Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 września 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Marek Boniecki
Protokolant:	Krzysztof Malinowski

po rozpoznaniu w dniu 5 września 2022 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa R. B.

przeciwko P. T. i I. U.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 17 czerwca 2020 r. sygn. akt IX GC 89/15

1.  oddala obie apelacje;

2.  zasądza od pozwanych P. T. i I. U. solidarnie na rzecz powoda R. B. kwotę 8.100 (osiem tysięcy sto złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

3.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego w Krakowie na rzecz radcy prawnego M. R. (1) kwotę 10.800 zł (dziesięć tysięcy osiemset złotych), w tym podatek od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną pozwanemu P. T. z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

SSA Marek Boniecki

Sygn. akt I AGa 215/20

Uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie

z 23 września 2022 r.

Wyrokiem z 17 czerwca 2020 r. Sąd Okręgowy w Krakowie: I. zasądził solidarnie od pozwanych P. T. i I. U. na rzecz powoda R. B. kwotę 346.206,12 zł z odsetkami od dnia 18 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty, przy czym do 31 grudnia 2015 r. w wysokości odsetek ustawowych, a od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie; II. umorzył w pozostałym zakresie postępowanie; III. zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 13.284 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu przez adwokata T. N.; IV. nakazał ściągnięcie solidarnie od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 26.268,83 zł.

Sąd Okręgowy ustalił stan faktyczny szczegółowo zaprezentowany w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, z którego to uzasadnienia wynika, że:

- wyrokiem zaocznym z 17 listopada 2011 r. Sąd Okręgowy w Krakowie zasądził od (...) sp. z o.o. w K. na rzecz R. B. kwotę 320.893 zł z odsetkami ustawowymi od 13 listopada 2009 r. do dnia zapłaty, a wyrokiem z 2 października 2014 r. Sąd utrzymał w mocy w całości wyrok zaoczny; wyrokiem z 5 marca 2015 r. Sąd Apelacyjny
w K. oddalił apelację spółki od wyroku z 2 października 2014 r.;

- na wniosek powoda z 21 marca 2012 r. Komornik Sądowy prowadził postępowanie egzekucyjne na podstawie wyroku zaocznego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności; Komornik wyegzekwował od spółki część wierzytelności w łącznej wysokości 127.381,85 zł, zaliczonej na poczet części odsetek; postanowieniem z 1 sierpnia 2014 r. umorzył postępowanie egzekucyjne, wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji; do zapłaty pozostała kwota 320.893 zł tytułem należności głównej i część odsetek wyliczonych na dzień 23 maja 2014 r. w wysokości 61.426,37 zł;

- pozwani P. T. i I. U. byli członkami zarządu (...) sp. z o.o. od chwili jej powstania;

- postanowieniem z 15 października 2015 r. Sąd Rejonowy (...) w Krakowie ogłosił upadłość (...) sp. z o.o. obejmującą likwidację majątku dłużnika;

- postanowieniem z 28 kwietnia 2017 r. Sąd Rejonowy dla K.
w K. oddalił wnioski o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej wobec P. T. i I. U.; apelacja od tego orzeczenia została oddalona;

- wniosek o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o. złożony przez zarząd spółki,
w wyniku którego ogłoszono upadłość postanowieniem z 15 października 2015 r., był spóźniony; przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości ziściły się z końcem
2009 r., albowiem (...) sp. z o.o. nie regulowała w 2019 r. swoich wymagalnych zobowiązań przez okres ponad 3 miesięcy, a suma niewykonywanych zobowiązań (i to nie tylko względem powoda) przekraczała 10 % wartości bilansowej spółki;

- w księgach rachunkowych (...) sp. z o.o. za 2009 r. zaksięgowano wszystkie faktury wystawione przez powoda, w tym obejmujące wierzytelności dochodzone pozwem;

- w razie złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości z końcem 2009 r. wierzytelność powoda zostałaby zaspokojona, albowiem aktywa spółki przekraczały jej zobowiązania, przy czym biegły oszacował zaspokojenie wierzytelności powoda w wysokości 99,60 %;

- w toku postępowania upadłościowego spółki (...) sp. z o.o. wierzytelność powoda nie zostanie zaspokojona, albowiem jedynym realnym majątkiem w masie upadłości są środki pieniężne w wysokości ponad 20.000 zł niezbędne do pokrycia kosztów upadłości; wierzytelności upadłego okazały się nieściągalne względnie bezzasadne.

