Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 18 marca 2025 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:

sędzia Renata Mleczko

po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2025 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku: (...) – (...) Instytutu (...)

przy udziale: Gminy Miejskiej K.

o wpis

na skutek apelacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie z dnia 4 listopada 2024 roku, sygnatura DZKW KR1P 111329/22

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  stwierdzić, że strony ponoszą koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w sprawie.

sędzia Renata Mleczko

Sygn. akt II Ca 163/25

UZASADNIENIE

postanowienia Sadu Okręgowego w Krakowie z dnia 18 marca 2025 roku.

Postanowieniem z dnia 4 listopada 2024 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza w Krakowie, w wyniku rozpoznania skargi na orzeczenie referendarza sądowego, oddalił wniosek o wpis do działu II księgi wieczystej (...) prawa użytkowania wieczystego na rzecz (...) – (...) Instytutu (...), a to na podstawie art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości w zw. z art. 64 ustawy z dnia 25 lipca 1985 roku o jednostkach badawczo – rozwojowych.

Sąd wieczystoksięgowy ustalił i zważył co następuje:

Księga wieczysta nr (...) prowadzona jest dla nieruchomości gruntowej położonej w K., stanowiącej działkę nr (...). W dziale II własność wpisano na rzecz Gminy K. na podstawie decyzji Wojewody (...), (...), z dnia 27.09.2019, w miejsce Skarbu Państwa. Działy III i IV są wolne od wpisów.

Sąd Rejonowy wskazał, że ograniczona jest kognicja sądu rozpoznającego wniosek o wpis w księdze wieczystej, który bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej, a wpis jest dokonywany jedynie na wniosek i w jego granicach. Ta ograniczona kognicja sądu pozwala uniknąć uwikłania postępowania o wpis w rozstrzyganie każdorazowo sporów o istnienie prawa wpisanego lub podlegającego wpisowi.

Tymczasem wnioskodawca domaga się dokonania ustaleń, że nabył on prawo użytkowania wieczystego w wyniku szeregu zdarzeń i przekształceń poczynając od 1968 roku. Ograniczona kognicja sądu w postępowaniu wieczystoksięgowym nie pozwala czynić tak szerokich ustaleń, dokonać ich może sąd cywilny w procesie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Postępowanie wieczystoksięgowe nie może służyć do rozstrzygania jakichkolwiek sporów o prawo ani w charakterze przesłanki rozstrzygnięcia, ani samego rozstrzygnięcia.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł wnioskodawca, zaskarżając je w całości i wnosząc o jego uchylenie i dokonanie wpisu, ewentualnie o uchylenie i zwrócenie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił przy tym:

1) naruszenie prawa procesowego, mającego wpływ na wynik sprawy, tj.:

a) art. 626 ^{( 2)} § 3 w związku z art. 626 ^{( 9)} k.p.c., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, że załączone do wniosku dokumenty oraz dokumenty powołane jako podstawa wniosku, a znajdujące się w posiadaniu sądu są niewystarczające do dokonania wpisu zgodnie z wnioskiem, podczas gdy Decyzja lokalizacyjna nr (...) wraz z mapą, Uchwała Prezydium Rady Narodowej m. K., Decyzja o wywłaszczeniu z dnia 19.08.1968 r., (...) o przekazaniu w zarząd i użytkowanie przedmiotowej nieruchomość (...) Laboratorium (...), stanowią dokumenty urzędowe jednoznacznie potwierdzające spełnienie przesłanki, o której mowa w art. 64 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia ustawy o jednostkach badawczo – rozwojowych, skutkujące nabyciem przez Wnioskodawcę użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości, z mocy samego prawa;

b) art. 626 ^{( 9)} k.p.c., poprzez jego zastosowanie i w konsekwencji niedokonanie wpisu zgodnego z wnioskiem, przy czym nastąpiło to bez wskazania czy Sąd przyjął że brak jest podstaw czy też istnieją przeszkody do dokonania wpisu, podczas gdy wnioskodawca wykazał szeregiem dowodów z dokumentów istnienie zarówno podstaw faktycznych (m.in. Decyzja o wywłaszczeniu z dnia 19.08.1968r., (...)) jak i podstaw prawnych tj. art. 80 ust. 1 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości w związku z art. 64 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia o jednostkach badawczo - rozwojowych, uzasadniających dokonanie wpisu zgodnie z wnioskiem,

c) art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., błędną wykładnię ww. normy prawnej i w konsekwencji przyjęcie, że zakres kognicji sądu wieczystoksięgowego nie pozwala na dokonanie ustaleń w oparciu o załączone dokumenty, potwierdzające nabycie przez Wnioskodawcę prawa użytkowania wieczystego, z mocy samej ustawy, i na dokonanie w oparciu o te ustalenia wpisu do Księgi Wieczystej, podczas gdy przepis art. 64 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia ustawy o jednostkach badawczo - rozwojowych, nie nakładał na organy administracji obowiązku wydawania odrębnych decyzji administracyjnych potwierdzających powstanie prawa użytkowania wieczystego na rzecz danego podmiotu,

d) art. 233 § 1 k.p.c., w związku z art. 80 ust. 1 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości w związku z art. 64 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia o jednostkach badawczo - rozwojowych poprzez błąd w ustaleniu faktycznym, że Skarżący domaga się dokonania przez Sąd wieczystoksięgowy ustaleń, że nabył on prawo użytkowania wieczystego w wyniku szeregu zdarzeń i przekształceń, podczas gdy w dniu wejścia w życie ustawy o jednostkach badawczo - rozwojowych grunty będące własnością Skarbu Państwa lub gmin, pozostające w zarządzie jednostki badawczo-rozwojowej, stawały się z mocy prawa przedmiotem użytkowania wieczystego tej jednostki (w tym wypadku Wnioskodawcy), nabycie prawa użytkowania wieczystego w tym przypadku nie wymagało uzyskiwania jakiejkolwiek decyzji/orzeczenia stwierdzającej to nabycie, a wpis jest dokonywany w oparciu o ww. podstawę prawną;

