Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Sławomir Buras

Sędzia Sądu Okręgowego Elżbieta Ciesielska

Sędzia Sądu Okręgowego Teresa Strojnowska

Protokolant: sekr. sąd. Patrycja Bogdańska

po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2020 r. w Kielcach

na rozprawie

sprawy z powództwa J. S.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Opatowie z dnia 27 listopada 2018 r. sygn. I C 777/15 oraz wyroku uzupełniającego z dnia 19 lutego 2019 r. wydanego w tej sprawie przez Sąd Rejonowy w Opatowie

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki J. S. kwotę 2.868,16 (dwa tysiące osiemset sześćdziesiąt osiem 16/100) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

III.  nakazuje pobrać od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Kielcach kwotę 933 (dziewięćset trzydzieści trzy) złote tytułem kosztów sądowych.

Sygn. akt: II Ca 888/19

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 listopada 2018r., po jego uzupełnieniu w dniu 19 lutego 2019r Sąd Rejonowy w Opatowie zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z/s w W. na rzecz powódki J. S. kwotę 42391,50 zł tytułem podniesionej skapitalizowanej renty należnej powódce za okres od dnia 1 grudnia 2012 roku do dnia 31 grudnia 2017 roku wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 4905 zł za okres od dnia 5 stycznia 2016r do dnia zapłaty, od kwoty 19839,30 zł za okres od dnia 27 lipca 2016r do dnia zapłaty oraz od kwoty 17647,20 zł za okres od dnia 26 września 2018r do dnia zapłaty ( pkt I ); podwyższył rentę należną powódce J. S. od Towarzystwa (...) S.A. z/s w W. ustaloną poprzednio wyrokiem Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 29 grudnia 2011 roku w sprawie I C 1995/11 z kwoty po 427,50 zł miesięcznie do kwoty 1125,00 zł miesięcznie płatną począwszy od dnia 1 stycznia 2018 roku do 15 każdego następującego po sobie miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od uchybienia ustalonego terminu płatności ( pkt II ); zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z/s w W. na rzecz powódki J. S. kwotę 7238,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 2400,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego ( pkt III ); nakazał pobrać od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z/s w W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Opatowie kwotę 3982,18 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa ( pkt IV ).

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 1 maja 2009 roku powódka J. S. uległa wypadkowi komunikacyjnemu. Sprawca zdarzenia został skazany za ten czyn prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Ostrowcu Świętokrzyskim z dnia 19 października 2010 roku.

Na skutek przedmiotowego zdarzenia powódka J. S. doznała (...). W wyniku wypadku powódka była hospitalizowana w Szpitalu w O., gdzie od razu zastosowano wobec niej leczenie(...). W dniu 18 sierpnia 2009 roku u powódki rozpoznano(...)będącą skutkiem wypadku. W dniach 29 września 2009 roku – 2 października 2009 roku J. S. ponownie trafiła do szpitala, gdzie wykonano zabieg (...) Następnie od 25 marca 2010 roku do 30 marca 2010 roku powódka ponownie przeszła zabieg operacyjny, który polegał na(...).

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 29 grudnia 2011 roku w sprawie I C 1995/11 powódce została zasądzona renta bieżąca w kwocie po 427,50 zł miesięcznie płatna począwszy od stycznia 2012 roku do 15-go dnia każdego następującego po sobie miesiąca, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności którejkolwiek z tych kwot. Podstaw a takiego rozstrzygnięcia było, to, że wskutek wypadku u powódki powstała (...)gdyż (...) nie przyniosły oczekiwanego skutku i nie powiodły się. Z uwagi na(...) J. S. nie jest w stanie wykonywać wszystkich ciężkich prac domowych, obejmujących w szczególności pranie, sprzątanie, podnoszenie cięższych przedmiotów. W tym zakresie po wypadku wymagała, wymaga i nadal będzie wymagała pomocy osób trzecich, w wymiarze średnio po około 1,5 godz. (1-2 godziny) na dobę. Na skutek zdarzenia powódka doznała bowiem trwałego 30% uszczerbku na zdrowiu.

Renta zasądzona prze z Sąd Okręgowy w Kielcach wyrokiem z dnia 29 grudnia 2011 roku w sprawie I C 1995/11 miała stanowić równowartość ponoszonych kosztów z tytułu codziennej pomocy osób trzecich w wymiarze 1,5 godziny dziennie. Kwota renty została obliczona w oparciu o stawkę za godzinę usług opiekuńczych wynoszącą 9,50 zł za godzinę

