Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 marca 2024 r.

Sąd Rejonowy w Jędrzejowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Katarzyna Wysoczyńska
Protokolant:	Dagmara Smerdzyńska

po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2024 r. w Jędrzejowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Wierzytelności w G.

przeciwko K. T.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej K. T. na rzecz strony powodowej (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Wierzytelności w G. kwotę 1890,65 zł (jeden tysiąc osiemset dziewięćdziesiąt złotych 65/100) z odsetkami maksymalnymi opóźnienie od dnia 26 października 2020 roku do dnia zapłaty

II.  oddala powództwo w pozostałej części

III.  zasądza od pozwanej K. T. na rzecz strony powodowej (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Wierzytelności w G. kwotę 592 zł (pięćset dziewięćdziesiąt dwa złote ) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu

Sygn. akt I C 293/23

UZASADNIENIE

WYROKU z dnia 7 marca 2024 roku

W dniu 18 września 2023 roku do tut. Sądu wpłynął pozew (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego w G. (aktualnie (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Wierzytelności w G.) przeciwko K. T.
o zapłatę kwoty 3556,95 zł z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie i zwrot kosztów procesu. W uzasadnieniu swego żądania strona powodowa wskazała, że zobowiązanie pozwanej wynika z umowy pożyczki jaką zawarła w dniu 25 kwietnia 2018 roku nr (...), a którą pozwana spłaciła jedynie do kwoty 711,46 zł. Nadto strona powodowa wskazała, że wierzytelność przeciwko pozwanej nabyła na podstawie umowy cesji wierzytelności, a na kwotę objętą żądaniem składają się kwota 3556,95 zł z tytułu nieprzedawnionych rat pożyczki oraz należne odsetki od dnia 26 października 2020 roku.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 20 września 2023 roku tut. Sąd uwzględnił powództwo (k. 54).

W dniu 11 października 2023 roku do tut. Sądu wpłynął sprzeciw pozwanej od nakazu zapłaty w którym pozwana zaskarżyła w całości nakaz zapłaty i wniosła
o oddalenie powództwa, podnosząc brak legitymacji procesowej powoda, brak wykazania roszczenia co do zasady i wysokości oraz stosowanie w umowie pożyczki niedozwolonych klauzul umownych (k. 72 - 78).

Sąd ustalił co następuje:

W dniu 25 kwietnia 2018 roku pozwana złożyła do (...) Sp. z o.o. wniosek o udzielenie pożyczki.

W dniu 25 kwietnia 2018 roku pozwana zawarła z (...) Sp. z o.o. w W., w imieniu której działała (...) Sp. z o.o. w W., umowę pożyczki nr (...). W umowie wskazano, że kwota pożyczki wyniesie 5000 zł, opłata przygotowawcza 1250 zł, opłata administracyjna 3750 zł, a całkowita kwota do spłaty 10.671,55 zł, (...) określono na 96,84 %, zaś oprocentowanie na 10%. W harmonogramie spłaty pożyczki do umowy, wskazano jedynie terminy spłaty kolejnych rat od 25 maja 2018 roku do 25 października 2020 roku, wysokość każdej z rat w kwocie 355,73 zł (ostatnia 355,28 zł ) i saldo po spłacie poszczególnych rat.

Pozwana spłaciła kwotę 711,46 zł z umowy pożyczki.

W dniu 25 listopada 2021 roku strona powodowa i (...) Sp. z o.o. zawarły umowę przelewu wierzytelności, na mocy której strona powodowa nabyła wierzytelność przeciwko pozwanej z umowy z dnia 25 kwietnia 2018 roku.

Dowód: umowa pożyczki (k. 23 – 29, 103 -109), wniosek (k. 21-22, 118-119), harmonogram (k. 30,110), formularz informacyjny (k. 31- 37, 111-117), wydruk spłat (k. 38), umowa przelewu wierzytelności (k. 39 – 46), załącznik do umowy przelewu (k. 50).

Sąd zważył co następuje:

W ocenie Sądu powództwo jest zasadne częściowo.

Z uwagi na podniesiony przez pozwaną zarzut braku legitymacji czynnej strony powodowej, w pierwszej kolejności Sąd zajął się ustaleniem czy strona powodowa była uprawniona do wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie.

Zgodnie z art. 509 §1 kc wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na rzecz osoby trzeciej, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albowiem właściwości zobowiązania.