W ustalonym przez siebie stanie faktycznym, po dokonaniu analizy zebranego
w sprawie materiału dowodowego, Sąd pierwszej instancji uznał powództwo za uzasadnione
w świetle art. 299 §1 k.s.h., przyjmując, że:

- spełnione zostały przesłanki z ww. przepisu, albowiem: powód był wierzycielem (...) sp. z o.o., pozwani byli członkami zarządu tej spółki w czasie istnienia wierzytelności powoda, wierzytelności zostały objęte tytułem egzekucyjnym, a egzekucja przeciwko spółce okazała się w znacznej części bezskuteczna;

- nie ziściły się przesłanki egzoneracyjne z art. 299 §2 k.s.h., albowiem wniosek
o ogłoszenie upadłości spółki (...) sp. z o.o. złożony przez zarząd spółki, w wyniku którego ogłoszono upadłość postanowieniem z 15 października 2015 r., był spóźniony, podczas gdy przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości ziściły się z końcem 2009 r., albowiem spółka nie regulowała w 2009 r. swoich wymagalnych zobowiązań przez okres ponad 3 miesięcy, a suma niewykonywanych zobowiązań przekraczała 10% wartości bilansowej spółki (art. art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 prawa upadłościowego);

- gdyby wniosek o ogłoszenie upadłości został zgłoszony we właściwym czasie, wierzytelność powoda zostałaby zaspokojona w całości;

- wierzytelność powoda nie zostanie zaspokojona w toku upadłości;

- rozstrzygnięcie innego Sądu oddalające wniosek o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej wobec P. T. i I. U. nie miały wpływu na poczynione przez Sąd ustalenia faktyczne i ocenę prawną, albowiem nie miało ono charakteru wiążącego w rozumieniu art. 365 §1 k.p.c., a Sąd Okręgowy dysponował bogatszym materiałem dowodowym niż Sąd rozpoznający wniosek.

Wyrok powyższy, w części zasądzającej świadczenie i rozstrzygającej o kosztach postępowania, zaskarżyli apelacjami obaj pozwani, wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa w całości, a I. U. dodatkowo złożył wniosek kasatoryjny.

P. T. zarzucił: 1) poczynienie przez Sąd pierwszej instancji nieprawidłowych ustaleń faktycznych, poprzez przyjęcie, że: a) wniosek o ogłoszenie upadłości spółki (...) sp. z o.o. uwzględniony postanowieniem z dnia 15 października 2015r. był spóźniony; b) podstawy do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości ziściły się z końcem
2009 r., a gdyby postępowanie zostało wszczęte w tej dacie to powód zostałby zaspokojony
w całości, które to wadliwe ustalenia były następstwem naruszenia przepisu art. 365 §1 k.p.c. - poprzez wadliwą ocenę zakresu związania Sądu postanowieniami Sądu Okręgowego
w K. z dnia 22 października 2019 r., sygn. akt (...) oraz Sądu Rejonowego (...) w K. z dnia 28 kwietnia 2017 r., sygn. akt(...);
2) naruszenie art. 299 §2 k.s.h. poprzez odmowę jego zastosowania.

