Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 6 marca 2019 roku

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Mariusz Broda (spr.)

Sędziowie: SSO Teresa Strojnowska

SSO Barbara Dziewięcka

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Katarzyna Nawrot

po rozpoznaniu w dniu 6 marca 2019 roku w Kielcach

n rozprawie sprawy

z wniosku L. B.

z udziałem B. B.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Kielcach

z dnia 29 czerwca 2018 roku sygn. akt I Ns 914/17

postanawia:

I. zmienić zaskarżone postanowienie:

a) w punkcie 1 (pierwszym) podpunkt a), w ten tylko sposób, że po słowach „własność lokalu mieszkalnego położonego w K. ul. (...)” , dodać - „wraz

z pomieszczeniem do niego przynależnym w postaci piwnicy (...)” oraz zastąpić zapis

„o powierzchni 43,1 m ²”, zapisem – „o łącznej powierzchni 43,1 m ²”;

b) w punkcie 1 (pierwszym) podpunkt c, poprzez zastąpienie kwoty 95 043,81(dziewięćdziesiąt pięć tysięcy czterdzieści trzy 81/100) złotych, kwotą 40 240,52 (czterdzieści tysięcy dwieście czterdzieści 52/100) złotych;

c) w punkcie 1 (pierwszym) poprzez dodanie po podpunkcie c), podpunktu d) - o treści: „środki zgromadzone na rachunku bankowym nr (...) w Banku (...) S.A. w kwocie (...),18 (cztery tysiące pięćset 18/100) złotych;

d) w punkcie 1 (pierwszym) poprzez dodanie po podpunkcie d), podpunktu e) - o treści: „środki zgromadzone na lokacie terminowej nr (...) prowadzonej do rachunku bankowego nr (...) w (...) Bank (...) S.A. w kwocie (...),83 (osiem tysięcy sto trzydzieści dwa 83/100) złotych;

e) w punkcie 2 (drugim) podpunkt a), poprzez wyeliminowanie - „środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym opisane w punkcie 1 (pierwszym) podpunkt b)” oraz dodanie – „środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym i lokacie terminowej” opisane w punkcie 1 (pierwszym) podpunkty d) i e);

f) w punkcie 2 (drugim) podpunkt b) poprzez dodanie – „środki pieniężne opisane w punkcie 1 (pierwszym) podpunkt b);

g) w punkcie 3 (trzecim) poprzez zastąpienie kwoty 14 115,12 (czternaście tysięcy sto piętnaście 12/100) złotych, kwotą 17 160,21 (siedemnaście tysięcy 21/100) zł;

II. umorzyć postępowanie, co do żądania ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym;

III. oddalić apelację w pozostałej części;

IV. orzec, że wnioskodawczyni i uczestnik ponoszą we własnym zakresie koszty udziału

w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt IICa 1675/18

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 29.06.2018r. Sąd Rejonowy w Kielcach:

1.  ustalił, że w skład majątku wspólnego małżonków L. B. oraz B. B. wchodzą:

a)  własność lokalu mieszkalnego położonego w K. ul. (...) o powierzchni 43,1 m ² dla którego w Sądzie Rejonowym w Kielcach prowadzona jest księga wieczysta (...) wraz z udziałem wynoszącym (...) w nieruchomości wspólnej, dla której prowadzona jest księga wieczysta (...), a którą stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali przy ustaleniu, że wartość lokalu wynosi 120.000 zł (sto dwadzieścia tysięcy złotych)

b)  środki zgromadzone na rachunku bankowym (...) w Banku (...) S.A. w wysokości 3 274,05 ( trzy tysiące dwieście siedemdziesiąt cztery złote 05/100)

c)  środki zgromadzone na rachunku bankowym numer (...) w (...) Bank SA w wysokości 95 043,81 zł (dziewięćdziesiąt pięć czterdzieści trzy złote 81/100);

2.  dokonał podziału majątku wspólnego w ten sposób, że:

a) przyznał B. B. własność lokalu opisanego w punkcie 1. a oraz środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym opisanym w pkt 1. b,

b) przyznał L. B. środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym opisanym w pkt 1.c;

3.  zasądził od B. B. na rzecz L. B. tytułem dopłaty kwotę 14 115,12 zł (czternaście tysięcy sto piętnaście złotych 12/100) płatną w terminie 2 (dwóch) miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności;

4.  oddalił żądania L. B. o zasądzenie zwrotu opłat za zakwaterowanie w Hotelu Pracowniczym i za uiszczanie abonamentu RTV;

5.  oddalił żądanie B. B. z tytułu kosztów użytkowania lokalu wspólnego;

6.  zasądził od B. B. na rzecz L. B. kwotę 500,00 zł (pięćset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

