Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 17 października 2023 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:

Sędzia Marzena Szymańska

Protokolant: Sekretarz sądowy Weronika Nalepka

po rozpoznaniu w dniu 17 października 2023 roku w Krakowie na rozprawie

sprawy z wniosku Z. C., T. K., M. K.

przy uczestnictwie Gminy Miejskiej K.

o wpis do księgi wieczystej

na skutek apelacji wnioskodawców od postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza w Krakowie z dnia 21 listopada 2022 roku, sygnatura akt DzKw/KR1P/00067669/21

postanawia:

oddalić apelację.

Sędzia Marzena Szymańska

Sygnatura akt II Ca 240/23

UZASADNIENIE

Postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 17 października 2023r.

Wnioskodawcy M. K., T. K., Z. C. domagali się dokonania w księdze wieczystej nr (...) wpisu ograniczenia w rozporządzaniu nieruchomością z uwagi na wprowadzenie w błąd sądu wieczystoksięgowego przez geodetów i urzędników w przedmiocie pochodzenia działek nr (...) i wpisanie na prywatnym terenie rzekomej własności Gminy Miejskiej K..

Postanowieniem z dnia 5 lipca 2022 roku Referendarz sądowy oddalił wniosek wskazując, że do wniosku nie dołączono dokumentu mogącego być podstawą żądanego wpisu.

W skardze na orzeczenie Referendarza wnioskodawcy domagali się zmiany orzeczenia poprzez dokonanie wpisu zgodnie z wnioskiem.

Postanowieniem z dnia 21 listopada 2022 roku Sąd oddalił wniosek.

Po przeprowadzeniu badania treści księgi wieczystej oraz wniosku i dołączonych dokumentów zgodnie z art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., ustalono, że księga wieczysta nr (...) prowadzona jest dla nieruchomości gruntowej położonej w K., stanowiącej działki nr (...). W dziale II widnieje wpis własności na rzecz Gminy K. w całości. Działy III i IV są wolne od wpisów.

Jako podstawę rozstrzygnięcia, powołując się na art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., 626 ² § 3, art. 626 ¹³ § 1 k.p.c. Sąd Rejonowy wskazał, że wniosek o wpis ograniczenia w rozporządzaniu w nieruchomością nie może zostać uwzględniony. Zgodnie z art. 10 u.k.w.h. podstawą wpisu ostrzeżenia w księdze wieczystej jest nieprawomocne orzeczenie sądu lub postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia. Ostrzeżenie takie może być wpisane w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej, a rzeczywistym stanem prawnym. Wpis ostrzeżenia przewiduje również art. 626 ¹³ § 1 k.p.c. w przypadku dostrzeżenia przez Sąd niezgodności stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Również kodeks postępowania cywilnego w przepisach o zabezpieczeniu (art. 730-757 k.p.c.) przewiduje możliwość zabezpieczenia toczącego się lub mającego się dopiero rozpocząć postępowania przez dokonanie stosownych, przewidzianych przez te przepisy wpisów. Jakkolwiek dokonanie każdego ze wskazanych wpisów jest możliwe po przedstawieniu przez wnioskodawcę odpowiednich dokumentów, z których treści wynika nakaz wpisania ostrzeżenia o wskazanej treści. Dokumenty te powinny być przedłożone w odpowiedniej formie tj. z podpisem notarialnie poświadczonym, jeżeli przepisy szczególne nie przewidują innej formy dokumentów (art. 31 ust. 1 u.k.w.h.), a w przypadku orzeczeń i decyzji administracyjnych w oryginalnych odpisach z odpowiednimi klauzulami.

Tymczasem w niniejszej sprawie wnioskodawca nie przedłożył żadnego dokumentu, który mógłby być podstawą wpisu ostrzeżenia na podstawie art. 10 u.k.w.h., ani na podstawie przepisów o zabezpieczeniu, a Sąd na podstawie treści wniosku nie dostrzegł niezgodności, która byłaby podstawą do wpisu ostrzeżenia na podstawie art. 626 ¹³ § 1 k.p.c.

Apelację od postanowienia wnieśli wnioskodawcy, zaskarżając go w całości i domagając się zmiany orzeczenia poprzez uwzględnienie zgodnie z treścią wniosku.
W obszernym uzasadnieniu przedstawili swoją argumentacją związaną z niezgodnością oznaczenia działek, załączając do tego plik załączników, począwszy od odpisu księgi wieczystej , odpisu aktu notarialnego, po mapy ternu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Podniesione przez apelujących zarzuty nie zasługują na uwzględnienie. Sąd Okręgowy podziela zarówno ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji i przyjmuje je, jako własne, jak i dokonaną ocenę prawną.

