści wniosku, treści i formy dołączonych do niego dokumentów oraz treści księgi wieczystej. Stosownie do art. 626 ⁹ kpc Sąd oddala wniosek o wpis, jeżeli brak jest podstaw albo istnieją przeszkody do jego dokonania. Oznacza to, że Sąd rozpatrując wniosek wieczystoksięgowy opiera się jednie na treści księgi wieczystej i dołączonych do wniosku przez wnioskodawcę dokumentów, nie prowadzi poszukiwania dowodów, rejestruje stan prawny wynikający z dokumentów złożonych do wniosku i do zbioru dokumentów księgi wieczystej. W niniejszej sprawie dnia 20 grudnia 2022 roku został dokonany wpis, gdzie w dziale I - O KW (...) wykreślono część parcel l. kat (...), (...) i (...) aby utworzyć działkę nr (...), która z kolei została dołączona do księgi wieczystej (...) z wpisem prawa własności na rzecz Gminy S.. Z treści Decyzji Wojewody (...) nr GG.II. (...) z dnia 10 kwietnia 1992 roku wynika, iż działka nr (...) poł. w S. obręb IV Huta (...) zostały przekazane nieodpłatnie na własność Gminy S. (mienie ogólnonarodowe). Decyzja jest ostateczna z dniem 8 maja 1992 roku. Z kolei z Decyzji Burmistrza Miasta i Gminy S. nr MG. (...).91.2017 z dnia 16 czerwca 2017 roku wynika, iż działka nr (...) podzieliła się na działki nr (...). Decyzja jest ostateczna z dniem 16 czerwca 2017 roku. Z Wykazu synchronizacyjnego dla działki nr (...) wynika, że działka (...) odpowiada cz. pgr l. kat (...) (KW (...)). Pozostała część parcel (...) weszła do działki nr (...) - droga. Skarżący S. C. (1) twierdzi, że Gmina S. nie jest właścicielem działki nr (...), co ma wynikać z załączonej do skargi poświadczonej przez pełnomocnika wnioskodawcy za zgodność z oryginałem Decyzji Wojewody (...) z dnia 7 listopada 2018 roku nr WS-VI. (...).3.12.2018.MZ oraz kopii pisma z (...) Urzędu Wojewódzkiego w K. z dnia 27 marca 2020 roku i kopii pisma z (...) Urzędu Wojewódzkiego w K. z dnia 23 sierpnia 2021 roku. Po analizie w.w. dokumentów stwierdzić należy, że nie wzruszają one podstawy prawnej nabycia prawa własności dla Gminy S. tj. Decyzji Wojewody (...) nr GG.II. (...) z dnia 10 kwietnia 1992 roku. Otóż poświadczona kopia Decyzji Wojewody (...) z dnia 7 listopada 2018 roku nr WSA/I. (...).3.12.2018.MZ, którą złożył skarżący S. C., odnosi się do Decyzji Starosty (...) z dnia 13 września 2018 roku nr GN.II. (...).1.59.2017.KH, która została uchylona w całości, a sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania. Z treści uzasadnienia decyzji z 7 listopada 2018 roku wynika, iż decyzją z dnia 13 września 2018 roku Starosta (...) orzekł o odmowie zwrotu działki nr (...) na rzecz m. in. S. C., bowiem decyzją z dnia 31 marca 1975 roku w.w. działka przeszła już na własność Skarbu P.. Sprawa miała zostać rozpoznana ponownie przez Starostę (...). S. C. nie przedłożył jednak do skargi kolejnej decyzji, która zapadła po uchyleniu decyzji z dnia 13 września 2018 roku, ani też nie wskazał, że postępowanie to nie zostało jeszcze zakończone. Z pisma z (...) Urzędu Wojewódzkiego w K. z dnia 27 marca 2020 roku wynika z kolei, że podjęto szereg działań zmierzających do ustalenia pełnego kręgu osób uprawnionych w postępowaniu o zwrot działki. Pismo pochodzi jednak sprzed trzech lat, znowu brak jest aktualnych informacji na temat losu tej sprawy. Z pisma z (...) Urzędu Wojewódzkiego w K. z dnia 23 sierpnia 2001 roku wynika, iż Wydział Geodezji i Kartografii, Katastru i (...) Starostwa Powiatowego w K. wniósł o stwierdzenie nieważności Decyzji z dnia 31 marca 1975 roku o przejęciu na rzecz Skarbu Państwa pgr (...) o pow. 22501 m. kw. Z pisma tego nie wynika jednak, w jaki sposób wniosek ten został załatwiony. Reasumując, S. C. negował nabycie przez Gminę S. prawa własności działki ewidencyjnej nr (...), powstałej z części parcel nr (...), (...) i (...) obj. (...), przyznanej Gminie ostateczną Decyzją Wojewody (...) nr GG.II. (...) z dnia 10 kwietnia 1992 roku. Żaden dokument przedstawiony przez S. C. nie stanowił konkurencyjnego tytułu prawnego do przedmiotowej działki. Z dokumentów tych wynika jedynie, że S. C. prowadzi działania mające na celu zwrot w.w. działki, nie wiadomo jednak, jaki jest efekt tych starań. W dziale III księgi wieczystej (...) nie ma wpisanego żadnego ostrzeżenia przeciwko własności parcel (...), (...) i (...) dla Gminy S., co świadczyłoby o jakimś toczącym się postępowaniu wyjaśniającym. Wręcz przeciwnie, w dziale III wpisane jest tylko wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego odnośnie działki nr (...) o obszarze 22501 m.kw. na rzecz Skarbu Państwa - Miejskiego Przedsiębiorstwa (...) w S. - a przeciwko prawu własności osób ujawnionych w dziale II tej księgi wieczystej czyli m. in. przeciwko S. C.. Ponieważ wnioskodawca - Gmina S. przedłożyła do wniosku dokument stanowiący podstawę wpisu prawa własności na swoją rzecz, wniosek został uwzględniony pozytywnie.

