Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 24 kwietnia 2024 r. powód (...) SA w W. domagał się zasądzenia od pozwanego J. G. kwoty 72.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 4 sierpnia 2022r. do dnia zapłaty.

Wyrokiem z dnia 16 maja 2025 r. Sąd Rejonowy w Kielcach zasądził od J. G. na rzecz powoda kwotę 72.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 4 sierpnia 2022r. do dnia zapłaty oraz 9017 zł kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że (...) SA w W. ( (...)) oraz J. G. (jako beneficjent) w dniu 24 stycznia 2021 roku zawarli w ramach programu rządowego „Tarcza Finansowa 2.0 Polskiego Funduszu Rozwoju Dla Mikro, Małych i Średnich Firm” za pośrednictwem bankowości elektronicznej umowę subwencji finansowej nr (...). Przedsiębiorca wnioskował o udzielenie subwencji finansowej w kwocie 72 000 zł i oświadczył, że na dzień 31 grudnia 2019 roku był mikroprzedsiębiorcą tj. przedsiębiorcą zatrudniającym od 1 do 9 pracowników oraz jego roczny obrót lub suma bilansowa nie przekraczała równowartości 2 mln euro. Przedsiębiorca również wskazał, że liczba zatrudnionych pracowników na dzień 30 września 2020 r. wynosi 4. Sąd ustalił dalej, że zgodnie z zapisami Regulaminu Ubiegania się o Udział w Programie Rządowym, otrzymana przez MŚP Subwencja (...) podlega całkowitemu umorzeniu pod warunkiem łącznego spełnienia warunków, m.in. utrzymania przez MŚP działalności gospodarczej na dzień 31 grudnia 2021 r. i rozliczenia przez MŚP nadwyżki otrzymanej subwencji finansowej w terminie po 31 października 2021 r., jednakże nie później niż do 31 stycznia 2022 r. W terminie od dnia 30 października 2021 r. do dnia 31 stycznia 2022 r. MŚP zobowiązany był rozliczyć otrzymaną subwencję finansową poprzez złożenie oświadczenia w przedmiocie rozliczenia subwencji finansowej. (§6 pkt 5 Regulaminu) Zgodnie z § 6 pkt 8 Regulaminu w przypadku niezłożenia przez MŚP oświadczenia w przedmiocie rozliczenia Subwencji Finansowej w terminie do dnia 31 stycznia 2022 r. (...) uprawniony jest do wypowiedzenia umowy subwencji finansowej ze skutkiem natychmiastowym, bez zachowania okresu wypowiedzenia. W przypadku wypowiedzenia umowy subwencji finansowej, o którym mowa w zdaniu poprzednim, MŚP będzie zobowiązany do niezwłocznego zwrotu całej kwoty subwencji finansowej.

Dnia 13 lipca 2022 roku, (...) S.A. wydał decyzję w sprawie zwolnienia z obowiązku zwrotu subwencji finansowej i wypowiedział umowę Subwencji Finansowej oraz poinformował pozwanego o konieczności zwrotu całej przyznanej kwoty subwencji w terminie 14 dni roboczych. Powodem przedmiotowej decyzji jest niezłożenie przez beneficjenta, w treści oświadczenia o rozliczeniu jednego lub więcej wymaganych oświadczeń tj. oświadczenia o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń, oświadczenia o nienaruszeniu przez beneficjenta w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej, ograniczeń nakazów i zakazów ustanowionych w związku z wystąpieniem stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii (§16 ust. 1 lit. h Regulaminu), oświadczenia w przedmiocie sposobu wydatkowania Subwencji Finansowej (§16 ust. 1 lit. f Regulaminu), oświadczenia w przedmiocie wyrażenia zgody na weryfikację danych dot. rozliczenia Subwencji Finansowej w oparciu o rejestry publiczne, do których dostęp ma (...). Niezłożenie Oświadczenia o Rozliczeniu (§6 (1) ust. 2 w zw. z §16 ust. 1 lit. i) Regulaminu). Wartość Subwencji Finansowej do spłaty wynosi 72.000 zł.

Pozwany J. G. nie złożył rozliczenia subwencji finansowej w terminie do tego wyznaczonym. W kwestiach finansowo – formalnych w zakresie udzielonej subwencji pozwanemu pomagała żona, która zmarła we wrześniu 2021 r. Pozwany nie umiał sobie z tą sytuacją poradzić.

Powyższy stan faktyczny pozostawał w dużej mierze bezsporny, a w pozostałym zakresie został ustalony przez Sąd na podstawie wskazanych dowodów z dokumentów oraz z przesłuchania pozwanego J. G..