7.  orzekł, że w pozostałym zakresie wnioskodawczyni i uczestnik ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Podstawy faktyczne i prawne tej treści rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy przedstawił w pisemnym uzasadnieniu (k.328-332). Z jego treści, w szczególności wynika, że Sąd pierwszej instancji ustalił skład majątku wspólnego, który był niesporny i dokonał jego podziału w sposób odzwierciedlony w przywołanym wyżej postanowieniu. Sąd Rejonowy przyznał, że zaniechał prawidłowych ustaleń, co do środków pieniężnych na rachunku bankowym B. B., nadto omyłkowo przyznał środki pieniężne znajdujące się na należącym do wnioskodawczyni rachunku w (...) Bank SA w kwocie 3274,05 zł - uczestnikowi, zamiast wnioskodawczyni. Z kolei argumentując przyznanie prawa do lokalu uczestnikowi, Sąd Rejonowy podkreślił to, że uczestnik od wielu lat wyłącznie w nim zamieszkiwał, utrzymywał go, natomiast wnioskodawczyni ma inne możliwość zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych.

Postanowienie w zakresie obejmującym jego pkt. 1.c, 2, 3, 6, 7 zaskarżyła wnioskodawczyni. W wywiedzionej apelacji zarzuciła naruszenie:

1. przepisów postępowania, tj. art. 684 kpc w zw. z art. 567 § 3 kpc poprzez nieustalenie z urzędu przez Sąd składu całego majątku podlegającego podziałowi, w szczególności nie zobowiązanie Uczestnika do podania numeru rachunku w banku (...) S.A., w banku (...) S.A. oraz w banku (...) oraz brak skutecznego zwrócenia się do tych banków o wskazanie wysokości środków zgromadzonych na rachunkach, których posiadaczem jest Uczestnik na datę ustania wspólności majątkowej małżeńskiej,

2. przepisów prawa materialnego, tj. art. 1038 § 1 kc raz art. 316 § 1 kpc poprzez brak uwzględnienia, że na datę wyrokowania środki na rachunku bankowym Wnioskodawczyni w wysokości 54.803,29 złotych zostały zużyte w toku normalnego używania na bieżące koszty utrzymania Wnioskodawczyni i z tego względu nie powinny być uwzględnione przy dokonywaniu podziału,

3. przepisów prawa materialnego, tj. 5 kc poprzez nieuwzględnienie, że żądanie wzięcia pod uwagę przy podziale majątku wspólnego środków pochodzących z odszkodowania Wnioskodawczyni za zwolnienie z pracy jest niezgodne z zasadami współżycia społecznego, w szczególności z zasadą słuszności, ponieważ Wnioskodawczyni otrzymała te środki „na przyszłość”, jako rekompensatę utraty źródła zarobkowania i gdyby Wnioskodawczyni nie straciła pracy, to zamiast wypłaty tych środków z góry jednorazowo, otrzymywałaby comiesięcznie wynagrodzenie, które nie wchodziłoby do majątku wspólnego ze względu na ustanie wspólności majątkowej małżeńskiej,

4. przepisu prawa materialnego, tj. art. 212 § 2 kc poprzez błędne ustalenie, że fakt posiadania innej nieruchomości, która nie nadaje się do zamieszkania, jest okolicznością przemawiającą przeciwko przyznaniu mieszkania Wnioskodawczyni oraz poprzez brak uwzględnienia okoliczności, że wnioskodawczyni w przeciwieństwie do Uczestnika posiada środki pieniężne na spłatę udziału w nieruchomości, natomiast wzięcie pod uwagę przy orzekaniu okoliczności, które nie mają żadnego związku ze sprawą, jak m. in. okoliczność, iż Uczestnik rzekomo opiekuje się matką Wnioskodawczyni oraz jej nieruchomością w F..

Ponadto, skarżąca, na podstawie art. 43 § 2 kr i o zgłosiła żądanie ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym w ten sposób, że Wnioskodawczyni posiada udział 73 %, zaś Uczestnik - 27 % w majątku wspólnym.

Wobec powyższego wniosła o:

1. uchylenie postanowienia w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz pozostawienie temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

ewentualnie

2. zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez:

a) ustalenie nierównych udziałów stron w majątku wspólnym, które wynoszą 73 % w przypadku Wnioskodawczyni i 27 % w przypadku Uczestnika,

b) ustalenie, że w skład majątku wspólnego wchodzą środki zgromadzone na rachunkach bankowych Uczestnika, które zostaną ustalone w toku postępowania apelacyjnego.

b) dokonanie podziału majątku wspólnego w ten sposób, żeby Wnioskodawczyni przyznać własność lokalu oraz środki na rachunkach pieniężnych w Banku (...) S.A. w wysokości 3.274,05 złotych oraz w (...) Bank S.A. w wysokości 95.043,81 złotych, zaś Uczestnikowi środki pieniężne zgromadzone na jego rachunkach bankowych, które zostaną ustalone w toku postępowania apelacyjnego.