Obecnie powódka ma 75 lat. Jest emerytką, przed wypadkiem była sprawną fizycznie osobą. Wspólnie z mężem mieszkała w Ś., gdzie prowadziła dom i wykonywała wszystkie prace gospodarcze oraz związane z prowadzeniem domu. Zajmowała się ogrodem, w szczególności częścią kwiatowa, co sprawiało jej wyjątkową satysfakcję. Obecnie w skutek wypadku ograniczyła znacznie swoją dotychczasowa aktywność życiową i nie jest w stanie sama prowadzić domu, a przy wykonywaniu czynności życia codziennego wymaga pomocy innych osób. Utrzymuje się z emerytury, którą pobiera w wysokości 3301,90 zł, część emerytury pobiera komornik ( w kwocie 2042,93 zł ) na poczet zadłużenia z tytułu poręczenia jakiego udzieliła wspólnie z mężem, na zabezpieczenie wierzytelności służącej Agencji Nieruchomości Rolnych w R. wobec jej syna A. S. (1). Po wypadku powódka była leczona w związku z doznanymi urazami, w tym (...). Pomimo przeprowadzonego długotrwałego leczenia powódki oraz wykonanych zabiegów chirurgicznych u powódki wystąpił (...), która powstała w wyniku wypadku. Pourazowa (...) utrzymuje się do dnia dzisiejszego i ciągle powiększa się. Obecnie jest to (...). W związku z powstałą (...) doszło do wyraźnej deformacji sylwetki powódki. W celu wyrównania postawy i chodu powódka pochyla się na stronę prawą i do przodu. Przy siedzeniu z kolei pochyla się do przodu i w stronę prawą. Powstała w wyniku tego wada postawy spowodowała u powódki występowanie bóli kręgosłupa lędźwiowego. Z tych względów powódka porusza się powoli używając kuli łokciowej. Po pokonaniu dystansu kilkudziesięciu metrów musi stawać i odpoczywać. Przy wysiłku fizycznym powódka odczuwa ból w miejscu (...) a w szczególności przy dłuższym chodzeniu i przy zmianach pogody oraz ból lewej stopy przy jej obciążeniu. Najbardziej uciążliwe dla powódki są ograniczenia w wykonywaniu czynności życia codziennego – występująca i powiększająca się przy ruchach (...) utrudnia schylanie się, wykonywanie toalety, wstawianie z łóżka, samodzielne przygotowanie posiłków, pranie i sprzątanie. Stopień nasilenia dolegliwości jest zmienny, np. przy (...) występują ostre bóle połączone z nudnościami (np. przy schylaniu) zmuszające powódkę do położenia się, w pozycji leżącej dolegliwości te są znacznie mniejsze. Uciążliwe są również nasilające się od wypadku(...). Dolegliwości bólowe o zwiększonym nasileniu uniemożliwiają powódce wykonywanie nawet prostych prac domowych wymagających wysiłku, związanych zarówno z wielkością (...) jaki i z uwagi na zrosty wewnątrzotrzewnowe oraz zmianę charakteru chodu. Odczuwane przez powódkę dolegliwości bólowe mają związek zarówno z chorobą(...) jak i zmianami postawy i chodu wywołanymi koniecznością równoważenia występującej i utrudniającej ruchy (...). Od grudnia 2011 r. stan ogólny powódki pogarsza się stale. Obecnie powódka może wykonywać jedynie niektóre czynności, które są niezbyt ciężkie i męczące. Nie może wykonywać prac związanych z podnoszeniem ciężkich przedmiotów. W sytuacji gdy wykonuje takie prace powinna wykonywać je powoli i ostrożnie, bez gwałtownych ruchów, co jakiś czas odpoczywając. Przy takich czynnościach powinna mieć także założony(...) Noszenie (...) utrudnia jednak oddychanie, a osoby noszące ten pas narażone są dodatkowo na dolegliwości dróg oddechowych. Powódka jest także chora na (...) co jest kolejnym czynnikiem obciążającym. Z uwagi na (...) powódka ma zalecany ruch. Gdy podczas wykonywania przez powódkę czynności życia codziennego powódka odczuwa ból, zmuszona jest przerywać wykonywane prace. Stwierdzona u powódki pourazowa (...) w miarę upływu czasu będzie się powiększała. Gdyby nastąpiło (...) konieczne będzie wykonanie kolejnej operacji, operacja taka będzie stanowiła jednak zagrożenie dla życia powódki. Biorąc pod uwagę bardzo duże rozmiary (...) u powódki, nawrotowość (...) oraz choroby towarzyszące stwierdzone u powódki, istnieje duże ryzyko w kwalifikacji takiej (...) do kolejnego ryzykownego zabiegu. Z uwagi na swój stan zdrowia powódka wymaga pomocy innych osób w niektórych czynnościach życia codziennego związanych z wysiłkiem fizycznym w wymiarze 2 godzin dziennie, w tym 30 minut na czynności związane z pielęgnacją podstawową, 0,5 godziny na czynności związane z zaopatrzeniem gospodarstwa domowego, przygotowanie produktów do spożycia, zmywania naczyń, zrobienia i przyniesienia zakupów, 1 godzinę na utrzymanie porządku, sprzątanie, pranie, prasowanie oraz podnoszenie i dźwigania ciężkich przedmiotów, prac wymagających schylania się lub długotrwałego siedzenia, zakładania butów, niekiedy ubierania – zwłaszcza w dni chłodne lub zimowe. Przy wykonywaniu czynności życia codziennego, których nie może wykonywać sama, powódka korzysta z pomocy zatrudnionej osoby, której obecnie za godzinę pracy płaci kwotę 20,00 zł.

Ograniczenia w aktywności i dolegliwości fizyczne nie mają wpływu na stan zdrowia psychicznego powódki. Ograniczenia ruchowe spowodowane bardzo dużą pourazową (...), jak u powódki oraz konieczność pomocy innych osób w wymiarze dwóch godzin dziennie są takie same w przypadku osób zdrowych, które mają tylko (...) (...), jak również posiadających inne schorzenia jak w sytuacji powódki.

Stawka odpłatności za 1 h ( jedną godzinę) usług opiekuńczych na terenie gminy O. w roku 2012 wynosiła kwotę 17,59 zł, w 2013 roku kwotę 17,57 zł, w roku 2014 kwotę 18,61 zł, w roku 2015 kwotę 18,69 zł, w roku 2016 kwotę 19,56 zł, w 2017 kwotę 19,20 zł, zaś od 1 stycznia 2018 roku wynosi kwotę 18,75 zł.

Sąd Rejonowy uznał za w pełni wiarygodne zeznania świadków: B. S. (1), A. S. (1) i Z. S.. Zeznania tych świadków były zgodne oraz wzajemnie się uzupełniały tworząc spójną i logiczną całość. Zeznania te znalazły także swoje potwierdzenie w opiniach biegłych sądowych z zakresu medycyny - specjalistów z zakresu chirurgii. Świadkowie B. S. (1), A. S. (1) i Z. S. potwierdzili, że stan zdrowia powódki znacznie pogorszył się od grudnia 2011 r. i pogarsza się w dalszym ciągu. Po wykonanym drugim zabiegu chirurgicznym w marcu 2010 r. doszło bowiem do nawrotu (...) i jej ciągłego powiększania. Obecnie (...) ma wielkość piłki nożnej. Świadkowie zgodnie potwierdzili i opisali w swoich zeznaniach stale pogarszający się od grudnia 2011 r. stan zdrowia powódki w związku z wypadkiem. Ponadto w swoich zeznaniach świadkowie potwierdzili także konieczność korzystania przez powódkę z pomocy innych osób w wymiarze od 2 do 3 godzin dziennie przy wykonywaniu czynności związanych z dźwiganiem ciężarów oraz wykonywaniem czynności życia codziennego, które powódce sprawiają trudność i ból i których powódka sama nie może wykonać.

Sąd Rejonowy uznał za wiarygodne również zeznania świadka G. K. (1). Z zeznań tego świadka wynikało, iż powódka obecnie sama może wykonywać czynności polegające na prostych pracach pielęgnacyjnych w ogrodzie polegające na obcinaniu kwiatów i trawy oraz przenoszeniu wiadra z obciętą trawą. Świadek działając na zlecenie pozwanego sporządził pisemny raport z wykonanych czynności obserwacyjnych posesji powódki oraz załączył dokumentację fotograficzną z tych czynności. Świadek złożył także zeznania na rozprawie sądowej odpowiadając na pytania Sądu i stron postępowania. Biegły sądowy z zakresu chirurgii M. W. (1), obecny podczas przesłuchania świadka G. K. (1), w swojej ustnej uzupełniającej opinii dodatkowo wskazał, że prace opisane przez świadka, które powódka wykonywała w ogrodzie, dodatkowo potwierdzają dolegliwości powódki spowodowane pourazową (...) (...), gdyż prace te, jak podał świadek, powódka wykonywała bardzo powoli, ostrożnie, bez gwałtownych ruchów. Biegły podkreślił, że powódka nie ma zakazu wykonywania tych prac i może je wykonywać samodzielnie, jednak musi prace te wykonywać ostrożnie z uwagi na olbrzymią (...) (...), a ograniczeniem w wykonywaniu tych czynności jest ból jaki powódka odczuwa.