W tym stanie faktycznym Sąd zważył, że samo zawarcie przez strony umowy subwencji finansowej i jej wypłaty pozostaje bezsporne, jak też okoliczność, że pozwany nie złożył rozliczenia subwencji finansowej w terminie do tego wyznaczonym. Pozwany podnosił, iż spełnił wszelkie inne wymagania i warunki, zaś okoliczność niezłożenia stosownego rozliczenia w terminie do tego wyznaczonym spowodowana była śmiercią jego żony, która zajmowała się sprawami finansowo–formalnymi. Tak zaprezentowane stanowisko pozwanego nie mogło mieć wpływu na rozstrzygnięcie w zakresie żądania powoda. Zgodnie bowiem z obowiązującym Regulaminem pozwany zobowiązany był w okresie od dnia 30 października 2021 r. do dnia 31 stycznia 2022 r. MŚP rozliczyć otrzymaną subwencję finansową poprzez złożenie oświadczenia w przedmiocie rozliczenia subwencji finansowej (§6 pkt 5 Regulaminu). Przy tym rozliczenie Subwencji Finansowej miało zostać dokonane przez za pośrednictwem platformy elektronicznej. (§6 pkt 6 Regulaminu). Nadto bezspornie w myśl § 6 pkt 8 Regulaminu w przypadku niezłożenia oświadczenia w przedmiocie rozliczenia Subwencji Finansowej w terminie do dnia 31 stycznia 2022 r. (...) uprawniony był do wypowiedzenia umowy subwencji finansowej ze skutkiem natychmiastowym, a beneficjent zobowiązany pozostawał do niezwłocznego zwrotu całej kwoty subwencji finansowej. Na podstawie §16 pkt 1 lit. i) Regulaminu (...) ma prawo do wypowiedzenia umowy subwencji finansowej w każdym czasie w okresie jej obowiązywania w trybie natychmiastowym, bez zachowania jakiegokolwiek okresu wypowiedzenia w przypadku naruszenia przez beneficjenta któregokolwiek z jego obowiązków określonych w umowie subwencji finansowej w tym dla uniknięcia jakichkolwiek wątpliwości, także w regulaminie.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należało z całą stanowczością, iż pozwany nie wykonał jednego z warunków stanowiących podstawę zwolnienia ze zwrotu udzielonej subwencji, co stanowiło o niemożności zwolnienia pozwanego z obowiązku zwrotu otrzymanej subwencji finansowej. Powód w sposób wyznaczony warunkami i postanowieniami umowy oraz regulaminu stanowiącego jej integralną część wypowiedział dnia 13 lipca 2022 roku umowę Subwencji Finansowej oraz poinformował pozwanego o konieczności zwrotu całej przyznanej kwoty subwencji w terminie 14 dni roboczych.

Mając na uwadze powyższe, Sąd zasądził od pozwanego J. G. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 72.000,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 4 sierpnia 2022 r.

O kosztach procesu sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1, 11 , 2 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c..

Od powyższego wyroku pozwany wniósł apelację w całości. Zarzucił sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie oceny dowodów w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego oraz nasuwający zastrzeżenia z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania, poprzez błędne uznanie przez Sąd l instancji, iż:

1) ,,uzasadnienie stanowiska pozwanego jakoby bez swojej winy nie dopełnił zobowiązań nie mogło zasługiwać na uwzględnienie i pozostawało w opozycji z ustalonym w sprawie stanem faktycznym”, w sytuacji, gdy pozwany wywiązał się z obowiązków wynikających z Umowy Subwencji Finansowej z dnia 24 stycznia 2021 r., czym spełnił przesłanki do zwolnienia z obowiązku zwrotu w całości Subwencji Finansowej, zaś niedopełnienie formalnej części, winna zostać uznana za usprawiedliwioną;

2) „okoliczność śmierci jego żony, która to zajmowała się tego rodzaju sprawami pozwanego, [...] nie mogło świadczyć o braku winy pozwanego w niedopełnieniu ciążących na nim zobowiązań”, w sytuacji, gdy śmierć żony pozwanego uznać należy za uzasadnioną okoliczność braku możliwości wywiązania się z formalne części przedmiotowej umowy;

3) brak zachowania przez pozwanego należytej staranności ze względu na śmierć żony nie może w niniejszej sprawie stanowić o podstawie do oddalenia powództwa, w sytuacji, gdy pozwany nie otrzymał od powoda decyzji z dnia 13 lipca 2022 roku, przez co nie miał możliwości odwołania się od niej, zaś śmierć tak bliskiej osoby dla przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą stanowi uzasadnioną przyczynę niezachowania należytej staranności, gdyż stanowi przeszkodę nagłą i powstałą bez wpływu pozwanego.

Mając na uwadze powyższe, pozwany na podstawie art. 368 § 1 pkt 5 k.p.c., wniósł o zmianę skarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania przed Sądem I i II instancji, według norm przepisanych.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Na wstępie należy wskazać, że Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego. Mimo to, apelacja pozwanego okazała się zasadna, co doprowadziło do zmiany zaskarżonego wyroku, aczkolwiek z innych przyczyn, niż w niej wskazane.

Przechodząc do zarzutów apelacji, nie okazały się uzasadnione zarzuty naruszenia prawa procesowego w postaci art. 233 § 1 k.p.c., mówiącego o zasadach oceny dowodów. Zarzucane przez pozwanego ewentualne uchybienia w zakresie oceny dowodów bowiem w istocie nie powinny mieć wpływu na rozstrzygnięcie w sytuacji prawidłowego zastosowania prawa materialnego.