Sąd Rejonowy trafnie powołał się na art. 626(8) § 2 k.p.c. wyznaczający granice jego kognicji, zgodnie, z którym rozpoznając wniosek o wpis sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Przepis ten zakreśla granice kognicji sądu obu instancji – sądu rejonowego przy dokonywaniu wpisu i sądu odwoławczego przy rozpoznawaniu apelacji od wpisu. Powyższe oznacza, że Sąd Okręgowy również obowiązany jest zbadać treść i formę wniosku, dołączonych do niego dokumentów i treść księgi wieczystej. Sąd nie może wyjść poza ten zakres, tym samym niedopuszczalne jest przeprowadzanie jakichkolwiek własnych dowodów i dokonywanie na ich podstawie ustaleń.

Dalej należy wskazać, iż badanie treści wniosku polega na sprawdzeniu, czy wniosek został złożony przez osobę legitymowaną do jego wniesienia i czy przytoczone we wniosku okoliczności mogą stanowić podstawę dokonania żądanego w nim wpisu. Badanie formy z kolei polega na sprawdzeniu, czy wniosek odpowiada wymaganiom formalnym. Badanie treści księgi wieczystej odnosi się natomiast do stanu prawnego nieruchomości (praw jawnych) ujawnionego w księdze wieczystej.

Zasadniczo więc, sąd nie może prowadzić postępowania dowodowego poza granicami określonymi cytowanym przepisem, ani uwzględniać dalszych okoliczności niewynikających ze wskazanych w tym przepisie dowodów. Takie stanowisko zostało już ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego (vide: postanowienie z dnia 20 stycznia 2016 r., IV CSK 438/15, postanowienie z dnia 11 marca 2015 r. II CSK 273/14, postanowienie z dnia 4 lipca 2014 r. II CSK 574/13) oraz orzecznictwie sądów powszechnych. W postanowieniu z 11 marca 2015 roku Sąd Najwyższy wskazał: „ W postępowaniu wieczystoksięgowym zasadą jest, stosownie do art. 626(8) § 1 k.p.c. , dokonywanie wpisu jedynie na wniosek i w jego granicach. Zakres kognicji sądu rozpoznającego wniosek o wpis, zgodnie z art. 626(8) § 2 k.p.c. , obejmuje badanie jedynie wniosku, dołączonych do niego dokumentów oraz treści księgi wieczystej. Oznacza to, że wyłączone jest zarówno badanie przez sąd innych dokumentów niż dołączone do wniosku, jak i okoliczności, które nie wynikają z wniosku, dołączonych do niego dokumentów i treści księgi wieczystej, jeżeli miałyby stanowić podstawę wpisu. Niedopuszczalne jest również prowadzenie postępowania dowodowego, zmierzającego do ustalenia istnienia podstawy wpisu, która nie wynika z przedstawionych dokumentów. Sąd jest związany stanem rzeczy istniejącym w dacie złożenia wniosku oraz kolejnością jego wpływu. Zakres rozpoznania sprawy przez sąd odwoławczy obejmuje kontrolę prawidłowości orzeczenia sądu pierwszej instancji, dokonywaną na podstawie wniosku, dołączonych dokumentów oraz treści księgi wieczystej”.

Zatem należy podkreślić, że postępowanie wieczystoksięgowe ma charakter sformalizowany. Sąd wieczystoksięgowy w ogóle jest zwolniony z badania materialnoprawnych przesłanek, które legły u podstaw wydania orzeczenia, które stanowi podstawę wpisu. Sąd w postępowaniu wieczystoksięgowym nie jest uprawniony do rozstrzygania jakichkolwiek sporów, w tym sporów, co do prawa własności nieruchomości i nie prowadzi w tym zakresie postępowania dowodowego a spełnia jedynie rolę rejestracji istniejącego stanu prawnego; pozbawiony jest zatem możliwości weryfikacji danych przez strony stwierdzonych. Inaczej mówiąc, szczególna rola sądu wieczystoksięgowego polegająca na prowadzeniu ksiąg wieczystych w celu ustalenia stanu prawnego nieruchomości oznacza, iż ten sąd nie może rozstrzygać zagadnień wątpliwych lub spornych pomiędzy uczestnikami. Tryb sporny z natury rzeczy jest przystosowany do rozstrzygania sporów, a powództwo unormowane w art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece jest w tym wypadku sposobem do doprowadzenia stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej do zgodności z rzeczywistym stanem prawnym.

