Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 marca 2024 roku

Sąd Rejonowy w Kielcach VIII Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Łukasz Ostrowski

Protokolant: sekretarz sądowy Barbara Detka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 marca 2024 roku w K.

sprawy z powództwa głównego Gminy K.

przeciwko R. P.

o zapłatę

oraz

sprawy z powództwa wzajemnego R. P.

przeciwko Gminie K.

o ukształtowania stosunku prawnego

I.  w sprawie z powództwa głównego:

1.  zasądza od pozwanego R. P. na rzecz powódki Gminy K. kwotę 63 677,20 zł (sześćdziesiąt trzy tysiące sześćset siedemdziesiąt siedem złotych dwadzieścia groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

- od kwoty 58 772,39 zł od dnia 21 maja 2022 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 4 904,81 zł od dnia 3 października 2022 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego R. P. na rzecz powódki Gminy K. kwotę 8 706,42 zł (osiem tysięcy siedemset sześć złotych czterdzieści dwa grosze) tytułem kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

II.  w sprawie z powództwa wzajemnego:

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda R. P. na rzecz pozwanej Gminy K. kwotę 5.400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

sędzia Łukasz Ostrowski

Sygn. akt VIII C 1065/23

UZASADNIENIE

Powód Gmina K. domagał się zasądzenia od pozwanego R. P. kwoty
63 677,20 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 58 772,39 zł od 21 maja 2022 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 4 904,81 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Uzasadniając swoje stanowisko wskazał, że pozwany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wydzierżawił od powoda część działki położonej w K. przy ul. (...) oznaczonej w ewidencji gruntów nr 574 o łącznej powierzchni 1423 m ² objętej księgą wieczystą nr (...). Ustalono, że miesięczny czynsz to 10 666,07 zł
w sezonie letnim oraz 1134,80 zł poza sezonem letnim, płatny do 25-go dnia każdego miesiąca. Gmina K. wystawiła pozwanemu faktury VAT tytułem zapłaty za czynsz za 2021 rok. Wobec tego, że pozwany nie uregulował płatności w terminie, powód wyzwał pozwanego do zapłaty, co jednak okazało się bezskuteczne. Roszczenie powoda obejmuje główną kwotę należności tj. 58 772,39 zł oraz 4904,81 zł stanowiącą skapitalizowane odsetki za opóźnienie. Do 31 stycznia 2022 roku powód naliczał pozwanemu odsetki za opóźnienie
w transakcjach handlowych, a od 1 lutego 2022 roku zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości z 13 stycznia 2022 roku w sprawie C-327/20 naliczono odsetki ustawowe za opóźnienie.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z 24 października 2022 roku
w sprawie I Nc 1399/22 Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Kielcach orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W sprzeciwie od powyższego nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Nadto działając jako powód wzajemny wniósł o ukształtowanie stosunku prawnego łączącego strony na podstawie art. 357 ¹ § 1 k.c. w ten sposób, że w miesiącach kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień i wrzesień 2021 roku czynsz dzierżawy nieruchomości położonej przy ul. (...), oznaczonej w ewidencji gruntów m. K. (obr. (...)) nr 574 o łącznej powierzchni 1423 m ² objętej księgą wieczystą nr (...)wynosić będzie według stawki dla ogródka piwnego (pow. 530 m ²), działalności handlowej (pow. 85 m ²), drogi dojazdowej i dojście (pow. 77 m ²) – 0,24 zł/m ²/miesiąc, wraz z podatkiem VAT, łącznie 1543,92 zł za miesiąc, a także zasądzenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Uzasadniając swoje stanowisko wskazał, że od 20 marca 2020 roku obowiązywał
w Polsce stan epidemii, co spowodowało całkowity zakaz prowadzenia działalności przez restauracje oraz inne placówki gastronomiczne. Kolejne ograniczenia o podobnym charakterze zostały wprowadzone od 27 marca 2021 roku. Z tego względu pozwany był pozbawiony możliwości prowadzenia działalności gospodarczej na wydzierżawionej nieruchomości. Pozwany w tym czasie nie mógł korzystać z przedmiotu dzierżawy zgodnie
z jego przeznaczeniem w sposób i w celu, jaki został przewidziany w umowie, na skutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności. Nie wykonywanie wskazanej umowy nie było działaniem zawinionym, tylko skutkiem siły wyższej, za którą nie może on ponosić odpowiedzialności. W ocenie pozwanego, ograniczenia w prowadzeniu działalności gastronomicznej wynikające z wprowadzonych obostrzeń wyłączają żądanie wydzierżawiającego wykonania przez dzierżawcę umowy poprzez zapłatę czynszu. Skoro nie może on korzystać z przedmiotu dzierżawy, to jest zwolniony z obowiązku świadczenia czynszu. Powyższe znajduje wyraz w art. 495 k.c. Pozwany wykazując dobrą wolę porozumienia się z powodem, pismem z 25 kwietnia 2021 roku zwrócił się o zawarcie porozumienia, na mocy którego będzie on zwolniony z obowiązku uiszczenia czynszu. Pozwany powołał się również na treść art. 5 k.c.

