Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Robert Jurga
Sędziowie:	SSA Jerzy Bess SSA Grzegorz Krężołek (spr.)
Protokolant:	st. sekr. sądowy Marta Matys

po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 2019 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. w K.

przeciwko R. K. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 29 maja 2018 r. sygn. akt VII GC 100/17

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 4.050 zł (cztery tysiące pięćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Grzegorz Krężołek SSA Robert Jurga SSA Jerzy Bess

Sygn. akt : I AGa 429/18

UZASADNIENIE

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K., domagała się od pozwanego R. K. (1) zasądzenia kwoty 173 561,32 zł wraz z ustawowymi odsetkami :

od kwoty 163 155,08 zł od dnia 1 maja 2014 r.,

od kwoty 2 351,33 zł od dnia 1 lipca 2014 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 8 054,91 zł od dnia 30 listopada 2015 r. do dnia zapłaty, a także przyznania na swoją rzecz kosztów procesu.

Uzasadniając żądanie wskazała , że strony łączyła współpraca gospodarcza , w ramach której wykonywała na zlecenie pozwanego roboty związane z budową dróg m. in. tzw(...)w Ł..

(...) zrealizowała swoje zobowiązanie prawidłowo , zgodnie z umową wykonawczą,

M. K. prace te odebrał nie zgłaszając żadnych zastrzeżeń, zarówno co do ich ilości jak i jakości . Nie negował także kwoty wynagrodzenia , które powinien był za nie świadczyć spółce.

Wynagrodzenie to zostało stwierdzone wystawionymi przez stronę powodową fakturami, które pozwany aprobował , dokonując z jedną z nich , częściowej kompensaty należności własnej wobec kontrahentki , na sumę 155 640, 72 zł .

Obecnie strona powodowa dochodzi kwoty wskazanej w pozwie na podstawie faktur VAT:

nr (...), płatnej do dnia 30 kwietnia 2014r., po dokonaniu wskazanej kompensaty, ostatecznie do kwoty 163.155,08,

nr (...), płatnej do dnia 30 czerwca 2014 r., na kwotę 2 351, 33 zł oraz

nr (...) , płatnej do dnia 29 listopada 2015 r , na kwotę 8 054, 91 zł

Nakazem zapłaty wydanym w postepowaniu nakazowym w dniu 22 grudnia 2016 r. Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo w całości.

W zarzutach od tego orzeczenia R. K. (1) , kwestionując je w całości , domagał uchylenia nakazu, oddalenia powództwa i obciążenia przeciwniczki procesowej kosztami postępowania.

W swoim stanowisku zakwestionował zasadność roszczenia powódki co do zasady, jak i co do wysokości. Jednocześnie podniósł zarzut potrącenia wzajemnych wierzytelności, w skutek którego powództwo powinno zostać oddalone jako , że należności nim dochodzone zostały w pełni skompensowane. Oto bowiem , pretensja finansowa pozwanego była wyższa, stanowiąc, dotąd niezaspokojone przez powódkę należności R. K. (1) , z tytułu prac budowanych wykonanych na jej rzecz .

Wierzytelności te uznał imieniem strony powodowej prezes zarządu spółki (...) w toku postępowania przed Sądem Okręgowym w K. , w sprawie o sygnaturze (...).

Wyrokiem z dnia 29 maja 2018r , Sąd Okręgowy w Kielcach :

- utrzymał w całości w mocy nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym przez Sżd Okręgowy w K. w dniu 23 maja 2017r., w sprawie o sygnaturze (...) [ pkt I ],

- zasądził od R. K. (1) na rzecz (...)spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K., kwotę 1.800zł, tytułem kosztów procesu [pkt II ],

- nieuiszczonymi kosztami sądowymi obciążył Skarb Państwa [ pkt III sentencji wyroku ] .

Sąd I instancji ustalił na stepujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. , w ramach swojej działalności gospodarczej m. in. wydobywa kamień dla potrzeb budownictwa, pozyskuje materiał ze skał wapiennych , gips, kredę i łupki . Pozwany, R. K. (1) prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) R. K. (1), do którego do przeważającej części działalności gospodarczej należą roboty związane z budową dróg i autostrad.