c) zasądzenie od Wnioskodawczyni na rzecz Uczestnika kwoty 60.000 złotych tytułem spłaty w terminie dwóch miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia,

ewentualnie w wypadku oddalenia wniosku o ustalenie nierównych udziałów

3. ustalenie, że w skład majątku wspólnego wchodzą środki zgromadzone na rachunkach bankowych Uczestnika, które zostaną ustalone w toku postępowania a apelacyjnego,

4. uchylenie punktu 1 lit. c zaskarżonego postanowienia, w którym ustalono, że w skład majątku wspólnego wchodzą środki z rachunku Wnioskodawczyni w (...) Bank S.A. w wysokości 95.043,81 złotych.

5. dokonanie podziału majątku wspólnego w ten sposób:

a) żeby Wnioskodawczyni przyznać własność lokalu oraz środki na rachunkach bankowych w Banku (...) S.A. w wysokości 3.274.05 złotych, zaś Uczestnikowi środki pieniężne zgromadzone na jego rachunkach bankowych, które zostaną ustalone w toku postępowania apelacyjnego.

b) zasądzenie od Wnioskodawczyni na rzecz Uczestnika kwotę 60.000 złotych tytułem spłaty w terminie dwóch miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia.

c) zmianę orzeczenia o kosztach postępowania poprzez ponowne orzeczenie o kosztach postępowania przed Sądem I instancji.

6/ zasądzenie od Uczestnika na rzecz Wnioskodawcy kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Uczestnik w odpowiedzi na apelację (k.375-380) wniósł o jej oddalenie ewentualnie zmianę zaskarżonego postanowienia przy uwzględnieniu środków pieniężnych zgromadzonych przez Uczestnika na rachunku w (...) S.A. oraz przyznanie Wnioskodawczyni środków pieniężnych zgromadzonych na jej rachunku bankowym w (...) S.A.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się częściowo zasadna.

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy stwierdza, że pomimo takiego, a nie innego określenia w niej zakresu zaskarżenia, to w istocie zaskarżone zostało w całości postanowienie obejmujące rozstrzygnięcie co do składu, wartości majątku wspólnego, jak i jego podziału. Tej treści konkluzja jest oczywista, skoro, skarżąca kwestionuje ustalenia Sądu pierwszej instancji, wprawdzie co do tego, czy i jakie środki pieniężne wchodziły w skład majątku wspólnego na datę ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, ale jednocześnie neguje prawidłowość rozstrzygnięcia co do sposobu podziału majątku tak w aspekcie przyznania jego składników obojgu zainteresowanym, jaki i wysokości dopłaty. Taka identyfikacja zakresu zaskarżenia, wobec tzw. integralności postanowień „działowych” (z uwagi na wzajemne powiązanie i nierozerwalność rozstrzygnięć nimi objętych, które jednocześnie determinują aktywność sądu z urzędu), która rzecz jasna nie obejmuje już tzw. rozstrzygnięć o charakterze procesowym (na tle art. 206 kc i art. 207 kc) znajduje dostateczne potwierdzenie w utrwalonym już orzecznictwie.

Sąd Okręgowy, w braku jakichkolwiek ku temu przeszkód (okoliczność bezsporna) podziela ustalenia Sądu Rejonowego, co do składu majątku wspólnego Wnioskodawczyni i Uczestnika, w tej części, w jakiej obejmowały one prawo własności lokalu mieszkalnego wraz z udziałem w części wspólnej, ale z jednym istotnym wyjątkiem. Uszło uwadze Sądu pierwszej instancji, ale i samym zainteresowanym, że prawo własności do przedmiotowego lokalu mieszkalnego obejmuje także pomieszczenie do niego przynależne w postaci piwnicy nr 62, o powierzchni 3,30 m kw. Tej treści ustalenie jest oczywiste i wynika wprost z opisu lokalu zarówno w akcie notarialnym (k.7-12), jak i odpisie z księgi wieczystej (k.51). Skoro obowiązek ustalenia (prawidłowego) z urzędu składu majątku wspólnego spoczywa na sądzie także w postępowaniu apelacyjnym (art. 567 § 3 kpc w zw. z art. 684), to zmianie podlegał pkt.1.a zaskarżonego postanowienia poprzez dodanie w opisie lokalu: po słowach „własność lokalu mieszkalnego położonego w K. ul. (...)” – „wraz z pomieszczeniem do niego przynależnym w postaci piwnicy nr 62” oraz zastąpienie zapisu „ o powierzchni 43,1 m kw”, zapisem – „o łącznej powierzchni 43,1 m.kw.”