Apelację od powyższego postanowienia, błędnie zatytułowaną jako „zażalenie”, wniósł uczestnik S. C. (1), który zaskarżył postanowienie w całości i zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania, a to art. 233 k.p.c., poprzez przyjęcie, że w sprawie istnieje ważna Decyzja Wojewody (...) nr GG.I1. (...) z dnia 10 kwietnia 1992r.

2.  naruszenie przepisów postępowania, a to art. 233 k.p.c., poprzez przyjęcie, że załączone do skargi dokumenty nie wzruszają podstawy prawnej nabycia prawa własności dla Gminy S. to jest Decyzji Wojewody (...) nr GG.ll. (...) dnia 10 kwietnia 1992 r.

W związku z powyższym, wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez orzeczenie o utracie mocy orzeczenia referendarza sądowego względnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja uczestnika nie zasługiwała na uwzględnienie.

Zarzuty apelacji ograniczały się jedynie do wskazania naruszenia art. 233 k.p.c. jednak z ich uzasadnienia wynika, że przedmiotem zaskarżenie są przepisy prawa materialnego regulujące nabycie własności przez Gminę S..

Zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. w postępowaniu wieczystoksięgowym ma bardzo ograniczone znaczenie, ponieważ zgodnie z art. 626(8) § 2 przedmiotem tego postępowania jest badanie dokumentów przedłożonych przez wnioskodawcę i treści księgi wieczystej. Sąd wieczystoksięgowy nie prowadzi postępowania dowodowego w znaczeniu takim jak w procesie cywilnym – nie może przeprowadzać dowodu z zeznań świadków ani w zasadzie żadnego postępowania dowodowego, z wyjątkiem dowodu z dokumentów (uzasadnienie uchwały SN (7) z 16.12.2009 r., III CZP 80/09, LEX nr 531134; postanowienia SN: z 5.09.2008 r., I CSK 60/08, LEX nr 465956, oraz z 16.05.2019 r., I CSK 647/18, LEX nr 2657467). Przez dokumenty należy przy tym rozumieć nie wszelkie dokumenty, lecz jedynie dokumenty będące podstawą wpisów (postanowienie SN z 21.07.2010 r., III CSK 122/10, LEX nr 1620545, oraz postanowienie SN z 20.07.2020 r., I CSK 229/19, LEX nr 3076438). W orzecznictwie podkreśla się wręcz zakaz korzystania z „niedołączonych do wniosku dokumentów” (postanowienie SN z 5.12.2014 r., III CSK 45/14, LEX nr 1648707) czy prowadzenia postępowania „w celu poszukiwania podstawy wpisu” (postanowienie SN z 11.03.2015 r., II CSK 280/14, LEX nr 1660661). Sąd nie może jednak dokonać wpisu, jeżeli istnieje znana mu urzędowo przeszkoda do jego dokonania (uchwała SN (7) z 25.02.2016 r., III CZP 86/15, OSNC 2016/7–8, poz. 81, postanowienie SN z 3.07.2019 r, II CSK 807/18, LEX nr 2690852, oraz postanowienie SN z 24.02.2021 r., II CSK 122/20, LEX nr 3148103).

