Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 10 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 lipca 2024 r. w Krakowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku M. Ś.

o wpis

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa- Podgórza w Krakowie z dnia 3 listopada 2023 r., sygnatura akt DZKW/KR1P/ 25227/23

postanawia: oddalić apelację.

Sędzia Beata Tabaka

Sygn. akt II Ca 434/24

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 10 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Stosownie do art. 626 ^{( 8)} § 2 k.p.c., kognicja sądu w postępowaniu wieczystoksięgowym ma charakter silnie zawężony, sprowadzając się do badania treści księgi wieczystej i wniosku oraz treści i formy dołączonych do niego dokumentów. Powyższa regulacja determinuje również zakres rozpoznania sprawy przez sąd odwoławczy, który ogranicza się do rozstrzygnięcia, czy orzeczenie sądu pierwszej instancji było zgodne z prawem w świetle: treści wniosku, treści i formy dokumentów stanowiących podstawę wpisu oraz treści księgi wieczystej (por. A. Zieliński, K. Flaga-Gieruszyńska [red.], Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 626 ^{( 8)} , C.H. Beck 2016, teza 2.). Badanie treści księgi wieczystej obejmuje wpisy zarówno istniejące w chwili złożenia wniosku, jak i wykreślone- wraz z ich podstawami ( por. postanowienia Sądu Najwyższego: z 25 kwietnia 2012 r., II CSK 461/11, OSNC 2013/1/8 oraz z dnia 9 lipca 2015 r., I CSK 509/14, Legalis). Badanie, o którym mowa w art. 626 ^{( 8)} § 2 k.p.c. ma na celu ustalenie, czy powstały na skutek czynności prawnych lub innych zdarzeń prawnych, stwierdzonych załączonymi do wniosku o wpis dokumentami, aktualny stan prawny nieruchomości uzasadnia dokonanie żądanego wpisu. Inaczej mówiąc, chodzi o ustalenie, czy orzeczenie sądu lub treść innego dokumentu jest wystarczającym dowodem istnienia określonego stanu prawnego nieruchomości. W ustaleniu tym, opartym na dokumentach dołączonych do wniosku oraz treści księgi wieczystej, wyczerpuje się zakres kognicji sądu wieczystoksięgowego ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z 23 lutego 2017 r., V CSK 297/16, Legalis ). Podkreślenia wymaga zarazem rola sądu w przeciwdziałaniu dokonywania wpisów sprzecznych z rzeczywistym stanem rzeczy. Księgi wieczyste są publicznym rejestrem praw dotyczących nieruchomości i dlatego ich funkcje muszą być rozpatrywane z punktu widzenia interesu publicznego, w którym mieści się zasada bezpieczeństwa obrotu prawnego. Istnienie możliwości usunięcia niezgodności stanu ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym w drodze powództwa przewidzianego w art. 10 u.k.w.h. nie powinno wyłączać po stronie sądu obowiązku zapobiegania dokonywaniu wpisów niezgodnych z rzeczywistym stanem prawnym, zwłaszcza gdy sąd ma stosowną wiedzę odnoście do przeszkód wykluczających wnioskowany wpis. Nie znajduje bowiem uzasadnienia ograniczenie roli sądu w postępowaniu o wpis w księdze wieczystej do organu rejestrowego ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2017 r., I CSK 514/16, Legalis i powołane tam orzecznictwo).