Ustalenia co do pozostałej części składu majątku wspólnego, którą wyczerpywały środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych, tak Wnioskodawczyni, jak i Uczestnika nie są prawidłowe. Do takiej też konkluzji – ale tylko co do samej zasady, a już nie wysokości tych środków pieniężnych, doszła zarówno skarżąca, jak i uczestnik w odpowiedzi na apelację, ale i sam Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia przyznaje, że najogólniej rzecz ujmując, nie wyczerpał ustaleń co do składu majątku wspólnego w zakresie środków pieniężnych istniejących na rachunku bankowym uczestnika w dacie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej.

Analiza wyłaniającego się z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia „schematu” w poszukiwaniu przez Sąd Rejonowy odpowiedzi na pytanie o to, jakie środki pieniężne wchodziły w skład majątku wspólnego na datę ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, w zestawieniu z odzwierciedlającą wyprowadzone z tego wnioski, treścią zaskarżonego postanowienia, obliguje do wyjaśnienia w pierwszej kolejności kilku podstawowych kwestii, determinujących z jednej strony prawidłowość poczynionych ustaleń, a z drugiej poprawność opartego na nich rozstrzygnięcia.

Nie ulega żadnej wątpliwości to, że wszystkie środki pieniężne wchodzące w skład majątku wspólnego w dacie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, co do zasady winne być uwzględnione w toku postępowania o podział majątku wspólnego (art. 567 § 3 kpc w z. z art. 684 kpc; art. 46 kr i o w zw. z art. 1035 i nast. kc). Oznacza to konieczność rozróżnienia dwóch sytuacji: pierwszej, w której środki pieniężne istniejące, w tym i znajdujące się na rachunku bankowym - w dacie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, istnieją także w dacie dokonywania podziału majątku wspólnego; drugiej, kiedy środki istniejące w dacie ustania wspólności nie istnieją już w całości bądź w części w dacie dokonywania podziału majątku wspólnego. U podstaw tego rozróżnienia znajduje się dość oczywiste założenie, że skoro sąd dokonuje podziału majątku według jego stanu ustalonego na datę orzekania w tym przedmiocie, to jest rzeczą oczywistą, że z jednej strony czyni ustalenia co do składu majątku według kryterium „kwalifikującego” w postaci daty ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, a więc stanu (składu) na tę datę, a z drugiej winien poczynić ustalenia, co do tego, czy to, co wchodziło do majątku wspólnego na datę ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, w dalszym ciągu wchodzi w skład majątku podlegającego podziałowi – w dacie, w której to następuje. Jedynie pozytywna odpowiedź na to ostatnie pytanie pozwala, po pierwsze ustalić, że składnik ten wchodzi do majątku wspólnego w dacie jego podziału, a po drugie objąć go podziałem fizycznym, poprzez przyznanie jego własności jednemu z zainteresowanych, bądź w przypadku podzielnego jego charakteru – obojgu w stosownych częściach. Innymi słowy, nieistnienie składnika majątkowego na datę podziału majątku, wyklucza objęcie go podziałem sensu stricto, co jednocześnie nie oznacza nie uwzględnienia go w postępowaniu o podział majątku sensu largo. Utrwalony w orzecznictwie (co potwierdzają m.in. orzeczenia przywołane zarówno przez skarżącą, jak i uczestnika) pozostaje pogląd, że w sytuacji, w której składnik majątku wspólnego w dacie jego podziału już nie istnieje, to jego wartość należy uwzględnić przy podziale majątku wspólnego, a więc doliczyć do wartości całego majątku wspólnego, traktując go tak, jakby otrzymała go osoba, która ów składnik majątkowy rozdysponowała na własne potrzeby (zaliczając go tym samym na należny mu udział w majątku wspólnym).

