Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. decyzją z dnia 13.11.2023 r. ( znak: (...).602. (...).2023. (...)), wydaną na podstawie art. 3 ust. 1, art. 9 ust. 1 i art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30.10.2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2022r., poz. 2189 z późn. zm.), zwanej dalej: „ustawą wypadkową”, odmówił Ł. C. wypłaty zasiłku chorobowego z tytułu wypadku przy pracy za okres od 22.05.2023r. do 31.10.2023r. w wysokości 100 % podstawy jego wymiaru, podnosząc, iż zgodnie z przywołanymi przepisami za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą, a miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 100 % podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli niezdolność do pracy powstała wskutek wypadku przy pracy, przy czym świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują ubezpieczonemu, gdy wyłączną przyczyną wypadków, o których mowa w art. 3, było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Organ rentowy wskazał także, iż uznał zdarzenie z dnia 22.05.2023r. za wypadek przy pracy w rozumieniu przepisów ustawy wypadkowej, ale stwierdził, że wnioskodawca nie stosując środków ochrony osobistej – zabezpieczeń przed upadkiem z wysokości i używając niewłaściwego narzędzia – paczka styropianu/ niezgodnego z jego przeznaczeniem doprowadził do wypadku, a w związku z tym nie ma prawa do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego.

Wnioskodawca Ł. C. nie zgadzając się z tą decyzją złożył od niej odwołanie w dniu 12.12.2023 r. (data prezentaty ZUS) wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie mu prawa do zasiłku chorobowego przez cały okres w wysokości 100 % podstawy wymiaru. Wywodził, że zaskarżona decyzja jest dla niego bardzo krzywdząca, gdyż jego niezdolność do pracy powstała wskutek wypadku przy pracy, nie z jego winy (k. 3 - 4).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. w odpowiedzi na to odwołanie z dnia 21.12.2023 r. (data prezentaty Biura Podawczego tut. Sądu) wnosił o oddalenie tego odwołania jako niezasadnego podtrzymując generalnie stanowisko organu rentowego co do meritum sprawy zawarte w treści uzasadnienia każdej z zaskarżonych decyzji (k. 10).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca Ł. C., ur. (...), ma obecnie 53 lata, natomiast M. Z. jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie usług budowlanych pod firmą (...) z/s w m. (...).

M. Z. zatrudnił Ł. C. w swojej firmie na podstawie umowy o pracę zawartej w dniu 18.05.2023r. na czas określony od dnia 18.05.2023r. do 31.12.2023r. Zgodnie z tą umową o pracę Ł. C. został zatrudniony na stanowisku pracownika ogólnobudowlanego w wymiarze pełnego etatu za wynagrodzeniem zasadniczym w kwocie 3490 zł miesięcznie brutto, przy czym miał wykonywać pracę na terenie kraju, a termin rozpoczęcia pracy został ustalony na 19.05.2023r. Z tytułu tego zatrudnienia Ł. C. jako pracownik podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym – emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu.

W dniu 22.05.2023r. Ł. C. wraz z pracodawcą M. Z. oraz dwoma innymi pracownikami: K. S. i B. S. wykonywał prace związane z przygotowaniem prywatnego budynku do wykonania remontu elewacji w miejscowości S. w gminie S.. Gruntowali wówczas ściany przed położeniem struktury i wykonywali to gruntowanie z ziemi, jak i z rozstawionego rusztowania z którego wykonywali te czynności na wysokości piętra. Przed końcem pracy około godz. 16.45 Ł. C. z własnej inicjatywy, bez polecenia, jak też zgody pracodawcy, który poinformował pracowników, że dalsze prace będą wykonywane następnego dnia z powodu braku odpowiednich zabezpieczeń, wszedł na balkon pierwszego piętra budynku, w celu sprawdzenia fragmentu ściany prze rozpoczęciem robót elewacyjnych. Na posadzce tego balkonu położona była paczka styropianu i gdy Ł. C. stanął na niej to stracił równowagę i osunął się na barierkę na balkonie. Próbował ją uchwycić, ale to się nie udało i spadł z tego balkonu, z wysokości około 3 metrów, plecami na podłoże wysypane piaskiem i żwirem. Po upadku nie utracił przytomności. Na miejsce zdarzenia wezwana została karetka Pogotowia (...), która zabrała Ł. C. do Szpitala w S., gdzie po przeprowadzonych badaniach stwierdzono u niego złamanie zebra po stronie prawej, które przebiło płuco, a ponadto lekkie pęknięcie czaszki i złamanie dwóch kręgów kręgosłupa szyjnego.