Według Sądu Rejonowego bardzo istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okazały się także opinie wydane przez biegłych sądowych z zakresu medycyny – specjalistów z zakresu chirurgii: J. B. i M. W. (1). Biegli w swoich opiniach wskazali, iż powódka z uwagi na stan zdrowia wymaga obecnie pomocy innych osób. Biegły J. B. ocenił zakres tej pomocy na ok. 1,5 godziny dziennie, zaś biegły M. W. (1) na 2 godziny dziennie. Sąd w przedmiotowej sprawie na wniosek pełnomocnika powódki dopuścił dodatkowo dowód z opinii biegłego z zakresu chirurgii M. W. (1) z uwagi na to, iż biegły J. B. nie uzasadnił w sposób wyczerpujący swojego stanowiska, co do rodzaju czynności w jakich powódka wymaga tej pomocy. Na rozprawie sądowej w dniu 27 marca 2018 r. wymiar opieki biegły uzasadnił bowiem „logiką życia codziennego” oraz „obserwacją powódki”, nie potrafił jednak opisać dokładnie tych czynności oraz nie uzasadnił należycie swojego stanowiska w tym zakresie.

Sąd Rejonowy przyznał pełną moc dowodową opinii wydanej przez biegłego sądowego z zakresu medycyny – specjalisty z zakresu chirurgii M. W. (1). Biegły złożył w przedmiotowej sprawie opinie na piśmie oraz opinię ustną uzupełni ającą na rozprawie sądowej. W opinii uzupełniającej oraz opinii ustnej na rozprawie biegły odniósł się do zastrzeżeń składanych do opinii i odpowiedział wyczerpująco i szczegółowo na wszystkie pytania Sądu i stron postępowania. Opinia ta, w ocenie Sądu Rejonowego , jest pełna, spójna i logiczna.

Zdaniem Sądu Rejonowego powódka wykazała zmianę stosunków o których mowa w art. 907 § 2 k.c. Okolicznościami uzasadniającymi żądanie pozwu były: pogorszenie stanu zdrowia powódki, wzrost kosztów opieki osób trzecich oraz konieczność korzystania z pomocy i opieki innych osób w większym zakresie.

W świetle ustaleń faktycznych poczynionych w niniejszej sprawie stan zdrowia powódki pogorszył się i będzie się pogarszał z uwagi na stwierdzoną i powiększającą się (...) (...).

Obecnie powódka ma 75 lat. Mimo kilkakrotnych zabiegów chirurgicznych u powódki wystąpił kolejny (...), która utrzymuje się do dnia dzisiejszego i powiększa się. Aktualnie powódka odczuwa (...), chodzi powoli używając kuli łokciowej. Po pokonaniu dystansu kilkudziesięciu metrów musi stawać i odpoczywać. Przy wysiłku fizycznym nawet niewielkim powódka odczuwa ból w miejscu (...) ból lewej stopy przy jej obciążeniu, dłuższym chodzeniu i przy zmianach pogody. Największą uciążliwością są dla powódki ograniczenia w czynnościach życia codziennego – występująca i powiększająca się przy ruchach (...) utrudnia schylanie się, toaletę, wstawianie z łóżka, samodzielne przygotowanie posiłków, pranie sprzątanie oraz wykonywanie najprostszych czynności. Stopień nasilenia dolegliwości jest zmienny, np. przy (...) występują ostre bóle połączone z nudnościami (np. przy schylaniu) zmuszające powódkę do położenia się, w pozycji leżącej dolegliwości te są znacznie mniejsze. Uciążliwe są również nasilające się od wypadku (...). Dolegliwości bólowe o zwiększonym nasileniu uniemożliwiają powódce wykonywanie nawet prostych prac domowych wymagających wysiłku, związanych zarówno z wielkością (...) jak i z uwagi na zrosty wewnątrzotrzewnowe oraz zmianę charakteru chodu. Odczuwane przez powódkę dolegliwości bólowe mają związek zarówno z chorobą zwyrodnieniową kręgosłupa jak i zmianami postawy i chodu wywołanymi koniecznością równoważenia występującej i utrudniającej ruchy (...) po lewej stronie. Stan ogólny powódki pogarsza się stale. Powódka może wykonywać niektóre czynności, takie jak proste i lekkie prace w ogrodzie nie związane z dźwiganiem ciężarów, ale przy ich wykonaniu musi zachowywać się ostrożnie, nie wykonywać gwałtownych ruchów oraz często odpoczywać. Przy takich czynnościach powinna mieć także założony (...) który zapewnia stabilność. Noszenie (...) utrudnia jednak oddychanie, zaś osoby noszące ten pas narażone są na dolegliwości dróg oddechowych. Powódka jest chora na (...), co jest dodatkowym czynnikiem obciążającym. Z uwagi na (...) powódka ma zalecany ruch. Gdy podczas wykonywania czynności dotyczących życia codziennego powódka odczuwa ból, zmuszona jest przerywać wykonywane prace. (...) w miarę upływu czasu będzie się powiększała. Gdyby nastąpiło (...) konieczna będzie kolejna operacja. Ponadto biorąc pod uwagę tak duże rozmiary (...) powódki, nawrotowość (...) (...) oraz choroby towarzyszące istnieje duże ryzyko w kwalifikacji takiej (...) do kolejnego ryzykownego zabiegu, która może stanowić zagrożenie dla życia powódki.

Z uwagi na aktualny stan zdrowia powódka wymaga pomocy innych osób przy wykonywaniu niektórych czynnościach życia codziennego związanych z wysiłkiem fizycznym w wymiarze 2 godzin dziennie, w tym 30 minut na czynności związane z pielęgnacją podstawową, 0,5 godziny na czynności związane z zaopatrzeniem gospodarstwa domowego, przygotowanie produktów do spożycia, zmywania naczyń, zrobienia i przyniesienia zakupów, 1 godzina utrzymanie porządku, sprzątanie, pranie, prasowanie oraz podnoszenia i dźwigania ciężkich przedmiotów, a także przy pracach wymagających schylania się lub długotrwałego siedzenia, zakładania butów, niekiedy ubierania – zwłaszcza w dni chłodne lub zimowe. Powódka korzysta z pomocy osób trzecich. Pomoc taką powódce świadczy zatrudniona przez nią osoba, która zajmuje się pracami przy których powódka potrzebuje pomocy. Za godzinę opieki z tego tytułu powódka płaci kwotę 20,00 zł. Ograniczenia ruchowe spowodowane tak dużą (...) jak u powódki oraz konieczność pomocy osób trzecich w wymiarze dwóch godzin dziennie są takie same w przypadku osób zdrowych, które mają tylko (...), jak również posiadających inne schorzenia, takie jak występujące u powódki.

Dodatkowo nastąpił znaczny wzrost stawki za godzinę usług opiekuńczych, który już w 2015 roku wyniósł kwotę 18,69 zł za godzinę. Sądowi Rejonowemu z urzędu wiadomo, że wzrost stawki za godzinę usług opiekuńczych na terenie Gminy O. oraz gmin sąsiednich wynikał z tego, iż osoby świadczące takie usługi zaczęły podejmować pracę w tym zakresie na terenieN. i W., korzystając z ofert pracy przedstawionych przez pośredników pracy poszukujących na terenie P. osób posiadających takie kwalifikacje.

