Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 26 lipca 2023 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Renata Mleczko ( sprawozdawca)
Sędziowie:	Barbara Kursa Joanna Czernecka

po rozpoznaniu w dniu 26 lipca 2023 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku M. J.

z udziałem K. J., J. S., P. S., I. S., A. S., S. J.

o wpis prawa własności

na skutek apelacji uczestnika J. S. od postanowienia Sądu Rejonowego w Chrzanowie z dnia 11 marca 2022 roku, sygnatura akt DZKW/KR1C/00013196/21

postanawia:

zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że uchylić wpis referendarza sądowego z dnia 19 listopada 2021 roku w dziale II księgi wieczystej nr (...) w sprawie DZKW/KR1C/00004047/21 i wniosek oddalić.

sędzia Barbara Kursa sędzia Renata Mleczko sędzia Joanna Czernecka

Sygn. akt II Ca 1412/22

UZASADNIENIE

Postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 26 lipca 2023 roku

Pełnomocnik wnioskodawczym złożył wniosek o wpis własności w udziałach na rzecz S. J., M. J., K. J., A. S., P. S. oraz I. S. w księdze wieczystej nr (...). Do wniosku dołączono odpis postanowienia Sądu Rejonowego w Chrzanowie z dnia 7 maja 2013 roku, sygn. akt I Ns 1319/12, odpis mapy uzupełniającej podziału parcel, odpis wykazu wywłaszczeniowego, odpis aktu własności ziemi nr (...) z dnia 23 listopada 1973 oraz odpis decyzji Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w K. z dnia 25 listopada 1968 roku, znak: (...)

Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Chrzanowie dokonał wpisu zgodnie z wnioskiem.

Wpis ten zaskarżył w całości uczestnik postępowania J. S..

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 11 marca 2022 r. Sąd Rejonowy utrzymał w mocy wpis referendarza sądowego prawa własności z dnia 19 listopada 2021 roku w dziale II księgi wieczystej nr (...) w sprawie DZKW/KR1C/00004047/21.

Uzasadniając powyższe rozstrzygnięcie Sąd przywołał treść art. 626 ¹ § 1 i 2 k.p.c., wskazując, że zgodnie z aktem własności ziemi z dnia 23 listopada 1973 roku M. J. stała się z mocy prawa właścicielem m.in. nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów nr (...). Z mapy uzupełniającej podziału parcel jednoznacznie wynika, że w 1968 roku parcela nr (...) została podzielona na parcele nr (...) oraz nr (...). Następnie decyzją z dnia 25 listopada 1968 roku Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w K. orzekł o wywłaszczeniu na rzecz Państwa na cele budowy ul. (...) w C. nieruchomości pgr I kat (...). Postanowieniem Sądu Rejonowego w Chrzanowie z dnia 4 sierpnia 2016 roku, sygn. akt I Ns 656/16 stwierdzono, że spadek po M. J. nabył syn A. J., córka G. M. i wnuczka K. J. po 1/3 części. Stwierdzono również, że spadek po A. J. nabyła żona S. J. oraz córka M. J. po 1/2 części. Spadek po G. M. mocą postanowienia Sądu Rejonowego w Chrzanowie z dnia 7 maja 2013 roku, sygn. akt I Ns 1319/12 nabyła w całości jej córka, B. S.. Zgodnie natomiast z aktem poświadczenia dziedziczenia z dnia 5 maja 2017 roku, Rep. A nr (...) spadek po B. S. nabyły jej dzieci, tj. I. S., A. S. oraz P. S..

W opinii Sądu wnioskodawca dołączył wszystkie dokumenty stanowiące podstawę wpisu w księdze wieczystej. Referendarz sądowy natomiast prawidłowo rozpoznał wniosek o wpis w oparciu o treść wniosku, załączonych do niego dokumentów oraz treść księgi wieczystej, a wpis został dokonany w granicach tego wniosku.

Mając na uwadze Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.

Apelację od powyższego postanowienia uniósł uczestnik J. S., zaskarżył je w całości, wnoszą o jego zmianę.

W uzasadnieniu apelacji skarżący wskazał, iż nie zgadza się z ustaleniem Sądu I instancji, który uznał, że zgodnie z treścią akt własności ziemi z dnia 23 listopada 1973 roku M. J. stała się z mocy prawa właścicielem m.in. nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów nr (...). W opinii skarżącego Sąd I instancji nie wyjaśnił z jakiego powodu oparł się właśnie na tym dokumencie i nie wyjaśnił rozbieżności pomiędzy treścią załączonych do akt postępowania dwóch Aktów Własności Ziemi, z który to jeden – z dnia 20 listopada 1973 roku sporządzony był odręcznie, a drugi z dnia 23 listopada 1973 r. – maszynowo.

