Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 kwietnia 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Józef Wąsik

Protokolant: Iwona Mrazek

po rozpoznaniu w dniu 14 kwietnia 2023 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k.

w Ł.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 19 maja 2021 r. sygn. akt VII GC 153/20

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I i II w ten sposób, że nadaje im brzmienie:

„ I zasądza od (...) SA w W. na rzecz (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.k. w Ł. kwotę 84 624 zł (osiemdziesiąt cztery tysiące sześćset dwadzieścia cztery zł ) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

- od kwoty 50 774,40 zł od dnia 23 stycznia 2020 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 5861,15 zł od dnia 14 kwietnia 2020 roku do dnia zapłaty;

II. zasądza od (...) SA w W. na rzecz (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.k. w Ł. kwotę 9. 942 zł (dziewięć tysięcy dziewięćset czterdzieści dwa złote) tytułem zwrotu kosztów procesu”;

2.  oddala apelację strony pozwanej;

1.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 8.443 zł (osiem tysięcy czterysta czterdzieści trzy złote) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I A Ga 257/21

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 14 kwietnia 2020 r. powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.k. w Ł. pozwał (...) SA w W. o zapłatę kwoty 90.485,15 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 84.624 zł od 23 stycznia 2020 r. do dnia zapłaty i od 5.861,15 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powód wskazał, że strony łączyła współpraca handlowa, w ramach, której pozwana kupowała od powódki materiały elektroinstalacyjne. W dniu 5 sierpnia 2019 roku pozwana złożyła zamówienie na kabel energetyczny (...). Potwierdzeniem sprzedaży było wystawienie faktury VAT z dnia 24 października 2019 roku na kwotę 230.985,18 zł z terminem zapłaty na dzień 22 stycznia 2020 roku. Pozwana uregulowała jedynie część należności, dokonując w dniach 15 stycznia 2020 roku i 13 marca 2020 roku wpłat na konto powódki w łącznej kwocie 146.36l,l8 zł. Jednocześnie pozwem objęto należność określoną notą odsetkową o nr 20/1 z dnia 2 stycznia 2020 roku, dotyczącą innych faktur wystawionych w ramach istniejącej między stronami sporu współpracy handlowej. Strona przeciwna nie zanegowała przedstawionego wyliczenia, terminów zapłaty czy ilości dni zwłoki za faktury będących przedmiotem noty.

Sąd wydał w dniu 7 maja 2020 r. nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości. Podniósł, że pozwany należy do g. (...) i posiada 100% udziałów w (...) sp. z o.o. Zgodnie z ustalonymi zasadami, wszelkie zakupy zewnętrzne w grupie dokonywane są przez spółkę (...) S.A. Spółka (...) zawarła z (...) S.A. umowę o wykonanie robót budowlanych w branży elektroenergetycznej, z terminem wykonania do dnia 9 sierpnia 2019 r. Do obowiązków K. należało dostarczenie materiałów, w tym kabla (...). W dniu 30 lipca 2019 r. pozwany ogłosił aukcję elektroniczną, której przedmiotem było nabycie przez pozwanego kabla w terminie do 6 sierpnia 2019 r. Po zakończeniu aukcji elektronicznej, w dniu 5 sierpnia 2019 r., pozwany złożył zamówienie dostawcy kabla - powodowi, które obejmowało dostawę kabla (...) (...) w ilości 2.736 mb, w tym odcinek kabla niezbędny do realizacji przedmiotu umowy. W odpowiedzi na maila z dnia 5 sierpnia 2019 r. powód poinformował pozwanego, że posiada jedynie krótsze odcinki kabla, nienadające się do zastosowania w celu realizacji umowy nr (...) i zapewnił, po potwierdzeniu z producentem tego kabla, że brakujące odcinki kabla będą dostępne po 17 września 2019 r. Kabel (...) (...) miał być dostarczony w następujących terminach: 802 mb - 17 września 2019 r., 710 mb - 17 września 2019 r., 520 mb i 95 mb - 17 października 2019 r. Jedynym producentem tego typu kabli, obsługującym rynek polski, jest spółka (...). W związku z tym, wobec braku dostępności tego kabla u producenta, pozwany zaakceptował warunki zaproponowane przez powoda. Pomimo deklaracji, kabel nie został dostarczony w terminie 17 września 2019 r. W dniu 7 października 2019 r. powód poinformował pozwanego, że dostawa kabla (...) (...) nastąpi 14 października 2019 r. Ostatecznie kabel został dostarczony dopiero 24 października 2019 r. Niezwłocznie po otrzymaniu kablaK.przystąpił do dalszych prac i 18 listopada 2019 r. zgłosił prace do odbioru końcowego. W dniu 3 grudnia 2019 r. (...) wystawił dla K. notę księgową na kwotę 84.624,00 zł, jako podstawę wskazując „Obciążenie z tytułu opóźnienia w wykonaniu umowy (...) z dnia 12.06.2019 r.", a 31 grudnia 2019 r. (...) dokonał potrącenia należności wynikających z ww. noty z wynagrodzeniem K.. W takiej sytuacji, w dniu 10 grudnia 2019 r. K. wystawił pozwanemu notę księgową nr (...) na kwotę 84.624,00 zł z tytułu refaktury noty obciążeniowej. Powstała należność w wysokości 84.624 zł, wynikająca z ww. noty księgowej nr (...), stanowi szkodę jaką poniósł pozwany. Wyłączną odpowiedzialność za szkodę ponosi powód, który zrealizował w nienależyty sposób dostawę kabla na rzecz pozwanego. W takim stanie rzeczy, w dniu 10 grudnia 2019 r. pozwany wystawił powodowi notę księgową nr (...) na kwotę 84.624,00 zł. Pismem z dnia 14 stycznia 2020 r. pozwany dokonał potrącenia ww. wierzytelności z wierzytelnością powoda wynikającą z faktury VAT nr (...). W konsekwencji, roszczenie powoda o zapłatę kwoty 84.624,00 zł nie istnieje. Pozwany podniósł nadto, że roszczenie określone w nocie odsetkowej jest nieudowodnione.

