Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 16 stycznia 2024 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Marzena Lewicka

Sędziowie: Magdalena Meroń - Pomarańska

Katarzyna Serafin - Tabor

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2024 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku T. T.

przy uczestnictwie A. F., B. T., M. P. (1), A. H., A. P., P. P. (1), L. P., M. P. (2), K.

o odłączenie części nieruchomości i wpis w dziale II księgi wieczystej prawa własności

na skutek apelacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego w Olkuszu z dnia 29 grudnia 2022 r. sygn. akt DZKW/KR1O/00003769/22 (KW Nr KR1O/00062321/2)

postanawia:

oddalić apelację.

Sędzia Magdalena Meroń - Pomarańska Sędzia Marzena Lewicka Sędzia Katarzyna Serafin - Tabor

Sygnatura akt: II Ca 655/23

UZASADNIENIE

Postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 16 stycznia 2024 r.

Postanowieniem z dnia 29 grudnia 2022 roku Sąd Rejonowy w Olkuszu w sprawie sygn. akt: DZKW 1O/00003769/22 (Kw Nr 1O/00062361/2) oddalił wniosek.

Orzeczenie zapadło w następującym stanie faktycznym:

Księga wieczysta o numerze (...) prowadzona jest dla nieruchomości położonej w miejscowości Ś., gmina T., powiat (...), województwo (...) obejmującej działki o numerach ewidencyjnych; (...) o łącznej pow. 78,9938 ha, w której prawo własności ujawnione jest na rzecz K. na podstawie art. 46 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 10 lutego 2017 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Ośrodku (...) (Dz.U. poz. 624 z póź. zm.). Dział I-Sp, dział III i dział IV wolne są od wpisów. Księgę wieczystą założono 28.01.2005 r. na podstawie wniosku Dz.Kw 4247/04 z 03.11.2004 r. na wniosek Skarbu Państwa Agencji Nieruchomości Rolnych Oddziału Terenowego w O. i ujawniono wnioskodawcę jako właściciela w dziale II księgi wieczystej. W księdze wieczystej (...) widnieje zapis, że działka nr (...) pochodzi z H. nr (...), taki zapis widniał także w odniesieniu do działki nr (...), która jak wynika z akt i treści owej księgi wieczystej uległa następnie podziałowi na działki nr (...). W księdze hipotecznej H. (...) prowadzonej dla dóbr ziemskich Ś., na wniosek dzkw (...) (Tom II k. 34-35) zostało ujawnione, że część parcel (...)i (...)tzw. resztówki - odpowiadają działkom nr (...) o pow. 78 ha 99 a 38 m2 - odłączono do nowej księgi wieczystej KW nr (...).(...)dnia 28.01.2005 r. W H. (...) pod nr (...)(k. 118-119) widnieje wpis, iż Skarb Państwa posiada tytuł własności do objętych tą księgą hipoteczną dóbr Ziemskich Ś., które na mocy decyzji Wydziału Hipotecznego z dnia 22.12.1911 roku przepisane były na imię L. J. J. F. 5 imion P.. Dobra te jako przeznaczone na cele reformy rolnej przeszły na własność Skarbu Państwa z mocy art. 2 ust. 1 lit. e dekretu z dnia 6 września 1944r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (DZ.U.R.P. nr 3 poz 13 rok 1945). Wojewoda (...) w dniu 19.01.2015 roku wydał decyzję nr (...) stwierdzającą, że część kompleksu pałacowo-parkowego oznaczonego aktualnie jako działki ewidencyjne nr: (...) oraz wschodnia część działki nr (...) stanowiąca obszar niezaszrafowany na mapie określającej obszar podlegający działaniu dekretu PKWN z dnia 06.09.1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej w nawiązaniu do nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...) stanowiącej integralną część decyzji, obręb Ś., gmina T. położonego w Ś., powiat (...), stanowiący byłą własność L. P. nie podpadała pod działanie art. 2 ust. 1 e dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej oraz, że część kompleksu dworsko- parkowego oznaczonego aktualnie jako zachodnia część działki nr (...) zaszrafowanej na mapie określającej obszar podlegający działaniu dekretu PKWN z dnia 06.09.1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej w nawiązaniu do nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...) stanowiącej integralną część decyzji, obręb Ś., gmina T. położonego w Ś., powiat (...), stanowiący byłą własność L. P. podpadała pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 o przeprowadzeniu reformy rolnej. Spadek po L. P. synu P. i M. na podstawie ustawy nabyli wprost K. P. (1) w 7/28, M. P. (3), A. T. z domu P., L. P., E. P., M. P. (2), P. P. (1) oraz A. P. każdy w 3/28 części, z wyłączeniem udziału spadkodawcy w majątku objętym do chwili śmierci wspólnością ustawową, udział ten przypadł spadkobiercom ustawowym: M. P. (3), A. T. z domu P., L. P., E. P., M. P. (2), P. P. (1) oraz A. P. każdemu w 1/7 części. Spadek po K. P. (1) córce E. i J. na podstawie ustawy nabyli wprost: M. P. (3), A. T. z domu P., L. P., E. P., M. P. (2), P. P. (1) oraz A. P. każdy w 1/7 części. Spadek po M. P. (3) synu (...) na podstawie ustawy nabyli wprost A. P., L. P., P. P. (1), A. M. I. P., E. P., M. P. (2) po 1/6 części. Spadek po E. P. córce (...) na podstawie ustawy nabyli wprost: A. T. z domu P., L. P., M. P. (2), P. P. (1), A. P. - każdy w 1/5 części. Spadek po P. P. (1) na podstawie ustawy nabyli wprost K. P. (2), M. P. (1), A. H. i A. P. po 1/4 części. Spadek po A. I. P. po mężu T. córce (...) na podstawie ustawy nabyli wprost R. T., T. T., B. T. i A. F. po 1/4 części. Spadek po M. P. (2) córce (...) na podstawie ustawy nabyli wprost bracia L. P., A. P. każdy w 1/4 części oraz dzieci zmarłej siostry A. T. z domu P.: T. T., A. F., B. T., oraz dzieci zmarłego P. P. (1): M. P. (1), A. H., A. P. każdy w 1/12 części. Spadek po L. P. synu (...) na podstawie testamentu własnoręcznego nabyła wprost w całości A. F.. Spadek po R. T. na podstawie ustawy nabyli wprost T. T., B. T. i A. F. po 1/3 części. Spadek po A. P. na podstawie ustawy nabyli A. P., P. P. (1), L. P., M. P. (2) po 1/4 części. Spadek po K. P. (2) na podstawie ustawy nabyli wprost M. P. (1), A. H. i A. P. po 1/3 części.