Strony nawiązały współpracę gospodarczą w ramach której m. in. powódka wykonała na zlecenie pozwanego roboty drogowe związane z budową (...) w Ł..

Prace zostały wykonane zgodnie z umową stron.

R. K. (1) nie zgłaszał do nich jakikolwiek zastrzeżeń.

Z tytułu wykonanych robót powódka wystawiła wobec (...) R. K. (1) faktury VAT nr: (...) z dnia 31 marca 2014 r., (...) z dnia 31 maja 2014 r., (...)z dnia 30 października 2015 r.

W dniu 15 lipca 2014 r. pozwany dokonał kompensaty wzajemnych wierzytelności wynikających z faktury pozwanego nr(...) r. oraz faktury powodowej spółki nr (...) co do kwoty 155 640,72 zł.

Na dochodzoną kwotę składają się:

kwota 163 155,08 zł stwierdzona fakturą VAT nr (...), płatna do 30 kwietnia 2014r.,

kwota 2 351,33zł potwierdzona fakturą VAT nr (...) płatna w terminie do 30 czerwca 2014 r. oraz

kwota 8 054,91 zł potwierdzona fakturą VAT nr (...) płatna do 29 listopada 2015 r.

jak ustala dalej Sąd I instancji R. K. (1) w piśmie z 16 stycznia 2017 r. złożył oświadczenie o potrąceniu z wierzytelnościami dochodzonymi pozwem wierzytelności wzajemnych przysługujących mu względem powodowej spółki, w kwocie łącznej 1 215 240 zł, tytułem częściowego wynagrodzenia za wykonanie robót budowlanych zrealizowanych na jej rzecz , związanych z inwestycją budowy autostrady (...) węzeł (...) oraz części wynagrodzenia za takie prace związane z inwestycją budowy obwodnicy O..

W ramach oceny prawnej Sąd I instancji ocenił roszczenie strony powodowej jako w całości usprawiedliwione.

Wskazał , że nie było pomiedzy stronami sporne to , że łączyła ich współpraca gospodarcza , w ramach której zawierały umowy na wykonanie robót budowlanych . Taka tez umowną podstawę miały wierzytelności dochodzone pozwem spółki (...) „

Zdaniem Sądu I instancji , podniesienie przez pozwanego zarzutu potrącenia wierzytelności wzajemnych, w ramach obrony przed roszczeniem powódki, stanowi jedna z form uznania niewłaściwego przez R. K. (1) pretensji finansowych spółki wobec niego.

Zatem istnieje dostateczna podstawa do przyjęcia , że spółka z K. rzeczywiście dysponuje wobec pozwanego wierzytelnościami , których zasadnie wraz z odsetkami od dat przez siebie wskazanych może od niego dochodzić .

Natomiast sam zarzut R. K. (1) ocenił jako nieskuteczny i nie prowadzący do oddalenia powództwa.

Dlatego , że pozwany nie dowiódł w postępowaniu , iż rzeczywiście przysługują mu wobec powódki wierzytelności na które wskazał w oświadczeniu o potrąceniu z dnia 16 stycznia 2017r , a których łączna wysokość [ 1 215 240 zł ] ma prowadzić do skutku w postaci takiego oddalenia.

Nie jest, zdaniem Sądu I instancji, trafnym argument pozwanego , iż jego wierzytelności , która objął oświadczeniem o potrąceniu uznał imieniem spółki (...) prezes jej zarządu , w ramach postępowania prowadzonego przez Sąd Okręgowy w K. w sprawie (...).

Dokonując analizy treści protokołu rozprawy z dnia 20 października 2015r , przeprowadzonej w ramach tego postępowania ocenił, iż potwierdza ona jedynie fakt , że strony współpracowały przy budowie autostrady (...), a prezes W. Ś. (1), działając jako osoba fizyczna udzielił pozwanemu pożyczki.

Brak było zatem wystarczających podstaw do usprawiedliwionej oceny , iż R. K. (1) udowodnił , że jego wierzytelności, ze wskazanych wyżej podstaw umownych, zostały uznane przez pozwaną.

W konsekwencji za trafny uznał wniosek , iż pozwany nie wykazał aby wierzytelności , które objął oświadczeniem o potrąceniu z 16 stycznia 2017r z wierzytelnościami dochodzonymi pozwem rzeczywiście mu wobec spółki (...) mu przysługują.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu była norma art. 98 §1 i 3 kpc.