Uzasadniając żądanie pozwu wzajemnego wskazał, że z uwagi na pojawienie się na terenie Polski przypadków zarażenia korona wirusem w celu zapobieżenia rozprzestrzenianiu się choroby C. 19, wydano rozporządzenie Ministra Zdrowia z 13 marca 2020 roku
w sprawie ogłoszenia na obszarze RP stanu zagrożenia epidemicznego. Ograniczenie to dotknęło powoda wzajemnego, który nie mógł prowadzić działalności gospodarczej polegającej na prowadzeniu ogródka piwnego, co stanowiło wyłączną część działalności powoda wzajemnego. Powód wzajemny zwracał się do pozwanego wzajemnego o zawarcie porozumienia w tym przedmiocie. Pozwany obniżył jedynie w okresie od 1 kwietnia 2021 roku do 30 kwietnia 2021 roku o 50% dotychczasową wysokość czynszu, zaś do wniosku powoda o zawarcie porozumienia nie ustosunkował się. W tym samym czasie pozwany wzajemny obniżył dla przedsiębiorców prowadzących podobną do powoda wzajemnego działalność na (...) w K. do kwoty 0,24 zł za m ². W ocenie powoda wzajemnego brak jest podstaw do różnicowania sytuacji poszczególnych przedsiębiorców. W ocenie powoda wzajemnego wystąpienie epidemii uzasadnia nadzwyczajną zmianę stosunków
z art. 357 ¹ k.c. Z tego powodu powód wzajemny wnosi jak w żądaniu pozwu wzajemnego.

W odpowiedzi na pozew wzajemny, pozwany wzajemny wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Uzasadniając swoje stanowisko procesowe wskazał, że pozwany wzajemny cały czas wydzierżawiał opisany w umowie obszar pozwanemu i w tym czasie pozostawał on we władaniu powoda wzajemnego. Powyższe wskazuje na konieczność uregulowania czynszu dzierżawy. Wskazał ponadto, że w okresie letnim obostrzenia, na które powołuje się powód wzajemny były „luzowane” co pozwalało powodowi wzajemnemu na prowadzenie działalności gospodarczej. Analiza przychodów powoda nie wskazuje na rażące zmniejszenie przychodów powoda wzajemnego i tym samym problemów w realizacji umowy. Różnica przychodów na poziomie z 2021 roku nie przesądza o wystąpieniu nadzwyczajnych okoliczności skutkujących możliwością zastosowania art. 357 ¹ k.c. Zmniejszenie przychodów jest wynikiem ryzyka gospodarczego, którego powód wzajemny nie może przerzucać na pozwanego wzajemnego. Sąd nie powinien tracić również z pola widzenia interesu pozwanego wzajemnego. Wprowadzenie obostrzeń sanitarnych na terenie kraju każdorazowo wiązało się z przyznaniem szeregu przywilejów dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą mających za zadanie rekompensować im ewentualne zmniejszenie przychodów m.in. tarcze antykryzysowe. Powód wzajemny w ogóle się do nich nie odnosi. Z Systemu Udostępniania Danych o Pomocy Publicznej wynika, że od 1 kwietnia 2021 roku do 30 września 2021 roku powód wzajemny uzyskał 64 890,58 zł pomocy publicznej, a od
1 stycznia 2018 roku do 19 października 2023 roku kwotę 925 264,10 zł. Przychód za wybrane miesiące 2021 roku z uwzględnieniem pomocy publicznej był wyższy niż przychód w analogicznym okresie w 2020 roku.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany prowadzi działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i (...) pod firmą 1. Przedsiębiorstwo Usługowo - Handlowe CENTRUM R. P., do którego głównego przedmiotu działalności należało przygotowywanie i podawanie napojów.