W tymże Szpitalu w S. Ł. C. był operowany, a następnie przebywał tam na dalszym leczeniu szpitalnym, a potem rozpoczęto leczenie rehabilitacyjne, które nadal trwa, przy czym odbywa się w domu, gdyż Ł. C. po tym uszkodzeniu kręgosłupa jest osobą leżącą i jest niezdolny do poruszania się samodzielnego. W trakcie tego zdarzenia Ł. C. był trzeźwy, ale nie posiadał ważnych badań lekarskich, gdyż jeszcze ich nie zrobił. W związku z tym wypadkiem Ł. C. od dnia 22.05.2023r. przebywał na długotrwałym zwolnieniu lekarskim, gdyż był niezdolny do pracy. Na tym zwolnieniu lekarskim przebywał do dnia 16.12.2023r., a następnie wykorzystał 14 dni przysługującego mu urlopu wypoczynkowego, zaś z dnie 31.12.2023r. jego zatrudnienie u M. Z. ustało w związku z upływem czasu na jaki została zawarta umowa pracę. W związku z tym M. Z. wydał Ł. C. w dniu 02.01.2024r. stosowne świadectwo pracy, natomiast wcześniej jako płatnik składek (stosując okres wyczekiwania) wypłacił Ł. C. za okres od 18.06.2023r. do 20.07.2023r. wynagrodzenie z tytułu niezdolności do pracy na podstawie art. 92 Kodeksu pracy.

Powołany przez pracodawcę wnioskodawcy zespół powypadkowy sporządził w dniu 09.06.2023r. protokół Nr (...)r. ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, w którym stwierdził, że to zdarzenie w dniu 22.05.2023r. było wypadkiem przy pracy, gdyż zawiera wszystkie cechy wypadku przy pracy i spełnia jego definicję, albowiem poszkodowany wykonywał pracę w czasie i miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, opisywane czynności poprzedzające wypadek były wykonywane z własnej inicjatywy poszkodowanego, lecz w interesie pracodawcy, a zdarzenie spowodowane zostało przyczyną zewnętrzną, mającą bezpośredni związek z wykonywaną pracą oraz miało charakter nagły. W tymże protokole stwierdzono, że bezpośrednią przyczyną wypadku była utrata równowagi i upadek, a pośrednią przyczyną – brak zabezpieczenia pracownika przed upadkiem z wysokości, a także stwierdzono nieprzestrzeganie przez pracodawcę przepisów prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy albo innych przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia poprzez dopuszczenie pracownika do pracy nieposiadającego ważnych badań lekarskich. Jednocześnie nie stwierdzono, aby w trakcie zdarzenia wnioskodawca był w stanie nietrzeźwości, bądź pod wpływem środków odurzających, jak też nie stwierdzono, że przyczyną wypadku było naruszenie przez poszkodowanego pracownika przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Ł. C. ze względu na niezdolność do pracy złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosek o zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego za okres niezdolności do pracy od 22.05.2023r. do 31.10.2023r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. rozpoznając ten wniosek decyzją z dnia 13.11.2023r. (znak: (...).602. (...).2023. (...)) przyznał wnioskodawcy Ł. C. prawo do zasiłku chorobowego za okres od 21.07.2023r. do 31.10.2023r. w wysokości 80 % podstawy wymiaru, natomiast odmówił wnioskodawcy Ł. C. prawa do zasiłku chorobowego z tytułu wypadku przy pracy za okres od 22.05.2023r. do 31.10.2023r. w wysokości 100 % podstawy jego wymiaru.

