Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Andrzej Żelazowski

Protokolant: Krzysztof Malinowski

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2023 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa T. R. i M. T.

przeciwko (...) Spółka z o.o. w P. P.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 22 lipca 2022 r. sygn. akt IX GC 462/21

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu
w K. do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I AGa 275/22

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 12 grudnia 2023 r.

Zaskarżonym wyrokiem, wydanym w dniu 22 lipca 2022 r., w sprawie sygn. akt IX GC 462/21, Sąd Okręgowy w Krakowie zasądził od strony pozwanej na rzecz powodów do ich niepodzielnej ręki kwotę 98.400 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 04 listopada 2020 roku do dnia zapłaty tytułem zwrotu zaliczki na poczet wynagrodzenia za zaprojektowanie i wykonanie linii produkcyjnej zgodnie z umową zawartą przez strony w dniu 17 czerwca 2020 r.

Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku wskazał, że zważywszy, iż przedmiot świadczenia miał na tyle specjalistyczny charakter, że nie było możliwe samodzielnie ustalenie przez sąd nawet celu umowy, jedynym adekwatnym środkiem dowodowym dla wyjaśnienia stosunków pomiędzy podmiotami była opinia biegłego.

Następnie Sąd Okręgowy wskazał, iż na podstawie opinii biegłego R. M. ustalił, że rzeczywistym celem umowy zawartej przez strony w formie pisemnej w dniu 17 czerwca 2020 r. było zaprojektowanie, wykonanie i uruchomienie linii technologicznej do produkcji wyrobów pod nazwą ,,(...)”. (...) spółka z o.o. nie wywiązała się z przyjętego zobowiązania, ze względu na brak fachowości w tym przedmiocie.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd zważył, że opisany stan faktyczny objęty jest normą z art. 410 i 405 k.c., z której wynika, że w przypadku nieosiągnięcia celu umowy, świadczenie jakie dłużnik uzyskał na poczet jej wykonania, staje się nienależne i podlega zwrotowi. Z tych względów uwzględniono powództwo, z odsetkami od dnia wezwania do zapłaty (art. 481 i 455 kc).

O kosztach orzeczono na zasadzie art. 98 k.p.c.

Od powyższego wyroku apelację wniosła strona pozwana zarzucając zaskarżonemu orzeczeniu:

I.  naruszenie prawa materialnego, a to art. 410 § 2 k.c. poprzez błędną jego wykładnię

polegającą na przyjęciu, iż nieosiągnięcia zamierzonego celu świadczenia dotyczy stosunków, w których podstawa prawna istniała w chwili dokonania świadczenia, a nie w sytuacji w której miała ona dopiero w przyszłości powstać po spełnieniu świadczenia;

II.  naruszenie przepisów postępowania, a to art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 236 § 1 oraz § 2 k.p.c. mających istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, poprzez oparcie rozstrzygnięcia w sprawie na opinii biegłego R. M. w stosunku do której nie została sformułowana teza dowodowa dotycząca faktów, które mają być w niej wykazane, ewentualnie nieprzydatna dla rozpoznania przedmiotu postępowania, a która została zlecona w oparciu o odezwę do biegłego, powodując tym samym wydaniem wyroku w oparciu o dowód który nie został należycie dopuszczony i przeprowadzony w postępowaniu, co doprowadziło to do błędu w ustaleniach faktycznych polegające na wadliwym przyjęciu, iż pozwana nie wywiązała się z przyjętego zobowiązania, co spowodowało ostatecznie uwzględnieniem powództwa;

III.  naruszenie przepisów, a to § 154. 1. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019 r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych, mającego istotne znaczenie dla sprawy, na skutek komunikowania się z biegłym za pośrednictwem odezwy, która jest środkiem zastrzeżonym do porozumiewania się pomiędzy sądami w celu przeprowadzenia dowodu przez sąd wezwany, co uniemożliwia weryfikację roli jaką biegły R. M. pełnił w tym postępowaniu;

IV.  błąd w ustaleniach faktycznych mający istotne wpływy na treść zaskarżonego orzeczenia, polegający na przyjęciu ,że przedmiot świadczenia miał na tyle specjalistyczny charakter, że nie było możliwe samodzielne ustalenie przez sąd nawet celu umowy", w sytuacji gdy dla ustalenia celu umowy wystarczyło zapoznać się z treścią umowy znajdującej się w aktach sprawy na karcie 8 i n. oraz przeprowadzić dowód z przesłuchania stron, a zwłaszcza pozwanej.