Ocena zaś przedłożonych dokumentów w pierwszej kolejności podlega na ustaleniu, czy przedłożony przez wnioskodawcę dokument stanowi podstawę wpisu i czy spełnia wymogi formalne.

„Zakres kognicji sądu wieczystoksiegowego w sprawie o wpis wyznacza art. 626(8) § 2 k.p.c. Oznacza to w szczególności, że ocenę ważności czynności prawnej mającej stanowić podstawę wpisu sąd dokonuje na podstawie wniosku o wpis, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treści księgi wieczystej. Co się tyczy dokumentów dołączonych do wniosku, to decydujący jest dokument stwierdzający dokonanie czynności prawnej mającej stanowić podstawę wpisu. Jeżeli treść i forma tego dokumentu nie nasuwają wątpliwości i gdy wniosek nie zawiera braków formalnych sąd obowiązany jest dokonać wpisu zgodnie z wnioskiem. Obowiązku tego nie uchylają zarzuty co do ważności czynności prawnej mającej stanowić podstawę wpisu podnoszone przez uczestników postępowania o wpis. Sąd wieczystoksięgowy nie został wyposażony w instrumenty odpowiednie do ich wyjaśnienia i do sądu tego nie należy prowadzenie postępowania zmierzającego do rozstrzygnięcia o ich zasadności. Jeżeli nie wywołują one wątpliwości skutkujących uznaniem nieważności czynności prawnej na podstawie wniosku, dołączonych do niego dokumentów oraz treści księgi wieczystej sąd nie może odmówić dokonania wpisu zgodnie z wnioskiem. Nie zamyka to drogi do podważania w trybie procesu ważności czynności prawnej stanowiącej podstawę wpisu i domagania się usunięcia niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 ust. 1 u.k.w.h.).” (uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia z dnia 16 lipca 2009 r. I CSK 497/08).

Sąd wieczystoksięgowy nie bada zatem zasadności wniosku o wpis na podstawie innych dokumentów niż dołączone do tego wniosku, w szczególności dokumentów składanych przez uczestników postępowania. Jeżeli natomiast uczestnik postępowania kwestionuje dokumenty stanowiące podstawę wpisu własności Gminy S. przysługuje mu droga procesu cywilnego o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

Dołączone przez wnioskodawcę dokumenty stanowią dowód przejścia własności na Gminę S. i prawidłowo na ich podstawie został dokonany wpis.

Sąd wieczystoksięgowy dokonuje oczywiście oceny decyzji administracyjnych będących podstawą wpisu i jeżeli stwierdzi oczywiste i rażące naruszenie prawa administracyjnego, materialnego lub procedury skutkujące nieważnością decyzji administracyjnej, to musi uznać ją za bezwzględnie nieważną i nie może ona wywierać skutków w sferze prawa cywilnego. Ocena dokonana w postępowaniu cywilnym nie jest też zależna od stwierdzenia bezwzględnej nieważności decyzji administracyjnej w określonym trybie postępowania administracyjnego i następuje tylko dla celów postępowania cywilnego i ze skutkami dla sprawy cywilnej. W orzecznictwie wskazuje się kategorie naruszeń prawa przy wydawaniu decyzji, które powinny być uwzględniane przez sąd wieczystoksięgowy: wydanie decyzji z całkowitym pominięciem procedury, poza granicami właściwości organu, który ją wydał i bez jakiejkolwiek podstawy prawnej (zob. uzasadnienie uchwały SN z 27.11.1984 r., III CZP 70/84, LEX nr 3062; uzasadnienie uchwały SN (7) z 9.10.2007 r., III CZP 46/07, OSNC 2008/3, poz. 30, oraz postanowienie SN z 29.11.2005 r., III CK 285/05, LEX nr 398291).

