Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 23 maja 2024 r.

Sąd Rejonowy w Jędrzejowie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Katarzyna Wysoczyńska

Protokolant: Dagmara Smerdzyńska

po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2024 r. w Jędrzejowie na rozprawie

sprawy z wniosku P. K.

z udziałem G. C., J. B., S. B., A. K. (1), M. T.

o stwierdzenie nabycia praw do spadku po H. W.

postanawia

I.  stwierdzić, że spadek po H. W. s. W. i A. (...) PESEL, zmarłym dnia 13 stycznia 2022 roku w B. , ostatnio stale zamieszkałym w S., na podstawie testamentu notarialnego z dnia 11 marca 2020 roku sporządzonego przed notariuszem A. C. (1) za nr Rep. A nr (...) roku otwartego i ogłoszonego dnia 24 marca 2022 roku przed Sądem Rejonowym w Jędrzejowie nabył z dobrodziejstwem inwentarza w całości P. K. s. A. i I. urodzony (...) w J.

II.  zasądzić solidarnie od G. C. i A. K. (1) na rzecz P. K. kwotę 1237 zł (jeden tysiąc dwieście trzydzieści siedem złotych) tytułem kosztów postępowania z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się postanowienia do dnia zapłaty

III.  pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Jędrzejowie tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych od:

1)  A. K. (1) kwotę 1640,64 zł (jeden tysiąc sześćset czterdzieści złotych) 64/100

2)  G. C. kwote 1123,13 zł (jeden tysiąc sto dwadzieścia trzy złote 13/100)

IV.  orzec, że uczestnicy M. T., J. B., S. B. ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie

V.  przyznać z sum Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Jędrzejowie na rzecz adwokat A. Ć. kwotę 885,60 zł (osiemset osiemdziesiąt pięć złotych 60/100) tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną A. K. (1) z urzędu

Sygn. akt I Ns 96/23

UZASADNIENIE

(...) z dnia 23 maja 2024 roku

W dniu 28 stycznia 2022 roku do tut. Sądu wpłynął wniosek P. K. o stwierdzenie nabycia spadku po H. W. na podstawie testamentu notarialnego z dnia 11 marca 2020 roku. Wnioskodawca wskazał, że spadkodawca zmarł w dniu 12 stycznia 2022 roku jako kawaler, nie zostawił dzieci, pozostawił siostry A. K. (1), E. B. i J. C.. Wnioskodawca wskazał, że jest spadkobiercą testamentowym H. W. i wnukiem A. K. (1).

W odpowiedzi na wniosek A. K. (1) wniosła o stwierdzenie nabycia spadku na podstawie testamentu z dnia 29 listopada 2017 roku, podnosząc, że testament z dnia 11 marca 2020 roku nie był zgody z wolą spadkodawcy i do jego sporządzenia spadkodawca został nakłoniony przez wnioskodawcę i jego ojca, a także że testament został popisany przez spadkodawcę nieświadomie (k. 23-24).

Uczestniczka E. B. wniosła o stwierdzenie, że spadek po H. W. nabyła uczestniczka A. K. (1) (k. 35v).

Uczestniczka J. C. wniosła aby spadek po H. W. nabyły w równych częściach ona, E. B. i A. K. (1) (k. 35v).

W trakcie postępowania zmarła uczestniczka J. C., a w jej miejsce wstąpił syn G. C., który zakwestionował oba testamenty spadkodawcy.

W trakcie postępowania zmarła uczestniczka E. B., a w jej miejsce wstąpili J. B., M. T. i S. B., którzy nie kwestionowali żadnego z testamentów.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 13 stycznia 2022 roku zmarł w B. H. W.. Ostatnio przed śmiercią zamieszkiwał w S.. H. W. zmarł jako kawaler i pozostawił siostry A. K. (1), E. B. i J. C.. H. W. nie miał dzieci pozamałżeńskich ani przysposobionych.

W dniu 29 listopada 2017 roku został sporządzony przez H. W. przed notariuszem A. C. (1) testament za nr rep. A nr (...), w którym H. W. do spadku powołał P. K. w 65% i siostrę A. K. (1) w 35 %.

W dniu 11 marca 2020 roku został sporządzony przez H. W. w domu spadkodawcy przed notariuszem A. C. (1) testament za nr rep. A. nr (...), w którym H. W. odwołał swój testament sporządzony w formie aktu notarialnego z dnia 29 listopada 2017 roku rep. A nr (...) i do spadku powołał
w całości P. K.. Testament ten został sporządzony w domu spadkodawcy, albowiem miał on problemy z poruszaniem się.

W dacie sporządzenia testamentów, w tym testamentu z 11 marca 2020 roku H. W. był zdolny do jego świadomego i swobodnego podęcia decyzji i wyrażenia swej woli, rozumiał znaczenie dokonywanej czynności, nie był chory psychicznie ani upośledzony umysłowo, był on także zdolny do czynności prawnych. Na to oświadczenie testamentowe H. W. nie miały wypływu osoby trzecie, nikt nie zmusił H. W. groźbą lub przemocą, podstępem do sporządzenia tego testamentu, a także nie działał on pod wpływem błędu, a przed jego sporządzeniem przedłożono notariuszowi zaświadczenie od lekarza spadkodawcy wskazujące na brak przeszkód w złożeniu przez spadkodawcę rozporządzenia testamentowego.