Jednocześnie pozwany nie przedstawił dowodu oraz nie wskazał osoby, która mogłaby te prace wykonywać za mniejszą kwotę niż wskazana w uchwale Rady Miasta O.. Z tych względów, zdaniem Sądu Rejonowego , najbardziej miarodajnym kryterium przy ustaleniu wynagrodzenia osoby świadczącej pomoc powódce przy wykonywaniu czynności życia codziennego będzie stawka za godzinę usług opiekuńczych na terenie gminy O., świadczonych przez (...)w O., która od 2018 roku wynosi kwotę 18,75 zł.

Mając na uwadze wszystkie okoliczności niniejszej sprawy, w tym podeszły wiek powódki, schorzenia na jakie cierpi, ciężką sytuację materialną, zakres niezbędnej dla powódki pomocy i opieki osób trzecich, pogarszający się stan zdrowia powódki, a przede wszystkim kolejne negatywne skutki zdarzenia z dnia 1 maja 2009 roku mogące pojawić się w przyszłości, tj. konieczność poddania się kolejnej operacji, która z uwagi na aktualny stanu zdrowia powódki stwarzać będzie zagrożenie dla jej życia, Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że nastąpiła istotna zmiana stosunków w rozumieniu przepisu art. 907 § 2 k.c., uzasadniających uwzględnienie żądania zmiany wysokości renty oraz skapitalizowanie renty należnej powódce za okres od grudnia 2012 roku do dnia 31 grudnia 2017 roku.

W tej sytuacji Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 42391,50 zł tytułem podniesionej skapitalizowanej renty należnej powódce za okres od dnia 1 grudnia 2012 roku do dnia 31 grudnia 2017 roku.

Na kwotę tą złożyła się koszty opieki osób trzecich w wymiarze 2 godzin dziennie po przeliczeniu według stawki obowiązującej w poszczególnych latach w (...) w O., stanowiące różnicę między rentą wypłaconą a rentą należną.

Renta należna powódce to:

- za grudzień 2012 – 30 dni x 2h x 17,59 zł (stawka za godz.) = 1055,40 zł. Powyższe oznacza, że renta w tym okresie podlega podwyższeniu o 628,40 zł.

- za okres od 1 stycznia 2013 roku do 31 grudnia 2013 roku miesięcznie 1054,20 zł (2h x 17,57 zł x 30 dni). Powyższe oznacza, że renta w tym okresie podlega podwyższeniu o kwotę 626,70 zł miesięcznie (1054,20 – 427,50), zaś w skali roku 7520,40 zł ( 626,70 zł x 12 miesięcy).

- za okres od 1 stycznia 2014 roku do 31 grudnia 2014 roku miesięcznie 1116,60 zł (2hx18,61 zł x 30 dni). Powyższe oznacza, że renta w tym okresie podlega podwyższeniu o kwotę 689,10 zł (1116,60 – 427,50), zaś w skali roku 8269,20 zł (689,10 zł x 12 miesięcy).

- za okres od 1 stycznia 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku miesięcznie 1121,40 zł (2h x 18,69 zł x 30 dni). Powyższe oznacza, że renta w tym okresie podlega podwyższeniu o kwotę 693,90 zł (1121,40 – 427,50), zaś w skali roku 8326,80 zł (693,90 zł x 12 miesięcy).

- za okres od 1 stycznia 2016 roku do 31 grudnia 2016 roku miesięcznie 1173,60 zł (2h x 19,56 zł x 30 dni). Powyższe oznacza, że renta w tym okresie podlega podwyższeniu o kwotę 746,10 zł (1173,60 – 427,50), zaś w skali roku 8953,20 zł (746,10 zł x 12 miesięcy).

- za okres od 1 stycznia 2017 roku do 31 grudnia 2017 roku miesięcznie 1152,00 zł (2h x 19,20 zł x 30 dni). Powyższe oznacza, że renta w tym okresie podlega podwyższeniu o kwotę 724,50 zł (1152,00 – 427,50), zaś w skali roku 8694,00 zł (724,50 zł x 12 miesięcy).

W świetle powyższego zasadnym jest, w ocenie Sądu Rejonowego, podniesienie skapitalizowanej renty za wyżej wskazany okres i zasadzenie kwoty 42391,50 zł (628,40 + 7520,40 + 8269,20 +8326,80 + 8953,20 + 8694,00 = 42391,50 zł).

Mając na uwadze, iż od 1 stycznia 2018 roku renta należna powódce winna wynosić 1125,00 zł miesięcznie (2h x 30 dni x 18,75 zł = 1125,00 zł), Sąd Rejonowy podwyższył rentę należną powódce J. S. od pozwanego ustaloną poprzednio wyrokiem Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 29 grudnia 2011 roku w sprawie I C 1995/11 z kwoty po 427,50 zł miesięcznie do kwoty 1125,00 zł miesięcznie od dnia 1 stycznia 2018 roku począwszy od dnia 1 stycznia 2018 roku do 15 każdego następującego po sobie miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od uchybienia ustalonego terminu płatności.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 par. 1 i 3 k.p.c. mając na uwadze wynik postępowania i obciążył kosztami procesu w całości pozwanego jako stronę przegrywającą.

Apelacje od tego wyroku wywiodła pozwana zaskarżając go w całości i zarzuciła :

1. błąd u ustaleniach faktycznych mający istotny wpływ na rozstrzygnięcie w sprawie, polegający na :

- nieprawidłowym przyjęciu przez Sąd I instancji, że strona pozwana w odpowiedzi na pozew z dnia 14 stycznia 2016r wniosła o ustalenie stawki godzinowej za opiekę sprawowaną przez osoby trzecie na poziomie stawek ustalonych przez Radę Gminy O.;

- błędnym uznaniu, że w sprawie nie ujawniły się żadne okoliczności pociągające za sobą jakiekolwiek wątpliwości co do zgodności z prawdą informacji zawartych w opiniach biegłych i zeznaniach świadków, powołanych przez powódkę;

2. rażące naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. :

- art. 233 par.1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów oraz dowolne rozważenie materiału dowodowego i w konsekwencji ustalenie okoliczności faktycznych – wymiaru opieki koniecznej wyłącznie na podstawie kwestionowanej opinii biegłego M. W. (1); nadanie pełnej mocy opinii biegłego M. W. (1); uznanie zeznań świadków B. S. (1), Z. S. i A. S. (1) za spójne i nie budzące wątpliwości co do ich prawdziwości; dokonanie rozstrzygnięcia w oparciu o jedną opinię biegłego z pominięciem opinii biegłego J. B., przy jednoczesnym oddaleniu wniosku o dopuszczenie trzeciej opinii sprawdzającej; uznanie zeznań świadka G. K. (1) jako potwierdzających istnienie schorzeń powódki; brak nadania znaczenia odmowie przedłożenia przez powódkę danych adresowych świadków L. P. i A. K. na wniosek pozwanego;

- art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 par. 1 i 3 k.p.c. poprzez niedopuszczenie dowodu z nagrań wideo; oddalenie wniosku dowodowego o przesłuchanie pracowników sprawujących opiekę nad powódką oraz dopuszczenia dowodu z ich zeznań;

- art. 228 par.2 k.p.c. poprzez przyjęcie przez sąd, że wzrost stawki za godzinę usług opiekuńczych wynikał z podejmowania przez opiekunki pracy za granicą, co jest sądowi wiadome z urzędu, bez zwrócenia na to stronom uwagi;

3. naruszenie prawa materialnego, tj. :

- niewłaściwe zastosowanie ar. 907 par. 2 k.c. przez przyjęcie, że po wydaniu wyroku na rzecz powódki w sprawie IC1995/11, zasądzającego rentę na rzecz powódki od pozwanego doszło do istotnej zmiany stosunków, uzasadniających podwyższenie renty;

- art.361 k.c. poprzez jego niezastosowanie i naruszenie zasad minimalizacji szkody wskutek uwzględnienia kosztów opieki rażąco przekraczającej wynagrodzenie pracowników w miejscu zamieszkania powódki, a także pominięcie, że powódce jako osobie powyżej 75 roku życia przysługuje bezpłatna opieka z (...) w O.;

- art.481 par. 1 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie w stanie faktycznym sprawy, że odsetki od zasądzonych tytułem odszkodowania kwot są należne od dat wskazanych w zaskarżonym wyroku.