Na gruncie rozpatrywanej sprawy wnioskodawczyni domagała się zmiany oznaczenia imienia dotychczasowego współwłaściciela z (...) na (...). Na tę okoliczność skarżąca przedłożyła odpis prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa- Śródmieścia w Krakowie z dnia 19 grudnia 1990 r., sygn. akt I Ns 1387/90/S, (stwierdzającego nabycie spadku po H. Z. na rzecz jej wnuka L. Z. (1) na mocy testamentu z 8 kwietnia 1962 r.), które jednakże- w okolicznościach analizowanego przypadku- nie kreowało dostatecznej podstawy do dokonania wpisu zgodnie z intencją wnioskodawczyni. Stosownie do art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., badaniu w niniejszym postępowaniu podlegał nie tylko powyższy dokument, lecz także treść księgi wieczystej, tj. dokonane w niej wpisy wraz z ich podstawami. W dotychczasowej treści księgi wieczystej wśród współwłaścicieli przedmiotowej nieruchomości ujawniony jest m.in. L. Z. (2), syn J. i S., a podstawą wpisu prawa na jego rzecz było prawomocne postanowienie Sądu Powiatowego dla m. K. z dnia 9 maja 1974 r., w którym stwierdzono, że spadek po H. Z. nabył, na mocy testamentu z dnia 9 kwietnia 1962 r., wnuk spadkodawczyni- L. Z. (2) w całości. Do niniejszego wniosku o wpis nie dołączono zarazem żadnego dokumentu, który świadczyłby o tym, że figurujący w aktualnym wpisie jako współwłaściciel nieruchomości, wymieniony w postanowieniu z 9 maja 1974 r. L. Z. (2) oraz ujęty w załączonym postanowieniu z 19 grudnia 1990 r. L. Z. (1) to ta sama osoba. Kognicją sądu wieczystoksięgowego nie jest zaś objęte prowadzenie z urzędu postępowania dowodowego celem wyjaśnienia powyższej okoliczności ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2005 r., V CK 507/04, LEX nr 604063). Równocześnie nie sposób nie zauważyć, iż w świetle treści księgi wieczystej i załączonych do wniosku dokumentów aktualnie w obrocie prawnym występują dwa prawomocne postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po H. Z.. Wyznacznikiem przedmiotowym powagi rzeczy osądzonej prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku jest osoba spadkodawcy, co oznacza, iż postanowienia stwierdzające nabycie spadku po tym samym spadkodawcy mają ten sam przedmiot rozstrzygnięcia. Rozstrzygając w niniejszym postępowaniu, sąd wieczystoksięgowy nie mógł zaś pominąć materialnego aspektu prawomocności wcześniejszego z przywołanych postanowień spadkowych po H. Z. (stanowiącego podstawę dotychczasowego wpisu w księdze wieczystej na rzecz L. Z. (2)), który wyraża się w jego mocy wiążącej (art. 365 k.p.c.) oraz powadze rzeczy osądzonej (art. 366 k.p.c.). Ta głęboko niepożądana sytuacja, polegająca na istnieniu w obrocie prawnym dwóch postanowień spadkowych dotyczących tej samej spadkobierczyni, samoistnie sprzeciwiała się dokonaniu wpisu zgodnego z intencją wnioskodawczyni w oparciu o przedłożone postanowienie z 19 grudnia 1990 r. Wnioskodawczyni zaś nie tylko nie naprowadziła żadnych dokumentów potwierdzających, że L. Z. (2) i L. Z. (1) to ta sama osoba, lecz również nie przedstawiła żadnego dokumentu, który wskazywałby na wyeliminowanie z obrotu prawnego prawomocnego postanowienia spadkowego z 9 maja 1974 r. W tej sytuacji zachodziły przeszkody do dokonania wpisu zgodnie z żądaniem wnioskodawczyni. Stan prawny ujawniony w księdze wieczystej powinien być stanem pewnym, wynikającym ze zdarzeń lub czynności prawnych, które nie budzą wątpliwości ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 lipca 2019 r., II CSK 807/18, LEX nr 2690852). Sąd wieczystoksięgowy nie prowadzi postępowania dowodowego jak ma to miejsce w procesie cywilnym, z wyjątkiem dowodu z dokumentów- i to wyłącznie takich, które stanowią podstawę wpisu ( por. uzasadnienie uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2009 r., III CZP 80/09, LEX nr 531134 oraz postanowienia Sądu Najwyższego z 5 września 2008 r., I CSK 60/08, LEX nr 465956, z 21 lipca 2010 r., III CSK 122/10, LEX nr 1620545 oraz z 16 maja 2019 r., I CSK 647/18, LEX nr 2657467). W orzecznictwie wieczystoksięgowym podkreśla się wręcz zakaz korzystania z „niedołączonych do wniosku dokumentów” czy prowadzenia postępowania „w celu poszukiwania podstawy wpisu” ( por. postanowienia Sądu Najwyższego: z 5 grudnia 2014 r., III CSK 45/14, LEX nr 1648707 oraz z 11 marca 2015 r., II CSK 280/14, LEX nr 1660661).

Z przedstawionych względów Sąd Okręgowy uznał zaskarżone rozstrzygnięcie za trafne i odpowiadające prawu, a apelację wnioskodawczyni jako bezzasadną oddalił na podstawie art. 385 k.p.c.

SSO Beata Tabaka