W tym miejscu od razu wyjaśnić należy, że nie ma racji skarżąca, o ile za tożsamy z taką sytuacją uznaje stan, w którym już po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej dochodzi do zwykłego zużycia się, uprzednio wchodzącej w skład majątku wspólnego rzeczy – w wyniku normalnego korzystania z niej, tj. zgodnie z jej zwykłym przeznaczeniem, tak, że na datę podziału majątku ta rzecz już z tej tylko przyczyny nie istnieje i nie przedstawia żadnej wartości rynkowej (także jej pozostałość). Przywołane przez skarżącą postanowienie SN z dnia 26.06.2013r. II CSK 583/12, Lex nr 1375148), wbrew argumentacji zawartej w apelacji, na co z kolei trafnie zwraca uwagę uczestnik (w odpowiedzi na apelację) dotyczy właśnie tylko tej ostatniej sytuacji, a więc konsekwencji normalnego zużycia składnika - dla jego podziału, a nie składnika rozdysponowanego przez jednego z uczestników w sprawie o podział majątku. Także i drugie z przywołanych przez skarżącą orzeczeń – postanowienie Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 27.01.2017r. wraz uzasadnieniem, sygn. II Ca 1350/16, Lex nr 2266839, po pierwsze dotyczy zupełnie innego stanu faktycznego, a po drugie uzasadnienie to trafnie przywołuje orzecznictwo Sądu Najwyższego, które potwierdza tezę, że w przypadku rozdysponowania składnikiem majątku po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej przez jednego z małżonków, jego wartość należy uwzględniać przy dokonywaniu podziału majątku w sposób już opisany. Oczywiście na to zagadnienie Sąd Okręgowy w tamtym postępowaniu zwrócił uwagę tylko w tle rozstrzygania o istocie zagadnienia jakie wyłoniło się na tle stanu faktycznego rozpoznawanej sprawy. W tamtym postępowaniu stan faktyczny będący podstawą orzekania sprowadzał się do tego, że środki pieniężne wchodzące w skład majątku wspólnego zostały rozdysponowane (na wydatki związane w prowadzeniem gospodarstwa sadowniczego) jeszcze przed ustaleniem wspólności majątkowej małżeńskiej (a więc nie tak, jak w niniejszym postępowaniu – po ustaniu wspólności majątkowej). Zatem tylko na kanwie takiej sytuacji faktycznej, Sąd Okręgowy w przywołanym uzasadnieniu orzeczenia wyraził oczywisty pogląd, że nie mogą one być uwzględniane w sprawie o podział majątku wspólnego, tym bardziej, że nie ma także podstaw, by zakładać, że zostały „roztrwonione” przez jednego z uczestników na bliżej nieznany i na pewno niezwiązany z zaspokojeniem potrzeb rodziny cel (co ewentualnie uruchamiałoby ocenę całej sytuacji przez pryzmat art. 415 kc). Wobec tego nie pozostaje prawidłową teza skarżącej, o niedopuszczalności uwzględnienia środków pieniężnych pozostających w dacie ustania wspólności majątkowej na jej rachunku bankowym, w takim zakresie, w jakim zostały przez nią „zużyte” (wydatkowane) po tej dacie, a przed dokonaniem podziału. Raz jeszcze podkreślić należy, że z całą pewnością wydatkowanie pieniędzy (wchodzących do majątku wspólnego – w dacie ustania wspólności) przez jednego z małżonków już po dacie ustania wspólności nie jest „normalnym zużyciem rzeczy” w rozumieniu takim, jak przywołuje to SN we skazanym już wyżej orzeczeniu. Po pierwsze, w takim ujęciu pieniądze nie stanowią rzeczy, bo musiałoby chodzić o konkretne pieniądze (banknoty, monety), a po drugie musiałyby one ulec zniszczeniu w wyniku, pożaru, powodzi, kradzieży, itp. zdarzeń, a z całą pewnością nie pozostających skutkiem zawinionych zachowań właściciela. Tylko w takich kategoriach można rozważać utratę ich bytu fizycznego, bo trudno przyjmować ich „zużycie” w klasycznym tego słowa znaczeniu. Dopiero w takiej sytuacji te konkretne środki pieniężne w postaci banknotów, czy monet, nie podlegałyby podziałowi, ani tym bardziej ich równowartość nie byłaby uwzględniana w podziale majątku wspólnego.

W następnej kolejności Sąd Okręgowy zmodyfikował i uzupełnił ustalenia Sądu Rejonowego, w kierunku, który uwzględniał całość powyższych uwag i spostrzeżeń.

Sąd Rejonowy prawidłowo ustala, że na prowadzonym w (...) Bank SA dla Wnioskodawczyni rachunku oszczędnościowo rozliczeniowym nr (...), w dacie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej znajdowała się kwota 3274,05 zł (informacja Banku – k. 307). Była to okoliczność bezsporna i nie kwestionowana także na etapie postępowania apelacyjnego, zatem Sąd Okręgowy przyjął jej ustalenie za własne. Należało przyjąć, że środki te (w kwocie 3274,05 zł) w dalszym ciągu były zgromadzone na w/w rachunku bankowym - dzień dokonywania podziału majątku wspólnego. Zatem ustalenie Sądu Rejonowego w tym zakresie zachowuje aktualność, czego skarżąca w apelacji nie zwalcza, kwestionując jedynie prawidłowość przyznania tych środków – w ramach podziału majątku – uczestnikowi. Zatem ustalenie składu majątku wspólnego, zawarte w pkt. 1b. zaskarżonego postanowienia jest prawidłowe.