W swoich rozważaniach Sąd Rejonowy uznał, iż brak jest podstaw do uwzględnienia wniosku wnioskodawcy T. T. o odłączenie z księgi wieczystej (...) części nieruchomości stanowiącej działki o numerach (...) o powierzchni 5,8925 ha, (...) o powierzchni 0,7114 ha i (...) o powierzchni 6,9991 ha, położone w miejscowości Ś. i założenie dla odłączonych działek nowej księgi wieczystej oraz ujawnienie prawa własności na rzecz T. T. w 4/48 części, A. F. 16/48 części, B. T. w 4/48 części, M. P. (1) w 4/48 części, A. H. w 4/48 części, A. P. w 4/48 części, P. P. (1) w 3/48 części, L. P. w 3/48 części, M. M. (2) w 3/48 części i K. w 3/48 części. Sąd Rejonowy zważył, iż wnioskodawca do wniosku jako podstawę wpisu dołączył decyzję Wojewody (...) z dnia 19.01.2015 roku sygn. (...) oraz szereg postanowień spadkowych, które podzielając argumentację referendarza nie są wystarczające do uwzględnia jego wniosku. Decyzja Wojewody (...) z dnia 19.01.2015 r. nie jest wbrew twierdzeniom skarżącego dokumentem stwierdzającym prawo własności. Dokument ten stwierdza m.in., że działki ewidencyjne nr (...) oraz wschodnia część działki nr (...) (...) stanowiąca byłą własność L. P. nie podpadała pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu PKWN z dnia 06.09.1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz.U. z 1945 r. nr 3, poz. 13 ze zm). Dokument ten nie potwierdza prawa własności osób wskazanych we wniosku, nawet w korelacji z postanowieniami spadkowymi. Z treści tych dokumentów nie ma żadnej podstawy do ujawnienia prawa własności na rzecz K. w udziale 3/48 części. Nie ma również ku temu podstawy z przeniesienia z poprzedniej księgi na co wskazywał referendarz rozpoznający wniosek i o czym mowa jeszcze poniżej. Tylko na tej podstawie nie jest możliwym zatem ujawnienie prawa własności na rzecz podmiotów wskazanych we wniosku. Argumentację skarżącego wnioskodawcy możnaby zasadnie rozważać gdyby w księdze ujawniony był poprzednio L. P., a w jego miejsce aktualnie wpisanym byłby podmiot w oparciu o przepisy dekretu PKWN o przeprowadzeniu reformy rolnej i pod warunkiem wykazania następstwa prawnego po jego osobie na rzecz podmiotów wskazanych we wniosku, którzy mieliby zostać ujawnieni jako właściciele nieruchomości. Taka sytuacja jednak jak wynika z treści księgi wieczystej i przedłożonych dokumentów nie ma miejsca. Analizując dotychczasowe wpisy i argumenty, które legły u podstawy oddalenia wniosku oraz zarzuty skarżącego wnioskodawcy należało uwzględnić, że w księdze wieczystej (...) widnieje zapis, że działka nr (...) pochodzi z H. nr (...), taki zapis widniał także w odniesieniu do działki nr (...), która jak wynika z akt i treści owej księgi wieczystej uległa następnie podziałowi na działki nr (...). W księdze hipotecznej H. (...) prowadzonej dla dóbr ziemskich Ś., na wniosek Dzkw 4247/04 (Tom II k. 34-35) zostało ujawnione, że część parcel (...)i (...)tzw. resztówki - odpowiadają działkom nr (...) o pow. 78 ha 99 a 38 m2 - odłączono do nowej księgi wieczystej KW nr (...).