W apelacji od tego orzeczenia R. K. (1) , zaskarżając je w całości , domagał się wydania przez Sąd Apelacyjny orzeczenia reformatoryjnego , na podstawie którego nakaz zapłaty wydany w dniu 23 maja 2017r zostanie uchylony , a powództwo spółki (...) „ w całości oddalone. Ponadto strona powodowa zostanie obciążona kosztami należnymi skarżącemu za obydwie instancje.

Środek odwoławczy został oparty na następujących zarzutach :

- naruszenia prawa procesowego, w sposób mający dla treści wydanego orzeczenia istotne znaczenie , a to :

a/ art. 6 kc w zw z art. 229 kpc i art. 232 kpc , wobec wyrażenia przez Sąd I instancji nieprawidłowej oceny ,iż skarżący nie wykazał okoliczności faktycznych potwierdzających dostatecznie tego , że wierzytelności strony powodowej wygasły na skutek podniesienia przez apelującego w sposób skuteczny zarzutu potrącenia ich z wierzytelnościami , których łączny rozmiar przekraczał granice ilościowe pretensji (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K..

Ta skuteczność zarzutu , którym bronił się apelujący, wynika z uznania wierzytelności wzajemnych pozwanego przez prezesa zarządu powódki , dokonanego w ramach postępowania oznaczonego sygnaturą (...)Sądu Okręgowego wK.,

b/ art. 233 §1 kpc w zw z art. 328 §2 kpc, jako następstwa przekroczenia granic swobodnej oceny zgromadzonych w sprawie dowodów. Nieprawidłowość ta była motywowana identycznie jak poprzedni zarzut procesowy,

- naruszenia prawa materialnego, wobec niepoprawnego niezastosowania przez Sąd I instancji art. 498 kc w zw z art. 499 kc mimo istnienia ku temu dostatecznych podstaw w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym.

Zdaniem pozwanego uzasadniały one uwzględnienie przez Sąd Okręgowy , w ramach oceny roszczenia zgłoszonego w pozwie, skutków potrącenia, którego podstawą było oświadczenie R. K. (1) z dnia 16 stycznia 2017r.

W pozostałym zakresie apelujący powoływał tę samą argumentację, do której odwoływał się motywując przedstawione wyżej zarzuty,

Strona pozwana domagała się oddalenia apelacji jako pozbawionej usprawiedliwionych podstaw i obciążenia pozwanego kosztami postępowania apelacyjnego.

Rozpoznając apelację , Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy pozwanego nie jest uzasadniony i podlega oddaleniu. Nie można bowiem podzielić żadnego z zarzutów na których opiera się jego stanowisko procesowe.

Nie ma racji R. K. (1) podnosząc zarzuty proceduralne.

W podniesieniu do zarzutu przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów , jako następstwa braku jej wszechstronności, przypomnieć należy , odwołując się do utrwalonego i podzielanego przez skład Sądu Apelacyjnego rozstrzygającego sprawę , stanowiska Sądu Najwyższego , wypracowanego na tle wykładni art. 233 §1 kpc , iż jego skuteczne postawienie wymaga od strony wykazania na czym , w odniesieniu do zindywidualizowanych dowodów polegała nieprawidłowość postępowania Sądu, w zakresie ich oceny i poczynionych na jej podstawie ustaleń.

W szczególności strona ma wykazać dlaczego obdarzenie jednych dowodów wiarygodnością czy uznanie, w odróżnieniu od innych, szczególnego ich znaczenia dla dokonanych ustaleń , nie da się pogodzić z regułami doświadczenia życiowego i [lub ] zasadami logicznego rozumowania , czy też przewidzianymi przez procedurę regułami dowodzenia.

Nie oparcie stawianego zarzutu na tych zasadach , wyklucza uznanie go za usprawiedliwiony, pozostając dowolną , nie doniosłą z tego punktu widzenia polemiką oceną i ustaleniami Sądu niższej instancji.