Trafne pozostało ustalenie Sądu Rejonowego – z resztą niekwestionowane przez Wnioskodawczynię, że na prowadzonym dla niej w (...) Bank SA rachunku nr (...) na datę ustania wspólności majątkowej małżeńskiej znajdowała się kwota 95 043,81 zł. Z treści dołączonej do apelacji „historii rachunku bankowego” (w/w), wynika, że skarżąca wykazała, iż z pierwotnej kwoty 95 043,81 zł, na tym rachunku, w dalszym ciągu pozostaje kwota 40 240, 52 zł. Dokument ten obrazuje wprawdzie stan na datę 9.08.2018r., ale jak wynika z oświadczenia wnioskodawczyni na rozprawie apelacyjnej w dniu 7.02.2019r., zachował on także aktualność w dacie rozpoznania sprawy w postępowaniu apelacyjnym. Wobec tego, tylko kwota 40 240,52 zł stanowi składnik majątku wspólnego w dacie jego podziału, a zatem podlega podziałowi sensu stricto, natomiast różnica pomiędzy kwotą 95 043,81 zł, a 40 240,52 zł, czyli 54 803,29 zł, jako nie stanowiąca już składnika majątku wspólnego w dacie jego podziału, podlegała jedynie uwzględnieniu przy jego podziale w sposób wyżej opisany. Stąd zmiana zaskarżonego postanowienia przede wszystkim w pkt. 1.c poprzez zastąpienie kwoty 95 043,81 zł, kwotą 40 240,52 zł. W tym miejscu dodatkowo wyjaśnić należy, że nie ma racji skarżąca, co do tego, że w/w środki pieniężne zgromadzone w rachunku w (...) Bank SA, w takim zakresie, w jakim pochodziły z odszkodowania jakie uzyskała z tytułu odszkodowania za zwolnienie z pracy, należy traktować inaczej nić składnik majątku wspólnego. Trafnie zauważa uczestnik w odpowiedzi na apelację, że jedyne kryterium kwalifikacji przynależności tych środków do majątku wspólnego wynika z przepisów regulujących to zagadnienie. Tak więc w tym przypadku, nie ulega wątpliwości, że chodzi o zasadę wyrażoną w art. 31 § 1 kr i o, przy jednoczesnym braku wyjątku z art. 33 pkt. 1-10 kr i o., a w szczególności braku podstaw do zastosowania art. 33 pkt. 6 kr i o. Skarżąca takiej kwalifikacji nie kwestionuje, natomiast tej odmienności potraktowania tego odszkodowania – w płaszczyźnie przypisania do określonej masy majątkowej upatruje w zasadach współżycia społecznego, z odwołaniem się do art. 5 kc. Sąd Okręgowy nie podziela tezy, jakoby uczestnik domagając się uwzględnienia tego składnika majątku wspólnego przy dokonywaniu podziału tego ostatniego, korzystał ze swego prawa podmiotowego w sposób niezgodny z jego przeznaczeniem lub sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Przede wszystkim uczestnik skutecznie zarzuca wadliwość podstawy faktycznej, z której skarżąca próbowała wyprowadzić wniosek o naruszonej zasadzie słuszności w rozumieniu art. 5 kc. Rzeczywiście nie jest tak, że to odszkodowanie za zwolnienie z pracy można traktować jako swego rodzaju „ekwiwalent” za możliwy do przepracowania czas, o ile do zwolnienia by nie doszło, czyli od 31.05.2017r.(już po ustaniu wspólności majątkowej) do 30.11.2018r., skoro, jak słusznie stwierdza Uczestnik w odpowiedzi na apelację Wnioskodawczyni przebywa na emeryturze, jak sama zeznała (k.296) od października 2017r. Zatem ta różnica czasowa to tylko 4 miesiące i obiektywnie rzecz biorąc trudno szukać bezpośredniego powiązania pomiędzy wysokością wypłaconego odszkodowania jeszcze w czasie istnienia wspólności majątkowej małżeńskiej, a tym, czy i co mogłaby zarobić, gdyby pracowała przez cztery miesiące bezpośrednio po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej. Zatem nie było podstaw do uwzględnienia i tego zarzutu apelacji, który eksponował naruszenie art. 5 kc.