dowód: odpis z (...) k. 10-14

Strony 19 kwietnia 2016 roku zawarły umowę dzierżawy nr (...), przedmiotem której było wydzierżawienie przez powoda na rzecz pozwanego działki położonej w K. przy ul. (...) oznaczonej w ewidencji gruntów miasta K. (obr. (...)) numerem 574 o powierzchni 1423 m ², objętej księgą wieczystą nr (...). Umowa ta została zawarta na okres 10 lat, od 1 maja 2016 roku do 30 kwietnia 2026 roku. Dzierżawca
miał płacić wydzierżawiającemu czynsz ustalony według stawki określonej zgodnie
z zarządzeniem Prezydenta Miasta K. nr (...) z 22 grudnia 2015 roku: „za grunt opisany w §2 ust.1 pkt 1: a) w sezonie letnim od 1 kwietnia do 30 września – 6 miesięcy: 14,00 zł plus VAT za 1 m ² gruntu tj. pow. 530 m ² kwotę brutto 9126,60 zł; b) poza sezonem, od 1 października do 31 marca następnego roku kalendarzowego (6 miesięcy): 1,40 zł plus VAT za 1 m ² gruntu tj. pow. 530 m ² kwotę brutto 912,66 zł. Łączna należność za dzierżawę
w sezonie letnim to netto 8671,60 zł plus VAT 1994,47 zł – co daje 10 666,07 zł oraz poza sezonem 922,60 zł netto plus VAT – co daje kwotę 1134,80 zł. Czynsz ten miał być płatny
do 25go dnia każdego miesiąca na rachunek bankowy wydzierżawiającego.

dowód: umowa dzierżawy k. 15-18

Gmina K. wystawiła na rzecz pozwanego następujące faktury VAT:



nr (...) GN na kwotę 1134,80 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc 02/2021, z terminem płatności do 25 lutego 2021 roku;



nr (...) GN na kwotę 1134,80 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc marzec, z terminem płatności do 25 marca 2021 roku;



nr 26/04/2021 GN na kwotę 10 666,07 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc kwiecień, z terminem płatności do 25 kwietnia 2021 roku;



nr 23/05/2021 GN na kwotę 10 666,07 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc maj, z terminem płatności do 25 maja 2021 roku;



nr 16/06/2021 GN na kwotę 10 666,07 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc czerwiec, z terminem płatności do 25 czerwca 2021 roku;



nr 25/07/2021 GN na kwotę 10 666,07 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc lipiec, z terminem płatności do 25 lipca 2021 roku;



nr (...)GN na kwotę 10 666,07 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc sierpień, z terminem płatności do 25 sierpnia 2021 roku;



nr (...) GN na kwotę 10 666,07 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc wrzesień, z terminem płatności do 25 września 2021 roku;



nr 29/10/2021 GN na kwotę 1134,80 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc październik, z terminem płatności do 25 października 2021 roku;



nr 30/11/2021 GN na kwotę 1134,80 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc listopad, z terminem płatności do 25 listopada 2021 roku



nr 16/12/2021 GN na kwotę 1134,80 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc grudzień, z terminem płatności do 25 grudnia 2021 roku;

Pismem z 12 maja 2022 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty należności głównej wraz z odsetki w wysokości 71 398,91 zł.

dowód: faktury VAT k. 19-29, wezwanie do zapłaty k. 30-32, pismo z 21 maja 2021 r. k. 73

Pismem z 25 kwietnia 2021 roku pozwany (powód wzajemny) zwracał się do Gminy K. z wnioskiem o zawarcie porozumienia, na mocy którego dzierżawca będzie zwolniony z obowiązku uiszczenia czynszu dzierżawnego w okresie trwania zakazu prowadzenia działalności w przedmiocie dzierżawy przez pozwanego (powoda wzajemnego). Powód (pozwany wzajemny) nie zajął stanowiska w sprawie.

dowód: pismo z 25 kwietnia 2021 roku k. 71-72

Z Systemu Udostępniania Danych o Pomocy Publicznej wynika, że od 1 kwietnia 2021 roku do 30 września 2021 roku R. P. w ramach prowadzonej działalności gospodarczej uzyskał 64 890,58 zł pomocy publicznej, a od 1 stycznia 2018 roku do 19 października 2023 roku kwotę 925 264,10 zł.