Wyrokiem z 19 maja 2021r Sąd Okręgowy w Kielcach:

I. zasądził od (...) SA w W. na rzecz (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.k. w Ł. kwotę 56 635,55 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

- od kwoty 50 774,40 zł od dnia 23 stycznia 2020 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 5861,15 zł od dnia 14 kwietnia 2020 roku do dnia zapłaty,

II. oddalił powództwo w pozostałej części,

III. zasądził od (...) SA w W. na rzecz (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.k. w Ł. kwotę 4 259,17 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd ustalił, co następuje:

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.k. w Ł. prowadził współpracę handlową z pozwaną (...) SA w W., sprzedając pozwanej materiały elektroinstalacyjne. (...) SA dokonywała zakupów tych materiałów na potrzeby spółek swojej grupy kapitałowej, w tym swojej spółki-córki (...) sp. z o.o. W dniu 12 czerwca 2019 r. (...) Sp. z o.o. zawarła z (...) S.A. umowę nr (...), na mocy której zobowiązała się do wykonania robót budowlanych w branży elektroenergetycznej dla zadania „Przebudowa i rozbudowa sieci elektroenergetycznej (...) i(...)w związku z przyłączeniem chłodni owoców w miejscowości T., dz.(...) gm. (...) G.", z terminem wykonania robót związanych z realizacją przedmiotu umowy do dnia 9 sierpnia 2019r. Do obowiązków K. należało dostarczenie materiałów, w tym kabla (...) 3x70 (812,24 m). Zgodnie z §9 ust. 1 pkt 1 wykonawca miał zapłacić karę za opóźnienie w wykonaniu umowy w wysokości 0,2% wynagrodzenia umownego z podatkiem VAT (423.120 zł) za każdy dzień opóźnienia, jednak nie więcej niż 20%. (bezsporne, umowa k. 59)

W dniu 30 lipca 2019 r. pozwana (...) SA ogłosiła specyfikację istotnych warunków zamówienia, której przedmiotem było nabycie w drodze aukcji elektronicznej kabla (...) (...), w terminie do 6 sierpnia 2019 r., między innymi w ilości 802 mb na potrzeby realizacji umowy nr (...) przez K.. Oferta powoda (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.k. w Ł. została wybrana w toku aukcji i e-mailem z dnia 5 sierpnia 2019 r. pracownik pozwanego D. G. (1) przesłała zamówienie i poprosiła o potwierdzenie terminu dostawy.

W e-mailu z dnia 7 sierpnia 2019 r. powód poinformował, że odcinek 590 m został dostarczony, a na resztą czeka na potwierdzenie od producenta. W e-mailu z 9 sierpnia poinformował, że ma potwierdzenie, że brakujące odcinki będą po 17 września 2019 r. W e-mailu z 12 września 2019 r. pracownica pozwanego poprosiła o dostawę kabla 802 mb w terminie do 17 września 2019 r. (bezsporne, e-maile k. 15, 69-70, 76, specyfikacja k. 67).

W dniu 4 października 2019 r. powód przesłał pozwanej odpis pisma producenta kabla, z którego wynikało, że wszystkie dostawy są opóźnione z uwagi na awarię na linii produkcyjnej u producenta w Szwecji, co spowodowało wydłużenie dostaw od 60 do 75 dni. Zamówiony kabel został dostarczony przez powoda pozwanej 24 października 2019 r. Został następnie sprzedany przez (...) SA spółce (...) Sp. z o.o., która użyła go do wykonania umowy z (...), zgłoszonej do odbioru w dniu 18 listopada 2019 r.

Z tytułu sprzedaży kabla w ilości 2127 m powód wystawił wobec pozwanej fakturę VAT nr (...) (...) z 24 października 2019 r. na 230.985,18 zł, płatną do 22. 1. 2020 r. (bezsporne, k. 18).