Pozwany I. U. zarzucił: 1) nierozpoznanie przez Sąd istoty sprawy, gdyż Sąd w ogóle nie poczynił ustaleń dotyczących tego, czy egzekucja prowadzona przeciwko (...) sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej okazała się bezskuteczna, w sytuacji gdy w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym z wniosku R. B. przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym (...) L. D. sygn. akt (...) nie zostały dokonane/przeprowadzone wszystkie możliwe sposoby egzekucji w stosunku do ww. spółki (egzekucja prowadzona była niesumiennie) oraz tego, czy (...) sp. z o.o.
w upadłości likwidacyjnej była w trakcie prowadzonego postępowania egzekucyjnego
w posiadaniu majątku, z którego możliwa byłaby egzekucja; ponadto postanowienie Komornika Sądowego o umorzeniu egzekucji z powodu jej bezskuteczności jest datowane na 1 sierpnia 2014 r., natomiast pozew w niniejszej sprawie został złożony 18 grudnia 2014 r. - czyli po upływie czterech miesięcy po wydaniu ww. postanowienia przez Komornika;
w następstwie powyższego Sąd popełnił błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na treść zaskarżonego wyroku, przyjmując, że pozwani członkowie zarządu (...) sp. z o.o.
w upadłości likwidacyjnej ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania tej spółki,
w sytuacji gdy powód nie udowodnił, aby egzekucja prowadzona z majątku spółki okazała się bezskuteczna, a także nie wykazał, aby poniósł szkodę w skutek spóźnionego wniosku o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o.; 2) naruszenie art. 299 §1 k.s.h. poprzez bezpodstawne przyjęcie, że pozwani ponoszą odpowiedzialność solidarną za zobowiązania spółki, tym samym że są oni zobowiązani do zapłaty należności dochodzonej pozwem, w sytuacji gdy pozwani nie ponoszą solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki, gdyż spółka w trakcie prowadzonego postępowania egzekucyjnego była w posiadaniu majątku, z którego możliwa byłaby egzekucja; 3) naruszenie art. 299 §2 k.s.h. poprzez bezpodstawne uznanie, że wniosek o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o. był spóźniony, w sytuacji gdy wniosek został złożony przez zarząd spółki we właściwym czasie, tj. 27czerwca 2015 r.; 4) naruszenie art. 299 §2 k.s.h. przez bezpodstawne przyjęcie przez Sąd, że nie zachodzą w niniejszej sprawie w stosunku do pozwanego przesłanki egzoneracyjne określone w tym przepisie, w sytuacji gdy przesłanki te wystąpiły, tj.: brak winy pozwanego w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o.; ewentualny brak poniesienia przez powoda szkody z powodu niezgłoszenia przez pozwaną wniosku o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o.; 5) naruszenie art. 299 §2 k.s.h. w zw. z art. 6 k.s.h. poprzez bezpodstawne uznanie, że pozwani ponoszą solidarnie odpowiedzialność za zobowiązania (...) sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej, w sytuacji gdy wykazali, że takiej odpowiedzialności nie ponoszą; 6) naruszenie art. 21 ust. 1 i 2 ustawy z 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe (w brzmieniu sprzed nowelizacji, która weszła w życie w styczniu 2016 roku) w zw. z art. 299 §2 k.s.h. przez bezpodstawne przyjęcie, że nie zachodzą w niniejszej sprawie przesłanki egzoneracyjne określone w art. 299 §2 k.s.h., pomimo braku poczynienia przez Sąd ustaleń co do tego, czy w ogóle zachodziły w niniejszej sprawie przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o., a jeżeli tak, to w jakim terminie powinien być ten wniosek złożony (co dopiero implikuje ewentualną odpowiedzialność określonej osoby pełniącej w spółce funkcję w zarządzie w określonym czasie) - powyższe ustalenia dopiero mogą prowadzić do poczynienia ustaleń, czy podnoszone przez stronę pozwaną przesłanki egzoneracyjne w postaci: braku winy pozwanej w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o., ewentualnego braku poniesienia przez powoda szkody z powodu niezgłoszenia przez pozwanych wniosku o ogłoszenie (...) sp. z o.o., są zasadne; 7) naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez przyjęcie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego i uznanie, że w stanie faktycznym i prawnym sprawy pozwani nie wykazali żadnej z przesłanek wyłączających ich odpowiedzialność za zobowiązania spółki; 8) naruszenie art. 233 §1 k.p.c. w związku z art. 278 §1 k.p.c. poprzez dokonanie błędnej oceny opinii sporządzonej przez biegłą L. B. i przyjęcie poczynionych przez nią wyliczeń za pewne i miarodajne, co miało istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy; 9) naruszenie art. 233 §1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. i art. 244 k.p.c. poprzez błędną ocenę dowodów i przyjęcie, że pozwani nie złożyli wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie lub, jeśli złożyli po terminie, to z ich winy; 10) naruszenie art. 233 §1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. oraz art. 6 k.c. przez bezpodstawne uznanie przez Sąd, że: a) strona powodowa udowodniła podnoszone przez siebie roszczenie w sytuacji gdy nie zostało ono udowodnione, b) strona powodowa udowodniła, że w chwili składania pozwu w niniejszej sprawie przeciwko pozwanej egzekucja przeciwko (...) sp. z o.o. była bezskuteczna, w sytuacji gdy spółka w trakcie prowadzonego postępowania egzekucyjnego była w posiadaniu majątku, z którego możliwa byłaby egzekucja; 11) art. 235 §1 k.p.c. i art. 236 k.p.c. oraz 278 k.p.c. w związku z art. 299 §2 k.s.h. poprzez ustalenie, iż pozwani jako członkowie zarządu (...) sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej nie złożyli w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości tej spółki, w sytuacji gdy wniosek został złożony przez zarząd spółki we właściwym czasie, tj. 27czerwca 2015 r.;
12) istotne błędy w ustaleniach faktycznych poczynionych przez Sąd I Instancji, że pozwani członkowie zarządu (...) sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej, nie są objęci przesłankami egzoneracyjnymi powodującymi, iż nie ponoszą oni solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania (...) sp. z o.o. wobec powoda; 13) naruszenie 233 §1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę dowodu z opinii biegłej L. B., co doprowadziło do błędnego uznania, że pozwani złożyli spóźniony wniosek o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o. i ponoszą w związku z tym winę i odpowiedzialność za niezaspokojoną przez spółkę wierzytelność powoda oraz że wierzytelność powoda zostałaby zaspokojona, gdyby wniosek o upadłość spółki został złożony w terminie wskazanym przez biegłą, czego konsekwencją jest uwzględnienie powództwa w całości; 14) naruszenie art. 233 §1 k.p.c. poprzez dowolną zamiast swobodnej ocenę dowodu z postanowienia Sądu Rejonowego (...) w Krakowie z dnia 28 kwietnia 2017 r. wraz z uzasadnieniem, w którym Sąd wskazał, że najpóźniej do 16 kwietnia 2015 r. powinien zostać złożony wniosek o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o., co doprowadziło do błędnego uznania, że pozwani nie złożyli w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o., w związku z czym ponoszą odpowiedzialność za niezaspokojoną przez spółkę wierzytelność powoda; 15) naruszenie art. 233 §1 k.p.c. poprzez dowolną zamiast swobodnej ocenę dowodu z opinii i z przesłuchania biegłej R. G., która zeznała między innymi, że wierzytelność powoda była sporna, więc nie była zobowiązaniem, które należało uznać jako wierzytelność, co doprowadziło do błędnego uznania, że spółka (...) sp. z o.o. ma zobowiązanie względem powoda, a wskutek nieskutecznej egzekucji wobec spółki za to zobowiązanie odpowiedzialni są pozwani; 16) naruszenie art. 235 ^{( 2)} §1 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z przesłuchania świadków A. S. i M. R. (1) oraz stron postępowania ze względu na zbędność postępowania w tym zakresie na rozprawie w dniu 26 sierpnia 2015 r., w sytuacji kiedy wskazane osoby posiadają istotną wiedzę co do okoliczności złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o. oraz niewykonania usług przez powoda na rzecz spółki; 17) naruszenie art. 299 k.p.c. poprzez nieprzeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron postępowania, w sytuacji kiedy w niniejszej sprawie pozostały niewyjaśnione fakty, jak chociażby wskazanie przez pozwanych okoliczności wyłączających ich winę w złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie późniejszym niż ten wskazany przez biegłą L. B. w opinii, a które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy i ustalenia braku winy pozwanych, a co za tym idzie przedstawienia przesłanki wyłączającej ich odpowiedzialność; 18) błąd w ustaleniach faktycznych dokonanych przez Sąd poprzez niesłuszne uznanie, że w przypadku złożenia przez zarząd wniosku
o ogłoszenie upadłości w czasie wskazanym w opinii biegłej L. B., wierzytelność powoda zostałaby zaspokojona w całości, w sytuacji kiedy nie sposób ustalić tę okoliczność na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego,
a w szczególności opinii ww. biegłej i wskazanej przez sąd oczywistości dynamiki sytuacji finansowo-majątkowej niemal każdego przedsiębiorcy; 19) naruszenie art. 299 k.s.h. poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, że pozwani jako członkowie zarządu (...) sp. z o.o. ponoszą odpowiedzialność za zobowiązanie spółki wobec powoda, w sytuacji kiedy wykazano, że wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony we właściwym czasie, w związku z czym pozwani nie ponoszą odpowiedzialności, o której mowa w art. 299 §1 k.s.h.