R. P. w okresie od kwietnia 2018 roku do września 2018 roku uzyskał dochód 21 923,34 zł, od kwietnia 2019 roku do września 2019 roku dochód 88 429,44 zł, od kwietnia 2020 roku do września 2020 roku 49 835,29 zł oraz od kwietnia 2021 roku do września 2021 roku dochód 60 632,94 zł.

dowód: lista przypadków pomocy publicznej k. 115-116, 147, bilanse k. 123-146, dokumentacja księgowa k. 148-270

Powyższy stan faktyczny, zasadniczo bezsporny pomiędzy stronami, Sąd ustalił na podstawie przytoczonych dowodów z dokumentów. Wskazać przy tym należy, że zgodnie
z treścią art. 229 i 230 k.p.c., okoliczności bezsporne w ogóle nie wymagały wykazywania ich prawdziwości za pomocą dowodów, albowiem zostały przez strony wprost przyznane, bądź też nie zostały zaprzeczone, co zostało przez Sąd ocenione zgodnie z regułami wskazanymi
w powołanych przepisach.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo główne podlegało uwzględnieniu w całości, natomiast powództwo wzajemne w całości podlegało oddaleniu.

Powód w niniejszej sprawie dochodził od pozwanego zasądzenia kwoty 63 677,20 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 58 772,39 zł od 21 maja 2022 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 4 904,81 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Powyższe roszczenie wywodził z umowy dzierżawy, jaką zawarł z pozwanym 19 kwietnia 2016 roku,
w której ustalono, że miesięczny czynsz to 10 666,07 zł w sezonie letnim oraz 1134,80 zł poza sezonem letnim, płatny do 25-go dnia każdego miesiąca. Wobec tego, że pozwany nie uregulował należności za miesiące od lutego do grudnia 2021 roku, powód wzywał pozwanego do uregulowania należności. Wezwania te okazały się jednak bezskuteczne. Pozwany nie kwestionował zasady odpowiedzialności, a jedynie wysokość żądanej należności. Powoływał się na to, że nie był on w stanie prowadzić działalności na przedmiocie dzierżawy z uwagi na obostrzenia wprowadzone w związku z epidemią koronawirusa. Pozwany (powód wzajemny) wniósł o ukształtowanie stosunku prawnego łączącego strony na podstawie art. 357 ¹ §1 k.c. w ten sposób, że w miesiącach kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień i wrzesień 2021 roku czynsz dzierżawy wynosił łącznie 1 543,92 zł za każdy ze wskazanych miesięcy.

Zgodnie z art. 357 ¹ § 1 k.c., jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidziały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.

Pozwany – powód wzajemny nie udowodnił groźby rażącej straty. Określona
w powyższym przepisie przesłanka „rażącej straty” ma autonomiczny charakter. Należy ją oceniać w kontekście konkretnego zobowiązania. W tym celu konieczne jest porównanie aktualnej i pierwotnej wartości świadczeń, a także ocena całokształtu skutków wykonania zobowiązania dla majątku strony, przy uwzględnieniu celu zobowiązania i tego, jakich korzyści z jego wykonania strona mogła się spodziewać. Nie musi to być strata, która zachwiałaby kondycją finansową wykonawcy bądź groziłaby mu upadłością, wystarczy zwykła rażąca strata transakcyjna. W przepisie chodzi zatem o stratę, która została poniesiona, jak tę, która może wystąpić w przyszłości. Istotne jest to by była to strata „rażąca” (wyrok SN z listopada 2006 roku V CSK 251/06).

Pozwany – powód wzajemny, wnosząc o ukształtowanie stosunku prawnego łączącego strony we wnioskowanym zakresie odnosił się do epidemii koronawirusa i wprowadzonych odgórnie obostrzeń, które ograniczyły bądź też uniemożliwiły mu prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie, w takim miał to zamiar czynić w dacie podpisania umowy dzierżawy w 2016 roku. W kontekście powyższego należy zauważyć, że w literaturze przyjmuje się, że stan epidemii wywołany wirusem SARSCoV może być traktowany jako przykład nadzwyczajnej zmiany stosunków (A. B., Wpływ zmiany okoliczności na zobowiązania w dobie pandemii – o konieczności zastosowania nadzwyczajnych środków, (...) 2020 nr 2; B. N. – G., D. M., K. O., Stosowanie klauzuli rebus sic stantibus w dobie epidemii koronawirusa (...)2; M. (...), nr 10). Hipotezą art. 357 ¹ k.c. objęte są bowiem tylko te zdarzenia nadzwyczajne o charakterze powszechnym, niezależne od woli stron, wykraczające poza typowe ryzyko gospodarcze (wyrok SN z 19 listopada 2014 roku, II CSK 191/14). Nadzwyczajna zmiana stosunków może wystąpić
w warunkach stabilnego rozwoju gospodarczego i możne ją też tworzyć ciąg zdarzeń
w postaci przemian społecznych, gospodarczych i politycznych, które swoje oddziaływanie na treść łączącego strony stosunku prawnego zniweczyły pierwotne kalkulacje stron, a które nie były nawet przy dołożeniu należytej staranności, do przewidzenia w chwili zawarcia umowy. Nie chodzi tu przy tym o efekty normalnego, sukcesywnego rozwoju gospodarczego (wyrok SN z 17 października 2012 r. II CSK 646/11).