(...)dnia 28.01.2005 r. W H. (...) pod nr (...)(k. 118-119) widnieje wpis, iż Skarb Państwa posiada tytuł własności do objętych tą księgą hipoteczną dóbr Ziemskich Ś., które na mocy decyzji Wydziału Hipotecznego z dnia 22.12.1911 roku przepisane były na imię L. J. J. F. 5 imion P.. Dobra te jako przeznaczone na cele reformy rolnej przeszły na własność Skarbu Państwa z mocy art. 2 ust. 1 lit. e dekretu z dnia 6 września 1944r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (DZ.U.R.P. nr 3 poz 13 rok 1945). Brak jest jednak wykazów synchronizacyjnych nawiązujących do H. (...). Sąd Rejonowy wskazał, iż jak słusznie zwrócił na to uwagę referendarz rozpoznający wniosek niezależnie od zapisów zawartych w księdze hipotecznej H. (...) - jako że księgi hipoteczne utraciły moc z mocy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 lipca 1986 r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych założonych przed dniem 1 stycznia 1947 r. oraz utraty mocy prawnej niektórych takich ksiąg, ponadto księga hipoteczna nr 156 została zamknięta zgodnie z przepisem § 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 listopada 1946 r. o prowadzeniu dotychczasowych ksiąg hipotecznych (gruntowych, wieczystych) po dniu 31 grudnia 1946 r. (Tom II k. 125) - na widoku należy mieć treść art. 626 ^{( 8)} § 3 Kodeksu postępowania cywilnego zgodnie z którym rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Księga wieczysta (...) została założona dla nieruchomości, w której jako pierwotny właściciel został ujawniony Krajowy Ośrodek (...) (poprzednio Skarb Państwa Agencja Nieruchomości Rolnych). L. P. nigdy nie był ujawniony w tejże księdze wieczystej jako właściciel nieruchomości. To sprawia, że decyzja Wojewody (...) z dnia 19.01.2015 roku sygn. (...) nie może prowadzić do uwzględnienia wniosku wnioskodawcy w postępowaniu wieczystoksięgowym. W ocenie Sądu Rejonowego w przedmiocie wniosku po skardze jako że w dziale II księgi wieczystej (...) jako właściciel nieruchomości ujawniony jest Krajowy Ośrodek (...), a przy tym brak jest dokumentu wskazującego na bezpośrednie następstwo prawne we wskazanych przez wnioskodawcę udziałach poszczególnych podmiotów po podmiocie ujawnionym aktualnie w księdze wieczystej jako właściciel nieruchomości, to dla ewentualnego uwzględniania wniosku niezbędne jest przeprowadzenie postępowania o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym - o ile takie postępowanie zostałoby przeprowadzone i poczynione w nim zostały stosowne ustalenia. Wbrew zarzutom skargi czynienie takich ustaleń nie leży w zakresie postępowania wieczystoksięgowego, postępowanie wieczystoksięgowe jest postępowaniem rejestrowym i wszelkie dane, których ujawnienia domaga się wnioskodawca winny wynikać z dołączonych do wniosku dokumentów korespondujących z treścią księgi wieczystej, co w niniejszej sprawie jak wynika z przedstawionych okoliczności nie zachodzi.