Pozwany I. U. wniósł również o uzupełnienie postępowania dowodowego poprzez przeprowadzenie dowodów z zeznań świadka A. S. oraz przesłuchania stron na okoliczności: wystawienia przez powoda fikcyjnych faktur VAT; niewykonania usług przez powoda na rzecz (...) sp. z o.o. i nieodebrania wykonanych prac, czego podstawą jest sfałszowany protokół odbioru tych prac; zawarcia z powodem fikcyjnej umowy przez A. S. reprezentującego (...) sp. z o.o. jako Prezes Zarządu; nieposiadania przez pozwanych wiedzy o działaniach podjętych przez A. S. i R. B. celem wyłudzenia środków pieniężnych od (...) sp. z o.o., a następnie od pozwanych, a także co do faktu braku winy pozwanych w złożeniu wniosku o upadłość spółki (...) sp. z o.o. w terminie późniejszym, niż ten wskazany przez biegłą L. B. oraz dowodu z opinii biegłego rewidenta na okoliczność tego, czy wniosek o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o. został złożony w terminie oraz czy (...) sp. z o.o. posiadała majątek pozwalający na zaspokojenie roszczeń powoda.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacje nie zasługują na uwzględnienie. Jako że zarzuty podniesione w apelacji P. T. znalazły się również w tej wywiedzionej przez I. U., uzasadnione było łączne rozpoznanie obu środków odwoławczych.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo, z poszanowaniem reguł wyrażonych w przepisie art. 233 §1 k.p.c. ustalił stan faktyczny sprawy, co sprawiło, że Sąd Apelacyjny przyjął go za własny.