H. W. leczył się onkologicznie (nawrotowy nowotwór pęcherza moczowego 2016 i później), z powodu owrzodzenia kończyny dolnej (2016 rok), padaczki (2016 rok), nadciśnienia tętniczego, przeszedł zabieg wszczepienia implantacji stymulatora serca (2016 rok), nadczynność tarczycy (2016 rok), udaru nieokreślonego (2017 rok).

Dowód: testamenty (k. 4-5, 14-16, 951, 952), akty stanu cywilnego (k. 6 – 7, 1004), zapewnienie spadkowe (k. 35v + nagranie rozprawy z dnia 24 marca 2022 roku), dokumentacja medyczna (k. 45, 65 – 224, 227- 321, 324 – 682, 686 – 751, 857 – 858, 865 – 922, 926 - 934), zeznania świadków J. S. (k. 843v + nagranie rozprawy z dnia 20 września 2022 roku), M. B. (k. 843v - 844 + nagranie rozprawy z dnia 20 września 2022 roku), R. K. (k. 844 – 844v + nagranie rozprawy z dnia 20 września 2022 roku), T. C. (k. 843v + nagranie rozprawy z dnia 20 września 2022 roku), J. Z. (k. 845 + nagranie rozprawy z dnia 20 września 2022 roku), I. K. (k. 845 – 845v + nagranie rozprawy z dnia 20 września 2022 roku), R. S. (k. 846 + nagranie rozprawy z dnia 20 września 2022 roku), A. K. (2) (k. 846 + nagranie rozprawy z dnia 20 września 2022 roku), A. C. (1) (k. 940v + nagranie rozprawy z dnia 22 grudnia 2022 roku), W. M. (k. 941 + nagranie rozprawy z dnia 22 grudnia 2022 roku), zeznania wnioskodawcy P. K. (k. 941 – 941v + nagranie rozprawy z dnia 22 grudnia 2022 roku), zeznania uczestników E. B. (k. 941v + nagranie rozprawy z dnia 22 grudnia 2022 roku), G. C. (k. 942 + nagranie rozprawy z dnia 22 grudnia 2022 roku), częściowe zeznania uczestniczki A. C. (2) (k. 942 + nagranie rozprawy z dnia 22 grudnia 2022 roku), opinia biegłej psycholog I. Ś. (k. 977- 982, 995 – 1000, 1048 – 1049, 1094), opinia biegłego psychiatry M. P. (k. 1030 – 1037, 1074 - 1075).

Sąd zważył co następuje:

Wniosek P. K. jest zasadny.

Sąd przy rozpoznawaniu niniejszej sprawy miał na względzie treść przepisu art. 670 § 1 kpc, zgodnie, z którym Sąd z urzędu bada kto jest spadkobiercą, a w szczególności czy spadkodawca pozostawił testament.

Zgodnie z przepisem art. 926 § 1 kc powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu.

Dziedziczenie testamentowe wyprzedza dziedziczenie ustawowe, albowiem obowiązkiem Sądu jest poszanowanie woli spadkodawcy w zakresie rozporządzenia swym majątkiem na wypadek śmierci, przy czym konieczne są ustalenia czy testament został sporządzony zgodnie z przepisami prawa, co do formy i czy nie zachodziły przy jego sporządzeniu okoliczności o jakich mowa w przepisach art. 941 – 945 kc.

W ramach niniejszego postępowania Sąd ustalił, że H. W. sporządził dwa testamenty w formie aktu notarialnego, a mianowicie testament nr rep. A nr (...) z dnia 29 listopada 2017 roku, w którym H. W. do spadku powołał P. K. w 65% i siostrę A. K. (1) w 35 % oraz testament z dnia 11 marca 2020 roku nr rep. A. nr (...), w którym H. W. odwołał swój testament sporządzony w formie aktu notarialnego z dnia 29 listopada 2017 roku rep. A nr (...). Oba testamenty zostały zatem sporządzone formie prawnie dopuszczanej zgodnie z przepisem art. 950 kc.

Pierwszy z testamentów z dnia 29 listopada 2017 roku został pozbawiony mocy
w skutek jego odwołania stosownie do przepisu art. 946 kc, co wynika wyraźnie z treści drugiego testamentu z dnia 11 marca 2020 roku. Dodać należy, że przyczyny odwołania pierwszego testamentu były bez znaczenia., albowiem spadkodawca mógł za swego życia sporządzić wiele testamentów w zależności od zmieniającej się jego woli i w każdej chwili odwołać wszystkie testamenty zgodnie z przepisem art. 943 kc.