Odnosząc się do złożonego szeregu postanowień spadkowych po L. P. złożonych wraz z wnioskiem i porządku dziedziczenia z nich wynikającego zwrócić należało uwagę, że wykazanymi w oparciu o przedłożone dokumenty spadkobiercami L. P. syna P. i M. są w odpowiednich częściach: T. T. w 1/12 (4/48), A. F. w 1/3 (16/48), B. T. w 1/12 (4/48), M. P. (1) w 1/12 (4/48), A. H. w 1/12 (4/48), A. P. syn P. i K. w 1/12 (4/48), następnie A. P. syn A. w 1/16 ( 3/48), P. P. (1) w 1/16 ( 3/48), L. P. w 1/16 (3/48), M. P. (2) w 1/16 (3/48). Zatem w kręgu spadkobierców po L. P. nie widnieje uczestniczka M. M. (2). Dokumenty, że jest ona tożsama z M. P. (2) wnioskodawca złożył jako uzupełnienie skargi a nie wraz z wnioskiem. Ponadto, w kręgu spadkobierców po L. P. znajduje się również A. P. syn P. P. (1) oraz A. P. syn A. P., przy czym jako uczestnik w niniejszej sprawie wskazany został jedynie A. P. syn A. i M. (jak wynika z danych wskazanych przez wnioskodawcę we wniosku). Porównanie imion ojców A. P. (tj. syn P.) i A. P. (tj. syn A.) wskazuje, że nie są to tożsame osoby, co ma także istotne znaczenie w zestawieniu ewentualnego udziału spadkowego wynikającego z dokumentów spadkowych, który jest rozbieżny w zestawieniu z udziałem wskazanym przez wnioskodawcę we wniosku (3/48 i 4/48). Udziały spadkowe po L. P. przypadające A. P. synowi A. i A. P. synowi P. nie są sobie równe. Jak wynika żart. 1 ust 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece - księgi wieczyste zakłada się i prowadzi się dla nieruchomości (a nie dla ich właścicieli). Zważyć więc należy, że ewentualne prawo własności - o ile takie wynikałoby ze złożonych wraz z wnioskiem odpowiednich dokumentów - winno zostać ujawnione w księdze wieczystej w odniesieniu do wszystkich następców prawnych zmarłego, który dysponowałby odpowiednim tytułem własności do nieruchomości i niedopuszczalne jest przy ujawnianiu prawa własności pomijanie niektórych spadkobierców. Zwrócić także należało uwagę, że wnioskodawca domagał się wpisu prawa własności co do działek objętych wnioskiem na rzecz K. w udziale 3/48 po przeniesieniu podstawy wpisu z poprzedniej księgi wieczystej, brak jest jednak dokumentu, z którego miałby wynikać udział wielkości 3/48 K. co do działek objętych wnioskiem. Zgodnie z § 78 pkt 1 i 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym z dnia 15 lutego 2016 r. dane dotyczące nieruchomości gruntowych i budynkowych wpisuje się w księdze wieczystej na podstawie wypisu z rejestru gruntów, wypisu z rejestru budynków lub wypisu z kartoteki budynków, a także wyrysu z mapy ewidencyjnej, sporządzonych na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków, dokumenty te stanowią podstawę wpisu w księdze wieczystej jeżeli zostały opatrzone klauzulą właściwego organu prowadzącego ewidencję gruntów i budynków stwierdzającą, że są przeznaczone do dokonywania wpisów w księgach wieczystych. Natomiast zgodnie § 114 zd. 1 cyt. rozporządzenia część nieruchomości może być odłączona tylko wtedy, gdy zostaną przedstawione dokumenty stanowiące podstawę oznaczenia nieruchomości zarówno co do części odłączonej, jak i co do części pozostałej. Przekładając powyższe uregulowanie na grunt niniejszej spawy, wskazać należy, że wnioskodawca nie dołączył do wniosku zgodnie z dyspozycją art. 626 ^{( 2)} § 3 k.p.c. wzw. z § 78 pkt 1 i 3 i § 114 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym z dnia 15 lutego 2016 r. dokumentów geodezyjnych dla nieruchomości objętej wnioskiem w postaci wypisu