Niesłusznie pozwany I. U. podniósł zarzut nierozpoznania istoty sprawy. Sąd Okręgowy ustalił, że egzekucja przeciwko (...) sp. z o.o. okazała się częściowo skuteczna, co jednak nie doprowadziło do całkowitego zaspokojenia powoda. Znalazło to potwierdzenie
w postanowieniu Komornika sądowego o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Skarżący nie przeprowadził żadnego skutecznego przeciwdowodu, który wykazałby, że egzekucja prowadzona była nierzetelnie i skutkowało to brakiem zaspokojenia wierzyciela w większym zakresie. Podobnie gołosłowne pozostały twierdzenia, że fakt wniesienia pozwu
w rozpoznawanej aktualnie sprawie 4 miesiące po umorzeniu postępowania egzekucyjnego miał jakikolwiek wpływ na rezultat procesu. W konsekwencji powyższego nie mógł się także ostać relewantny zarzut naruszenia art. art. 299 §1 k.s.h. opierający się na konstatacji, że spółka w trakcie prowadzonego postępowania egzekucyjnego była w posiadaniu majątku, z którego możliwa byłaby egzekucja, tym bardziej, że do wniosków przeciwnych prowadzą zarówno opinie biegłych, jak i sprawozdania syndyka. Nie można także zgodzić się z tym, że powód nie wykazał swojej wierzytelności, albowiem przeczy temu treść prawomocnego wyroku w sprawie (...) Sądu Okręgowego w K..

Pozostałe zarzuty obu pozwanych, tak natury procesowej, jak i materialnoprawnej, skupiały się na próbie wykazania, że wniosek o ogłoszenie upadłości spółki (...) został zgłoszony we właściwym czasie, ewentualnie powód nie poniósł szkody na skutek niezłożenia wniosku w terminie. Obie te okoliczności, zgodnie z regułą wyrażoną w art. 299 §2 k.s.h., obowiązani byli wykazać pozwani, czemu jednak nie sprostali.