V.  niemożność obrony swych praw przez pozwaną wobec nie odroczenia terminu rozprawy zaplanowanej na dzień 22 lipca 2022 r. w oparciu o art. 214 § 1 k.p.c. z uwagi na zły stan zdrowia członków zarządu i tym samym pominięcia dowodu z przesłuchania pozwanej (członków zarządu) oraz dopuszczenia dowodu z opinii biegłego na ostatniej rozprawie i uniemożliwienie zgłoszenia zarzutów m.in. art. 162 k.p.c. w zw. z art. 236 § 1 i 2 k.p.c. w związku z brakiem tezy dowodowej ewentualnie wskazania, iż jest ona nieprzydatna dla przedmiotu postępowania;

VI.  nierozpoznanie istoty sprawy przez Sąd I instancji, bowiem strony zawarły umowę o dzieło, a powodowie wypowiedzieli bezskutecznie tą umowę, ponieważ przy umowie o dzieło stronie nie przysługuje wypowiedzenie umowy, a jedynie możliwość odstąpienia od niej, doprowadziło to do niepotrzebnego rozważania przez Sąd I instancji {protokół rozprawy głównej z dnia 24 sierpnia 2021 r. czas 00:02:01) czy istniały przesłanki do rozwiązania umowy do którego nie doszło i nie mogło dojść w obowiązującym stanie prawny i faktycznym sprawy, zatem powództwo winno być oddalone, ponieważ umowa o dzieło łącząca strony dalej obowiązuje wobec braku złożenia oświadczenia o odstąpieniu od niej przez powodów.

Strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie powództwa w całości ewentualnie uchylenie i przekazanie do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Ponadto wniosła o zasądzenia na rzecz pozwanej kosztów postępowania sądowego za wszystkie instancje solidarnie od powodów, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty.

Strona pozwana wniosła również o przeprowadzenie rozprawy oraz dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z przesłuchania strony tj. prezesa pozwanej spółkiP. Ż.oraz wiceprezesa zarządu M. G. na fakt i okoliczność, iż to z winy zamawiającego powstały przeszkody, które uniemożliwiały wykonanie dzieła oraz na dwu etapowość łączącej ich umowy, której kontynuacja była uzależniona od pozyskania dotacji. Dowód ten pomimo za wnioskowania nie został przeprowadzony, ponieważ Sąd I instancji nie uwzględnił wniosku pozwanej o odroczenie rozprawy z powodu problemów zdrowotnych członków zarządu (karta 214 do 217 (...)) i tym samym uniemożliwił ich przesłuchania w charakterze strony. Strona pozwana zarzuciła, że skutkowało to niemożnością obrony praw spółki.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego okazała się zasadna i skutkować musiała uchyleniem zaskarżonego wyroku.

Uzasadnienie wyroku sporządzone zostało przez Sąd Okręgowy z rażącym naruszeniem przepisu art. 327 ¹ § 1 k.p.c. Winno ono bowiem zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, obejmującej ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Sąd I instancji praktycznie zaniechał dokonania ustaleń faktycznych. Sąd pominął nadto zupełnie fakty istotne z punktu widzenia zasadności zgłoszonego roszczenia, co było skutkiem braku odniesienia się do dowodów przedstawionych przez strony i zgłaszanych przez nie zarzutów. Brak prawidłowych ustaleń faktycznych nie pozwala na zrekonstruowanie sposobu, jakie okoliczności uznał Sąd za doniosłe dla oceny zasadności zgłoszonego żądania. Uzasadnienie nie zawiera nadto rozważań w zakresie podstawy prawnej relewantnej dla rozstrzygnięcia sprawy, uwzględniając przedmiot zawartej przez strony umowy (umowa o dzieło) oraz w szczególności okoliczności związane z ewentualnym brakiem należytego współdziałania stron przy wykonywaniu umowy i w konsekwencji podstaw do odstąpienia od umowy przez powodów.

Powyższe sprawia, że uznać należy, że Sąd Okręgowy nie rozpoznał istoty sprawy, a wymienione uchybienia uniemożliwiają kontrolę instancyjną zaskarżonego wyroku bez narażenia się na zarzut pozbawienia stron dwuinstancyjnego procesu. Wydanie orzeczenia na skutek apelacji pozwanego przez Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie pozbawiłoby bowiem strony jednej instancji sądowej, pozostawiając im możliwość zakwestionowania orzeczenia jedynie w drodze skargi kasacyjnej. Brak stosownych ustaleń i rozważań nie pozwala na ocenę zgłoszonego roszczenia, a dokonywanie oceny pozostałych podniesionych w apelacji zarzutów naruszenia prawa materialnego i procesowego jest przedwczesne bowiem dopiero prawidłowe ustalenia faktyczne i ocena prawna zgłoszonego żądania mogą być podstawą rozważań prawnych sądu odwoławczego w tym zakresie.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 §4 k.p.c. orzekł jak w sentencji. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy oceni żądanie pozwu po poczynieniu prawidłowych ustaleń faktycznych, w sposób właściwy odnosząc się do zgromadzonych w sprawie dowodów i kompleksowo je oceniając oraz zarzutów stron dotyczących w szczególności nienależytego wykonania umowy, jej niewykonania z przyczyn leżących po stronie zamawiającego oraz braku podstaw do odstąpienia od umowy, a także należycie uzasadni rozstrzygnięcie zgodnie z wymogami przewidzianymi w art. 327 ¹ § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy rozstrzygnie też o kosztach postępowania apelacyjnego stosownie do art. 108 §2 k.p.c.