z rejestru gruntów i wyrysu z mapy ewidencyjnej (w tym brak jest wypisu z rejestru gruntów i wyrysu z mapy ewidencyjnej dla działki nr (...)). Dokumenty te w części wnioskodawca dołączył dopiero do skargi na orzeczenie oddalające jego wniosek. Uwzględniając zarzuty dotyczące ujawnienia już w księdze wieczystej podziału nieruchomości odpowiadającego decyzji Wojewody (...) z dnia 19.01.2015 roku sygn. (...) to jest podziału w zakresie działki (...) na działki (...) celem wydzielenia powierzchni objętych roszczeniami zgodnie z w/w decyzją Wojewody (...) to i tak brak pozostałych dokumentów pozwalających na dokonanie wpisu zgodnie z wnioskiem. Z samej treści uzasadnienia skargi wynika, że żądany wpis ewentualny w zakresie udziału 3/48 zamiast (...) osoby A. P. skoro jego następcy nie są znani, albowiem powyższe wskazuje, że wpis udziału winien nastąpić nie na jego osobę a jego następców, a wpis jego osoby byłby sprzeczny z art. 1 ust. 1 i art. 3 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Stosownie do treści art. 626 ^{( 8)} § 1 Kodeksu postępowania cywilnego wpis dokonywany jest jedynie na wniosek i w jego granicach, chyba, że przepis szczególny przewiduje dokonanie wpisu z urzędu. Zgodnie z § 2 cytowanego artykułu rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. W myśl z art. 626 ^{( 2)} § 3 Kodeksu postępowania cywilnego do wniosku o wpis należy dołączyć dokumenty, stanowiące podstawę wpisu. Sąd oddala wniosek o wpis, jeżeli brak jest podstaw albo istnieją przeszkody do jego dokonania (art. 626 ^{( 9)} k.p.c.). Wnioskodawca dokumenty mające potwierdzić tożsamość nieruchomości o jakiej mowa w decyzji, która stanowiła podstawę jego wniosku z nieruchomością, dla której prowadzona jest księga wieczysta dołączył w pełni dopiero do wniosku o uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia referendarza o oddaleniu jego wniosku. Zatem w świetle art. 626 ^{( 8)} § 2 k.p.c. nie mogą one być przedmiotem badania zasadności samego wniosku. Podział działki (...) na działki (...) został uprzednio przed wnioskiem ujawniony w księdze wieczystej, celem jego było wydzielenie powierzchni objętych roszczeniami przez byłych właścicieli zgodnie z decyzją Wojewody (...) z dnia 19.01.2015 roku sygn. (...) Możliwość ustalenia tożsamości działek objętych wnioskiem z działkami wskazanymi w decyzji dołączonej do wniosku w oparciu o dokumenty z ksiąg wieczystych nie przesądza jeszcze o istnieniu podstaw do jego uwzględnienia. Z treści uzasadnienia skargi wynika brak podstawy do wpisu w zakresie udziału 3/48 na rzecz A. P., skoro jak wskazuje sam skarżący niezbędnym byłoby wskazanie jego następców prawnych. Skarżący sam w skardze wskazuje na brak podstaw do ujawnienia w tej części K. podnosząc, że nie miał prawa własności do działek objętych wnioskiem wskazując, że w tym zakresie wskazany jest wpis ostrzeżenia. Wpis ostrzeżenia sąd winien rozważyć mając na uwadze, że jak wynika obecnie z akt księgi wieczystej i złożonych dokumentów co do części nieruchomości istnieje niezgodność w zakresie ujawnienia jako właściciela Skarbu Państwa ujawnionego co do całości nieruchomości dla której prowadzona jest księga wieczysta (...). Mając na względzie wszystkie wyżej powołane okoliczności wniosek został oddalony na podstawie art. 626 ^{( 9)} k.p.c., a zarzut skargi w tym zakresie braku przesłanek do oddalenia wniosku nie jest zasadny, skoro jak wynika z przedstawionej wyżej argumentacji brak podstaw do dokonania wpisu zgodnie z wnioskiem