Zgodnie z utrwalonymi w tej mierze poglądami doktryny i judykatury skuteczne podniesienie zarzutu obrazy przepisu art. 233 §1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 8 kwietnia 2009 r., II PK 261/08). Jeśli sądowi nie można wytknąć błędnego z punktu widzenia logiki
i doświadczenia życiowego rozumowania, nie dochodzi do obrazy powoływanego przepisu, nawet jeśli z dowodu można wywieść wnioski inne niż przyjęte przez sąd. W rozpoznawanej sprawie Sąd pierwszej instancji dokonał dogłębnej analizy zaoferowanych przez strony procesu dowodów, zaś apelacjom nie udało się wykazać nielogicznego czy sprzecznego z zasadami doświadczenia życiowego wnioskowania przy ich ocenie. Przede wszystkim zwrócić należy uwagę na fakt, że zarzuty naruszenia prawa procesowego, w szczególności art. 233 §1 k.p.c., zostały sformułowane bardzo ogólnikowo. Tymczasem zarzuty natury proceduralnej, z uwagi na swój wiążący charakter, muszą być formułowane precyzyjnie. Jeżeli zatem pozwani kwestionowali ocenę dowodów, powinni byli wskazać konkretnie, który dowód został wadliwie oceniony, w jakim zakresie i na czym w danym przypadku powoływana nieprawidłowość miała polegać. Tego w obu wywiedzionych środkach odwoławczych zabrakło.

Pozwany I. U., zarzucając wadliwą ocenę dowodu z opinii biegłej L. B., nie wskazał, dlaczego wnioski biegłej są nieuprawnione, w którym miejscu popełniła błąd w badaniach czy wyciągniętych wnioskach. Sąd Okręgowy szczegółowo i przekonująco wyjaśnił w uzasadnieniu, dlaczego ww. opinię uznał za miarodajną i z jakich powodów nie do końca podzielił wcześniej sporządzoną opinię biegłej R. G.. Apelacje nie wskazują, w którym miejscu Sąd pierwszej instancji dopuścił się błędów w rozumowaniu przy ocenie powyższych dowodów, wobec czego ocenę tę należało podzielić. Przypomnieć w tym miejscu należy, że to na pozwanych spoczywał obowiązek wykazania wystąpienia przesłanek egzoneracyjnych. Nie można też zgodzić się z twierdzeniem, wywiedzionym z opinii biegłej R. G., że sporna wierzytelność nie była zobowiązaniem, co jest stwierdzeniem oczywiście nieprawdziwym. Nie ma też racji apelujący, zarzucając brak ustalenia daty, w której wniosek o ogłoszenie upadłości powinien zostać zgłoszony. Właśnie w oparciu o opinię biegłej L. B. Sąd Okręgowy ustalił, że złożenie wniosku z końcem 2009 r. doprowadziłoby do zaspokojenia powoda.

Także dokonana przez Sąd Okręgowy ocena dowodu z prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego (...)w K. z dnia 28 kwietnia 2017 r. oddalającego wnioski o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej nie naruszyła ani art. 233 §1 k.p.c., ani art. 365 §1 k.p.c. Sąd z mocy art. 365 §1 k.p.c. nie jest związany ani ustaleniami faktycznymi, ani ocenami prawnymi wyrażonymi w uzasadnieniu wydanego w innej sprawie wyroku. Przedmiotem prawomocności materialnej jest bowiem ostateczny rezultat rozstrzygnięcia, a nie przesłanki, które do niego doprowadziły. Sąd nie jest więc związany z mocy art. 365 §1 k.p.c. dokonaną w innym postępowaniu oceną istnienia konkretnego stosunku prawnego. Wyrok wiąże bowiem co do przysługiwania konkretnego roszczenia, ale nie co do oceny prawnej relacji zachodzącej między stronami, z której to roszczenie miałoby wynikać (por. wyrok Sądu Najwyższego z 29 września 2017 r., V CSK 10/17). Zgodzić należy się także z Sądem pierwszej instancji, że w obecnie rozpoznawanej sprawie Sąd dysponował szerszym materiałem dowodowym, w szczególności z opinii biegłego. Pamiętać też należy o odmiennym przedmiocie i charakterze obu spraw. Orzeczenie wydane na podst. art. 373 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (t. jedn. Dz. U. z 2022 r. poz. 1520 ze zm.) ma charakter quasi-penalizujący określone naganne zachowanie członka organu spółki (wspólnika). Z uwagi na fakt, że nawet przy stwierdzeniu obiektywnych przesłanek zastosowania ww. zakazu, sąd może (a nie jest zobligowany) taki zakaz orzec, istotny nacisk kładziony jest na kwestię winy i jej stopnia. Tymczasem odpowiedzialność z art. 299 §1 k.s.h. jakkolwiek odszkodowawcza, zbliża się swoim charakterem do odpowiedzialności gwarancyjnej. Inaczej także rozłożony jest ciężar udowodnienia winy. W konkluzji powyższych rozważań dojść należało do przekonania, że omawiane postanowienie Sądu Rejonowego nie miało charakteru wiążącego, a treść jego uzasadnienia (podobnie jak uzasadnienia Sądu Okręgowego II instancji), niewystarczająca do podważenia oceny dowodów dokonanej przez Sąd Okręgowy w obecnie rozpoznawanej sprawie.

