Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 8 października 2020 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Grzegorz Buła (sprawozdawca)
Sędziowie:	Anna Koźlińska (del.) Anna Kruszewska

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2020 roku w Krakowie

na rozprawie sprawy z wniosku J. F.

przy uczestnictwie M. H. (1), J. H. (1), W. W. (1), L. W., B. H., M. G., E. T., S. H. (1), A. H. (1), E. B., H. G. i G. P.

o zasiedzenie

na skutek apelacji wnioskodawczyni od postanowienia Sądu Rejonowego w Myślenicach
z dnia 15 listopada 2019 roku, sygnatura akt I Ns 694/18

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  przyznać od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Myślenicach na rzecz adwokata W. P., prowadzącego Kancelarię Adwokacką w M., kwotę 2214 zł (dwa tysiące dwieście czternaście złotych), obejmującą należny podatek od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną wnioskodawczyni z urzędu w postępowaniu apelacyjnym;

3.  zasądzić od wnioskodawczyni J. F. na rzecz uczestnika W. W. (1) kwotę 2.700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Anna Koźlińska SSO Grzegorz Buła SSR del. Anna Kruszewska

Sygn. akt II Ca 349/20

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 8 października 2020 roku

Postanowieniem z dnia 15 listopada 2019 roku Sąd Rejonowy w Myślenicach oddalił wniosek J. F. o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie nabycia przez nią przez zasiedzenie nieruchomości stanowiącej dz. nr (...), (...), (...) i (...) położonej miejscowości P. (pkt I); przyznał wynagrodzenie na pomoc prawną udzieloną wnioskodawczyni z urzędu (pkt II) oraz nie obciążył wnioskodawczyni obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania na rzecz uczestnika W. W. (1) (pkt III).

Sąd Rejonowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następującym stanie faktycznym:

(...) objęte wnioskiem o zasiedzenie położone są w miejscowości P.. Parcele gruntowe, które utworzyły działki ewidencyjne, będące przedmiotem wniosku znajdują się w księdze wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Myślenicach za numerem (...), (...) i Lwh (...). Wykaz synchronizacyjny, w tym zmiana konfiguracji i powierzchni uregulowana została na mapie do celów prawnych do regulacji stanu prawnego dla działek (...) na drodze cywilno-prawnej sporządzonej przez geodetę uprawnionego M. N..

W budynku mieszkalnym, znajdującym się na części gruntu objętego wnioskiem o zasiedzenie, tj. na działce (...) mieszkali S. H. (2) wraz z żoną R. H. i swoją rodziną, zajmowali oni połowę domu. W drugiej połowie domu mieszkała jego siostra H. W. (1) wraz ze swoją siostrą M. H. (2). S. H. (2) zmarł w 1980 roku. Miał kilkoro dzieci: J. H. (2), który zmarł jako bezdzietny kawaler w 1990 roku, E. H., J. F., M. H. (3), J. H. (1). Przed tutejszym sądem toczyło się postępowanie o uwłaszczenie m.in dz. (...), zabudowanej budynkiem mieszkalnym. Postanowieniem z dnia 12.08.2009 roku Sąd orzekł uwłaszczenie tejże działki po połowie na rzecz H. W. (1) i małżonków S. i R. H..

H. W. (1), matka uczestnika W. W. (1) zmarła w 1985 roku, zaś jej siostra M. H. (2) w (...) roku, bezpotomnie, jako panna.