Przywołując te zarzuty skarżąca domagała się zmiany zaskarżonego w całości i oddalenia powództwa w całości, względnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Kontrola instancyjna wykazała, że Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz ich oceny prawnej, dochodząc do trafnej konkluzji, że zaistniały podstawy do podwyższenia renty w wysokości żądnej przez powódkę.

Sąd Okręgowy aprobuje poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne i przyjmuje je za własne.

Sąd Okręgowy uzupełnił postępowanie dowodowe, podzielając zarzut skarżącego, że wobec rozbieżnych stanowisk biegłych J. B. i M. W. (1) odnośnie niezbędnego wymiaru pomocy osób trzecich powódce należało przeprowadzić dowód z opinii innego biegłego. Dlatego Sąd II instancji dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu chirurgii dr. n. med. S. S. na okoliczność niezbędnego wymiaru opieki nad powódką przez osoby trzecie.

Biegły w sporządzonej opinii wskazał, że stwierdził u powódki (...) Ta ułomność ze względu na systematyczne powiększanie oraz ból towarzyszący wykonywanym wysiłkom fizycznym, nasila niepełnosprawność ruchową, która dodatkowo wynika również z innych schorzeń naturalnych nie związanych z przebytym urazem. Biegły stwierdził, że z uwagi na niepełnosprawność ruchową powódki wymaga ona okresowej pomocy w cięższych pracach domowych, a należy do nich wchodzenie i wychodzenie z wanny w czasie kąpieli, sprzątanie związane z przesuwaniem mebli, trzepaniem dywanu, wieszanie, prania zawierającego bieliznę pościelową, długiego odkurzania odkurzaczem, uprawianie przydomowego ogródka (kopanie). Jednocześnie biegły ocenił, że wymiar czasu potrzebny do zrealizowania niestałej, względnie potrzebnej pomocy dla powódki na nie większy niż 2 godziny dziennie ( k. 588 – 601 ).

Zgłoszone przez stronę pozwaną zastrzeżenia co do tej opinii były wyjaśniane w toku postępowania apelacyjnego i biegły na piśmie odpowiedział na zarzuty ustosunkowując się do nich w sposób przekonujący oraz wyczerpujący, podtrzymując wydaną opinię.

Opinia biegłego dr. n. med. S. S. biorąc pod uwagę poziom wiedzy biegłego, sposób motywowania sformułowanego stanowiska, stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, zasługuje na w pełni na podzielenie. Należy dostrzec, że stanowisko biegłego S. S. jest zbieżne ze stanowiskiem biegłego M. W. (1). Przede wszystkim obaj biegli stwierdzili, że niezbędny wymiar pomocy osób trzecich dla powódki to 2 godziny dziennie.

Nie zasługiwały na uwzględnienie pozostałe z podniesionych zarzutów procesowych.

Oceniając zasadność zarzutu naruszenia art. 233 par.1 k.p.c. odwołać się należy do utrwalonego stanowiska judykatury, w ramach którego wskazuje się, że skuteczne postanowienie zarzutu naruszenia zasad swobodnej oceny dowodów wymaga od strony, odwołującej się do niego, aby wykazała, w odniesieniu zindywidualizowanych dowodów, na czym polegała w odniesieniu do nich nieprawidłowość postępowania sądu w zakresie tej oceny i opartych na niej ustaleń. W szczególności dlaczego przeprowadzonej przez sąd oceny nie da się pogodzić z zasadami logicznego rozumowania lub regułami doświadczenia życiowego. Nie jest wystarczającym, dla uznania tego zarzutu za trafny, aby strona przeciwstawiła ocenie i ustaleniom faktycznym sądu własnej wersji tychże. W takiej sytuacji bowiem polemika z nimi musiałaby zostać uznana za dowolną, nie uwzględniającą, że swobodna ocena dowodów przynależy do podstawowych elementów składających się na jurysdykcyjną kompetencję sądu. Wobec tego skuteczne podważenie oceny i ustaleń może nastąpić wyjątkowo, gdy nieprawidłowości w tym zakresie po stronie sądu niższej instancji mają rangę oczywistych, takich, które daje się potwierdzić w sposób nie budzący wątpliwości (por. wyrok Sąd Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10 listopada 2016 roku, I ACa 760/16, Lex nr 2193075).

Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych, praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 7 marca 2017 roku, I ACa 1499/16, OSA 2017/7/12). Zarzucając przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, strona nie może poprzestać na przedstawieniu alternatywnego stanu faktycznego, gdyż skutecznym podważeniem podstaw tej oceny jest wykazanie, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 1 grudnia 2016 roku, III AUa 163/16).

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie wystarcza przy tym przekonanie strony o innej, niż przyjął sąd wadze poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (por. m.in. orzeczenia Sądu Najwyższego z 6 listopada 1998 r., II CKN 4/98, z 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/2000, z 5 sierpnia 1999 r., II UKN 76/99, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi ACa 1395/15 z 11 marca 2016 r.).

Konieczne jest zatem wykazanie wyżej wspomnianych uchybień przy użyciu argumentów jurydycznych. W konsekwencji samo zaprezentowanie odmiennego stanu faktycznego, wynikającego z własnego przekonania o wspomnianej wyżej wadze dowodów jest niewystarczające. W orzecznictwie zauważa się również, że w przypadku osobowych źródeł dowodowych (świadków i stron), przy ocenie których istotne znaczenie ma bezpośredni wydźwięk zeznań złożonych przed składem orzekającym, sąd odwoławczy ma ograniczone możliwości ingerencji w dokonane na podstawie tych dowodów ustalenia faktyczne. W konsekwencji zmiana ustaleń nastąpić może zupełnie wyjątkowo, w razie oczywistej błędności oceny materiału mającego jednoznaczną wymowę (por. Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 18.11.2016 roku, I ACa 847/16, podobnie wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 listopada 2003 r., IV CK 183/02).

Wbrew zarzutom skarżącej Sąd Rejonowy przy ocenie zeznań przesłuchanych w sprawie świadków nie naruszył normy art.233 par.1 k.p.c.