Od powyższej decyzji odmawiającej prawa do zasiłku chorobowego z tytułu wypadku przy pracy Ł. C. odwołał się w niniejszej sprawie.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie okoliczności bezspornych oraz dokumentów zawartych w aktach organu rentowego, jak też złożonych przez pracodawcę wnioskodawcy akt osobowych Ł. C. i protokołu powypadkowego, których prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała i które również w Sądzie nie wzbudziły żadnych wątpliwości co do ich autentyczności.

Sąd ustalając stan faktyczny oparł się także na zeznaniach świadka M. Z. – pracodawcy wnioskodawcy ( zob. k. 27v - 28), które uznał za w pełni wiarygodne, gdyż są one jasne, stanowcze, wewnętrznie spójne i logicznie przekonywujące, a ponadto korespondują z innymi dowodami w niniejszej sprawy w postaci dokumentów.

Jednocześnie Sąd pominął dowód z zeznań wnioskodawcy Ł. C. w charakterze strony z uwagi na niemożność jego stawiennictwa (zob. k.28v) i faktyczną jego zbędność wobec wyjaśnienia istotnych faktów innymi dowodami zebranymi w sprawie.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Odwołania Ł. C. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, iż zgodnie z art. 3 ust. 1 powołanej wyżej ustawy wypadkowej za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego w związku z pracą, w szczególności podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych (ust.1), zaś w art. 8 tejże ustawy wypadkowej zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje niezależnie od okresu podlegania ubezpieczeniu (ust. 1) i przysługuje od pierwszego dnia niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, z zastrzeżeniem ust. 3 (ust. 2), a mianowicie nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, za które ubezpieczony na podstawie odrębnych przepisów zachowuje prawo do wynagrodzenia, uposażenia, stypendium lub innego świadczenia przysługującego za czas niezdolności do pracy (ust. 3).

Stosownie zaś do art. 9 tej ustawy zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego przysługują w wysokości 100% podstawy wymiaru (ust. 1), przy czym podstawę wymiaru zasiłku i świadczenia, o których mowa w ust. 1, stanowi kwota będąca podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe (ust. 2).

Organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję, odmawiającą wnioskodawcy Ł. C. prawa do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego, powołując się na art. 21 ust. 1 powołanej ustawy wypadkowej stanowiący, że świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują ubezpieczonemu, gdy wyłączną przyczyną wypadków, o których mowa w art. 3, było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Bezspornym w niniejszej sprawie było to, iż przedmiotowy wypadek z dnia 22.05.2023r. był wypadkiem przy pracy. Spór między stronami w niniejszej sprawie dotyczył zaś tego, czy wnioskodawca Ł. C. spowodował wypadek przy pracy z dnia 22.05.2023r., naruszając przepisy dotyczące ochrony życia i zdrowia, i czy do tego wypadku doszło wyłącznie przez to naruszenie przez niego przepisów dokonane umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, czy też nie. Należy bowiem wskazać, iż wskazana wyżej sporna okoliczność decyduje o zasadności, bądź bezzasadności roszczenia ubezpieczonego o przyznanie zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego.