Na podstawie wskazanego przepisu przelew wierzytelności jest umową, na podstawie której dotychczasowy wierzyciel przenosi wierzytelność ze swojego majątku do majątku osoby trzeciej, a przedmiotem przelewu jest wierzytelność istniejąca, którą cedent może swobodnie rozporządzać i która jest w dostateczny sposób oznaczona (zindywidualizowana). W tym zakresie konieczne jest wyraźne określenie stosunku zobowiązaniowego, którego elementem jest zbywana wierzytelność. Wymaga się zatem oznaczenia stron tego stosunku zobowiązaniowego, świadczenia oraz przedmiotu świadczenia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 15 października 2015 roku sygn. akt I ACa 492/15 LEX nr 184218; wyrok SN z dnia 11 maja 1999 r. III CKN 423/98 Biuletyn Sądu Najwyższego 2000/1 str. 1; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 7 marca 2018 roku V ACa 277/17 lex 2473752).

Przedmiotem przelewu może być także dostatecznie oznaczona wierzytelność przyszła, która cedentowi będzie przysługiwała i która jest możliwa do zidentyfikowania, a która na nabywcę przejdzie w momencie jej postania. Dlatego ważne jest na tyle precyzyjne określenie takiej wierzytelności przyszłej, aby w momencie jej powstania można ją w sposób nie budzący wątpliwości powiązać z konkretną umową przelewu wierzytelności i pierwotnym wierzycielem oraz nabywcą tej wierzytelności (wyrok SN z dnia 26 września 2002 roku (...) lex 345523; uchwała SN z dnia 19 września 1997 roku III CZP 45/97).

W ocenie Sądu obowiązkiem strony powodowej było wykazanie, że strona powodowa nabyła konkretną wierzytelność przeciwko pozwanej z umowy pożyczki z dnia 25 kwietnia 2018 roku nr (...).

W ocenie Sądu strona powodowa przedkładając umowę przelewu wierzytelności z dnia 25 listopada 2021 roku wraz z załącznikiem w postaci wykazu nabytej wierzytelności udowodniła, że wstąpiła w prawa pierwotnego wierzyciela, który zawarł
z pozwaną umowę pożyczki z dnia 25 kwietnia 2018 roku nr (...).

Zatem zdaniem Sądu zarzut strony pozwanej w zakresie braku legitymacji strony powodowej był nietrafny.

W ocenie Sądu strona powodowa wykazała w sposób nie budzący wątpliwości fakt zaciągnięcia zobowiązania przez pozwaną.

Umowa pożyczki jaka wiązała pozwaną z pierwotnym pożyczkodawcą była umową zawartą w oparciu o przepisy kc oraz ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (Dz. U nr 126 z późn. zm.).

Umowa ta została zawarta w formie pisemnej zgodnie z przepisem art. 29 ust. 1 wskazanej ustawy, a nadto została podpisana przez pozwaną, jak i harmonogram spłaty pożyczki, a sama umowa została poprzedzona wnioskiem pozwanej o zawarcie umowy. Umowa ta przez pierwotnego pożyczkodawcę została także wykonana, albowiem po zawarciu umowy pozwana otrzymała kwotę 5000 zł, a następnie spłaciła kwotę 711,46 zł.

W ocenie Sądu, gdyby faktycznie pozwana uważała, że nie zawarła umowy pożyczki i nie otrzymała kwoty pożyczki, to nie spłacałaby żadnej raty pożyczki.

W ocenie Sądu zasadny był natomiast zarzut stosowania w umowie pożyczki niedozwolonych klauzul umownych w zakresie pozaodsetkowych kosztów, tj opłaty przygotowawczej i administracyjnej, które łącznie wyniosły 5000 zł, a zatem stanowiły 100 % kwoty udostępnionej pozwanej.

Zgodnie z przepisem art. 385 ¹ § kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne), przy czym nie dotyczy to postanowień określających świadczenia główne stron, w tym ceny i wynagrodzenia, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Wskazany przepis ma zastosowane do umów obligacyjnych zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami a konsumentami z użyciem wzorca umowy lub też do umów zawieranych bez użycia takiego wzorca (wyrok SN z dnia 7 grudnia 2006 roku III CSK 266/06 lex 238949).

Niewątpliwym jest, że wskazany przepis może mieć zastosowanie w niniejszej sprawie, albowiem umowa pożyczki została zawarta pomiędzy przedsiębiorcą, czyli E. M.
Sp. z o.o. a konsumentem, czyli pozwaną.

Klauzula generalna wskazana w cytowanym przepisie zawiera dwa kryteria oceny umowy,
a mianowicie dobre obyczaje oraz interesy konsumenta. Uznanie konkretnej klauzuli umownej za niedozwolone postanowienie umowy wymaga stwierdzenia łącznego wystąpienia obu przesłanek, a więc sprzeczności z dobrymi obyczajami oraz rażącego naruszenia interesów konsumenta (wyrok SN z dnia 29 sierpnia 2013 roku I CSK 660/12 lex 1408133).