Świadkowie B. S. (1), A. S. (1) i Z. S., będący osobami bliskimi dla powódki (mąż i synowie ) opisali w złożonych zeznaniach stan zdrowia powódki, twierdząc, że on się stale pogarsza od grudnia 2011 r., a to w związku z wypadkiem jakiemu uległa powódka. Przedstawili w tych zeznaniach z ich subiektywnego punktu widzenia dolegliwości bólowe powódki, a także wskazali jakie czynności jest w stanie wykonywać powódka, a których z racji na jej stan zdrowie nie może sama wykonać bez pomocy innych osób. Świadkowie ci twierdzili, że z uwagi na opisany przez nich stan zdrowia powódki, korzysta ona z pomocy innych osób w wymiarze od 2 do 3 godzin dziennie przy czynnościach związanych z dźwiganiem ciężarów oraz związanych z czynnościami życia codziennego, które jej sprawiają trudności, ból i których sama nie jest w stanie wykonać. Zeznania tych świadków odnośnie stanu zdrowia powódki i koniecznej dla niej pomocy przy pracach związanych z dźwiganiem ciężarów i pewnych czynnościach dnia codziennego znalazły potwierdzenie w treści opinii biegłych z zakresu chirurgii J. B. i M. W. (1), a także w treści opinii sporządzonej w toku postępowania apelacyjnego przez biegłego S. S.. Podkreślić należy przy ocenie zeznań tych świadków, że dla rozstrzygnięcia sprawy istotne była ich treść co do stanu zdrowia powódki i jej potrzeb w zakresie pomocy innych osób przy pracach związanych z dźwiganiem ciężarów i czynnościach dnia codziennego, a dokonana w tym aspekcie ta ocena przez Sąd Rejonowy nastąpiła z poszanowanie zasad określonych w art. 233 par. 1 k.p.c. Natomiast wskazywane w uzasadnieniu apelacji pewne rozbieżności w tych zeznaniach w żadnej mierze nie dyskredytują ich wiarygodności. Tym bardziej, jak już podniesiono, merytoryczną weryfikacją treści tych zeznań, były opinie biegłych specjalistów z zakresu chirurgii.

Także bez naruszenia przywołanej normy ar.233 par.1 k.p.c. Sąd Rejonowy dokonał oceny zeznań świadka G. K. (1), który sporządził pisemny raport z wykonanych czynności obserwacyjnych posesji, na której zamieszkuje powódka oraz załączył dokumentację fotograficzną z tych czynności. Sąd I instancji dopuścił także dowód ze wskazanego raportu, a w trakcie przesłuchania świadka G. K. (1), który w swoich zeznaniach opisał prace pielęgnacyjne wykonywane przez powódkę w ogrodzie, a polegające na obcinaniu kwiatów i trawy, przenoszeniu wiadra z obciętą trawą, a także opisał sposób w jaki ona te prace wykonywała, obecny był biegły z zakresu chirurgii M. W. (1). Przede wszystkim podkreślić należy, na co zwrócił uwagę w ustnej złożonej przed Sądem I instancji opinii biegły M. W. (1), że powódka nie ma zakazu wykonywania prac, w tym tych opisanych przez świadka G. K., może te prace wykonywać, tylko musi je wykonywać ostrożnie z uwagi na jej przypadłość zdrowotną - dużej rozmiarów (...) (...), a ograniczeniem w wykonywaniu tych czynności jest ból jaki powódka odczuwa. Jak wynika z zeznań tego świadka opisane przez niego prace powódka wykonywała bardzo powoli, ostrożnie, bez gwałtownych ruchów.

Sąd Rejonowy dysponując oceną stanu zdrowia powódki i wskazaniami biegłego M. W. co możliwości i sposobu wykonywania przez nią prac, w tym tych opisanych przez świadka, dokonał prawidłowej oceny zeznań świadka G. K. (1) w rozumieniu przepisu art. 233 par. 1 k.p.c.

Skarżąca nie zakwestionowała skutecznie opinii biegłego sądowego z zakresu chirurgii M. W. (1).

Biegły odniósł się do zastrzeżeń pozwanej, złożył pisemne wyjaśnienia, jak i ustnie na rozprawie, ustosunkowując się do nich w sposób wyczerpujący.

Opinia biegłego podlegała , jak inne dowody, ocenie Sądu I instancji, który jej dokonał z uwzględnieniem kryteriów tej oceny, takich jak poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne, sposób zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej i ocena ta mieści się w granicach swobodnej przyznanej treścią ar. 233 par. 1 k.p.c. Apelacja nie zawiera przekonujących jurydycznych argumentów pozwalających uznać, że ocena ta jest rażąco błędna, gdyż sama polemika z treścią i wnioskami opinii nie może odnieść skutku. Subiektywne stanowisko pozwanej o innej niż przyjął Sąd I instancji wadze tego dowodu nie jest wystarczające dla podważenia dokonanej przez ten Sąd oceny. Tym bardziej, że w świetle przeprowadzonego w toku postępowania apelacyjnego dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu chirurgii dr n. med. S. S., wnioski obu biegłych zasadniczo są zbieżne ze sobą, co dodatkowo utwierdza prawidłowość dokonanej oceny opinii biegłego M. W..

Zatem Sąd Rejonowy dokonał należytej oceny zebranego materiału dowodowego, oceniając wszystkie dowody przeprowadzone w postępowaniu dowodowym. Szczegółowo wskazał w jakim zakresie uznał wiarygodność i moc dowodów z zeznań świadków B. S. (2), A. S. (1), Z. S. i G. K. (1). Nie sposób zarzucić Sądowi I instancji, że przy tej ocenie uchybił zasadom logicznego rozumowania lub zasadom doświadczenia życiowego. Argumenty podniesione w apelacji w żaden sposób nie mogły zmienić tej oceny. Apelacja w gruncie rzeczy sprowadza się do polemiki z niewadliwymi ustaleniami, a to nie mogło wywołać pozytywnego skutku. Skarżąca nie wykazała, aby Sąd Rejonowy w swej ocenie naruszył zasady logiki lub zasady doświadczenia życiowego. Sąd Okręgowy takiego naruszenia również nie stwierdził.

Sąd Rejonowy ostatecznie uznał, że dla rozstrzygnięcia sprawy nie zachodzi konieczność uzyskania imion i nazwisk oraz adresów osób, które miały świadczyć opiekę nad powódkę, zmienił uprzednie zarządzenie (k.140) i wniosek pozwanej oddalił (k. 380).

W konsekwencji tego stanowiska Sąd I instancji następnie oddalił wniosek dowodowy strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków L. P. i A. K. na okoliczność zakresu i wymiaru opieki sprawowanej przez nie nad powódką, wysokości wynagrodzenia wypłacanego im jako opiekunkom, zakresu prac wykonywanych przez opiekunki, wskazując motywy tej decyzji procesowej ( k.491).