Działka (...) sięga od drogi na całej szerokości spornych działek w kierunku wschodnim. Od granicy działki (...) biegną 4 wąskie paski w kierunku wschodnim, są to działki (...). Na gruncie znajduje się także stodoła, która jest posadowiona na działce (...) i w niewielkim zakresie na działce (...). Działka (...) znajduje się po drugiej strony ulicy, stanowiąc również wąski pasek gruntu. Teren wokół domu znajdującego się na działce (...), od strony tej części domu, w której mieszkał uprzednio S. H. (2) wraz z rodziną, po śmierci J. H. (2) (brata wnioskodawczyni) był użytkowany przez wnioskodawczynię, jej męża i dzieci, a obecnie również wnuki. Również działka (...) po śmierci J. H. (2) była w użytkowaniu rodziny wnioskodawczyni. Teren znajdujący się z drugiej strony budynku od śmierci H. W. (1) a później M. H. (2) nie był w ogóle użytkowany, był zaniedbany. M. H. (2) nie mieszkała tam do śmierci, w pomieszczeniach tych przechowywała wyłącznie swoje rzeczy. Na działce (...) był sad, przy czym były to drzewa, które rosły od lat i nikt się nimi nie zajmował. Rosnąca pomiędzy nimi trawa była sezonowo koszona przez rodzinę W. i H.. Przez wiele lat, przy budynku, od strony północnej aż do samej granicy z działką (...) były pokrzywy, które przy płocie były wykaszane przez sąsiadów. Na fragmencie działki (...) wnioskodawczyni przez pewien okres czasu miała ogródek. Znajdował się on na wysokości budynku gospodarczego. Przez ostatnie lata, na gruncie obejmującym wniosek o zasiedzenie były chaszcze, gnojowisko, teren był bardzo zaniedbany. Oczyszczenie terenu nastąpiło po tym, jak w 2018 roku został dokonany dział spadku po H. W. (1) i udział w działkach, objętych wnioskiem o zasiedzenie nabył W. W. (1).

Sąd pierwszej instancji uznał, że powyższy stan faktycznie nie uzasadnia żądania wnioskodawczyni i wniosek ten oddalił. W ocenie Sądu Rejonowego nie zostały spełnione przesłanki określone w art. 172 k.c. Sąd ten wskazał, iż jakkolwiek zasadą jest domniemanie, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest jej posiadaczem samoistnym (art. 339 k.c.), to jednak przepis ten nie może posłużyć jako podstawa domniemania samoistności posiadania przez współwłaściciela nieruchomości w zakresie udziałów innych współwłaścicieli, ponieważ co do zasady posiadanie całości rzeczy stanowi jedno z uprawnień współwłaściciela (art. 206 k.c.). Sąd Rejonowy stwierdził, że posiadając rzecz współwłaściciel realizuje więc prawo, które przysługuje jemu samemu, a nadto iż samoistne posiadanie w zakresie udziału innego współwłaściciela, które może doprowadzić do zasiedzenia tego udziału, wymaga ujawnienia woli wyjścia poza własne prawa i wkroczenia w zakres zastrzeżony dla innego uprawnionego. Wykazanie aktywności potwierdzającej wolę wyłączenia innych współwłaścicieli od posiadania dla nabycia ich udziałów, wymaga zaś przeprowadzenia pozytywnego dowodu przez tego współwłaściciela, który zgłasza roszczenie nabycia prawa w tym trybie. Sąd pierwszej instancji podniósł, iż z chwilą otwarcia spadku spadkobierca staje się posiadaczem samoistnym w zakresie przypadającego mu na podstawie dziedziczenia udziału oraz dzierżycielem w zakresie udziałów pozostałych współspadkobierców. W konsekwencji aby władanie rzeczą wspólną przez współspadkobiercę zostało uznane za posiadanie samoistne całej nieruchomości, musi zostać wykazane, że wykraczało poza granice przysługującego mu uprawnienia do posiadania rzeczy wspólnej i korzystania z niej. Sąd Rejonowy wskazał też, że współwłaściciel (współspadkobierca) może czasowo nie wykonywać władztwa w stosunku do rzeczy wspólnej, a mimo to nie traci jej posiadania, albowiem oprócz samego władania, jako element konieczny, jest również wola posiadania tylko dla siebie. Ciężar udowodnienia przez jednego ze współwłaścicieli, że zmienił zakres posiadania samoistnego, obejmując swoją wolą władanie całością wyłącznie dla siebie, spoczywa na nim wraz z niekorzystnymi skutkami, jakie wiążą się z niewykazaniem w sprawie o zasiedzenie tego przymiotu.

Sąd pierwszej instancji stwierdził, że w niniejszej sprawie na wnioskodawczyni ciążył ciężar wykazania, że po śmierci ojca albo za zgodą wszystkich pozostałych spadkobierców (np. na postawie nieformalnej umowy działu spadku lub darowizn), albo wbrew nim zawładnęła całością udziału w działkach należnych ojcu, jak również udziałem należnym ciotce a po jej śmierci, jej dzieciom, tak jak wyłączny właściciel, okazując jednocześnie swoją wolę wszystkim członkom rodziny, a także osobom postronnym, sąsiadom. Ci zaś natomiast uważali, do śmierci J. H. (2), to on wszystkim zarządzał, to on prowadził gospodarstwo, a po jego śmierci wszystko leżało odłogiem, przy czym częściowo objęła je w posiadanie wnioskodawczyni i jej najbliższa rodzina.