Godzi się w tym miejscu przytoczyć stanowisko wynikające z orzecznictwa Sądu Najwyższego, które Sąd w niniejszej sprawie w pełni podziela i przyjmuje jako własne. Wynika z niego, że powołany przepis art. 21 ust. 1 ustawy wypadkowej dla pozbawienia ubezpieczonego prawa do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego (w tym prawa do zasiłku chorobowego) wymaga zatem, aby wyłączną (jedyną) przyczyną wypadku było zawinione zachowanie ubezpieczonego, polegające na naruszeniu przez niego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia. Zachowanie ubezpieczonego stanowi jedyną (wyłączną) przyczynę wypadku wówczas, gdy oprócz tego zachowania, nie występują inne przyczyny wypadku, w szczególności działania lub zaniechania innych osób, które mogą być oceniane jako bezpośrednia lub pośrednia współprzyczyna zdarzenia. Badanie wpływu większej liczby przyczyn (współprzyczyn) na wystąpienie wypadku, należy oceniać według kryterium prawa cywilnego, czyli założeń adekwatnego związku przyczynowego, umożliwiających odpowiedź na pytanie, czy wypadek stanowi normalne następstwo wyłącznie określonego działania lub zaniechania ubezpieczonego, czy też wystąpiła jakakolwiek przyczyna niezależna od pracownika (zachowanie innych jego uczestników lub zaniedbanie organizacyjno-techniczne pracodawcy), która wpłynęła na powstanie wypadku.

Dla odrzucenia wyłącznej winy poszkodowanego w zaistnieniu danego wypadku przy pracy, wystarczające jest ustalenie, że jedną z przyczyn wypadku było jakiekolwiek inne zdarzenie, które nie może być przypisane poszkodowanemu. Jeśli zatem zachowanie poszkodowanego pracownika będącego sprawcą wypadku nie stanowiło wyłącznej przyczyny wypadku, a tylko przyczyniło się do powstania tego zdarzenia (stanowiło jego współprzyczynę), to pracownik nie jest pozbawiony prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Związek przyczynowy, o którym mowa w art. 21 ust. 1 ustawy z 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, trzeba więc rozumieć jako normalny (adekwatny) związek przyczynowy według art. 361 § 1 k.c. a „wyłączność" przyczyny wypadku przy pracy, analogicznie, jak przesłankę egzoneracyjną („wyłączną winę poszkodowanego") z art. 435 § 1 k.c. Zwrot „wyłącznie" należy tym samym odnosić do sytuacji, w której nie wystąpiła żadna inna przyczyna wypadku, w szczególności pracodawca w żaden sposób nie przyczynił się do niego, a zachowanie poszkodowanego stanowiło wyłączną (jedyną) przyczynę zdarzenia. Dlatego wystąpienie jakiegokolwiek innego zdarzenia, niezależnego od pracownika, nieleżącego po jego stronie, które wpłynęło na powstanie wypadku, uniemożliwia przyjęcie wyłączności przyczyny wypadku polegającej na zachowaniu się pracownika, a do pozbawienia pracownika świadczeń z tytułu wypadku przy pracy nie jest wystarczające stwierdzenie, że zachowanie pracownika było „decydującą przyczyną wypadku", jeżeli nie było ono wyłączną jego przyczyną. W razie zaistnienia dodatkowych, nieleżących po stronie pracownika przyczyn, nie ma potrzeby badania stopnia zawinienia pracownika, który w takim przypadku, nawet przy udowodnieniu mu winy umyślnej, zachowuje prawo do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego. Nadto ubezpieczonemu przysługują świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego, jeżeli oprócz udowodnionego naruszenia przez niego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, wywołanego jego umyślnym lub rażąco niedbałym zachowaniem - przyczyną wypadku przy pracy było obiektywnie nieprawidłowe (niewłaściwe) zachowanie innego uczestnika zdarzenia, choćby niezawinione. Występowanie zatem jakiejkolwiek współprzyczyny wypadku uniemożliwia stosowanie konstrukcji utraty prawa do świadczeń w myśl art. 21 ust. 1 ustawy z 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, albowiem z tego punktu widzenia nie ma znaczenia ani to, która z przyczyn wypadku miała większy ciężar gatunkowy, ani to, w jakim ewentualnie zakresie ubezpieczony przyczynił się do zdarzenia. Istotne jest jedynie, że istniały także inne przyczyny wypadku, niż ewentualne zawinienie ubezpieczonego (por. wyrok SN z 9.06.2016 r., III UK 158/15, LEX nr 2124045; wyrok SN z 3.12.2013 r., II UK 169/13, LEX nr 1421810).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, iż do przedmiotowego wypadku doszło w dniu 22.05.2023r. około godziny 16.45, gdy Ł. C. będąc na balkonie na wysokości piętra budynku przy którym były wykonywane w tym dniu prace budowlane w celu sprawdzenia fragmentu ściany przed rozpoczęciem robót elewacyjnych stanął na położonej tam - na posadzce tego balkonu - paczce styropianu i wówczas stracił równowagę, a to skutkowało najpierw jego osunięciem się na barierkę balkonu, a następnie po bezskutecznej próbie uchwycenia się tej barierki, upadkiem z wysokości około 3 metrów plecami na podłoże posesji wysypane piaskiem i żwirem. Obecność wnioskodawcy na tym balkonie i podjęte przez niego czynności nie wynikały z polecenia pracodawcy bez jego zgody, ale jak wskazał zespół powypadkowy w protokole nr (...) ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy opisywane czynności poprzedzające wypadek były wykonywane z własnej inicjatywy poszkodowanego, ale w interesie pracodawcy. W tymże protokole zespół powypadkowy wskazał także, iż pośrednią przyczyną tego wypadku był brak zabezpieczenia pracownika przed upadkiem z wysokości, jak również stwierdził nieprzestrzeganie przez pracodawcę przepisów prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy albo innych przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia poprzez dopuszczenie pracownika (wnioskodawcy) do pracy, nieposiadającego ważnych badań lekarskich. Podkreślić przy tym należy, iż pracodawca wnioskodawcy był przecież na miejscu zdarzenia i do tego wypadku doszło bezspornie w jego obecności.