Apelację od postanowienia wniósł wnioskodawca, zaskarżając je w całości. Apelację oparto o następujące zarzuty:

1) naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 31 § 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, poprzez uznanie, że dołączona do wniosku decyzja Wojewody (...) z dnia 19.01.2015 r., sygn. (...) nie stanowi podstawy do usunięcia niezgodności między treścią księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, a w związku z tym wadliwe przyjęcie, że brak jest podstaw do dokonania wpisu wnioskodawcy i uczestników w księdze wieczystej, jako współwłaścicieli nieruchomości nabytej na podstawie wskazanej decyzji Wojewody (...);

2) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 3 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, poprzez wadliwą interpretację, polegającą na przyjęciu, że do dokonania wpisu deklaratoryjnego konieczne jest oprócz obalenia podstawy prawnej wpisu również obalenie samego wpisu do księgi w drodze powództwa z art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece;

3) naruszenie art. 626 ⁸ KPC, poprzez przyjęcie, że w niniejszej sprawie występuje spór o prawo własności, który powinien być usunięty poprzez powództwo z art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, a niezgodność istniejąca między stanem prawnym nieruchomości a rzeczywistym stanem prawnym nie może zostać w tej sytuacji usunięta na podstawie załączonych dokumentów, podczas gdy spór o własność nieruchomości został już rozstrzygnięty załączoną do wniosku decyzją Wojewody (...) z dnia 19.01.2015 r., a decyzja ta, zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, może stanowić podstawę wpisu prawa własności do księgi wieczystej, jako wpisu deklaratywnego,

4) błędne zastosowanie art. 626 ⁹ KPC i oddalenie wniosku o wpis, podczas gdy nie zostały spełnione przesłanki do zastosowania wskazanego przepisu.