Zdaniem Sądu Rejonowego przeprowadzone postępowanie wykazało, że nie upłynął wymagany okres czasu potrzebnego do stwierdzenia zasiedzenia, jak również nie zostały spełnione pozostałe przesłanki do jego stwierdzenia.

Apelację od powyższego postanowienia wniosła wnioskodawczyni, zaskarżając je w całości oraz zarzucając naruszenie przepisów prawa procesowego, a to art. 233 §1 k.p.c., polegające na ocenie zgromadzonego materiału dowodowego w sposób dowolny z pominięciem całości zebranego w sprawie materiału dowodowego i zasad doświadczenia życiowego. W oparciu o powyższy zarzut wnioskodawczyni wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia i orzeczenie zgodnie z jej wnioskiem. Pełnomocnik reprezentujący wnioskodawczynię wniósł również o przyznanie wynagrodzenia za pomoc prawna udzieloną z urzędu. W uzasadnieniu podniesionego zarzutu wskazano, że wnioskodawczyni całe życie mieszkała w domu na dz. nr (...) i odkąd tylko mogła to pracowała na gospodarstwie rolnym, początkowo wraz z ojcem, a następnie po przekazaniu przez ojca razem z bratem J. H. (2). Po śmierci brata sama zajmowała się tym gospodarstwem. Zdaniem apelującej jej samoistne posiadanie dz. nr (...) i (...) nie budzi jakiejkolwiek wątpliwości. Zarzuciła, że w zakresie dz. nr (...) Sąd pierwszej instancji nie zebrał jakiegokolwiek materiału dowodowego.

Uczestnik W. W. (1) wniósł o oddalenie apelacji jako bezzasadnej i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania odwoławczego. Uczestniczka H. G. także wniosła o oddalenie apelacji, natomiast uczestnik L. W. poparł apelację wnioskodawczyni.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Okręgowy przyjął za własny stan faktyczny ustalony przez Sąd pierwszej instancji, uznając go za prawidłowy i oparty na właściwie przeprowadzonej ocenie zgromadzonego materiału dowodowego. Nadto ustalił co następuje:

Nieruchomość stanowiąca dz. nr (...) została nabyta z mocy prawa z dniem 4 listopada 1971 roku po ½ cz. przez S. i R. małżonków H. na prawach wspólności ustawowej oraz przez H. i H. małżonków W. na takich samych prawach. Z tym samym dniem S. i R. małżonkowi H. nabyli z mocy prawa własność całości dz. nr (...) położonej w P.. Z kolei H. i H. małżonkowie W. nabyli z mocy prawa wyłączną własność dz. nr (...), (...), (...).

Dowód: akta Sądu Rejonowego w Myślenicach sygn. I Ns 550/09, w szczególności postanowienie z dnia 12.08.2009r. –k. 98 tych akt;

H. W. (2) zmarł 14 stycznia 1976 roku, a spadek po nim w zakresie gospodarstwa rolnego nabyli żona H. W. (1) oraz dzieci E. B. i W. W. (1) po 1/3 cz. H. W. (1) zmarła 5 kwietnia 1983 roku, a spadek po niej w zakresie gospodarstwa rolnego nabyły dzieci W. W. (1) i E. B. po ½ cz. W drodze działu spadku po wymienionych wyżej spadkodawcach nieruchomość stanowiącą dz. nr (...) i (...) oraz udział ½ cz. we współwłasności dz. nr (...) nabył W. W. (1).

Dowód: akta Sądu Rejonowego w Myślenicach sygn. I Ns 335/17, w szczególności postanowienie z dnia 6.12.2017r.oraz ugoda z dnia 26.01.2018r. –k.41 i 43 tych akt,;

Ojciec wnioskodawczyni S. H. (2) zmarł 7 marca 1980 roku. Toczyły się po nim dwa postępowania spadkowe, oba zakończone prawomocnymi postanowieniami. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Myślenicach z dnia 29 maja 1980 roku stwierdzono, że spadek wraz z wchodzącym w jego skład gospodarstwem rolnym nabył w całości syn J. H. (2). Z kolei postanowieniem z dnia 13 lutego 2008 roku ten sam Sąd Rejonowy stwierdził, że spadek po S. H. (2) nabyli żona R. H. w 5/20cz. oraz dzieci E. H., J. H. (1), J. F., M. H. (3) i J. H. (2) – po 3/20 cz.