Na podstawie dołączonej do odpowiedzi na apelację informacji Banku (...) S.A. Odział w K. (k.381), Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił w postępowaniu apelacyjnym, że na datę ustania wspólności majątkowej małżeńskiej na prowadzonym dla Uczestnika w w/w Banku rachunku nr (...) znajdowały się środki pieniężne w kwocie 4504,18 zł. Ta informacja nie była kwestionowana przez skarżącą, a zatem była podstawą do uzupełnienia postępowania dowodowego w kierunku już wcześniej wskazanym. Zatem bezprzedmiotowym stał się wniosek o zwrócenie się przez Sąd do tego banku o udzielenie stosownej informacji, jak i do (...) S.A. , skoro Uczestnik jednoznacznie wskazał tylko na Bank (...) S.A. (k.313v.), a wnioskodawczyni nie tyle konsekwentnie twierdziła o tym, że Uczestnik posiadał także rachunek bankowy w (...) S.A, co zgłaszała jedynie taką wątpliwość, w żaden skonkretyzowany sposób jej nawet nie uzasadniając. Nie można tracić z pola widzenia i tego, że Uczestnik także na rozprawie apelacyjnej jednoznacznie zaprzeczył, by taki rachunek w tym drugim banku posiadał. Innymi słowy, już to, w jaki sposób Wnioskodawczyni próbowała twierdzić o posiadaniu przez Uczestnika rachunku w (...) S.A. eliminowało potrzebę jakiejkolwiek dalszej weryfikacji tego zagadnienia. Wracając do kwestii środków zgromadzonych przez Uczestnika na w/w rachunku w (...) S.A.- według stanu na datę ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, Sąd Okręgowy ustalił, że istniały one także w dalszym ciągu na tym rachunku – w dacie rozpoznania sprawy w postępowaniu apelacyjnym, co było możliwe wobec oświadczenia samego Uczestnika na rozprawie apelacyjnej w dniu 7.02.2019r., którego treść nie była negowana przez Wnioskodawczynię. Z resztą nawet, gdyby środki te nie istniały w dacie rozpoznania sprawy o podział majątku, na w/w rachunku bankowym, to nie stanowiłyby już wprawdzie składnika tego majątku na datę rozstrzygnięcia, ale i trak ich równowartość byłaby doliczona do jego wartości i zaliczona na udział Uczestnika (z przyczyn wyżej już wyjaśnionych). W efekcie ustalenia, że kwota 4504,18 zł. na w/w rachunku bankowym wchodziła w skład majątku wspólnego i w dalszym ciągu stanowi istniejący jego składnik, Sąd Okręgowy orzekł jak w pkt. 1c.

Zasadny okazał się zarzut skarżącej także, co do tego, że w skład majątku wspólnego wchodzą także środki pieniężne zdeponowane w (...) Bank (...) S.A. Z informacji udzielonej przez ten Bank w dniu 1.03.2019r. jednoznacznie wynika, że na lokacie terminowej nr (...) prowadzonej do rachunku bankowego nr (...) na rzecz B. B., saldo środków pieniężnych na dzień 29.05.2017r. – wynosiło 8132,83 zł, a na dzień 28.02.2019r. – 8209,46 zł. Biorąc pod uwagę, że jest to lokata terminowa, to z całą pewnością różnica pomiędzy saldem na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, a saldem obecnym, stanowi odsetki od ulokowanej w ten sposób kwoty. Z powyższej informacji wynika i to, że I. S. (teściowa Uczestnika) jest jedynie pełnomocnikiem do dysponowania środkami na w/w rachunku bankowym. Ten dokument nie był kwestionowany przez zainteresowanych. Z tych względów Sąd Okręgowy dał mu wiarę i poczynił na jego podstawie ostateczne ustalenie (biorąc pod uwagę także zasadę opisaną w art. 31 § 1 kr i o), że w skład majątku wspólnego wchodzi także kwota 8132,83 zł, zdeponowana na w/w lokacie bankowej, pozostającej w dyspozycji Uczestnika, a tym samym podlegająca podziałowi. Oznacza to, że Uczestnik, pomimo zgłaszanych twierdzeń, nie zdołał wykazać, że środki pieniężne, o jakich mowa, są własnością jego teściowej. Różnica pomiędzy kwotą 8209,46 zł, a kwotą 8132,83 zł, tj. 76,63 zł - jako odsetki od kapitału, stanowi tylko i wyłącznie dochód od tej drugiej sumy (czyli pożytki w rozumieniu art. 53 § 2 kc), a tym samym nie wchodzi do majątku wspólnego. Co do zasady, mogłaby podlegać rozliczeniu postępowaniu o podział majątku wspólnego, o ile Wnioskodawczyni zgłosiłaby odpowiednie żądanie zasądzenia połowy jej równowartości (art. 567 § 3 kpc w zw. z art. 688 kpc w zw. z art. 618 § 1 kpc), ale tego nie uczyniła.

Wobec tego, zaistniała podstawa do zmiany zaskarżonego postanowienia w zakresie ustalenia dodatkowego składnika majątku wspólnego w postaci w/w środków pieniężnych zgromadzonych na lokacie dla rachunku bankowego w (...) Bank (...) S.A., o czym Sąd Okręgowy orzekł jak w pkt. 1d.