Samo zdarzenie jakim jest pandemia nie może oznaczać per se, że powoduje ono zmianę stosunków w rozumieniu art. 357 ¹ k.c. Ogłoszenie stanu pandemii w związku
z zakażeniem wirusem (...)2 stanowi konsekwencję zmian legislacyjnych, mającą charakter zaskakujący, lecz to, czy ów stan nadzwyczajnie wpłynął bezpośrednio oraz
w istotny sposób na sytuację stron stosunku zobowiązaniowego o charakterze umownym, ocenia się w konkretnym układzie faktyczny. Dla oceny możliwości zastosowania normy
z art. 357 ¹ k.c. znaczenie ma nie tylko sam charakter zdarzenia lecz również charakter jego faktycznych skutków w kontekście ustawowego pojęcia nadzwyczajnej zmiany stosunków.

Ocena zatem, czy określone zdarzenie, które można określić, jako nadzwyczajne, powoduje zmianę stosunków między stronami w ujęciu art. 357 ¹ § 1 k.c., należy dokonać
w konkretnym układzie faktycznym, co należy każdorazowo do sądu orzekającego (zob. wyrok SN z 19 listopada 2014 r., II CSK 191/14, nie publ.). Brzmienie art. 357 ¹ k.c. jednoznacznie wskazuje na to, że wystąpienie nadzwyczajnej zmiany stosunków nie musi oznaczać, iż sąd zaingeruje w stosunek zobowiązaniowy łączący strony. Ustawodawca określił bowiem dalsze przesłanki tej ingerencji, którymi są interesy obu stron oraz zasady współżycia społecznego. Te ogólne klauzule wymagają uzupełnienia konkretną treścią na gruncie poszczególnych stanów faktycznych, podlegających rozważeniu przez sądy, i trudno w odniesieniu do nich formułować rozstrzygnięcia o znaczeniu systemowym i uniwersalnym. To, że podmioty obrotu gospodarczego prowadzą działalność w celu osiągnięcia zysku nie oznacza przy tym, że każde przedsięwzięcie, w jakim uczestniczą musi im zagwarantować jego osiągnięcie. Przed skorzystaniem z kompetencji przewidzianych w art. 357 ¹ k.c. sąd musi rozważyć nie tylko interes powołującego się na nadzwyczajną zmianę stosunków, ale
i jego kontrahenta.

Należy przyznać rację pozwanemu – powodowi wzajemnemu, że z uwagi na wprowadzone ograniczenia w handlu, skutki wprowadzonych obostrzeń mogły wpływać na jego sytuację gospodarczą. W szczególności z uwagi na to, że przedmiot jego działalności obejmuje działalność o charakterze gastronomicznym. Jednakże przy ocenie spełnienia przesłanek zmiany stosunków w rozumieniu art. 357 ¹ k.c. należało poddać analizie stan faktyczny dotyczący prowadzonej przez niego działalności.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że umowa dzierżawy łącząca strony została zawarta w 2016 roku, a zatem w okresie ok. 5 lat przed wprowadzeniem obostrzeń. Tym samym możliwym było porównanie zakresu oraz rozmiaru możliwych zysków, które osiągnął i które mógł osiągnąć pozwany – powód wzajemny w okresie w którym występowały ograniczenia. Z dokumentacji księgowej załączonej do akt postępowania wynika, że R. P. w okresie od kwietnia 2018 roku do września 2018 roku uzyskał dochód 21 923,34 zł, od kwietnia 2019 roku do września 2019 roku dochód 88 429,44 zł, od kwietnia 2020 roku do września 2020 roku 49 835,29 zł oraz od kwietnia 2021 roku do września 2021 roku dochód 60 632,94 zł. Jak wynika z powyższej analizy – dochody pozwanego – powoda wzajemnego w dobie ograniczeń wprowadzonych w związku z pandemią koronawirusa nie odnotowały rażącego spadku, a wręcz w stosunku do pierwszego roku porównawczego – 2018 roku, kiedy nie było wprowadzonych ograniczeń w związku z pandemią, uległy potrojeniu. Również
w zestawieniu z rokiem poprzedzającym – 2020 rok uległy one zwiększeniu. Tym samym brak jest w okolicznościach niniejszego stanu faktycznego podstaw do przyjęcia jakiejkolwiek – oprócz hipotetycznej możliwości – zmiany stosunków związanych
z wprowadzeniem ograniczeń wynikających z pandemii koronawirusa. Tym bardziej nie można przyjąć, że zmiana ta miała charakter rażący. Należało przy tym również odnieść się do okoliczności pozaekonomicznych. Pozwany – powód wzajemny nie wykazał, aby w czasie bezpośrednio poprzedzającym wprowadzenie ograniczeń poczynił on inwestycje, plany mające na celu zwiększenie zakresu działalności na przedmiocie dzierżawy, a co mogłoby wpłynąć na raptowne zwiększenie uzyskiwanych przez niego z tej działalności dochodów
– w porównaniu do dochodów, które rzeczywiście osiągnął. Należy również zauważyć,
że z uwagi na wprowadzone ograniczenia w sprzedaży bezpośredniej przedsiębiorcy byli uprawnieniu do skorzystania z pomocy państwa w ramach wsparcia tzw. tarcz antykryzysowych. Z Systemu Udostępniania Danych o Pomocy Publicznej wynika, że od
1 kwietnia 2021 roku do 30 września 2021 roku R. P. w ramach prowadzonej działalności gospodarczej uzyskał 64 890,58 zł pomocy publicznej, a od 1 stycznia 2018 roku do 19 października 2023 roku kwotę 925 264,10 zł. Tym samym, ewentualne straty pozwanego – powoda wzajemnego zostały zrekompensowane w formie udzielonej pomocy publicznej.