Dowód: akta Sądu Rejonowego w Myślenicach sygn. I Ns 1113/07, w szczególności postanowienie z dnia 13.02.2008r. –k.17 tych akt, akta Sądu Rejonowego w Myślenicach sygn. I Ns 454/80, w szczególności postanowienie z dnia 29.05.1980r. –k.11;

Brat wnioskodawczyni J. H. (2) zmarł 15 października 1990 roku, a spadek po nim wraz z gospodarstwem rolnym nabyli matka R. H. w 12/32 cz. oraz rodzeństwo M. H. (3), E. H., J. F. i J. H. (1) po 5/32cz.

Dowód: akta Sądu Rejonowego w Myślenicach sygn. I Ns 380/04, w szczególności postanowienie z dnia 28.05.2004r. –k.26 tych akt;

Matka wnioskodawczyni R. H. zmarła 28 kwietnia 1995 roku, a spadek po niej wraz z gospodarstwem rolnym nabyły dzieci M. H. (3), E. H., J. H. (1) i J. F. po ¼ cz.

Dowód: akta Sądu Rejonowego w Myślenicach sygn. I Ns 746/04, w szczególności postanowienie z dnia 15.11.2004r. –k.18 tych akt;

Brat wnioskodawczyni M. H. (3) zmarł 8 września 2000 roku, a spadek po nim co do gospodarstwa rolnego odziedziczyła tylko żona B. H..

Dowód: akta Sądu Rejonowego w Myślenicach sygn. I Ns 71/05, w szczególności postanowienie z dnia 7.03.2005r. –k.21 tych akt;

Rodzice wnioskodawczyni nabyli nadto z mocy prawa z dniem 4 listopada 1971 roku własność gospodarstwa rolnego położonego w M., stanowiącego dz. nr (...), (...), (...)i (...).

Dowód: akta Sądu Rejonowego w Myślenicach sygn. I Ns 304/09, w szczególności postanowienie z dnia 18.05.2010r. –k.99 tych akt;

Działka nr (...) o pow. 84a powstała m.in.:

- z parcel (...) i (...) utworzonych z podziału wcześniejszych parcel gruntowych (...) i (...), dla których prowadzona jest księga wieczysta (...) z wpisem własności na rzecz S. H. (2) s. J. i J.;

- z parcel (...), (...), które utworzyły jedną parcelę (...), po czym parcela (...) została podzielona na parcele (...), (...), (...), (...), (...) i (...), dla których prowadzona jest księga wieczysta (...) z wpisem własności na rzecz S. H. (2) s. J. w 1/5 cz., H. W. (1) c. J. w 1/5 cz., A. H. (2) c. J. w 1/5 cz., M. H. (2) c. J. w 1/5 cz. oraz S. i R. małż. H. w 1/5 cz.

Dowód: mapa do celów prawnych z wykazem zmian gruntowych z dnia 16.08.2018r. –k.10, treść ksiąg wieczystych (...) według stanu na 16.06.2020r.;

Działki nr (...) o pow. 7a, nr (...) o pow. 5a i nr (...) o pow. 8a powstały : z parceli budowlanej (...)i parceli gruntowej (...), dla których prowadzony był wykaz hipoteczny lwh (...) P., w którym jako współwłaściciele wpisani byli S. H. (2), H. H. (3), A. H. (2) i M. H. (2) po 1/5 cz. oraz M. H. (4), J. H. (1) i S. H. (3) po 1/15cz.

Dowód: mapa do celów prawnych z wykazem zmian gruntowych z dnia 16.08.2018r. –k.10, zaświadczenie z lwh (...) P. z 3.10.2018r. –k. 9;

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dokumentów urzędowych w postaci orzeczeń sądowych oraz zaświadczenia wydanego przez sąd. Dokumenty te nie budziły jakichkolwiek wątpliwości co do autentyczności. Nadto podstawę ustaleń stanowiła treść ksiąg wieczystych prowadzonych w trybie teleinformatycznym, a także przedłożone przez wnioskodawczynię jeszcze przed Sądem Rejonowym dokumenty geodezyjne dotyczące zmian oznaczeń poszczególnych działek. Powyższe dowody nie zmieniły co do istoty ustaleń Sądu pierwszej instancji, a jedynie w sposób bardziej precyzyjny pozwoliły ustalić stan prawny poszczególnych nieruchomości objętych wnioskiem, a nadto stwierdzić czy nieruchomości te były już przedmiotem wcześniejszych postępowań sądowych, mających doprowadzić do uregulowania ich stanu prawnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Okręgowy nie podziela zarzutu wnioskodawczyni, iż Sąd pierwszej instancji poczynił ustalenia sprzeczne z zebranymi dowodami, a także iż uchybił art. 233 §1 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c.