2) naruszenie prawa materialnego, tj.:

a) art. 64 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia ustawy o jednostkach badawczo – rozwojowych, poprzez błędną wykładnię tego przepisu, a w konsekwencji przyjęcie, że nabycie prawa użytkowania wieczystego w oparciu o tę normę prawną wymaga uzyskania decyzji lub orzeczenia stwierdzającego nabycie tego prawa, podczas gdy brak decyzji administracyjnej stwierdzającej nabycie wspomnianych praw oraz brak orzeczenia sądu takiej przeszkody nie stanowi.

W odpowiedzi na apelację uczestnik Gmina Miejska K. wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie na rzecz uczestnika zwrotu kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu.

Strona apelująca podniesionymi zarzutami zmierzała do wykazania, iż załączone do wniosku o wpis dokumenty stanowiły wystarczającą podstawę do jego dokonania, a stwierdzenie nabycia przez wnioskodawcę prawa użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości z mocy prawa mieści się w zakresie kognicji sądu wieczystoksięgowego. Twierdzenia te okazały się jednak niezasadne.

Prawidłowo wskazał Sąd Rejonowy, że stwierdzenie powstania bądź niepowstania prawa użytkowania wieczystego wymagałoby dokonania szeregu ustaleń, które leżą poza zakresem kognicji sądu wieczystoksięgowego. Sąd w postępowaniu wieczystoksięgowym bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Natomiast zgodnie z art. 626 ⁹ k.p.c. Sąd oddala wniosek o wpis, jeżeli brak jest podstaw albo istnieją przeszkody do jego dokonania. Przepis art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. określa w sposób wyczerpujący środki dowodowe, na których podstawie sąd wieczystoksięgowy ustala podstawę faktyczną swojego orzeczenia. Wąski katalog tych środków dowodowych przesądza, że sąd wieczystoksięgowy nie dysponuje instrumentami niezbędnymi do wszechstronnego badania i ustalania rzeczywistego stanu prawnego nieruchomości. Tym samym ustalanie rzeczywistego stanu prawnego nieruchomości nie leży w zakresie kompetencji sądu wieczystoksięgowego, gdyż wymagałoby to prowadzenia postępowania dowodowego w zakresie szerszym, niż pozwala na to art. 626 ⁸ § 2 k.p.c.

Tymczasem na gruncie niniejszej sprawy w pierwszej kolejności konieczne jest nie tylko wykazanie, że strona apelująca objęła nieruchomość w zarząd na podstawie decyzji z 19.08.1968 r., lecz również, że nieruchomość ta pozostawała nadal w jej zarządzie na dzień wejścia w życie art. 64 ustawy o jednostkach badawczo – rozwojowych. Nawet jednak gdyby okoliczność ta została adekwatnie wykazana, to wyjaśnić trzeba, że i samo stwierdzenie powstania bądź niepowstania prawa użytkowania wieczystego stanowi ustalenie wykraczające poza zakres kognicji sądu wieczystoksięgowego. Wpis taki, oparty wyłącznie na dokumentach dotyczących zarządu, może być tylko wpisem prawa zarządu tej jednostki, a nie użytkowania wieczystego, własności budynków i innych urządzeń. W przeciwnym razie wpis w księdze wieczystej miałby znaczenie prawotwórcze, czyli konstytutywne, pomimo, iż wpis nabycia prawa własności lub ograniczonego prawa rzeczowego albo użytkowania wieczystego ma charakter deklaratoryjny. Sąd nie jest uprawniony w postępowaniu wieczystoksięgowym przesłankowo stwierdzić na podstawie dokumentów, że nastąpiło przekształcenie z mocy prawa zarządu, w prawo użytkowania wieczystego i własność budynków. Do dokonania takiego wpisu niezbędne byłoby orzeczenie sądu cywilnego ustalające, iż nastąpiło przekształcenie określonych praw z mocy prawa, które stanowiłoby właściwy dokument stanowiący podstawę wpisu do księgi wieczystej (zob. uchwała Sądu Najwyższego (7 sędziów) z dnia 22 kwietnia 1997 r., sygn. akt III ZP 1/97, OSNP 1997, nr 23, poz. 453).

Skoro zatem nie ma możliwości przesłankowego stwierdzenia przez sąd wieczystoksięgowy nabycia przez stronę apelującą ex lege prawa użytkowania wieczystego, a dokumenty załączone do wniosku o powstaniu tego prawa nie przesądzały, to nie mógł też zostać uwzględniony wniosek o dokonanie jego wpisu. Zarzuty apelacji okazały się zatem bezzasadne, a apelacja podlegała oddaleniu.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 1 sentencji na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.. O kosztach postępowania odwoławczego Sąd orzekł w punkcie 2 sentencji, zgodnie z ogólną zasadą postępowania nieprocesowego wyrażoną w art. 520 § 1 k.p.c. stwierdzając, że strony ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sędzia Renata Mleczko