Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 czerwca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Pać- Piętak

po rozpoznaniu w dniu 19 czerwca 2018 r. w Kielcach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) S.A. w B.

przeciwko I. J.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda (...) S.A. od wyroku Sądu Rejonowego w Opatowie z dnia 1 marca 2018 r., sygn. akt I C 865/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok w całości i zasądza od I. J. na rzecz (...) S.A. w B. kwotę 1 191,45 (jeden tysiąc sto dziewięćdziesiąt jeden 45/100) złotych z odsetkami umownymi w wysokości równej dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 14 października 2017r. do dnia zapłaty oraz kwotę 347 (trzysta czterdzieści siedem) złotych tytułem kosztów procesu;

II.  zasądza od I. J. na rzecz (...) S.A. w B. kwotę 195 (sto dziewięćdziesiąt pięć) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

II Ca 727/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 1 marca 2018 roku Sąd Rejonowy w Opatowie oddalił powództwo (...) S.A. przeciwko I. J. o zapłatę (pkt I) oraz obciążył powoda poniesionymi przez niego kosztami postępowania sądowego (pkt II).

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w całości. Zarzucił:

- naruszenie prawa materialnego, tj. art. 385 ¹ k.c. poprzez jego błędną wykładnię skutkującą nieuzasadnionym przyjęciem w realiach niniejszej sprawy, iż postanowienia umowy pożyczki w szczególności w zakresie wynagrodzenia prowizyjnego są abuzywne pomimo, że są sformułowane w sposób jednoznaczny i określają cenę (wynagrodzenie), co wyklucza kontrolę abuzywności;

- naruszenie prawa materialnego, tj. art. 58 § 2 k.c. poprzez jego błędną wykładnię skutkująca nieuzasadnionym przyjęciem, iż postanowienia umowy pożyczki w szczególności w zakresie wynagrodzenia prowizyjnego są sprzeczne z zasadami uczciwości kupieckiej oraz prawami konsumenta i z tego powodu nienależne;

- naruszenie art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim poprzez jego niezastosowanie polegające na nieuzasadnionej odmowie zasądzenia przez Sąd I instancji kwot z tytułu wynagrodzenia prowizyjnego pomimo, iż koszty te mieszczą się w limicie pozaodsetkowych kosztów kredytu.

W oparciu o powyższe zarzuty powód wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów postępowania za I i II instancję wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego zasługuje na uwzględnienie w całości.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy poczynił nieprawidłowe ustalenia faktyczne co do tego, że pozwana z tytułu zawartej z powodem umowy pożyczki nr (...) z dnia 16 maja 2017 roku wpłaciła łącznie kwotę 1037 zł. Błędna jest także dokonana przez Sąd pierwszej instancji ocena prawna roszczenia dochodzonego przez powoda.

W niniejszej sprawie strony nie były w sporze co do samego faktu zawarcia umowy pożyczki oraz jej wysokości. Pozwana sama na rozprawie w dniu 1 marca 2018 roku przyznała, że zawarła z powodem umowę pożyczki na kwotę 1000 zł, jednakże zakwestionowała wysokość wskazanego przez powoda zadłużenia, twierdząc, że do spłaty pozostała jej jedynie kwota 385 zł. Jednocześnie pozwana przedłożyła dowody wpłaty na łączną kwotę 1037 zł. Jednakże nie sposób zgodzić się z Sądem Rejonowy, że przedłożone przez pozwaną dowody wpłaty dotyczą zobowiązania wynikającego z przedmiotowej umowy pożyczki. Zwrócić należy uwagę, że w pozwie powód domagał się zasądzenia od pozwanej zapłaty należności 1191,45 zł wraz z odsetkami umownymi, wynikającej z umowy pożyczki nr (...) zaciągniętej przez pozwaną w dniu 16 maja 2017 roku. Z kolei z dowodów wpłat przedłożonych przez I. J. wynika, że w dniu 7 grudnia 2017 roku dokonała wpłaty kwoty 300 zł, jednakże w tytule wskazała, że wpłata tej kwoty dotyczy spłaty należności wynikającej z umowy nr (...). Również kolejny dowód wpłaty kwoty 500 zł dokonany w dniu 7 listopada 2017 roku dotyczy spłaty zadłużenia wynikającego z umowy nr (...). Dokumenty dotyczące wpłat gotówkowych na kwoty 500 zł i 300 zł dotyczą zatem zupełnie innych umów pożyczek niż wskazana w pozwie. Dowodzą one jedynie tego, że poza umową, która stanowi przedmiot sporu w niniejszej sprawie, pozwana korzystała również z innych pożyczek udzielonych jej przez powoda. Jedynie potwierdzenie wpłaty na kwotę 237 zł dowodzi, że pozwana dokonała spłaty zadłużenia wynikającego z umowy pożyczki objętej pozwem. Wskazuje na to numer rachunku bankowego odbiorcy zgodny z tym wynikającym z umowy z dnia 17 maja 2017 roku, widnieje na nim również ustalona w umowie kwota miesięcznych rat w wysokości 237. Natomiast dowody wpłat gotówkowych na kwoty 500 zł i 300 zł dotyczą zupełnie innych umów pożyczek, niż wskazana w pozwie, co uniemożliwia zaliczenie tych wpłat na poczet zobowiązania z tytułu zawartej umowy pożyczki objętej pozwem.