/ por. w tej materii , wyrażające podobne stanowisko , powołane tylko przykładowo, orzeczenia Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2001, sygn. IV CKN 970/00 i z 6 lipca 2005 , sygn. III CK 3/05 , obydwa powołane za zbiorem Lex/

Ponadto nie można tracić z pola widzenia również , że swobodna ocena dowodów stanowi jeden z podstawowych elementów składających się na jurysdykcyjną kompetencję Sądu , który dowody bezpośrednio przeprowadza.

Ma to m. in. i takie następstwo , że nawet w sytuacji w której z treści dowodów można , w zakresie ustaleń , wyprowadzić równie logiczne , chociaż przeciwne do przyjętych przez Sąd I instancji wnioski , to zarzut naruszenia normy art. 233 §1 kpc , pomimo to , nie zostanie uznany za usprawiedliwiony.

Dopóty , dopóki ocena przeprowadzona przez Sąd ocena mieści się w granicach wyznaczonych przez tę normę procesową i nie doznały naruszenia wskazane tam jej kryteria , Sąd Odwoławczy obowiązany jest ocenę tę , a co za tym idzie także wnioski z niej wynikające dla ustalań faktycznych , aprobować.

To, w jaki sposób skarżący motywuje ten zarzut wyklucza jego podzielenie.

Nie podejmując rzeczowej , opartej na wskazanych wyżej kryteriach, krytyki oceny dokonanej przez Sąd niższej instancji jego autor ogranicza się do dowolnej polemiki z tą oceną uznając , iż wada jego postępowania w tym zakresie polega na tym , że nie uznał , iż treść protokołu rozprawy z 20 października 2015r, odbytej w sprawie (...) Sądu Okręgowego w K. i zawarte tam oświadczenia prezesa zarządu powódki , nie wystarczają dla potwierdzenia , iż W. Ś. (1) w ten sposób uznał, ze skutkiem prawnym dla powódki, wierzytelności wzajemne pozwanego , które mógł on następnie , na podstawie oświadczenia z 16 stycznia 2017r, skutecznie potrącić z wierzytelnościami (...) dochodzonymi w rozpoznawanej sprawie.

Tak zbudowany zarzut z przyczyn wskazanych wyżej , nie może zostać podzielony.

Zatem tylko na marginesie należy zwrócić uwagę , że z treści tego protokołu zawierającego zeznania świadka D. Ś. oraz stron sporu [ o zwrot pożyczki zabezpieczonej wekslem] , W. Ś. (1) / powoda / i R. K. (1) /pozwanego / - / por k. 42-44 akt / , nie wynika aby wierzytelność objęta tym sporem dotyczyła spółki (...) „ , a w szczególności aby podczas tego posiedzenia prezes zarządu powódki składał oświadczenia , które chociażby pośrednio mogły świadczyć o uznaniu , ze skutkiem dla niej zobowiązań wobec R. K. , wynikających z realizacji robót budowlanych na jej rzecz , w ramach zadań inwestycyjnych : budowy fragmentu autostrady (...) i obwodnicy miejscowości O..

W związku z tym , chybionym jest również drugi z zarzutów procesowych, w ramach którego apelujący neguje nie przyjęcie przez Sąd niższej instancji , że takie uznanie miało wówczas miejsce , a wobec tego późniejsze oświadczenie pozwanego o potrąceniu było oświadczeniem skutecznym.

Odparcie tych zarzutów ma to następstwo , ze ustalenia , które Sąd Okręgowy przyjął za podstawę faktyczną wydanego wyroku , jako niewadliwe , Sąd II instancji uznaje za własne.

Należy je jeszcze uzupełnić o konstatacje faktyczne wynikające z treści zeznań , przesłuchanego w charakterze strony pozwanej W. Ś. (1) / k. 176, zapis dźwiękowy rozprawy z dnia 23 maja 2018r , minuty 9-17/ ,których wiarygodności apelujący w środku odwoławczym nie kwestionował.

Uzupełnienie to przedstawia się następująco :

R. K. (1) nie kwestionował wysokości dochodzonego roszczenia, wskazując w relacjach przedsądowych z przedstawicielami powódki , iż ma przejściowe problemy finansowe i to jest przyczyną braku zapłaty obecnie dochodzonych przez (...) wierzytelności. Deklarował , że może zobowiązania te spłacić poprzez wykonanie innych robót na rzecz powódki.