W dniu 3 grudnia 2019 r. (...) wystawiła dla K. notę księgową nr (...) na kwotę 84.624 zł, jako podstawę wskazując „Obciążenie z tytułu opóźnienia w wykonaniu umowy (...) z dnia 12.06.2019 r.", po czym w dniu 31 grudnia 2019 r. złożyła oświadczenie o potrąceniu tej kwoty ze zobowiązaniami wobec (...) Sp. z o.o.

Następnie w dniu 10 grudnia 2019 r. (...) Sp. z o.o. wystawiła pozwanej notę księgową nr (...) na kwotę 84.624,00 zł, wskazując w opisie ,,Refaktura noty obciążeniowej nr (...) z dnia 03.12.2019”.

Tego samego dnia (...) SA wystawiła wobec powoda notę księgową nr (...) na kwotę 84.624 zł, jako podstawę wskazując „Opóźnienie za szkodę wyrządzoną poprzez spowodowanie opóźnienia w dostawie kabli wg Zamówienia (...) z dnia 05.08.2019 r.”. 14 stycznia 2020 r. pozwana sporządziła oświadczenie o kompensacie kwoty m.in. 84.624 zł z kwotą 230.985,18 zł z tytułu faktury VAT nr (...), doręczone powodowi 22 stycznia 2020 r. (nota i kompensata k. 94, 95, noty k. 96, 97, oświadczenie o potrąceniu k.101-102)

Sąd poczynił następujące rozważania prawne:

Powód bronił się przed zarzutem potrącenia tym, że kabel dostarczany był w terminach ustalonych przez strony, a pozwany nie informował go o tym, że przesunięcia terminów wiążą się z karami umownymi nakładanymi przez osoby trzecie. Drugi z tych argumentów nie ma znaczenia dla niniejszej sprawy, gdyż jakkolwiek w stosunkach między stronami postępowania nie obowiązywały kary umowne, jednakże na podstawie art. 471 k.c. powód odpowiada za szkodę, jaką poniósł pozwany na skutek nienależytego wykonania zobowiązania sprzedaży kabla. Kluczowe jest zatem ustalenie w kontekście tych zarzutów, czy doszło do nienależytego wykonania zobowiązania powoda.

Na wstępie należy wskazać, że powód przystąpił do aukcji elektronicznej, której przedmiotem było nabycie kabla w terminie do 6 sierpnia 2019 r., więc już warunki aukcji określały termin jako jeden z essentialia negotii umowy. Powód, biorąc udział w aukcji, złożył więc ofertę sprzedaży i dostarczenia przez siebie kabla w terminie 6 sierpnia 2019 r. Niezasadna jest argumentacja, że „okazało się”, że powód nie posiada na stanie takich odcinków kabla, gdyż specyfikacja istotnych warunków zamówienia określała wyraźnie jakie odcinki kabla są potrzebne, a nie tylko łączną długość kabla kupowanego na potrzeby kilku inwestycji (k. 67). Należy zaznaczyć jednak, że regulamin aukcji (k. 68) i okoliczności sprawy wskazują, że aukcja elektroniczna organizowana przez pozwanego nie była aukcją w rozumieniu przepisów art. 701 i 702 kc, która bezpośrednio prowadziłaby do zawarcia umowy, lecz w istocie formą wyboru oferenta, z którym następnie zawierano umowę. W następstwie tego, pozwany złożył 5 sierpnia 2019 r. zamówienie dostarczenia kabla w dacie do 7 sierpnia 2019 r., prosząc jednak mimo to o potwierdzenie terminu dostawy. W następującej korespondencji e-mail powód 7 sierpnia 2019 r. potwierdził, że odcinek 590 m został dostarczony, a 9 sierpnia potwierdził, że pozostałe odcinki będą po 17 września 2019r. (k. 69).

Należy zaznaczyć, że pozwany nie udzielił bezpośrednio na to odpowiedzi (co potwierdza treść ponaglającego e-maila powoda z 13 sierpnia 2029 r., k. 69), a w szczególności nie domagał się wydania kabla w terminie do 7 sierpnia 2019 r. i nie wyciągnął żadnych konsekwencji z niedotrzymania tego terminu. Pierwszym kolejnym dokumentem pochodzącym od pozwanego był dopiero e-mail z 12 września 2019 r., w którym pracownica pozwanego poprosiła o dostawę kabla 802 mb w terminie do 17 września 2019 r. (k. 76). W ocenie Sądu zatem, pomimo terminu dostawy wyznaczonego w pierwotnym zamówieniu na 7 sierpnia 2019 r., obie strony w tym zakresie dokonały modyfikacji warunków umowy i ustaliły 17 września 2019 r. jako termin dostawy.

Pomimo złożenia zamówienia, pozwany prosił o potwierdzenie terminu dostawy i taki termin został potwierdzony po raz pierwszy na 17 września 2019 r., co następnie pracownik pozwanego zaakceptował i poprosił o dostawę kabla w tym terminie. Treść wspomnianych dokumentów nie wskazuje na to, żeby było to tylko przyjęcie do wiadomości przez pozwanego opóźnienia ze strony powoda. Należy zaznaczyć, że gdyby pozwany nie wyrażał zgody na wskazany termin 17 września, mógł on niezwłocznie wezwać powoda do wykonania umowy w pierwotnym terminie, a następnie odstąpić od umowy, w celu zakupu kabla od innego podmiotu (abstrahując od tego, czy inne podmioty byłyby w stanie go dostarczyć).