Należy podnieść, iż skuteczne zgłoszenie przez stronę naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 233 §1 k.p.c., tj. przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, wymaga wykazania, że Sąd ten uchybił zasadom logicznego rozumowania, wskazaniom wiedzy lub doświadczenia życiowego. Tylko ocena materiału dowodowego sprzeczna z powyższymi regułami może zostać przeciwstawiona uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Jeżeli wnioski wyprowadzone przez sąd orzekający z zebranego materiału dowodowego są logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to taka ocena dowodów nie narusza przepisu art. 233 §1 k.p.c. i musi się ostać, choćby z materiału tego dawały się wysnuć również wnioski odmienne. Tylko wówczas, gdy brakuje logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych związków przyczynowo - skutkowych, przeprowadzona przez sąd orzekający ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2005 roku, sygn. IV CK 122/05, Lex nr 187124).

W przedmiotowej sprawie Sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowej oceny zebranych w sprawie dowodów pod kątem realizacji przesłanek art. 172 k.c. Podnieść trzeba, że żadnemu z dowodów Sąd pierwszej instancji nie odmówił wiarygodności. Zwrócić należy uwagę, że wnioskodawczyni w swojej apelacji całkowicie pomija istotę ustaleń Sądu pierwszej instancji, co do charakteru nieruchomości objętych wnioskiem, w szczególności iż wszystkie działki stanowiły współwłasność samej wnioskodawczyni ubiegającej się o ich nabycie przez zasiedzenie. Nie wskazuje ona jakichkolwiek argumentów uzasadniających twierdzenie o niewłaściwej ocenie któregokolwiek z dowodów.

Za chybiony należy ocenić zarzut wnioskodawczyni dotyczący braku ustaleń Sądu pierwszej instancji w zakresie sposobu korzystania z dz. nr (...). Stwierdzić należy, iż to strony (uczestnicy) postępowania mają obowiązek przedstawiania dowodów dla wykazania swoich twierdzeń (art. 232 zd.1 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c.). Jakkolwiek Sąd jest uprawniony do dopuszczenia dowodu z urzędu, to jednak nie ma prawa, ani tym bardziej obowiązku poszukiwania dowodów, które mają wykazać twierdzenia którejkolwiek ze strony procesu, czy któregokolwiek z uczestników postępowania nieprocesowego. Jeśli wnioskodawczyni nie przedstawiła jakiegokolwiek materiału dowodowego dla wykazania korzystania przez nią z dz. nr (...), to trudno uznać za zasadny zarzut, iż Sąd pierwszej instancji nie poczynił w tej kwestii jakichkolwiek ustaleń. Wnioskodawczyni była w tym postępowaniu reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, nie było więc jakichkolwiek trudności, aby sformułowała w tym zakresie wnioski dowodowe, jak również aby w czasie przeprowadzania dowodów z zeznań zgłoszonych świadków, bądź z przesłuchania uczestników, podjęła czynności w celu uzyskania od nich informacji odnoszących się do korzystania z dz. nr (...). Jeśli tego nie uczyniła przez całe trwające postępowanie, to takie zaniechanie może być jedynie oceniane przez sąd orzekający w ramach zasad określonych w art. 233 §2 k.p.c.

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, iż zarzut podniesiony przez wnioskodawczynię był bezzasadny.

Jakkolwiek wnioskodawczyni w apelacji nie zarzuciła naruszenia przepisów prawa materialnego, to Sąd drugiej instancji w każdej sprawie (w granicach wynikających z art. 378 §1 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c.), ma obowiązek dokonać oceny prawidłowości stosowania tego prawa. Sąd Okręgowy w pełni podziela ocenę prawną stanu faktycznego dokonaną przez Sąd Rejonowy.