Należności , które pozwany miał wobec powódki za prace przy budowie autostrady (...) zostały pomiedzy stronami w pełni rozliczone znacznie wcześniej, zanim powstały należności dochodzone obecnie przez spółkę z K..

Wierzytelność będąca przedmiotem sporu pomiędzy W. Ś. aR. K. (1) rozstrzyganym w sprawie (...) Sądu Okręgowego w K., wynikała ze wzajemnej pomiedzy nimi umowy pożyczki , pozostającej bez związku z działalnością gospodarczą przedsiębiorstwa spółki(...)

Nie usprawiedliwiony jest również zarzut naruszenia prawa materialnego.

Pozwany, podejmując obronę przed roszczeniem strony powodowej , zarzut potrącenia wierzytelności wzajemnych sformułował wobec przeciwniczki procesowej , po raz pierwszy, dopiero w oświadczeniu z dnia 16 stycznia 2017r , tożsamym w zakresie daty z pismem procesowym obejmującym zarzuty od nakazu zapłaty wydanego przez Sąd I instancji / por. k. 33-35 i k 41 akt /.

Wcześniej , w szczególności przed wszczęciem sporu sądowego pomiedzy nimi o wierzytelności powódki , co nie było pomiedzy stronami sporne , takiego oświadczenia R. K. (1) nie składał.

Wobec tego , w warunkach , gdy postępowanie rozpoznawcze było prowadzone w reżymie nakazowym, zgodnie z normą art. 493 §3 kpc w zw z art. 485 kpc , wierzytelności zgłaszana do potrącenia powinny była być udowodnione przez pozwanego za pomocą dokumentów i to jedynie takich , których katalog ścisłe określał wskazany wyżej przepis art. 485 kpc.

W ten sposób swojej pretensji pieniężnych wobec spółki (...) „ R. K. (1) nawet nie starał się dowodzić , opierając się jedynie na depozycji o tym , iż zostały ona uznane co do rodzaju i zakresu ilościowego , ze skutkiem dla powódki przez prezesa jej zarządu.

Wobec tego zaniechania , pozostawiając na uboczu, jako z tego punktu widzenia nie doniosłą dla rozstrzygnięcia, kwestię wzajemnej relacji konsekwencji zastosowania przepisu art. 493 kpc i następstw dla skuteczności oświadczenia o potrąceniu niewłaściwego uznania wierzytelności przez dłużnika , szczególnie w formie do której [ nieskutecznie] odwoływał się skarżący, usprawiedliwionym jest przyjęcie , iż R. K. (1) nie wykazał , że przysługiwały mu wobec powódki wierzytelności wzajemne , które mógł skutecznie objąć oświadczeniem o potrąceniu z wierzytelnościami dochodzonymi pozwem.

Tym samym nie dowiódł również , że ich rozmiar ilościowy przewyższał kwoty , które łącznie składały się na żądanie strony powodowej, co mogłoby prowadzić, zgodnie z art. 498 §2 kc, do wzajemnego ich umorzenia , stanowiąc przyczynę oddalenia powództwa spółki (...) „

Stąd też zarzut materialny , sprowadzony przez skarżącego się do wniosku , że Sąd I instancji, w okolicznościach faktycznych ustalonych w sprawie, powinien był potwierdzić ten materialny skutek potrącenia , należało uznać za chybiony.

Z podanych przyczyn , w uznaniu apelacji za niezasadną , Sąd Apelacyjny orzekł o jej oddaleniu , na podstawie art. 385 kpc w zw z art. 493 kpc oraz 498 i 499 kc.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego była norma art 98 §1 i 3 kpc w zw. z art. 108 §1 i 391 §1 kpc i wynikająca z niej, dla wzajemnego rozliczenia stron z tego tytułu , zasada odpowiedzialności za wynik sprawy.

Kwota należna od przerywającego pozwanego na rzecz wygrywającej powódki , zważywszy na wartość przedmiotu zaskarżenia oraz fakt , iż koszty te po stronie spółki wyczerpywały się w wynagrodzeniu pełnomocnika procesowego będącego adwokatem , została ustalona na podstawie §2 pkt 6 w zw z § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności adwokackie z 22 października 2015 [ DzU z 2015 poz. 1800]

SSA Grzegorz Krężołek SSA Robert Jurga SSA Jerzy Bess