Przyznanie, w ramach podziału majątku, środków pieniężnych, jakie pozostały na rachunkach bankowych jest wynikiem zgodnych stanowisk stron w tym zakresie, ale przede wszystkim i zmodyfikowanych ustaleń z przyczyn już wyżej wskazanych. Zatem nie wymaga dodatkowej argumentacji.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własną prawnomaterialną ocenę Sądu pierwszej instancji, o ile ta doprowadziła, do przyznania w wyniku podziału majątku wspólnego, prawa własności lokalu mieszkalnego wraz z udziałami w częściach wspólnych, ale i pomieszczeniem przynależnym (efekt uzupełniającego ustalenia w postępowaniu apelacyjnym). Zaprezentowana w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia argumentacja jest w tym zakresie nie tylko prawidłowa i kompletna. Rację ma Sąd Rejonowy, że bierze bo uwagę w szczególności po pierwsze to, w jaki sposób przez ostatnie kilka lat (a z perspektywy daty orzekania w postępowaniu apelacyjnym – jest to de facto ok. 10 lat) sposób korzystania z przedmiotowego lokalu przez zainteresowanych, po drugie – stan zaspokojonych przez cały ten czas potrzeb mieszkaniowych Wnioskodawczyni, co pozwala wnioskować o takich możliwościach na przyszłość, po trzecie – niezależnie od tego - realne możliwości zaspokojenia owych potrzeb przez Wnioskodawczynię w kontekście pozostających na odpowiednim poziomie stałych miesięcznych dochodów z tytułu świadczenia emerytalnego, a nadto możliwości zbycia zabudowanej nieruchomości, która wprawdzie z uwagi na stan techniczny nie nadaje się do zamieszkania, ale może zostać zbyta i w ten sposób uzyskane środki pieniężne można przeznaczyć także na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych. Oczywiście uzupełnienie ustalenia, co do opisu przedmiotowego prawa do lokalu poprzez uwzględnienie także pomieszczenia przynależnego w postaci piwnicy, spowodowało także konieczność zmiany zaskarżonego postanowienia w jego pkt. 1.a.

Taki, a nie inny sposób fizycznego podziału majątku wspólnego, determinował, wyrównanie wartości udziałów poprzez dokonanie stosownej dopłaty. Wartość prawa własności do lokalu była w dalszym ciągu niesporna – wynosiła 120 000 zł. Do tego należało doliczyć wartość środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych – w dacie ustania wspólności majątkowej (bez względu już na to, czy i w jakiej części istniały one jeszcze na datę dokonywania podziału. Łącznie wartość samych środków pieniężnych uwzględnianych i rozliczanych w ramach podziału wyniosła 110 954,87 zł ( 3274,05 zł + 95 043,81 zł + 4504,18 zł + 8132,83 zł), co przy uwzględnieniu wartości prawa do lokalu daje kwotę 230 954,87 zł. Czyli wartość należnego każdemu z zainteresowanych udziału wyniosła 115 477,43 zł. Skoro to, co Uczestnik otrzymał w ramach podziału wraz zaliczeniem na jego udział środków pieniężnych z jego rachunku bankowego, stanowiło wartość 132 637,64 zł (120 000 zł + 4504,18 zł + 8132,83 zł), to należna od niego na rzecz wnioskodawczyni spłata wynosi 17 160,21 zł (132 637,64 zł - 115 477,43 zł). Z tych względów należało zmienić zaskarżone postanowienie w jego pkt. 3 poprzez zastąpienie kwoty -14 115,12 zł - kwotą 17 160,21 zł.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 1 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc orzekł jak w pkt. I sentencji.

Nie podlegało rozpoznaniu w postępowaniu apelacyjnym żądanie ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym – zgłoszone po raz pierwszy w postępowaniu apelacyjnym. Ma rację Uczestnik, o ile zarzuca niedopuszczalność zgłoszenia nowego żądania na tym etapie rozpoznania sprawy, co wynika z treści art. 383 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc (p. także postanowienie SN z dnia 6.04.1998r., I CKN 1113/97). W takiej sytuacji, oczywistym pozostaje wniosek o niedopuszczalności orzekania o tym żądaniu w postępowaniu apelacyjnym stąd konieczność umorzenia postępowania w tej części – stosownie do treści art. 355 § 1 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc, o czym Sąd Okręgowy orzekł w pkt. II sentencji.

Apelacja w pozostałym zakresie, z przyczyn już wyjaśnionych, na podstawie art. 385 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc podlegała oddaleniu. Formuła ta objęła również zaskarżone postanowienie w przedmiocie kosztów postępowania, które było prawidłowe.

Z kolei o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 520 § 1 kpc.

SSO Teresa Strojnowska SSO Mariusz Broda SSO Barbara Dziewięcka

Z: odpis postanowienia doręczyć zgodnie z wnioskiem.