Poza kognicją sądu wieczystoksięgowego pozostaje jednak badanie prawidłowości prowadzenia postępowania administracyjnego i merytorycznej treści administracyjnego tytułu wykonawczego (postanowienia SN: z 25.02.2011 r., IV CSK 392/10, LEX nr 784974, oraz z 5.10.2011 r., IV CSK 558/10, LEX nr 1084558), czy zasadności wydania decyzji administracyjnej (postanowienie SN z 21.10.2011 r., IV CSK 67/11, LEX nr 1147776; zob. też uzasadnienie postanowienia SN z 17.11.2011 r., IV CSK 103/11, LEX nr 1112718).

Prawidłowo Sąd Rejonowy ocenił, iż przedłożone przez uczestnika dokumenty nie świadczą o zmianie stanu prawnego nieruchomości. Niezależnie bowiem od faktu, iż dokumenty takie nie są objęte kognicją sądu wieczystoksięgowego, ich treść nie odnosi się do obalenia skutków ostatecznej decyzji administracyjnej tj. Decyzja Wojewody (...) nr GG.I1. (...) z dnia 10 kwietnia 1992r. Żaden bowiem z przedłożonych przez uczestnika dokumentów nie wskazuje na bezwzględną nieważność tej decyzji, w szczególności nie powoduje takiej nieważności brak zrealizowania celu wywłaszczenia.

Sam fakt, iż uczestnik wystąpił o stwierdzenie nieważności decyzji i toczy się w tym przedmiocie postępowanie administracyjne nie powoduje utraty mocy i skuteczności tej decyzji. Dopiero wynik takiego postępowania administracyjnego może stanowić podstawę do zmiany właściciela nieruchomości. Jak w apelacji wskazywał uczestnik – postępowanie to nie zostało jednak zakończone.

Poza kognicją sądu wieczystoksięgowego pozostaje także badanie czy został zrealizowany cel wywłaszczenia, w tym zakresie bowiem konieczne jest prowadzenie postępowania dowodowego, co może nastąpić w trybie procesowym.

Bezzasadny jest zarzut dotyczący braku podejmowania przez sąd z urzędu inicjatywy dowodowej.

W sprawach o wpis w księdze wieczystej, jak już powyższej wspomniano, nie prowadzi się postępowania dowodowego w takiej postaci jak w procesie cywilnym. Sąd nie ma więc obowiązku poszukiwania dowodów i przejawiania inicjatywy dowodowej.

Odnośnie zarzutu naruszenia art. 5 k.c., zarzut ten w ogóle nie może stanowić podstawy apelacji w postępowaniu wieczystoksięgowym. Zgodnie z utrwalonym poglądem judykatury w sprawach dotyczących wpisu praw w księdze wieczystej, jak również w procesach o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, powoływanie się na sprzeczność żądania z zasadami współżycia społecznego i domaganie się jego oddalenia na podstawie art. 5 k.c., jest niedopuszczalne. Zgodnie z np. Postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2013 r., III CSK 75/12, LEX nr 1293780: „Zasadność wpisów do księgi wieczystej w postępowaniu wieczystoksięgowym (także wpisów hipoteki łącznej) nie podlega badaniu z punktu widzenia zasad współżycia społecznego (art. 5 k.c.). Dzieje się tak z racji ograniczonej kognicji sądu w tym postępowaniu i sformalizowanego jego toku.” oraz Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2004 r., II CK 397/03, LEX nr 174133: „Przepis art. 5 k.c. zapobiega nadużyciu prawa przez jego wykonywanie. Nie ma zatem zastosowania w procesie o istnienie (przysługiwanie) i ochronę tego prawa przez wpis w księdze wieczystej.”

W związku z powyższym orzeczono jak w pkt. 2 sentencji na podstawie art. 385 k.p.c.

Sędzia Marzena Szymańska