Skarżący zwrócił uwagę, iż w aktach postępowania znajdują się dwa dokumenty sporządzone przez Notariusz D. D.. W pierwszym z tych pism- z dnia 23 stycznia 1981 r. mowa jest o podziale działki nr (...) na dwie: (...) i (...). Drugi zaś dokument z dnia 6 lutego 1981 r. dotyczył odmowy wpisu działki nr. (...).

Dalej skarżący podniósł, że jego zdaniem ze znajdujących się w aktach postępowania dokumentów wynika, iż M. J. nie udało się do końca życia wejść w posiadanie działki (...) ( (...)), tak samo jak i nie udało się to jej synowi A. J..

W odpowiedzi na apelację uczestnika, wnioskodawczyni wniosła o jej oddalenie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja była częściowo zasadna.

Rozpoznając wniosek o wpis, na co trafnie powołał się Sąd pierwszej instancji, sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do niego dokumentów oraz treść księgi wieczystej, nie może natomiast uwzględniać żadnych innych okoliczności, z dokumentów tych nie wynikających (art. 626 ⁸ § 2 k.p.c.). Kognicja sądu wieczystoksięgowego jest zatem zawężona, ogranicza się bowiem do badania jedynie powyższych okoliczności, a zakres ten dotyczy sądów obu instancji: pierwszej - przy wpisie, jak i drugiej – przy rozpoznawaniu apelacji od wpisu, z wyjątkiem dowodu z dokumentu.

W literaturze przyjmuje się, że trudno zinterpretować precyzyjnie pojęcie przeszkód do wpisu z uwagi na wielość i różnorodność okoliczności powodujących, że uwzględnienie wniosku jest niemożliwe (vide E. Gniewek, w: System Prawa Prywatnego, t. 3, 2013 r., s. 180). Zakreślając jednak linię demarkacyjną, należy tutaj wykluczyć z jednej strony skomentowaną już merytoryczną bezzasadność wniosku, a z drugiej braki formalne wniosku uzasadniające jego zwrot (vide E. Gniewek, w: SPP, t. 3, 2013, s. 180). Pośrodku mieści się zaś sporo różnorodnych, czasem nadal wątpliwych okoliczności, wykluczających uwzględnienie wniosku (z literatury zwłaszcza E. Gniewek, w: SPP, t. 3, 2013, s. 180; P. Pruś, w: M. Manowska, KPC. Komentarz, t. 2, 2015, s. 278; A.J. Szereda, w: A. Marciniak, K. Piasecki, KPC. Komentarz, t. 2, 2016, s. 1050; J. Zawadzka, w: J. Pisuliński, Komentarz KWU, 2014, s. 1313–1316). Za jedną z przeszkód przyjmuje się m.in. niewykazanie następstwa prawnego; brak ciągłości następstwa prawnego. W literaturze wskazano również, wśród przeszkód do wpisu w księdze wieczystej, niewykazanie następstwa prawnego po osobie wpisanej do księgi wieczystej oraz brak ciągłości w ujawnianiu zmian stanu prawnego nieruchomości (vide P. Pruś, w: M. Manowska, KPC. Komentarz, t. 2, 2015, s. 278).

Na gruncie przedmiotowej sprawy pełnomocnik wnioskodawczym złożył wniosek o wpis własności w udziałach na rzecz S. J., M. J., K. J., A. S., P. S. oraz I. S. w księdze wieczystej nr (...) w miejsce dotychczasowych właścicieli, za wyjątkiem udziału apelującego, który to udział nabył na podstawie umowy darowizny z dnia 26 marca 2010 roku Rep. A nr (...) zawartej z H. S..

Z dołączonych do wniosku dokumentów wynikało, że:

Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w K. – Urząd Spraw Wewnętrznych decyzją z dnia 25 czerwca 1968 roku, znak: (...) orzekł o wywłaszczeniu na rzecz Państwa w stanie wolnym od obciążeń na cele budowy ulicy (...) w C. parceli gruntowej l. kat. (...) powstałej na skutek zmian uwidocznionych na planie sytuacyjnym podziału parcel wpisanym do ewidencji w składnicy geodezyjnej powiat za numerem (...) w dniu 28 lutego 1968 r.;

Parcela gruntowa l. kat. (...) objęta LWH (...) uległa podziałowi na parcele (...) o powierzchni 0,0429 ha oraz (...) o powierzchni 0,0009 ha (wykaz wywłaszczeniowy parcel zawnioskowanych do wywłaszczenia).