Należy wskazać, że w postępowaniu cywilnym obowiązuje model apelacji pełnej, który polega na tym, że sąd drugiej instancji rozpatruje sprawę ponownie, czyli w sposób w zasadzie nieograniczony jeszcze raz bada sprawę rozstrzygniętą przez sąd pierwszej instancji. Tym samym postępowanie apelacyjne ma charakter rozpoznawczy (merytoryczny), a z punktu widzenia metodologicznego stanowi dalszy ciąg postępowania przeprowadzonego w pierwszej instancji. Sąd II instancji rozpoznaje sprawę merytorycznie w granicach zaskarżenia, dokonuje własnych ustaleń faktycznych, prowadząc lub ponawiając dowody albo poprzestając na materiale zebranym w pierwszej instancji (art. 381 i 382 k.p.c.) i ustala podstawę prawną orzeczenia niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2009 r., I UK 37/09).

W niniejszej sprawie uwadze stron, a także Sądu Rejonowego uszło, że pozwany nie miał statusu MŚP (małego/średniego przedsiębiorcy), a mikrofirmy – co wynika wprost z umowy subwencji, a także informacji podanych przez pozwanego w świetle Regulaminu Ubiegania się o udział w Programie Rządowym „Tarcza Finansowa 2.0 (...) Funduszu (...) dla M., Małych i Średnich Firm (dalej jako regulamin). Tym samym bez znaczenia dla sprawy są bezrefleksyjnie przytoczone przez Sąd postanowienia §6 regulaminu dotyczące zasad rozliczania programu przez MŚP i możliwości wypowiedzenia umowy w razie niezłożenia przez MŚP oświadczenia. Jak z kolei wynika z §5 pkt 5 regulaminu, w przypadku mikrofirmy, weryfikacja spełnienia przez mikrofirmę warunku umorzenia Subwencji Finansowej miała zostać określona przez powoda w terminie nie późniejszym niż do dnia 30 kwietnia 2022 r., a miała zostać dokonana w oparciu o informacje przekazane do powoda przez organy publiczne, w tym Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Z powyższego wynika, że pozwany w ogóle nie miał obowiązku umownego rozliczania subwencji finansowej za pośrednictwem platformy elektronicznej, natomiast obowiązek rozliczenia spoczywał na powodzie. Tym samym Sąd Rejonowy bezkrytycznie dał wiarę niespójnym z materiałem dowodowym twierdzeniom pozwu, co doprowadziło do uwzględnienia powództwa. Należy zauważyć, że w pozwie powód w ogóle nie podał skonkretyzowanej podstawy umownej ani faktycznej wypowiedzenia umowy subwencji.

Należy dodatkowo wskazać, że w decyzji z dnia 13 lipca 2022 r. o wypowiedzeniu umowy powód powołał jako podstawę jej wydania §6 ¹ ust. 6 lit. b regulaminu – w sytuacji, gdy dołączony do pozwu regulamin (słabo zresztą czytelny) w ogóle nie zawiera takiej jednostki redakcyjnej jak §6 ¹. Nie sposób zatem uznać stanowiska powoda o obowiązku złożenia przez pozwanego mikroprzedsiębiorcę oświadczenia o rozliczeniu za udowodnione, wbrew obowiązkowi z art. 6 kc – abstrahując od tego, że nie wiadomo, czy regulamin o ewentualnej innej nieudowodnionej treści w ogóle wiązał pozwanego.

Ubocznie wobec tego należy jedynie zauważyć, że celem Programu Rządowego „Tarcza Finansowa 2.0 (...) Funduszu (...) dla M., Małych i Średnich Firm: i zawieranych umów subwencji niewątpliwie była pomoc przedsiębiorcom, mająca skutkować utrzymaniem przez nich działalności gospodarczej i zatrudnienia. Jak wynika z niekwestionowanych okoliczności w niniejszej sprawie, pozwany cel ten spełnił. Samoistnym celem programu nie było zaś składanie przez przedsiębiorców oświadczeń weryfikacyjnych. Ewentualne uchybienia formalne w obowiązku sprawozdawczym winny być oceniane mając na uwadze, czy spełniony został cel programu, a także jakie okoliczności wpłynęły na ich niezrealizowanie. Niemniej, ocena taka w niniejszej sprawie byłaby zbędna i przedwczesna wobec niewykazania, że pozwany w ogóle naruszył umowę.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 386 §1 kpc Sąd zmienił zaskarżony wyrok, oddalając powództwo w całości.

O kosztach procesu za I instancję orzeczono na zasadzie art. 98 §1 kpc, zasądzając od powoda na rzecz pozwanego 5417 zł, obejmujące wynagrodzenie pełnomocnika procesowego 90 zł (§ 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych) i 17 zł opłaty skarbowej.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono również na podstawie art. 98 §1 kpc, zasądzając od powoda na rzecz pozwanego 6300 zł, na co składa się 2700 zł wynagrodzenia pełnomocnika procesowego (§ 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z §2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych) i 3500 zł opłaty od apelacji.

SSO Michał Derela