Nie bez znaczenia jest, że według zeznań świadka D. G. (1), dzwoniła ona w tym czasie do kilku dostawców, więc była świadoma, że nikt tego kabla nie miał na stanie (k. 344).

Po niedostarczeniu kabla w uzgodnionej przez obie strony dacie 17 września 2019r. powód jednakże pozostawał w opóźnieniu z wykonaniem umowy i żadne okoliczności sprawy nie wskazują, żeby doszło w tym zakresie do dalszej zmiany umowy. W szczególności nie dowodzą tego pisma pozwanego, domagającego się dostawy kabla w kolejnych odraczanych przez powoda terminach.

Zgodnie z art. 471 k.c. dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W okolicznościach niniejszej sprawy, o ile powód faktycznie nie miał wpływu na to, czy producent dostarczy mu kabel, to jednak ponosi odpowiedzialność za należyte wykonanie zobowiązania wobec pozwanego, wynikającą z zawartej umowy sprzedaży. Założeniem umowy sprzedaży jest na ogół to, że sprzedawca sprzedaje towar, którym faktycznie dysponuje i może go wydać – a jeśli zawiera umowę sprzedaży nie posiadając towaru, to w ocenie Sądu, ponosi ryzyko tego, że może nie zdołać go kupić w celu wykonania swojego zobowiązania. Ryzyko to nie może być przerzucone na kupującego, działającego w dobrej wierze, chyba że wynikałoby to wyraźnie z zawartej umowy. Nie ma znaczenia okoliczność, że warunki aukcji określały krótki termin dostawy, gdyż powód przystępując do aukcji winien był posiadać odpowiednie odcinki kabla, a specyfika towaru nie wykluczała bieżącego posiadania go na stanie (nie były to nietypowe urządzenia produkowane na zamówienie). Z zeznań świadka Z. K. zresztą wynikało, że powód normalnie kupuje ten kabel w odcinkach 2-kilometrowych i posiada go na stanie, a jedynie wówczas nie posiadał wystarczającej ilości i odcinków (k. 314). Należy zaznaczyć, że przy tak krótkim terminie dostawy, nawet przy braku zakłóceń w fabryce, powód nie byłby w stanie kupić go na czas, więc powód tym samym podjął ryzyko, składając swoją ofertę.

Na skutek nienależytego wykonania zobowiązania po stronie pozwanej wystąpiła szkoda , gdyż pozwana nie była w stanie wywiązać się z umowy sprzedaży kabla spółce-córce (...) sp. z o.o. Co prawda w sprawie nie wykazano istnienia pisemnej umowy w tym zakresie, a jedynie ogólną umowę o współpracy, niemniej nie ulegają wątpliwości twierdzenia pozwanego, że w oparciu o ustalony model współpracy w grupie kapitałowej pozwany dokonywał zakupów zewnętrznych i sprzedawał materiały (...) sp. z o.o.

Umowa sprzedaży ruchomości nie wymaga co do zasady formy pisemnej i nawet może dochodzić do skutku przez czynności konkludentne w ramach stałej współpracy, a strona pozwana nie była zobowiązana do jej udowadniania dokumentami wewnętrznymi, w braku uzasadnionych wątpliwości w tym przedmiocie.

Nie ulega też wątpliwości Sądu, że zobowiązanie (...) SA obejmowało sprzedaż materiałów (...) Sp. z o.o. w terminie umożliwiającym prawidłowe zakończenie inwestycji, co wynika z zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, skoro podmioty te były powiązane ekonomicznie. Tym samym (...) SA nienależycie wykonał zobowiązanie i ponosił wobec (...) Sp. z o.o. odpowiedzialność za szkodę, tak jak powód ponosił ją wobec pozwanego. Normalnym następstwem niedostarczenia koniecznego kabla energetycznego jest zwłoka w ukończeniu prac budowlanych, przekładająca się na obciążenie wykonawcy karami umownymi, które były zastrzeżone w umowie o roboty budowlane. Nie ma znaczenia, czy wykonawca robót budowlanych mógł próbować się bronić okolicznościami ekskulpującymi, jak niedostępność kabla w fabryce, skoro zobowiązał się do wykonania robót i powinien był zapewnić sobie dostępność kabla, więc co do zasady ponosi za to odpowiedzialność.

W konsekwencji, (...) Sp. z o.o. poniosła szkodę w wysokości kary umownej, za którą odpowiadał i którą naprawił pozwany, a za szkodę powstałą w ten sposób w majątku pozwanego odpowiada powód.