Zdaniem Sądu, w tych okolicznościach faktycznych należy zatem stwierdzić, iż zachowanie ubezpieczonego (wnioskodawcy) Ł. C., który podjął opisane wyżej czynności na tym balkonie, które w efekcie doprowadziły do zaistnienia przedmiotowego wypadku, nie było wyłączną przyczyną tego wypadku.

Mając na uwadze powyższe ustalenia i wskazania, zdaniem Sądu, nie może budzić żadnych wątpliwości, iż w niniejszej sprawie nie wystąpiła przesłanka negatywna, pozbawiająca prawa do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego w postaci wyłącznej przyczyny wypadku przy pracy, wynikającej z udowodnionego naruszenia przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowanego przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, wskazana w art. 21 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Ponadto zachowanie wnioskodawcy było wprawdzie główną przyczyną, chociaż nie jedyną, tego wypadku, ale to jego zachowanie nie było umyślne i nie miało cech rażącego niedbalstwa. Wobec tego należało uznać, iż w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy powołany art. 21 ust. 1 ustawy wypadkowej nie ma zastosowania i wnioskodawcy przysługuje prawo do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego. Dlatego też zaskarżona decyzja organu rentowego jest wadliwa (nieprawidłowa), zaś odwołanie wnioskodawcy Ł. C. jawi się jako w pełni uzasadnione.

Dlatego też, Sąd uwzględniając odwołanie Ł. C. zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego i przyznał Ł. C. prawo do zasiłku chorobowego z tytułu wypadku przy pracy za okres od 22.05.2023r. do 31.10.2023r. w wysokości 100 % podstawy jego wymiaru, orzekając jak w pkt I sentencji wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

Ponadto Sąd przyznał pełnomocnikowi wnioskodawcy z urzędu, adw. P. G. od Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Kielcach) tytułem kosztów zastępstwa procesowego z urzędu łącznie kwotę 221,40 zł, orzekając jak w pkt II sentencji wyroku.

Sędzia Ryszard Karczewski