W oparciu o powyższe zarzuty wniesiono o:

1) zmianę zaskarżonego postanowienia i wydanie orzeczenia zgodnie z wnioskiem o wpis w księdze wieczystej z tym, że zamiast (...) wpisanie A. P. syna A. i M. w 3/48 części z jednoczesnym wpisem ostrzeżenia co do niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym w tym zakresie;

2) zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja wnioskodawcy była niezasadna.

Sąd Odwoławczy podziela ustalenia faktyczne i rozważania prawne poczynione przez Sąd Rejonowy, uznając je za własne, co czyni ponowne szczegółowe ich przywoływanie zbędnym (por. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2007 r., II CSK 18/07, Lex nr 966804). Zatem uzasadnienie Sądu Okręgowego ograniczy się do najistotniejszych kwestii podniesionych w apelacji. Należy zauważyć, iż rodzaj i treść zarzutów apelacji są w istocie tożsame z zarzutami podniesionymi w skardze na orzeczenie referendarza. Istota zarzutów apelacji sprowadza się do kwestii zakresu kognicji sądu w sprawie o wpis prawa do księgi wieczystej, w kontekście roszczenia o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 u.k.w.h.). Wymaga podkreślenia, iż zakres kognicji sądu wieczystoksięgowego wyznacza art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. ograniczając ją, w postępowaniu zarówno przed sądem pierwszej jak i drugiej instancji, do badania treści wniosku o wpis, jego formy, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treści księgi wieczystej. Rozpoznając wniosek o wpis we wskazanych wyżej granicach, sąd wieczystoksięgowy nie może uwzględniać żadnych dalszych okoliczności wynikających z wniosku o wpis i dołączonych dokumentów. Z treści art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. wynika zakaz prowadzenia przez sąd wieczystoksięgowy postępowania dowodowego, poza badaniem dokumentów dołączonych do wniosku o wpis w księdze wieczystej. Kontrola sądu drugiej instancji powinna być ograniczona do oceny, czy w świetle dokumentów dołączonych do wniosku i będących przedmiotem badania sądu pierwszej instancji, była podstawa do dokonania lub odmowy wpisu (Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29.11.2022 r., I CSK 4164/22, LEX nr 3559481). Charakter wpisu w księdze wieczystej wskazuje na orzeczenie sui generis, bliższe czynności materialno-technicznej (odwołując się do terminologii nauk o administracji) niż orzeczeniu „klasycznym”. Sąd, dokonując wpisu, nie powinien mieć żadnych wątpliwości co do podstawy wpisu i nie istnieje żadne domniemanie, na korzyść wnioskodawcy. Zatem Sąd nie bada przesłanek ani nie dokonuje analizy treści dokumentów będących podstawą wpisu. Istotnym jest, iż wyrażona w art. 1 ust. 1 u.k.w.h. funkcja ksiąg wieczystych ustalenia stanu prawnego nieruchomości, związane z tym domniemanie zgodności ze stanem rzeczywistym (art. 3 ust. 1 u.k.w.h.) oraz ochrona bezpieczeństwa obrotu (art. 5 i art. 6 u.k.w.h.) sprawiają, iż co do zasady niepożądana jest sytuacja, w której skutkiem dokonania wpisu byłaby niezgodność stanu prawnego ujawnionego w księgach wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym. Dlatego też istnienie możliwości usunięcia niezgodności stanu ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym w drodze powództwa przewidzianego w art. 10 u.k.w.h. nie wyłącza obowiązku sądu wieczystoksięgowego przeciwdziałania dokonywaniu wpisów niezgodnych z rzeczywistym stanem prawnym wtedy, gdy sąd dysponuje stosowną wiedzą w tym zakresie. Rola sądu wieczystoksięgowego nie ogranicza się zatem do realizacji wyłącznie funkcji rejestracyjno-ewidencyjnych. W rezultacie sąd ten bada podstawę wpisu