W ocenie Sądu, powód nie odpowiada jednakże za całe opóźnienie ukończenia robót budowlanych. Po pierwsze, jak już wskazano, powód odpowiada dopiero za opóźnienie dostarczenia kabla po terminie umownym 17 września 2019 r. Po drugie, skoro pierwotny termin dostawy kabla był określony w aukcji na 6 sierpnia 2019 r., a umowa K. z (...) określała termin wykonania do 9 sierpnia 2019 r., to logika wskazuje, że prace budowlane winny być według pozwanego zakończone w ciągu trzech dni po dostarczeniu kabla. Skoro powód dostarczył kabel 24 października (co przyznał pozwany), to niejasne jest, dlaczego powód ma odpowiadać za przedłużenie się robót budowlanych po 27 października 2019 r. W istocie pozwany nie wykazał, z czego dokładnie wynikał cały okres opóźnienia w zgłoszeniu robót do odbioru do 18 listopada 2019 roku, a jedynie prezes zarządu pozwanego Ł. M. zeznał ogólnie, że jedyną przyczyną opóźnienia była nieterminowa dostawa kabla (k. 344). W sytuacji, gdyby obiektywnie potrzeba było więcej czasu na ukończenie robót budowlanych po dostarczeniu kabla, niż trzy dni, oznaczałoby to, że sam pozwany zbyt późno zorganizował przetarg i założył opóźnienie w ukończeniu robót przez K.. Nie powinien jednak wówczas przerzucić tej odpowiedzialności na powoda.

W konsekwencji, w ocenie Sądu, w adekwatnym związku przyczynowym z nienależytym wykonaniem zobowiązania przez powoda wobec pozwanego pozostaje tylko kara umowna naliczona wobec (...) Sp. z o.o. za okres od 18 września do 27 października 2019 r., czyli za 40 dni, wynosząca według umowy o roboty budowlane 33.849,60 zł. Tylko w takim zakresie zarzut potrącenia okazał się zasadny, zatem powodowi należy się na podstawie art. 535 §1 kc pozostała część ceny sprzedaży w kwocie 50.774,40 zł.

Od kwoty tej należało zasądzić na podstawie art. 481 §1 kc odsetki za opóźnienie od 23 stycznia 2020 r., kiedy roszczenie było wymagalne, do dnia zapłaty.

Sąd uznał za zasadne także roszczenie o zapłatę skapitalizowanych odsetek z tytułu opóźnień w zapłacie wcześniejszych zobowiązań w kwocie 5861,15 zł. Pozwany nie zaprzeczył, żeby był zobowiązany do zapłaty kwot określonych w nocie odsetkowej, ani nie wykazał, że dokonał zapłaty w innych terminach. Zarzut, że roszczenie określone w nocie odsetkowej jest nieudowodnione, nie jest równoznaczny z przeczeniem, a pozwany, prowadzać działalność w formie spółki kapitałowej, powinien sam móc stwierdzić, czy obciążały go takie zobowiązania i czy płacił w terminie. Pozwany wreszcie nie odniósł się do złożonych następnie przez powoda faktur VAT i dokumentów przelewu, zatem Sąd na podstawie art. 481 §1 kc w z. z art. 482 kc zasądził od powoda tę kwotę wraz z odsetkami za opóźnienie od 14 kwietnia 2020 r. – dnia wytoczenia powództwa.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 kpc, rozdzielając je stosunkowo, gdyż powództwo zostało uwzględnione w 63%.

Apelacje od tego wyroku wniosły obie strony.

Powód zaskarżył wyrok w części uwzgledniającej powództwo, zarzucając:

1) naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, w szczególności tj. art. 233 § 1 k.p.c. przez poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i wyprowadzenie wniosków z niego niewynikających, a nadto sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, a w konsekwencji błędnego przyjęcia, iż powódka wykonała przedmiot umowy zawartej ze stroną pozwaną, na podstawie której wystawiono w dniu 24 października 2019 roku sporną fakturę (...), w sposób nienależyty, podczas gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności zeznań przesłuchanych świadków oraz treści prowadzonej między stronami korespondencji drogą poczty elektronicznej wynika, że powódka podjęła wszelkie czynności zmierzające do prawidłowego i terminowego wykonania zobowiązania, dostarczając zamówiony przez pozwaną towar na wskazane przez nią miejsce, w terminach, które były przez strony ustalane;

2) naruszenia prawa materialnego to jest art. 498 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, a także niezastosowanie art. 455 k.c. i w konsekwencji przyjęcie, że przedstawiona do potrącenia wierzytelność pozwanej z tytułu kar umownych za zwłokę w wykonaniu umowy zawartej przez (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. wynikająca z noty obciążeniowej wystawionej przez (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L. z dnia 3 grudnia 2019 roku o nr (...), była w dacie złożenia oświadczenia o potrąceniu wymagalna i doszło do jej skutecznego umorzenia z wierzytelnością powoda wynikającą ze spornej faktury z dnia 24 października 2019 roku o numerze (...) (...), podczas, gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności z pisma (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L. z dnia 31 grudnia 2019 roku wynika, że wierzytelność ujęta w nocie obciążeniowej nr (...) wystawionej przez pozwaną w dniu 10 grudnia 2019 roku, była najwcześniej wymagalna w dniu 17 grudnia 2019 roku;

ponadto przez błędne przyjęcie, że oświadczenie pozwanej o potrąceniu spełniało wymóg precyzyjnego określenia wierzytelności podlegającej umorzeniu, mimo nie wskazania w nim bliższych podstaw naliczenia kar umownych i powiązań oraz modelu współpracy w grupie kapitałowej łączącej pozwaną ze spółką (...),