Pozwany – powód wzajemny w uzasadnieniu zgłoszonego żądania odniósł się również do sytuacji innych przedsiębiorców, z którymi Gmina K. ma zawarte umowy dzierżawy. Pozwany – powód wzajemny wskazał, że pozwany wzajemny obniżył dla przedsiębiorców prowadzących podobną do powoda wzajemnego działalność na (...) w K. do kwoty 0,24 zł za m ². W ocenie pozwanego - powoda wzajemnego brak jest podstaw do różnicowania sytuacji poszczególnych przedsiębiorców. W ocenie Sądu wskazana argumentacja stanowi element polemiki procesowej, i nie może wpływać na skuteczność zgłoszonego roszczenia. Strony przedmiotowej umowy w myśl art. 353 ¹ k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swojego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Strony łączyła umowa dzierżawy. W myśl art. 693 §1 k.c., przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. Powód – pozwany wzajemny, jako dysponent gruntów, które wydzierżawił może w sposób dowolny kształtować cenę dzierżawy – o ile dzierżawca wyrazi zainteresowanie takim kształtem umowy. Okoliczność, że powód – pozwany wzajemny wyraził aprobatę dla obniżenia wysokości czynszu dzierżawnego dla innych przedsiębiorców- prowadzących tożsame względem pozwanego – powoda wzajemnego – działalności gospodarcze, nie może ex officio wpływać na stosunek prawny łączący strony. Jak podał pozwany – powód wzajemny, zwracał się on do Gminy K. o zmianę wysokości czynszu, uzyskał obniżenie wysokości czynszu o 50% w kwietniu 2021 roku. Powyższe unormowania pozostają w ramach stosunku prawnego łączącego strony, i brak jest podstaw do ingerencji Sądu w kształt stosunków łączących strony – tym bardziej w sytuacji gdy ważność tego stosunku prawnego nie jest kwestionowana.