Dnia 23 listopada 1973 roku został wydany na rzecz M. J., córki P. akt własności ziemi obejmujący w szczególności działkę o nr (...);

Burmistrz Miasta C. postanowieniem z dnia 13 stycznia 2017 roku, znak: (...)odmówił sprostowania aktu własności ziemi przez wpisanie w miejsce błędnie ujawnionej działki (...) działki (...).

Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że aktualna treść wpisów w dziale II księgi wieczystej nr (...) obejmuje w 1/120 J. S., a w pozostałych udziałach K. J., S. J., M. J., I. S., A. S. i P. S., a nadto odnotowana w nim jest do sygnatury DZKW /KR1C/13196/21 wzmianka o apelacji.

Ta oczywista uwaga została przywołana w kontekście rozważenia kognicji sądu wieczystoksięgowego, z której wynika sąd obowiązany jest dokonać wpisu zgodnie z wnioskiem, w oparciu o przedstawione dokumenty i treść księgi wieczystej. Sąd wieczystoksięgowy nie został wyposażony w instrumenty odpowiednie do wyjaśnienia kwestii wątpliwych związanych np. z ustalaniem kręgu spadkobierców i ich udziałów w prawie, w zakresie nieobjętym wnioskiem. Należy podkreślić, że sąd prowadzący księgi wieczyste dokonuje wpisu jedynie w granicach wniosku. Z kolei co do decyzji administracyjnych mających stanowić podstawę wpisów w księgach wieczystych Sąd Najwyższy wielokrotnie wyrażał pogląd o braku podstaw dla badania prawidłowości postępowań, które doprowadzały do ich wydania, czy zasadności ich wydania poza wyjątkami w postaci wydania decyzji bez jakiejkolwiek podstawy prawnej albo poza granicami właściwości organu (tak SN w orzeczeniach z dnia 27 listopada 1984 roku III CZP 70/84, z dnia 29 listopada 2005 roku III CK 285/05).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy podkreślenia wymaga w pierwszej kolejności, że uwzględnienie wniosku w jego granicach nie odpowiadałoby stanowi prawnemu wynikającemu z przedłożonych do wniosku dokumentów. Z aktu własności ziemi wynika bowiem, że poprzedniczka prawna stron postępowania- M. J. nabyła własność działki nr (...). Tak więc niezrozumiałym jest brak żądania wniosku wpisu prawa własności również w miejsce udziału J. S. nabytego na podstawie umowy darowizny. Jedynie na marginesie wskazać należy, że sąd wieczystoksięgowy nie posiada uprawnienia do badania czy nabywca chroniony jest rękojmią wiary publicznej ksiąg wieczystych. Następcy prawni na podstawie postanowień spadkowych uzyskali własność w granicach swoich udziałów w spadku. Tymczasem zgłoszone we wniosku żądanie wpisu w określonych udziałach nie odpowiada udziałom wynikającym z postanowień spadkowych. Już z tej przyczyny w ocenie Sądu Okręgowego istniała przeszkoda do dokonania żądanego wpisu.

Nadto wskazać należy, że skoro działka (...) objęta jest księga wieczystą nr (...), której treść wpisów w dziale II korzysta z domniemania zgodności z rzeczywistym stanem prawnym, a Sąd wieczystoksięgowy nie ma kompetencji do badania poprawności (...) wydanego na rzecz M. J., córki P., który swą treścią obejmował w szczególności działkę o nr (...), to też w takim ujęciu i w oparciu o taki dokument nie można było żądać dokonania wpisu prawa własności

To rzeczą sądu do którego wpłynął wniosek M. J. o uwłaszczenie działki (...), a nie sądu wieczystoksięgowego, jest po pierwsze ustalenie czy nieruchomość w postaci obecnej działki (...) była w przeszłości przedmiotem uwłaszczenia zakończonego wydaniem (...), a przy ewentualnym negatywnym wyniku takiego ustalenia, zbadanie jego przesłanek .

Wobec powyższego Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. i art. 518 § 3 k.p.c., zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że uchylił wpis Referendarza sądowego w Sądzie Rejonowym w Chrzanowie z dnia 19 listopada 2021 roku w całości i wniosek oddalił.

sędzia Barbara Kursa sędzia Renata Mleczko sędzia Joanna Czernecka