3) naruszenia prawa materialnego to jest art. 471 k.c. w zw. z art. 6 k.c. przez jego zastosowanie do ustalonego w sprawie stanu faktycznego, mimo iż pozwany w toku procesu nie wykazał wszystkich przesłanek w nim określonych, w szczególności faktu poniesienia szkody w wysokości określonej w nocie obciążeniowej numer (...) z dnia 10 grudnia 2019 roku tj. w kwocie 84.624 złotych.

W uzasadnieniu powód podkreślił, że szkoda spółki (...) w wysokości 84.624 zł budzi wątpliwości, także z tego powodu, że spółka ta wystąpiła wobec (...) SA o zapłatę wynagrodzenia z tytułu zawartej umowy obejmującego również potrącona karę umowną. Zatem uprawomocnienie się zaskarżonego wyroku może doprowadzić do bezpodstawnego wzbogacenia spółki (...). Okolicznosci tej pozwany nie zaprzeczył.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanej (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz powódki (...) SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ SPÓŁKA KOMANDYTOWA siedzibą w Ł. dodatkowej kwoty 33.849,60 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 23 stycznia 2020 roku do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu za obie instancje.

Pozwany wniósł apelację w części uwzględniającej powództwo, zarzucając:

1) naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 458 (5) § 4 kpc w zw. z art. 458 (5) § 1 kpc poprzez uznanie, że dowody zgłoszone przez powoda w dalszym piśmie procesowym były dopuszczalne i nie powinny być pominięte z uwagi na reguły prekluzji procesowej,

2) art. 233 § 1 kpc przez wyprowadzenie z materiału dowodowego wniosków sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego poprzez uznanie, że strony skutecznie uzgodniły zmianę terminu dostawy kabla, w sytuacji gdy informacja zawarta w mailu z dnia 12 września 2019 r. od p. D. G. (1) w zakresie dostawy kabla w dniu 17 września 2019 r. nie może być traktowana jako oświadczenie woli złożone w imieniu pozwanego,

3) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 60 kc poprzez uznanie, że oświadczenie złożone przez p. D. G. (1) (pracownika pozwanego) w korespondencji mailowej z dnia 12 września 2019 r. stanowiło oświadczenie woli złożone w imieniu pozwanego, skutkujące zmianą terminu dostawy kabla,

4) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 471 kc poprzez uznanie, że kara umowna naliczona za okres od dnia 27 października 2019 r. do dnia 18 listopada 2019r. nie pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z nienależytym wykonaniem zobowiązania przez powoda,

Wniósł o oddalenie powództwa również w części zaskarżonej niniejszą apelacją oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu za obie instancje.

Obie strony wniosły o oddalenie apelacji stron przeciwnych.

Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu apelacji zważył, co następuje.

Apelacja powoda jest uzasadniona, natomiast apelacja pozwanego jest bezzasadna.

Zgodnie z art. 382 k.p.c. sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym Kognicja sądu apelacyjnego obejmuje zatem „rozpoznanie sprawy’’ i to w taki sposób, w jaki mógł i powinien to uczynić sąd pierwszej instancji.

Podstawowym założeniem postępowania apelacyjnego jest dążenie do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia, opartego na materiale zebranym przez sąd I instancji i sąd odwoławczy, który musi samodzielnie ocenić całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego z uwzględnieniem faktów z zakresu notoryjności powszechnej i urzędowej, faktów przyznanych lub niezaprzeczonych a także domniemań prawnych.

W systemie dwuinstancyjnego rozpoznawania spraw cywilnych, w żywotnym interesie ustrojowym państwa demokratycznego leży to, aby orzeczenia wydawane przez sąd drugiej instancji gwarantowały trafność i słuszność rozstrzygnięcia, czyli jego zgodność z prawem materialnym oraz poczuciem sprawiedliwości. Temu służy m. in. szeroka swoboda jurysdykcyjna tego sądu (por. uzasadnienie uchwały 7 Sędziów z 31.01.2008 III CZP 49/07 OSN 2008 nr.6 poz. 55 której nadano moc zasady prawnej).

Merytoryczny charakter postępowania apelacyjnego sprawia, że sąd II instancji zmierza do naprawienia błędów popełnionych przez sąd I instancji; nienaprawienie tych błędów byłoby równoznaczne ze świadomym ich powieleniem w postępowaniu rozpoznawczym na wyższym szczeblu, czego – zważywszy na istotę wymiaru sprawiedliwości i cele postępowania odwoławczego- nie można zaaprobować.