Reasumując, mimo wprowadzenia ograniczeń związanych z pandemią koronawirusa brak jest podstaw do przyjęcia, że spełniły się przesłanki nadzwyczajnej zmiany stosunków
w myśl art. 357 ¹ k.c. Mając na uwadze dane księgowe prowadzonej przez pozwanego – powoda wzajemnego działalności, sytuacja pozwanego w 2021 roku była stabilna. Pozwany prowadził działalność, mimo że mogło to podlegać ograniczeniom, z czego uzyskał dochody nie odbiegające w wysokości od dochodów z poprzednich lat. Należy zauważyć, że umowa dzierżawy przewidywała dwie wysokości czynszu dzierżawnego – za okres rzeczywiście prowadzonej działalności w miesiącach letnich, oraz „rezerwacji” miejsca w miesiącach zimowych. Żądana przez pozwanego – powoda wzajemnego wysokość czynszu za miesiące letnie w 2021 roku miała zbliżyć się do wysokości czynszu z okresu „rezerwacji”
- co w ocenie Sądu jest nieuprawnione i prowadziłoby do naruszenia właściwości stosunku prawnego. W tym czasie bowiem pozwany – powód wzajemny mógł prowadzić działalność, jednakże w ograniczonym zakresie. Nie ma zatem mowy, aby u pozwanego – powoda wzajemnego, w związku z ogłoszeniem stanu epidemii związanej z zakażeniami wirusem (...)2 wystąpiła groźba rażącej straty, która miała charakter ponadprzeciętny. Na marginesie, brak było podstaw do przyjęcia podstawy żądania pozwanego – powoda wzajemnego z art. 700 k.c., zgodnie z którym jeżeli wskutek okoliczności, za które dzierżawca odpowiedzialności nie ponosi i które nie dotyczą jego osoby, zwykły przychód
z przedmiotu dzierżawy uległ znacznemu zmniejszeniu, dzierżawca może żądać obniżenia czynszu przypadającego za dany okres gospodarczy. Pozwany – powód wzajemny w sposób pełny i niebudzący wątpliwości sformułował żądanie zgłoszone w pozwie wzajemnym dochodząc ukształtowania stosunku prawnego łączącego strony z uwzględnieniem art. 357 ¹ k.c. Nawet gdyby przyjąć, że podstawą prawną żądania pozwanego – powoda wzajemnego jest przepis art. 700 k.c., jego żądanie podlegałoby oddaleniu z tych samych względów,
co przy oparciu go o przepis art. 357 ¹ k.c.

Wobec niezasadności żądania pozwanego – powoda wzajemnego, należało w dalszej części uzasadnienia odwołać się do żądania pozwu głównego. Materialnoprawną podstawą żądania pozwu jest art. 693 § 1 k.c. co do roszczenia zapłaty czynszu dzierżawnego oraz
art. 482 k.c. co do skapitalizowanych odsetek za zwłokę.

W niniejszej sprawie bezspornym pozostawało to, że powód – pozwany wzajemny oddał pozwanemu – powodowi wzajemnemu przedmiot umowy celem używania i pobierania pożytków na podstawie zawartej umowy z 19 kwietnia 2016 roku w sposób w niej opisany. Strony uzgodniły przy tym wysokość czynszu w stosunku miesięcznym i formę płatności. Umowa ta została zawarta na okres 10 lat, od 1 maja 2016 roku do 30 kwietnia 2026 roku. Dzierżawca miał płacić wydzierżawiającemu czynsz ustalony według stawki określonej zgodnie z zarządzeniem Prezydenta Miasta K. nr (...) z 22 grudnia 2015 roku: „za grunt opisany w §2 ust.1 pkt 1: a) w sezonie letnim od 1 kwietnia do 30 września – 6 miesięcy: 14,00 zł plus VAT za 1 m ² gruntu tj. pow. 530 m ² kwotę brutto 9126,60 zł; b) poza sezonem, od 1 października do 31 marca następnego roku kalendarzowego (6 miesięcy): 1,40 zł plus VAT za 1 m ² gruntu tj. pow. 530 m ² kwotę brutto 912,66 zł. Łączna należność za dzierżawę w sezonie letnim to netto 8671,60 zł plus VAT 1994,47 zł – co daje 10 666,07 zł oraz poza sezonem 922,60 zł netto plus VAT – co daje kwotę 1134,80 zł. Czynsz ten miał być płatny do 25go dnia każdego miesiąca na rachunek bankowy wydzierżawiającego.