nie tylko pod względem formalnym, lecz także pod kątem jego materialnoprawnej skuteczności. W odniesieniu do decyzji administracyjnych oznacza to, że niezależnie od przypadków tzw. bezwzględnej nieważności decyzji administracyjnej sąd wieczystoksięgowy ma obowiązek oceny skutków cywilnoprawnych decyzji administracyjnej, innych niż te, dla których przewidziane zostało orzekanie na drodze administracyjnej i objętych osnową decyzji. Sprzeczność w kognicji sądu wieczystoksięgowego jest jedynie pozorna i daje się pogodzić, uznając iż kognicja ta jest ograniczona do oceny skutków cywilnoprawnych wpisu, w przypadku jawnych błędów podstawy wpisu. Tym bardziej sąd w przypadku wpisu jest władny wziąć pod uwagę, iż czynności o które wnosi strona - poza dokonaniem wpisu – przekraczają już nie tyle kognicję co zakres postępowania o wpis (vide: Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25.1.2022 r., III CZP 72/22, LEX nr 3303512). Myli się zatem skarżący, powołując się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2010 roku, sygn. akt III CZP 134/2009, wskazując iż obalenie domniemania zgodności prawa ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, określonym w art. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, może nastąpić nie tylko w drodze powództwa z art. 10 w/w ustawy. Pełna treść tego fragmentu tegoż orzeczenia brzmi: „W piśmiennictwie podkreśla się, że powództwo przewidziane w art. 10 ust. 1 u.k.w.h. jest jedyną drogą umożliwiającą trwałe i skuteczne wobec wszystkich obalenie domniemania ustanowionego w art. 3 u.k.w.h., że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym, a prawo wykreślone nie istnieje. Wprawdzie możliwe jest podważanie tych domniemań także w innych postępowaniach, w których rzeczywisty stan prawny nieruchomości ma znaczenie jako przesłanka zgłaszanych żądań lub obrony przed nimi, jednak wówczas skutki obalenia domniemania ograniczają się do tego postępowania i jego stron, nie uzasadniając zmiany treści wpisów figurujących w księdze. Wyrok wydany w wyniku uwzględnienia powództwa przewidzianego w art. 10 ust. 1 u.k.w.h. jest natomiast podstawą skorygowania stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej” i dalej: „Konieczność wprowadzenia szczególnego postępowania pozwalającego na szeroką kontrolę zgodności stanu praw do nieruchomości wynikającego z księgi ze stanem rzeczywistym jest konsekwencją przyjęcia – jako zasady – ograniczonego badania wniosków o wpis do księgi wieczystej (art. 626 ⁸ § 2-4 k.p.c.) oraz niewprowadzenia – jako reguły – konstytutywnej roli wpisu. Wynikające z tych przyczyn zagrożenie, że stan prawny jawny z ksiąg wieczystych może nie oddawać rzeczywistości, wymagało skutecznego środka.” Wątpliwości wynikające w niniejszej sprawie nie mogły być usunięte w trybie wpisu do księgi wieczystej. Wymaga podkreślenia, iż Sąd Rejonowy słusznie zwrócił uwagę na brak tożsamości aktualnych ksiąg wieczystych z „historycznymi”, ze względu na figurujące w nich wpisy. W księdze wieczystej (...) nigdy nie był wpisany L. P., tym bardziej nie mogło dojść do odłączenia z w/w księgi wieczystej określonych działek i założenia dla nich nowej księgi wieczystej. Wynikające natomiast niejasności związane z ustaleniem kręgu spadkobierców po A. P. nie mogły zostać „załatwione” w sposób jak wnosił wnioskodawca, bowiem uczynienie powyższego wykraczałoby poza ramy postępowania o wpis w księdze wieczystej.

Mając na uwadze powyższe rozważania, orzeczono na zasadzie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Sędzia Magdalena Meroń - Pomarańska Sędzia Marzena Lewicka Sędzia Katarzyna Serafin - Tabor