Wydanie przez Sąd drugiej instancji orzeczenia reformatoryjnego o treści odmiennej od wyroku Sądu pierwszej instancji (art. 386 § 1 k.p.c.) nie stanowi więc naruszenia zasady dwuinstancyjności postępowania wynikającej z art. 176 ust. 1 Konstytucji RP, lecz jest konsekwencją merytorycznego charakteru postępowania apelacyjnego i wąskiego zakreślenia ustawowych przyczyn uzasadniających wydanie przez sąd drugiej instancji orzeczenia kasatoryjnego (art. 386 § 2 i 4 k.p.c.).

Sąd Okręgowy co do zasady poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne (poza okolicznościami wskazanymi niżej), które Sąd Apelacyjny przyjął za swoje, jednak wyciągnął z nich błędne wnioski prawne. Nadto wymagają one uzupełnienia.

Opierając się na ustaleniach faktycznych dokonanych przez Sąd Okręgowy nie sposób odeprzeć zarzutu nr 3 apelacji powoda, czyli zarzutu naruszenia prawa materialnego to jest art. 471 k.c. w zw. z art. 6 k.c. przez jego zastosowanie do ustalonego w sprawie stanu faktycznego, mimo iż pozwany w toku procesu nie wykazał wszystkich przesłanek w nim określonych, w szczególności faktu poniesienia szkody w wysokości określonej w nocie obciążeniowej numer (...) z dnia 10 grudnia 2019 roku tj. w kwocie 84.624 złotych.

Z dokumentów zaoferowanych przez stronę pozwaną wynika tylko, że jej kontrahent (spółka córka K.) 10 grudnia 2019r złożyła oświadczenie woli o obciążeniu jej kwotą 84.624,00 zł tytułem refaktury noty obciążeniowej spółki (...) z 3 grudnia 2019r w stosunku do K. odnośnie wierzytelności wymaganej dopiero 18 grudnia 1919r. Postawa pozwanego, bezkrytycznie uznającego swoją odpowiedzialność w stosunku do K. jest zadziwiająca, albowiem K. nie powołała się na konkretną umowę sprzedaży z pozwanym. Taka umowa nie została przedstawiona Sądowi, a ma to istotne znaczenie w kontekście oceny niedochowania jej warunków, zwłaszcza terminu wykonania. Nie stanowi takiego dowodu umowa ramowa, z uwagi na jej ogólny charakter co do zasad współpracy. Jest przecież oczywistym, że samo obciążenie notą księgową spełnia tylko warunki wezwania do zapłaty, a wierzytelność przedstawioną do potrącenia trzeba udowodnić.

Również szkoda spółki (...) budzi zasadnicze wątpliwości, skoro nie jest spornym, że sama ta spółka kwestionuje swoją odpowiedzialność z tytułu opóźnienia wykonania prac wobec (...) SA. Z umowy łączącej te podmioty (k.59-64) wynika, że przedmiot robót był szeroki i opóźnienie w ich wykonaniu mogło mieć różne przyczyny. To powoduje, że powództwo powinno być uwzględnione w całości, wobec braku wykazania wierzytelności przedstawionej przez pozwanego do potrącenia.

Powyższy wniosek – o nie udowodnieniu wierzytelności wzajemnej- skutkuje uznaniem, że apelacja pozwanego jest bezzasadna.

Nadto zarzut naruszenia art. 458 (5) § 4 kpc w zw. z art. 458 (5) § 1 kpc przez uwzględnienie dowodów dołączonych do odpowiedzi na sprzeciw nie może odnieść skutku, już z tej przyczyny, że nie precyzuje o jakie konkretnie dowody chodzi i jaki to ma związek z rozstrzygnięciem sprawy. E-mail D. G. (1) z 5.08.2019r o potwierdzenie terminu dostawy został dołączony już do pozwu. Sama pozwana dołączyła do sprzeciwu korespondencję elektroniczną między stronami. Odpowiedź na sprzeciw powielała twierdzenia zgłoszone w pozwie i stanowiła replikę na stanowisko zawarte w doręczonym pełnomocnikowi powódki środku zaskarżenia od wydanego w sprawie nakazu zapłaty. Dołączenie wszystkich faktur kolejno wymienionych w nocie odsetkowej oraz wszystkich dowodów wpłat, kompensat, faktur korygujących dokumentujących wykonanie zobowiązania przez pozwaną po terminie wynikało z zarzutów podniesionych w sprzeciwie.