W niniejszej sprawie, co w sposób wyraźny wykazały ustalenia, wnioskodawczyni przez cały okres korzystania z nieruchomości objętej wnioskiem czyniła to bądź jako domownik S. H. (2) właściciela części parcel i współwłaściciela pozostałych gruntów, bądź jako współwłaściciel tych nieruchomości. Posiadanie właścicielskie całej rzeczy przez współwłaściciela wyłącznie dla siebie i z wolą odsunięcia od realizacji praw do tej rzeczy innych współwłaścicieli jest możliwe, jednak wymaga, żeby współwłaściciel żądający stwierdzenia zasiedzenia udziału innego współwłaściciela udowodnił, że zmienił - rozszerzył - zakres swojego samoistnego posiadania ponad realizację uprawnień wynikających z przepisu art. 206 k.c.

Nadto konieczne jest wykazanie przez współwłaściciela ubiegającego się o zasiedzenie udziałów innych współwłaścicieli, że uzewnętrznił tę zmianę wobec współwłaścicieli w sposób dający się obiektywnie zaobserwować i jednoznacznie ocenić. Surowe wymagania wobec współwłaściciela zmieniającego zakres posiadania samoistnego wynika z dbałości ustawodawcy o bezpieczeństwo stosunków prawnych oraz z ochrony prawa własności. Wartości te narażone zostałyby na uszczerbek, gdyby współwłaściciel - uprawniony do współposiadania całości - mógł łatwo doprowadzić do utraty praw pozostałych współwłaścicieli, powołując się na zmianę swojej woli, a więc elementu subiektywnego (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca .2010 r., III CSK 300/09, LEX nr 852670, z dnia 2 marca 2012 r., I CSK 249/11, LEX nr 1215425, z dnia 10 lutego 2016 r., I CSK 55/15, LEX nr 2008736).

Według unormowania zawartego w art. 206 k.c. współwłaściciel, bez względu na wielkość swego udziału, jest uprawniony do posiadania całej rzeczy tylko z tym ograniczeniem, że do takiego samego współposiadania jest uprawniony każdy inny jej współwłaściciel. Skoro, więc element „corpus" współwłaściciela rzeczy może nie różnić się od władztwa jedynego właściciela, to właśnie z tego unormowania wynika wniosek, że domniemanie ustanowione w art. 339 k.c., nie ma zastosowania w sprawie o zasiedzenie przez współwłaściciela nieruchomości udziału należącego do innego współwłaściciela (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2013 r., II CSK 263/12, LEX nr 1353203, z dnia 24 maja 2013 r., VCSK 269/12, LEX nr 1365760). Zatem to na wnioskodawczyni spoczywał ciężar wykazania, że rozszerzyła zakres swego posiadania w sposób widoczny nie tylko dla osób trzecich, ale także dla pozostałych współwłaścicieli.

W przedmiotowej sprawie na tę okoliczność w zasadzie brak dowodów. Nie ulega bowiem wątpliwości, że z budynku na dz. nr (...) oraz przylegających do niego gruntów korzystał zarówno ojciec i matka wnioskodawczyni, a więc S. i R. H., jak i H. i H. W. (1). W budynku tym zamieszkiwała także siostra ojca wnioskodawczyni M. H. (2). Taki stan prawny i faktyczny tych nieruchomości był znany wnioskodawczyni skoro mieszkała w przedmiotowym budynku od dziecka.

Chcąc nabyć w drodze zasiedzenia na swoją rzecz udziały we współwłasności pozostałych współwłaścicieli tych działek, wnioskodawczyni musiałaby wykazać, że przez okres wymagany w art. 172 k.c. władała tymi gruntami w sposób wyłączny dla siebie z pominięciem uprawień przysługującym innym współwłaścicielom. Okres ten zgodnie z aktualnym stanem prawnym musiałby wynosić 30 lat, bowiem za oczywiste należy przyjąć, że objęcie w posiadanie samoistne mogło nastąpić jedynie w złej wierze. Taki wniosek nie budzi wątpliwości, skoro grunty te wnioskodawczyni miała przejąć po swoim ojcu i bracie, bez jakichkolwiek formalnych czynności prawnych. Nie można w tej kwestii pominąć też tego, że sama wnioskodawczyni w swoim wniosku dla nabycia własności tych nieruchomości przyjmowała okres 30 lat.