Odnośnie zaś dokumentów to stwierdzić należy, że dokumenty stanowiące podstawę wpisu w księdze wieczystej muszą wyrażać pewność istnienia rzeczywistego i aktualnego stanu prawnego nieruchomości. Ponadto po pierwsze muszą mieć odpowiednią formę (oryginał lub notarialnie albo urzędowo poświadczony odpis dokumentu) oraz po drugie muszą one jako załącznik stanowić immanentny element wniosku o wpis. Przez badanie treści księgi wieczystej należy rozumieć także badanie akt tej księgi zawierających dokumenty istotne z punktu widzenia ustalenia jej stanu prawnego, jeśli – rzecz jasna – wnioskujący się na nie powoła.

W kontekście wskazanych rozważań podnieść należy, iż żądanie wnioskodawców polegające na dokonaniu w księdze wieczystej wpisu ograniczenia w rozporządzaniu nieruchomością z uwagi na błąd geodetów i urzędników w przedmiocie pochodzenia działek – nie może stanowić podstawy wpisu, nawet jeśli istotnie doszło do ewentualnego błędu w oznaczeniu działek. Aktualne opisane przez wnioskodawców okoliczności stanowią ich wnioski, które wyprowadzili z treści przedłożonych do sprawy dokumentów.

Kwestie te podlegają rozpoznaniu w innych postępowaniach sądowych, gdzie jest możliwość przeprowadzenia postępowania dowodowego, co jest elementem koniecznym do oceny, czy twierdzenia wnioskodawców istotnie są prawdziwe i mają swoje odzwierciedlenie w przedłożonych dokumentach prawnych. Aktualnie żaden z tych dokumentów nie stanowi zaś podstawy przejścia własności nieruchomości ani nie może stanowić podstawy do ograniczenia w jej rozporządzeniu.

W pierwszej kolejności podstawowym sposobem ustalenia czy doszło do niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym jest wytoczenie powództwa o uzgodnienie treści księgi wieczystej, na podstawie art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece. W takim postępowaniu Sąd cywilny, w trybie procesu, może przeprowadzić dowody z zeznań świadków, stron oraz z opinii biegłego geodety. Po przeprowadzeniu zaś tych wszystkich dowodów może ustalić rzeczywisty stan prawny i wydać wyrok. W toku zaś sprawy może wydać postanowienie o zabezpieczeniu roszczenia, które będzie podstawą ujawnienia w księgach wieczystych tj. podstawą wpisu. I dopiero prawomocny wyrok wydany po zakończeniu takiego procesu stanowi podstawę wpisu do księgi wieczystej. Jednak wniosek o dokonanie wpisu nie może zastąpić przebiegu takiego procesu, a sąd wieczystoksięgowy nie dokonuje samodzielnych ustaleń faktycznych.

Jedynie nadmienić należy, że zgodnie zaś z art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, stanowiącym przepis szczególny w stosunku do zawartych w kodeksie postępowania cywilnego unormowań dotyczących postępowania zabezpieczającego, roszczenie o usunięcie niezgodności może być ujawnione przez ostrzeżenie. Podstawą wpisu ostrzeżenia jest nieprawomocne orzeczenie sądu lub postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia, co nota bene nie miało także miejsca w niniejszej sprawie.

Natomiast w sytuacji sporu co do przebiegu granic działek stronom przysługuje także droga postępowania nieprocesowego o rozgraniczenie albo o zasiedzenie. W przypadku rozgraniczenia pierwsza część postępowania toczy się przed organem administracyjnym i dopiero kiedy w jego wyniku strony nie doszły do porozumienia, służy wniosek o przekazanie sprawy do rozpoznania sądowi cywilnemu, który także wydaje postanowienie po przeprowadzeniu dowodów (zeznania świadków, stron, opinia biegłego). Dowodów zaś takich nie może przeprowadzać sąd wieczystoksięgowy działający jedynie jako sąd rejestrowy.

W przypadku zaś ustalenia, że zakres posiadania nie pokrywa się z niespornymi granicami nieruchomości wnioskodawcom przysługuje także droga postępowania w przedmiocie stwierdzenia zasiedzenia, gdzie także postanowienie wydaje sąd cywilny po przeprowadzeniu postępowania dowodowego.

Tak więc podstawę wpisu w księdze wieczystej może stanowić prawomocny wyrok lub postępowanie wydane w postępowaniu nieprocesowym, także ostateczna decyzja administracyjna, wraz z dokumentami geodezyjnymi zawierającymi klauzulę, że podlegają wpisowi do księgi wieczystej. Sąd to dokumenty formalnie stanowiące podstawę wpisu. Natomiast w niniejszym postępowaniu wnioskodawcy nie przedłożyli takich dokumentów, które formalnie mogą podstawę wpisu stanowić, co było przyczyną oddalenia wniosku o wpis i oddalenia apelacji.

W tej sytuacji brak było podstaw do uwzględnienia zarzutów apelacji. Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

Sędzia Marzena Szymańska