W myśl utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego twierdzenia zgłaszane dopiero w toku postępowania, ale stanowiące rozwinięcie i sprecyzowanie twierdzeń przedstawionych w pozwie i będące adekwatną reakcją na sposób obrony strony pozwanej w zasadzie nie mogą być uznane za spóźnione w rozumieniu ort. 479 (12) § 1 k.p.c. ( obecnie art. 458 5 k.p.c.). O zaistnieniu potrzeby późniejszego zgłoszenia określonych twierdzeń decydują okoliczności konkretnej sprawy a przepisy o prekluzji dowodowej nie mogą być stosowane w sposób formalistyczny kosztem możliwości merytorycznego rozpoznania sprawy. (por. wyrok SN z dn. 05.11.2009r. sygn. I CSK 158/09 opubl. LEX nr 533833). Z przepisów o prekluzji dowodowej nie wynika obowiązek przewidywania przez powoda jakie możliwe zarzuty podniesie pozwany, lecz obowiązek odniesienia się do znanych mu w chwili wnoszenia pozwu twierdzeń i dowodów, ale tylko tych które wskazują, że jego powództwo jest zasadne. ( por. wyrok SN z dn. 18.04.2008r. sygn. II CSK 667/07 opubl. LEX nr 398415). Co do zasady twierdzenia powoda zgłoszone w toku postępowania w sprawie gospodarczej, stanowiące rozwinięcie i sprecyzowanie twierdzeń zwięźle przedstawionych w pozwie, w zasadzie nie są twierdzeniami spóźnionymi - art. 479 12 § k.p.c. (por. wyrok SN z dn. 21.02.2008r. sygn. II CSK 292/07 opubl. LEX nr 366047).

W związku z drugim i trzecim zarzutem apelacji, należy powtórzyć, że nie ma żadnych podstaw do uznania kwoty wskazanej w nocie obciążeniowej nr (...), jako dowodu na istnienie wierzytelności wzajemnej stanowiącej podstawę potrącenia z wierzytelnością przysługującą powodowi z tytułu dokonanej sprzedaży towaru wyspecyfikowanego na fakturze (...) z dnia 24 października 2019 roku.

Z załączonych do akt dowodów wynika, że między stronami doszło do ustaleń w zakresie późniejszej dostawy kabli, zaś Pani D. G. (1) była osobą uprawnioną do reprezentowania pozwanej spółki. Wszak ten właśnie pracownik strony pozwanej kontaktował się z powodem w sprawie umowy łączącej strony. Pozwany wszak nie podnosi, że była to samowola pracownika. Nie odwołał jego oświadczeń ani nie twierdzi, że pracownik ten został ukarany.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2003 roku, jeżeli zakład pracy powierza swojemu pracownikowi stanowisko, z którym wiąże się prowadzenie rokowań i składanie ofert, których wymiana może doprowadzić do zawarcia umowy, to należy uznać, że jest on upoważniony do składania oświadczeń woli w imieniu tego zakładu, w sprawach objętych jego zakresem czynności" (zob: wyrok SN z 05.12.2003 sygn. IV CK 286/02 opubl. LEX nr 121714) oraz „.. zatrudnienie w strukturze osoby prawnej pracownika na określonym stanowisku (np. przedstawiciel handlowy) wiąże się z udzielonym - w sposób wyraźny lub nawet tylko dorozumiany - umocowaniem do dokonywania określonych czynności prawnych w imieniu pracodawcy (...). Cechą charakterystyczną działań podejmowanych przez pracowników, którym przez fakt zatrudnienia na określonym stanowisku w strukturze osoby prawnej przyznaje się upoważnienie do dokonywania w ramach ich kompetencji czynności prawnych z osobami trzecimi, jest powtarzalność tych działań" (tak: wyrok SN z 08.05.2003 sygn. II CKN 46/01 opubl. LEX nr 121714).

Akceptując termin wykonania umowy do 17 września 2019r strona pozwana bez wątpienia wyraziła zgodę na zmianę terminu wykonania umowy przynajmniej do tej daty, co przyjął Sąd Okręgowy.

W ocenie Sądu Apelacyjnego istnieją nawet podstawy - biorąc pod uwagę, że już w chwili ogłoszenia aukcji pozwany wiedział, że jedyny producent przedmiotowego kabla i jego jedyny przedstawiciel handlowy nie może go dostarczyć z przyczyn technicznych – do ustalenia faktycznego, że ogłoszenie aukcji miało na celu znalezienie kabla będącego już w posiadaniu przez któregoś z dostawców (twierdzenie zawarte w sprzeciwie, zeznania świadka D. G. (1)). Wszak powód sam by go zamówił bezpośrednio u producenta (jego jedynego przedstawiciela). Z tego względu istnieją podstawy do przyjęcia, że pozwany - dowiedziawszy się od powoda, że nie ma na stanie wystarczającej ilości kabla i oczekuje na jego dostawę od producenta – nie odstępuje od umowy, ale domaga się realizacji umowy – godzi się z tym, że dostawa kabla przez sprzedawcę nastąpi po otrzymaniu go od producenta. Okoliczność ta stanowi druga przyczynę uwzględnienia apelacji powoda, a oddalenia apelacji pozwanego.

Biorąc pod uwagę przedstawione argumenty Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok jak w sentencji, na podstawie art. 386 § 1 kpc.

Apelację pozwanego oddalono na mocy art. 385 kpc.

O kosztach procesu za obie instancje orzeczono w oparciu o art. 98 § 1 kpc, czyli zasadę wyniku sporu mając na uwadze, że powód wygrał sprawę w obu instancjach.