Uwzględniając powyższy okres czasu stwierdzić należy, iż dla nabycia w drodze zasiedzenia udziałów we współwłasności pozostałych współwłaścicieli tych nieruchomości wnioskodawczyni powinna wykazać, iż co najmniej od 24 września 1990 roku (uwzględniając 30 lat wstecz na moment zamknięcia rozprawy w postępowaniu odwoławczym) władała tymi gruntami w sposób wyłączny, uzewnętrzniając taką wolę wobec pozostałych współwłaścicieli tych nieruchomości. Oczywistym jest według Sądu Okręgowego, że okoliczności takich wnioskodawczyni nie wykazała. Wystarczy wskazać, że sama wnioskodawczyni zeznała, iż przedmiotowymi działkami zajmowała się samodzielnie dopiero po śmierci brata J. H. (2), a ponieważ J. H. (2) zmarł 15 października 1990 roku, to bez wątpienia od daty jego śmierci do dnia 24 września 2020 roku nie upłynęło jeszcze 30 lat. Podnieść w tym miejscu należy, iż sąd w postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia jest związany żądaniem wniosku co do osoby, na rzecz której ma nastąpić stwierdzenie tego nabycia (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 11.06.2015r. III CZP 112/14, OSNC 2015/11/127), nie może więc samodzielnie stwierdzić tego nabycia na rzecz innej osoby, nawet jeśli taki stan wynikałby z dokonanych ustaleń faktycznych.

Niezależnie od powyższej argumentacji wskazać należy, że Sąd Okręgowy podziela stanowisko, iż postępowanie dowodowe nie wykazało w tej sprawie, aby wnioskodawczyni w okresie bezpośrednio po śmierci swojego ojca, jak i brata J. H. (2), uzewnętrzniła wobec pozostałych współwłaścicieli, iż nie respektuje ich praw do tej nieruchomości i zamierza nią władać jak wyłączny właściciel. Za takim stanowiskiem przemawia treść zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i ustalenia dokonane na jego podstawie. Zauważyć należy, że jeszcze w latach 80 tych ubiegłego wieku w budynku na dz. (...) zamieszkiwała H. W. (1), a więc korzystała z niego w zakresie przysługujących jej uprawnień współwłaścicielskich. Następnie z tego samego pomieszczenia korzystała jej córka E. B., która także była współwłaścicielem tej nieruchomości jako spadkobierca H. W. (2) i H. W. (1). Za całkowicie bezpodstawne należy uznać twierdzenie wnioskodawczyni, iż już wówczas czuła się posiadaczem samoistnym i wyłącznym całości nieruchomości objętej wnioskiem, jeśli nie sprawowała nawet pełnego władztwa nad wszystkimi pomieszczeniami w budynku, w którym mieszkała. Za pierwsze uzewnętrznienie przez wnioskodawczynię, wobec następców prawnych H. i H. małż. (...), zamiaru władania nieruchomością w sposób wyłączny należy uznać zamurowanie drzwi do pomieszczenia zajmowanego dotychczas przez uczestniczkę E. B.. Jakkolwiek w tym zakresie dowody zebrane w sprawie nie są ze sobą zgodne, to jednak nawet przyjęcie najwcześniejszej z podawanych dat tj. rok 1994r. (według zeznań św. L. W.) nie pozwala na stwierdzenie, iż od tej pory upłynął okres 30 lat, wymagany przez art. 172 k.c.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy oddalił apelację, o czym orzekł na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 §2 k.p.c. Ponieważ w niniejszej sprawie interesy wnioskodawczyni i uczestnika W. W. (1) pozostawały w oczywistej sprzeczności, a wniosek został oddalony, Sąd Okręgowy na zasadzie art. 520 §3 k.p.c. zasądził od wnioskodawczyni na rzecz tego uczestnika kwotę 2700 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego poniesionych przez niego na profesjonalnego pełnomocnika. Wysokość tej kwoty wynika z §2 pkt 7 w zw. z § 5 pkt 1 w zw. z §10 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015r. poz. 1800 z późn. zm.).

Ponieważ wnioskodawczyni była reprezentowana w tej sprawie przez adwokata z urzędu Sąd Okręgowy przyznał na jego rzecz wynagrodzenie w kwocie 2214 zł, obejmującej podatek VAT, tj. w wysokości stawki wynikającej z §8 pkt 7 w zw. z §11 pkt 1 w zw. z §16 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2016r. poz. 1714).

SSO Anna Koźlińska SSO Grzegorz Buła SSR Anna Kruszewska