Sąd Rejonowy procedując w ten wskazany sposób nie naruszył przepisów postępowania przywołanych przez skarżącą. Należy bowiem przypomnieć, że renta z art.444 par.2 k.c. ma charakter kompensacyjny, stanowi formę naprawienia szkody. Nie jest to renta o charakterze socjalnym. Jej celem jest naprawienie szkody, co nie oznacza, że może pokrywać tylko te wydatki, które poszkodowany rzeczywiście poniósł. Dla jej zasądzenia wystarcza bowiem samo istnienie zwiększonych potrzeb, bez względu na to, czy rzeczywiście pokrzywdzony poniósł koszt ich pokrycia. Renta ta przysługuje także w sytuacji, w której opiekę sprawowali nieodpłatnie członkowie rodziny, czy też opiekunka z MOPS-u ( por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 1972 r. I CR 534/72, z dnia 11 marca 1976r. IV CR 501/76, OSNC 1977/1/11, z dnia 26 lipca 1977 r, I CR 143/77, z dnia 20 grudnia 1977r, IV Cr 486/77 z dnia 22 czerwca 2005r. III CK 392/04 ). Nie ma więc znaczenia to - czy i kto świadczy taką opiekę.

Wystarczające jest zatem wykazanie przez poszkodowanego istnienia zwiększonych potrzeb stanowiących następstwo czynu niedozwolonego, roszczenie poszkodowanego nie ma charakteru regresowego i nie zależy od poniesienia wydatków, a jedynie do uznania, że były konieczne. Dla ustalenia czy nastąpiło więc zwiększenie potrzeb powódki potrzebna była wiedza specjalna, a więc przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego lekarza odpowiedniej specjalizacji, co miało miejsce w rozpoznawanej sprawie.

Sąd Rejonowy oddalając wniosek o dopuszczenie dowodu z nagrań wideo nie naruszył przepisów postępowania. W uzasadnieniu tej decyzji procesowej wskazał, że okoliczności wykonywania pracy przez powódkę zostały już wyjaśnione zeznaniami świadków, w tym zeznaniami świadka G. K. (1), a możliwość wykonywania tych prac przez powódkę nie została wykluczona przez lekarzy prowadzących leczenie powódki oraz biegłych z zakresu medycyny ( k. 491). Należy dodać, że okoliczności dotyczące sprawności ruchowej, zdolności do wykonywania prac fizycznych, dźwigania ciężkich przedmiotów przez powódkę wymagały dla ich stwierdzenia przede wszystkim wiedzy specjalnej, a więc wiedzy medycznej i przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego lekarza odpowiedniej specjalizacji. Takie zaś dowód został przez Sąd Rejonowy przeprowadzony.

Dla skutecznego podniesienia zarzutu naruszenia prawa procesowego tj. art. 228 par.2 k.p.c. i osiągnięcia oczekiwanego przez apelującego skutku wymagane jest nie tylko wskazanie, jaki przepis prawa procesowego został naruszony przy procedowaniu lub orzekaniu przez sąd oraz na czym to zarzucane naruszenie polegało, ale niezbędne jest także wykazanie, że zarzucane naruszenie miało wpływ na treść zaskarżonego wyroku ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 28 lutego2017 r, I ACa 913/16, LEX nr 2295145).

Tymczasem skarżąca sformułowała taki zarzut, ale nie wykazała w apelacji jaki wpływ na wydane orzeczenie miał brak zwrócenia uwagi stronom przez Sąd Rejonowy na posiadaną wiadomość, że wzrost stawki za godzinę usług opiekuńczych na terenie Gminy O. wynikał z tego, że osoby świadczące taki usługi zaczęły podejmować taką pracę za granicą, korzystając z ofert pracy.

Nie zasługują także na uwzględnienie zawarte w apelacji zarzuty naruszenia prawa materialnego.

Ocena, czy nastąpiła zmiana stosunków, uzasadniająca żądanie modyfikacji wysokości lub czasu trwania renty, o której mowa przepisie art. 907 par.2 k.c. wymaga porównania stanu faktycznego ustalonego w chwili orzekania o zasądzeniu renty lub w dacie zawarcia ugody (sądowej lub pozasądowej) w tym przedmiocie oraz stanu z chwili, której dotyczy żądanie zmiany. O zmianie można bowiem mówić jedynie wówczas, gdy nastąpiła ona po wydaniu wyroku zasądzającego rentę lub po zawarciu umowy w tym przedmiocie (por. uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 października 1972 r. - zasada prawna, III PZP 25/72, OSNCP 1973, Nr 3, poz. 38, z omówieniem A. S. i W. W., Przegląd orzecznictwa, NP 1974, nr 1, s. 77, oraz E. W., Przegląd orzecznictwa NP 1974, nr 7-8, s. (...); wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 1972 r., III PRN 94/72, OSNCP 1974, Nr 2, poz. 22, z omówieniem A. S. i W. W., Przegląd orzecznictwa NP 1975, nr 2, s. 285, oraz E. W., Przegląd orzecznictwa, NP 1975, nr 6, s. 876; też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2000 r., II UKN 125/00, OSNAPiUS 2002, Nr 15, poz. 365). Przedmiotem oceny nie mogą być przesłanki przyznania renty. Należy zwrócić uwagę, że rozpoznając powództwo o zmianę wysokości renty, sąd nie jest związany sposobem jej obliczenia zastosowanym w ugodzie lub wyroku zasądzającym rentę (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2014 r., II PK 191/13, OSNP 2014, Nr 7, poz. 91).

Sąd Rejonowy prawidłowo w realiach rozpoznawanej sprawy uznał, że nastąpiła zmiana stosunków o których mowa w art. 907 par.2 k.c., albowiem nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia powódki, zaistniała konieczność korzystania z pomocy i opieki innych osób w większym wymiarze oraz nastąpił wzrost kosztów opieki osób trzecich.

Jak niewadliwie ustalił Sąd Rejonowy największą uciążliwością są dla powódki ograniczenia w czynnościach życia codziennego – występująca i powiększająca się przy ruchach (...) utrudnia schylanie się, toaletę, wstawianie z łóżka, samodzielne przygotowanie posiłków, pranie sprzątanie oraz wykonywanie najprostszych czynności. Stopień nasilenia dolegliwości jest zmienny, np. przy (...) występują ostre bóle połączone z nudnościami (np. przy schylaniu) zmuszające powódkę do położenia się, w pozycji leżącej dolegliwości te są znacznie mniejsze. Uciążliwe są również nasilające się od wypadku (...). Dolegliwości bólowe o zwiększonym nasileniu uniemożliwiają powódce wykonywanie nawet prostych prac domowych wymagających wysiłku, związanych zarówno z wielkością (...) jak i z uwagi na zrosty wewnątrzotrzewnowe oraz zmianę charakteru chodu. Odczuwane przez powódkę dolegliwości bólowe mają związek zarówno z chorobą zwyrodnieniową kręgosłupa jak i zmianami postawy i chodu wywołanymi koniecznością równoważenia występującej i utrudniającej ruchy (...) po lewej stronie. Stan ogólny powódki pogarsza się stale. Powódka może wykonywać niektóre czynności, takie jak proste i lekkie prace w ogrodzie nie związane z dźwiganiem ciężarów, ale przy ich wykonaniu musi zachowywać się ostrożnie, nie wykonywać gwałtownych ruchów oraz często odpoczywać. Przy takich czynnościach powinna mieć także założony (...) który zapewnia stabilność. Noszenie (...) utrudnia jednak oddychanie, zaś osoby noszące ten pas narażone są na dolegliwości dróg oddechowych. Powódka jest chora na (...), co jest dodatkowym czynnikiem obciążającym. Z uwagi na (...) powódka ma zalecany ruch. Gdy podczas wykonywania czynności dotyczących życia codziennego powódka odczuwa ból, zmuszona jest przerywać wykonywane prace. (...) w miarę upływu czasu będzie się powiększała. Gdyby nastąpiło (...) konieczna będzie kolejna operacja. Ponadto biorąc pod uwagę tak duże rozmiary (...) powódki, nawrotowość (...) (...) oraz choroby towarzyszące istnieje duże ryzyko w kwalifikacji takiej (...) do kolejnego ryzykownego zabiegu, która może stanowić zagrożenie dla życia powódki.