Gmina K. wystawiła na rzecz pozwanego następujące faktury VAT: nr (...) GN na kwotę 1134,80 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc 02/2021, z terminem płatności do 25 lutego 2021 roku; nr (...) GN na kwotę 1134,80 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc marzec, z terminem płatności do 25 marca 2021 roku; nr 26/04/2021 GN na kwotę 10 666,07 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc kwiecień, z terminem płatności do 25 kwietnia 2021 roku; nr 23/05/2021 GN na kwotę 10 666,07 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc maj, z terminem płatności do 25 maja 2021 roku; nr 16/06/2021 GN na kwotę 10 666,07 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc czerwiec, z terminem płatności do 25 czerwca 2021 roku; nr 25/07/2021 GN na kwotę 10 666,07 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc lipiec, z terminem płatności do 25 lipca 2021 roku; nr (...)GN na kwotę 10 666,07 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc sierpień, z terminem płatności do 25 sierpnia 2021 roku; nr (...) GN na kwotę 10 666,07 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc wrzesień, z terminem płatności do 25 września 2021 roku; nr 29/10/2021/GN na kwotę 1134,80 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc październik, z terminem płatności do 25 października 2021 roku; nr 30/11/2021 GN na kwotę 1134,80 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc listopad, z terminem płatności do 25 listopada 2021 roku nr 16/12/2021 GN na kwotę 1134,80 zł tytułem zapłaty za grunt położony w K. przy ul. (...) za miesiąc grudzień, z terminem płatności do 25 grudnia 2021 roku. Łączna wartość wskazanych faktur to 69 670,42 zł. Mimo tego, że pozwany – powód wzajemny otrzymał każdą ze wskazanych faktur, a nadto był wzywany do zapłaty – nie uregulował należności we skazanym zakresie. Jak wynika z dokumentacji załączonej do akt postępowania, pismem
z 21 maja 2021 roku Prezydent Miasta K. poinformował pozwanego R. P.,
że obniża w okresie od 1 kwietnia 2021 roku do 30 kwietnia 2021 roku o 50% dotychczasową wysokość czynszu za dzierżawę gruntu o pow. 692 m ², położonego przy ul. (...) stanowiącego część nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów miasta K. (...) działki nr (...) przeznaczonego pod sezonowy ogródek piwny. Wobec powyższego ustalił wysokość czynszu na 5 333,04 zł brutto. Pozwany – powód wzajemny nie kwestionował wyliczeń powoda – pozwanego wzajemnego w związku z wystawionymi fakturami oraz otrzymanym obniżeniem czynszu za kwiecień 2021 roku. Wobec tego, że należność dochodzona przez powoda z ww. faktur to 58 772,39 zł, tym samym należało w tym zakresie uznać za uzasadnione w całości i zasądzić wskazaną kwotę od pozwanego na rzecz powoda. Co prawda, pozwany – powód wzajemny kwestionował możliwość korzystania z przedmiotu dzierżawy zgodnie z przeznaczeniem określonym w umowie w okresie pandemii – jednakże powyższa okoliczność nie wynikała z tego, że powód – pozwany wzajemny nie udostępnił pozwanemu – powodowi wzajemnemu przedmiotu umowy. Tym samym, argumentacja pozwanego – powoda wzajemnego nie mogła skutecznie podważyć zasadności roszczenia pozwu głównego. Podobnie za oczywiście nieuzasadnione należało uznać twierdzenia pozwanego, że żądanie powoda stanowi nadużycie prawa jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i jako takie nie zasługuje na ochronę w oparciu o przepis art. 5 k.c. W ocenie Sądu w ustalonym stanie faktycznym w realizacji przez powoda jego roszczenia
o zapłatę czynszu wynikającego z łączącej strony umowy dzierżawy nie sposób doszukać się naruszenia jakichkolwiek reguł słuszności. Na takie naruszenie nie wskazał zresztą również sam pozwany, ograniczając się do ogólnikowego powołania treści art. 5 k.c.

Powód – pozwany wzajemny dochodził również kwoty 4 904,81 zł tytułem skapitalizowanych odsetek za opóźnienie. Do 31 stycznia 2022 roku powód naliczał pozwanemu odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych, a od 1 lutego 2022 roku zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości z 13 stycznia 2022 roku w sprawie C-327/20 naliczono odsetki ustawowe za opóźnienie. Zgodnie z art. 482 § 1 k.c., od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba
że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy. Tym samym powód – pozwany wzajemny był uprawniony do skapitalizowania odsetek w sposób opisany w uzasadnieniu pozwu.

O odsetkach za opóźnienie od powyższych kwot Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1
i 2 k.c., od kwoty 58 772,39 zł od 21 maja 2022 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 4 904,81 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

O kosztach procesu w zakresie obu rozpoznawanych żądań (głównego i wzajemnego) Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.c. Pozwany – powód wzajemny przegrał w całości obie sprawy, co uzasadniało obciążenie go kosztami procesu poniesionymi przez powoda, odrębnie co do każdej z nich. W zakresie sprawy z powództwa głównego na zasądzoną od pozwanego na rzecz powoda tytułem kosztów procesu kwotę 8 706,42 zł złożyły się: kwota 5 400 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika w osobie radcy prawnego, kwota 3 184 zł tytułem uiszczonej opłaty sadowej od pozwu oraz kwota 122,42 zł tytułem kosztów doręczenia komorniczego (k. 46). Natomiast w zakresie sprawy z powództwa wzajemnego zasądzono od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5 400 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika w osobie radcy prawnego.

sędzia Łukasz Ostrowski