W ocenie Sądu testament z dnia z dnia 11 marca 2020 roku nr rep. A. nr (...) był testamentem ważnym. Nie zostały przedstawione w sprawie żadne wiarygodne dowody, które świadczyłyby, że przy jego sporządzeniu wystąpiły okoliczności o jakich mowa
w przepisie art. 945§ 1 kc.

W szczególności należy wskazać, że notariusz A. C. (1) przez sporządzeniem dokumentu testamentu uzyskał zaświadczenie od lekarza spadkodawcy , z którego wynikało, że nie zachodzą okoliczności wyłączające świadome i swobodne sporządzenie testamentu przez spadkodawcę. Nadto sam notariusz przeprowadził wcześniej ze spadkodawcą rozmowę, z której nie wynikało, że powinien odmówić sporządzenia tego testamentu, co wynika z wiarygodnych zeznań świadka A. C. (1).

Nadto z wiarygodnych zeznań wszystkich świadków, a także wnioskodawcy i uczestniczki E. B., wynikało, że choć H. W. był osobą schorowaną, to jednak schorzenia te nie miały wpływu na jego decyzyjność i sprawność umysłową co za tym idzie na świadome i swobodne wyrażenie swej woli w formie rozporządzenia testamentowego. Wreszcie z samej bardzo obszernej dokumentacji medycznej i wiarygodnych opinii biegłych psycholog I. Ś. oraz psychiatry M. P. wynika, że H. W. był w stanie swobodnie i świadomie złożyć oświadczania w zakresie swego rozporządzenia testamentowego.

W ocenie Sądu zrozumiałym było, że uczestnicy A. K. (1) i G. C. kwestionowali złożone testamenty, albowiem wynikało to jedynie z ich własnych interesów , A. K. (1) chciała dziedziczyć na podstawie testamentu z 2017 roku a z kolei G. C., chciał aby żaden z testamentów nie był ważny, bo tylko w takim wypadku do dziedziczenia dochodziłaby jego matka. Należy jednak zważyć, że interesy uczestników nie mogły mieć rozstrzygającego znaczenia, albowiem przede wszystkim istotna była wola spadkodawcy. Istotne jest to, że wskazani uczestnicy nie złożyli żadnych wiarygodnych dowodów, które podważyłyby wiarygodność wskazanych wyżej dowodów oparciu, o które Sad orzekł uznając, że testament z 2020 roku jest ważny.

Dodać należy nadto, że zeznania A. K. (1) nie były w całości wiarygodne, były bowiem wewnętrznie sprzeczne z jednej strony uczestniczka wskazała, że po udarze w postępowaniu H. W. nic się nie zmieniło, a następnie na pytania pełnomocnika wskazała, że jednak się zmieniło, bo ludzi nie poznawał i obawiał się (...). Nadto zeznania uczestniczki w zakresie zmiany w zachowaniu H. W. nie zostały potwierdzone przez wiarygodne dowody.

Jeżeli chodzi zeznania G. C. to były one wiarygodne, przy czym wskazać należy, że po 2017 roku uczestnik ze spadkodawcą nie miał kontaktu, a zatem przez kolejne trzy lata do sporządzenia testamentu, a zatem uczestnik nie wiedział jak zmienił się stan zdrowia spadkodawcy oraz jego wola w zakresie sporządzenia testamentów.

W ocenie Sądu z przeprowadzonego postępowania dowodowego nie wynikało, że testament z dnia 11 marca 2020 roku został sporządzony pod wpływem błędu czy też groźby.

Z uwagi na powyższe orzeczono jak w pkt I postanowienia.

W pkt II orzeczono na podstawie art. 520 § 2 kpc w zw. z art. 98 §1, 1 ¹ kpc.

Z uwagi na stanowisko uczestników G. C. i A. K. (1) należało uznać, że ich interesy oraz wnioskodawcy są sprzeczne, a wobec orzeczenia w pkt I należało uznać, że przegrali oni postępowanie i dlatego winni zwrócić solidarnie wnioskodawcy poniesione przez niego koszty postępowania w kwocie 1237 zł:

- 500 zł zaliczka na poczet opinii

- opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł

- wynagrodzenie fachowego pełnomocnika w kwocie 720 zł ustalone na podstawie §6 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie.

W pkt III orzeczono na podstawie art. 112 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Uczestnicy A. K. (1) i G. C. przegrali niniejsze postępowanie zatem winni ponieść nieuiszczone koszty sądowe, które wyniosły 2746,27 zł. Od kwoty tej odjęto 500 zł, tytułem zaliczki wnioskodawcy , co dało 2246,27 zł. Zatem każde z uczestników powinno ponieść po 1123,13 zł. Z uwagi na kwestionowanie opinii biegłych przez uczestniczkę powstały dodatkowe koszty w kwocie 517,50 zł, które obciążyły uczestniczkę dając ostatecznie kwotę 1640,64 zł

W pkt IV orzeczono na podstawie art. 520 § 1 kpc co do uczestników, którzy testamentów nie kwestionowali.

W pkt V orzeczono na podstawie §6 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (do wynagrodzenia doliczono VAT).