Wobec powyższego należało przyjąć, że pozwana zapłaciła łącznie kwotę 237 zł tytułem spłaty wynikającej z umowy pożyczki nr (...), bo taka kwota wynika z przedłożonego dowodu wpłaty. Powód prawidłowo w wezwaniu do zapłaty wyliczył zadłużenie pozwanej. Jak wynika z harmonogramu spłat I. J. powinna zwrócić powodowi kwotę 1422 zł. Skoro na poczet udzielonej pożyczki wpłaciła kwotę 237 zł, to wysokość zadłużenia wynosiła 1185 zł. Umowne odsetki z tytułu braku spłaty w terminie wynoszą 6,45 zł. Zatem pozwana jest zobowiązana do zwrócenia powodowi kwoty 1191,45 zł.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów wskazanych w apelacji, dotyczących naruszenia prawa materialnego, tj. art. 385 ¹ k.c., art. 58 § 2 k.c., art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim wskazać należy, że w ocenie Sądu Okręgowego brak jest podstaw do przyjęcia by Sąd miał prawo z urzędu, bez aktywności strony pozwanej (dłużnika wekslowego), badać stosunek podstawowy.

W orzecznictwie powszechnie przyjmuje się – jak zresztą zasadnie podniósł Sąd Rejonowy- iż w przypadku weksla in blanco zasada abstrakcyjności zobowiązania wekslowego doznaje pewnych ograniczeń, które przejawiają się w tym, iż Sąd jest uprawniony do badania sposobu wypełnienia weksla w świetle porozumienia (deklaracji wekslowej) oraz stosunku podstawowego. (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2001 r., II CKN 25/00, LEX nr 47040). W sytuacji gdy, tak jak w rozpoznawanej sprawie, proces toczy się pomiędzy remitentem jako pierwszym wierzycielem (powodem) a wystawca weksla (pozwaną) w sprawie nie mają zastosowania ograniczenia przewidziane w art. 10 i art. 17 prawa wekslowego, a pozwana mogła w niniejszej sprawie podnosić tak zarzuty obiektywne (np. braku zamiaru zaciągnięcia zobowiązania wekslowego), jak i subiektywne (opierające się na jej stosunkach osobistych z powodem), czego nie uczyniła. Nie podnosiła również zarzutów co do abuzywności klauzul umownych. W takiej konfiguracji osobowej przepisy powyższe ograniczają abstrakcyjny charakter zobowiązania wekslowego pozwalając dłużnikowi na zgłoszenie obu tych kategorii zarzutów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 7 czerwca 2017 r., I ACa 21/17, Legalis 1657097). Zarówno jednak w orzecznictwie, jak i w doktrynie przyjmuje się, iż Sąd może badać deklarację wekslową i stosunek podstawowy na zarzut dłużnika. W ocenie Sądu Okręgowego twierdzenie, iż upoważnia do tego okoliczność, iż sprawa toczy się przeciwko konsumentowi jest zbyt daleko idące, gdyż stoi w sprzeczności z zasadą rozkładu ciężaru dowodów, bowiem ciężar dowodu zawarcia umowy regulującej sposób wypełniania weksla oraz wypełnienia weksla niezgodnie z umowa spoczywa na zobowiązanym z weksla czyli na pozwanej. W konsekwencji brak było podstaw do dopuszczania z urzędu dowodów z umowy pożyczki oraz deklaracji wekslowej bez stosownego zarzutu strony pozwanej.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyroku w całości i zasądził od I. J. na rzecz (...) S.A. kwotę 1191,45 zł z umownymi odsetkami w wysokości równej dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 14 października 2017 roku do dnia zapłaty, o czym orzekł jak w punkcie I sentencji.

Modyfikacja rozstrzygnięcia w przedmiocie głównego roszczenia pociągnęła za sobą konieczność zmiany postanowienia zawartego w pkt II w przedmiocie kosztów postępowania za pierwszą instancję. Ostatecznie to powód jest stroną wygrywającą postępowanie przed Sądem Rejonowym w całości, a w pozwie zawarł żądanie zasądzenia od pozwanej na jego rzecz kosztów procesu wg norm przepisanych. Na kwotę 347 składa się: kwota 270 wynagrodzenia pełnomocnika w osobie radcy prawnego (§ 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych), 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz opłata od pozwu w kwocie 60 zł.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł w myśl art. 98 k.p.c. Na koszty te złożyła się kwota 135 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika powoda, ustalona zgodnie z § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz opłata od apelacji w wysokości 60 zł.

(...)