Z uwagi na aktualny stan zdrowia powódka wymaga pomocy innych osób przy wykonywaniu niektórych czynnościach życia codziennego związanych z wysiłkiem fizycznym w wymiarze 2 godzin dziennie, co wynika z opinii biegłych z zakresu chirurgii M. W. (1) i S. S..

Kolejną okolicznością potwierdzającą zmianę stosunków w rozumieniu art. 907 par. 2 k.c. jest znaczny wzrost stawki za godzinę usług opiekuńczych. Należy podzielić stanowisko Sądu I instancji, że powinna to być aktualna stawka odpłatności za godzinę usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania powódki. Takie stawki są ustalane w drodze uchwały Rady Miasta O.. Skoro powódka zamieszkuje na tym terenie i są jej tam świadczone usługi opiekuńcze, a zaistniała konieczność ich zwiększenia do 2 godzin dziennie, najbardziej odpowiednie do przyjęcia, jak słusznie uznał Sąd Rejonowy, będą stawki za godzinę usług opiekuńczych ustalane na podstawie uchwały Rady Miasta O..

W toku postępowania strona pozwana nie zaoferowała dowodów i nie wykazała, że na terenie, gdzie zamieszkuje powódka możliwe są mniejsze stawki za godzinę usług opiekuńczych niż te ustalone przez Radę Miasta O.. Zatem w tych okolicznościach należy zaaprobować stanowisko Sądu I instancji, że najbardziej miarodajnym kryterium przy ustalaniu wynagrodzenia osoby świadczącej pomoc powódce przy wykonywaniu czynności życia codziennego będzie stawka za godzinę usług opiekuńczych na terenie gminy O., świadczonych przez (...) w O..

Natomiast wbrew twierdzeniom skarżącej Sąd Rejonowy nie przyjął, że ustalenie wysokości stawek wynagrodzenia za godzinę usług opiekuńczych nastąpiło zgodnie z wnioskiem strony pozwanej.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 361 k.c. i twierdzeń skarżącej, że Sąd Rejonowy pominął podnoszoną przez pozwaną okoliczność, że powódce jako osobie powyżej 75 roku życia przysługuje bezpłatna opieka z (...), wskazać należy, że renta z art. 444 par. 2 k.c. ma charakter odszkodowawczy. Ma do niej zastosowanie art. 361 par. 2 k.c. zasada pełnego odszkodowania. Przesłanką jej ustalenia jest odszkodowanie za utratę zdolności do pracy zarobkowej oraz zwiększenie się potrzeb poszkodowanego i zmniejszenie się jego widoków powodzenia na przyszłość na skutek wyrządzenia mu szkody na zdrowiu. Każda z wymienionych okoliczności może stanowić samodzielną podstawę zasądzenia renty. Warunkiem powstania prawa do renty jest trwały charakter uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. Podstawą zasądzenia na rzecz powódki renty było zwiększenie się jej potrzeb wyrażających się stałych powtarzających się wydatkach z tytułu kosztów codziennej pomocy osób trzecich. Oparte na podstawie art. 907 par.2 k.c. roszczenie poszkodowanego dotyczy m.in. zwiększenia się potrzeb poszkodowanego stanowiących następstwo czynu niedozwolonego.

W związku z takim żądaniem wystarczające jest wykazanie przez poszkodowanego istnienia zwiększonych potrzeb stanowiących następstwo czynu niedozwolonego.

Przewidziana zaś renta w art. 444 par.2 k.c. nie ma charakteru alimentacyjnego, lecz wyłącznie odszkodowawczy i przesłanką jej ustalenia nie może być koszt utrzymania osoby poszkodowanej, ale wyłącznie odszkodowanie za utratę zdolności do pracy oraz zwiększenie się potrzeb poszkodowanego na skutek wyrządzenia mu szkody na zdrowiu ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1977 r., IV CR 486/77, LexPolonica nr 319802).

Nie jest zasadny zarzut skarżącej naruszenia prawa materialnego odnośnie zasądzenia odsetek od zasądzonych tytułem odszkodowania kwot od dat wskazanych w zaskarżonym wyroku.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego zostało wyjaśnione, że w razie wyrządzenia szkody czynem niedozwolonym odsetki należą się poszkodowanemu już od chwili zgłoszenia roszczenia o zapłatę odszkodowania, w tej bowiem chwili staje się, zgodnie z art. 455 k.c., wymagalny obowiązek spełnienia świadczenia odszkodowawczego (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2010 r., II CSK 434/09, LEX nr 602683, z dnia 8 lutego 2012 r., V CSK 57/11 , LEX nr 1147804). Rozmiar szkody, a tym samym wysokość zgłoszonego żądania podlega weryfikacji w toku procesu, nie zmienia to jednak faktu, że chodzi o weryfikację roszczenia wymagalnego już w dacie zgłoszenia, a nie dopiero w dacie sprecyzowania kwoty i przedstawienia dowodów. Jeżeli po weryfikacji okaże się, że ustalona kwota odszkodowania nie przekracza wysokości kwoty żądanej już wcześniej, nie ma przeszkód do zasądzenia odsetek od tej wcześniejszej daty.

Zatem aprobując to stanowisko, Sąd I instancji określił w sposób prawidłowy termin odsetek ustawowych za opóźnienie od zasądzonych należności .

Z tych przyczyn apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu, o czym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w oparciu o art. 98 par.1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391par.1 k.p.c. i w zw. z par.2 pkt 6 i w zw. z par. 10 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz. U. poz. 1800, zm. Dz. U. z 2016r. poz. 1668; z 2017r. poz. 1797 ), na które składają się wynagrodzenie pełnomocnika – 2700 zł i koszty dojazdu pełnomocnika na dwie rozprawy – 168, 16 zł ( koszty rzeczywiste : trasa Ł. – K. – Ł. – 42,04 zł x 4 ).

Natomiast o kosztach sądowych rozstrzygnięto na podstawie art. 113 ust.1 ustawy o kosztach w sprawach cywilnych w zw. z art. 98 par.1 k.p.c., a które tymczasowo zostały pokryte przez Skarb Państwa w związku z wydatkami na opinię biegłego S. S. – 123 zł i 810 zł ( k. 606 i k. 637), a więc łącznie 933 zł.

SSO Teresa Strojnowska SSO Sławomir Buras SSO Elżbieta Ciesielska