Dobre obyczaje to w zasadzie pojęcie równoważne dla zasad współżycia społecznego, czyli pozaprawnych reguł postępowania niesprzecznych z etyką, moralnością i aprobowanych społecznie. W szczególności sprzeczne są wszelkie postanowienia umowy, które naruszają uczciwość, zaufanie do kontrahenta, zmierzają do wykorzystania przymusowego położenia drugiej strony umowy, a tym samym naruszają równorzędność stron stosunku prawnego (Adam Olejniczak - komentarz do art. 385 ¹ kc lex; wyrok SN z dnia 3 lutego 2006 roku I CK 297/05 Wokanda 2006 nr 7-8).

Interesy konsumenta to pojęcie szerokie i należy przez nie rozumieć nie tylko interesy ekonomiczne. Z rażącym naruszeniem interesów konsumenta mamy do czynienia
w przypadku, gdy postanowienia umowy znacząco odbiegają od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron, gdy dochodzi do jaskrawej, nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków stron umowy (wyrok SN z dnia 13 lipca 2005 roku I CK 832/04).

Do naruszenia tej równowagi stron odnosi się także art. 3 ust. 2 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. UE l 2011.304.64), zawierający definicję nieuczciwych warunków umowy zawieranej z konsumentem.

Należy wskazać, że nie każde postanowienie umowy podlega ocenie pod kątem uznania go za niedozwoloną klauzulę. Z badania tego wyłączone są postanowienia umowy uzgodnione indywidualnie z konsumentem oraz postanowienia określające jednoznacznie główne świadczenia stron.

Zgodnie z art. 720 § 1 kc przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy.

Z definicji umowy pożyczki nie wynika zatem, aby wysokość opłat administracyjnych czy przygotowawczych należały do głównych świadczeń stron umowy, albowiem do świadczeń tych należą jedynie udostępnienie kwoty pożyczki przez pożyczkodawcę oraz zwrot kwoty pożyczki przez pożyczkobiorcę (wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 30 września 2002 roku XVII Amc 47/01 Dz. Urz. UOKiK 2003/1/244; wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2004 roku I CK 472/03 Pr. Bank. (...)).

Tym samym postanowienia w zakresie ustalenia wysokości opłaty przygotowawczej i opłaty administracyjnej podlegają ocenie przy uwzględnieniu art. 385 ¹ kc i mogą być uznane za niedozwolone klauzule umowne.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 3 kc nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu, w szczególności odnosi się do to wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Przy ocenie postanowień umowy pod kątem ich indywidualnego uzgodnienia należy także kierować się art. 3 ust. 2 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku
w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. UE l 2011.304.64), zgodnie z którym warunki umowy zostaną zawsze uznane za niewynegocjowane indywidualnie, jeżeli zostały sporządzone wcześniej i konsument nie miał wypływu na ich treść, zwłaszcza jeżeli zostały przedstawione konsumentowi w formie sformułowanej uprzednio umowy standardowej (wyrok SN z dnia 3 lutego 2006 roku I CK 297/05 Wokanda 2006 nr 7-8).

W ocenie Sądu umowa pożyczki nr (...) w części dotyczącej ustalenia wysokości opłaty przygotowawczej i opłaty administracyjnej stanowiących łącznie 100 % wysokości kwoty pożyczki udostępnionej pozwanej nie zostały uzgodnione z pozwaną indywidualnie. Należy także dodać, że strona powodowa przy uwzględnieniu art. 385 ¹ § 4 kc nie udowodniła, że te zapisy umowy zostały uzgodnione indywidualnie z pozwaną.

W ocenie Sądu postanowienia umowy w zakresie ustalenia wysokości opłaty przygotowawczej i opłaty administracyjnej były niedozwolonymi postanowieniami umowy i zmierzały do obejścia przepisów dotyczących wysokości odsetek, rażąco naruszały prawa pozwanej jako konsumenta.

Niewątpliwym jest, że instytucjom udzielającym pożyczek należy się wynagrodzenie za udzielenie pożyczki w postaci np. opłaty przygotowawczej czy administracyjnej. Zdaniem Sądu koszty te jednak nie mogą być wygórowane i muszą mieć swoje uzasadnienie zarówno w odniesieniu do wysokości samej kwoty pożyczki, jaki i okresu spłaty pożyczki oraz faktycznych czynności pożyczkodawcy podjętych przy udzieleniu pożyczki, a wyliczenie ich wysokości musi być jasne i zrozumiałe.

Ustalenie wysokości opłat wskazanych wyżej na poziomie 100 % kwoty jaką pozwana faktycznie uzyskała w ramach umowy jako kwoty pożyczki było nieuzasadnione i rażąco wygórowane, a nadto zmierzało do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych i nie znajdowało uzasadnienia w czynnościach dokonanych przez pożyczkodawcę.

Pożyczkodawca w umowie nie przedstawił wyliczenia kwot opłat w łącznej wysokości 5000 zł. Niewątpliwym jest dla Sądu, że postanowienia umowy w zakresie ustalenia wysokości opłaty przygotowawczej i administracyjnej były rażąco krzywdzące dla pozwanej, albowiem faktycznie do swej dyspozycji otrzymała kwotę 5000 zł, a zgodnie z umową była zobowiązana do zapłaty kwoty ponad dwukrotnie wyższej (10.671,55 zł). Nadto pozwana na ustalenie wysokości tej dodatkowej kwoty w wysokości 5000 zł nie miała żadnego wpływu, kwota ta jej została przez pożyczkodawcę narzucona. W ocenie Sądu sam fakt zawarcia postanowienia o wysokości dodatkowych opłat w umowie i formularzu informacyjnym nie oznaczał jeszcze, że pozwana zgodziła się na tą kwotę i że była ona z nią ustaloną indywidulanie.

Z tych też względów Sąd uznał postanowienia umowy pożyczki w zakresie ustalenia wysokości opłaty przygotowawczej i opłaty administracyjnej w łącznej kwocie 5000 zł za niedozwolone postanowienia umowy i przez to za niewiążące pozwanej. Tym samym uznano, że pozwana nie była zobowiązana do uiszczenia tej kwoty.

Oceniając wysokość wskazanych dodatkowo opłat zastrzeżonych w umowie pożyczki Sąd nie mógł pominąć rozwiązań przyjętych w ustawie z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim, która uregulowała wysokość maksymalnych tzw. pozaodsetkowych kosztów, a także wskazała w przepisie art. 36a wzór na ich obliczenie. W ocenie Sądu uregulowanie zawarte we wskazanej ustawie o kredycie konsumenckim znajdzie zastosowanie dopiero wtedy, gdy zostanie ustalone w sposób nie budzący wątpliwości, że postanowienia umowy pożyczki w zakresie tzw. pozaodsetkowych kosztów, w tym właśnie opłat administracyjnych i przygotowawczych, zostały ustalone z konsumentem indywidualnie. W przypadku, gdy wysokość tych opłat nie została ustalona indywidualnie, to takie postanowienie umowy jest nieważne i bez znaczenia jest to, że wysokość tych dodatkowych należności mieści się w wyliczeniu zawartym w umowie o kredycie konsumenckim.

W ocenie Sądu zgodnie z umową pozwana zobowiązana była do zapłaty jedynie kwoty 5000 zł, czyli kwoty udzielonej pożyczki oraz odsetek umownych w kwocie 671,55 zł. Biorąc pod uwagę datę wymagalności poszczególnych rat i wysokość żądania, strona powodowa dochodziła jedynie należności za 10 ostatnich rat, a zatem Sąd ograniczył wliczenia do tego okresu.

Z uwagi na to, że poszczególne raty kredytowe nie zawierały zestawienia co do tego jaka część raty stanowiła należność główną, jaka odsetki, a jaka pozaodsetkowe koszty, Sąd ustalił samodzielnie wysokość raty z uwzględnieniem jedynie kwoty 5671,55 zł (5000 zł + 671,55 zł) i okresu 30 rat miesięcznych, otrzymując kwotę raty miesięcznej w kwocie 189,06 zł ( (...),55 :30). Zatem suma 10 rat dała ostatecznie kwotę 1890,65 zł, którą zasądzono w pkt I wyroku. Od należności pozostałej do spłaty Sąd nie odjął kwoty 711,46 zł uiszczonej przez pozwaną, albowiem została ona zaliczona na poczet dwóch pierwszych rat, które nie były już przedmiotem badania, pochodziły bowiem z 2018 roku.

Odsetki dalsze zasądzono od 26 października 2020 roku zgodnie z żądaniem pozwu, albowiem pozwana pozostawała w tej dacie w zwłoce ze spłatą pożyczki, której ostateczny termin upływał w dniu 25 października 2020 roku.

W pkt II powództwo oddalono w pozostałej części z uwagi na niezasadność żądania pozwu.

O kosztach procesu orzeczono w pkt III na podstawie art. 98 §1, 1 ¹ kpc i art. 108 kpc.

Strona powodowa wygrała w 53 %, zatem w takiej wysokości należy się jej zwrot kosztów procesu.

Strona powodowa poniosła łączne koszty w kwocie 1117 zł , na którą złożyły się:

- kwota 200 zł tytułem opłaty od pozwu

- kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej

- kwota 900 zł tytułem wynagrodzenia fachowego pełnomocnika zgodnie z§2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Ze wskazanej kwoty należy się zatem stronie powodowej kwota 592 zł, którą zasadzono w pkt III wyroku.