Nietrafione okazały się także zarzuty dotyczące pominięcia dowodów z zeznań świadków A. S. i M. R. (2) oraz przesłuchania stron. Przede wszystkim pozwani utracili prawo powoływania się na ewentualne uchybienia Sądu pierwszej instancji
w tym zakresie, wobec niezgłoszenia zastrzeżenia do protokołu w trybie art. 162 k.p.c.
(w brzmieniu obowiązującym przed 7 listopada 2019 r.). Niezależnie od tego ww. wnioski sformułowane zostały albo zbyt ogólnie, aby ocenić ich przydatność dla rozstrzygnięcia, albo były niedopuszczalne, albowiem dotyczyły kwestii prawomocnie przesądzonej w innej sprawie, tj. co do istnienia wierzytelności powoda względem spółki (...).

W konsekwencji fiaska podważenia ustaleń leżących u podstaw wydania zaskarżonego wyroku na niepowodzenie skazane były zarzuty naruszenia prawa materialnego w postaci art. 299 §2 k.s.h. w zw. z art. 21 ust. 1 i 2 prawa upadłościowego. Sąd Okręgowy opierając się na opinii biegłej, trafnie ustalił, że przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości ziściły się już pod koniec 2009 r. Fakt, że największa wierzytelność spółki, ta względem powoda, była sporna, nie ekskulpuje pozwanych, którzy jako członkowie zarządu przyjęli na siebie ryzyko przegrania procesu o tę wierzytelność. Trudno także przyjąć, że nie wiedzieli oni o istnieniu wierzytelności, skoro wynikała ona z zawartej przez spółkę umowy, której przedmiotem była znaczna inwestycja. Nawet jeżeli umowa podpisana została przez trzeciego, niepozwanego członka zarządu, to pozwani w ramach szczególnej czy nawet należytej staranności powinni zainteresować się zarówno wykonaniem umowy, jak i zaksięgowaniem poszczególnych faktur i wyjaśnieniem ewentualnych niejasności w tym względzie.

Sąd Apelacyjny nie znalazł też podstaw do uwzględnienia zgłoszonych przez stronę pozwaną na etapie postępowania odwoławczego wniosków dowodowych. Przede wszystkim uznać należało je za spóźnione w rozumieniu art. 381 k.p.c., a to wobec braku skutecznego zakwestionowania ich nieuwzględnienia na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego. Przeprowadzenie tych dowodów wpłynęłoby niewątpliwie na przedłużenie procesu, zważywszy m.in. także na postawę pozwanych. Niezależnie od tego ani świadek, ani strony nie mogłyby zostać przesłuchane na okoliczności nieistnienia zobowiązania spółki (...) względem powoda, które wynika z prawomocnego, niewzruszonego dotychczas orzeczenia sądowego.

Sąd odwoławczy nie dostrzegł także, aby Sąd pierwszej instancji uchybił prawu materialnemu w zakresie nie objętym zarzutami apelacji. Podnieść w tym miejscu należy, że zawarte w piśmie procesowym pozwanego P. T. z 4 lipca 2022 r. twierdzenia
o rzekomym spełnieniu świadczenia na rzecz powoda przez trzeciego członka zarządu – A. S. pozostały w sferze przypuszczeń. Brak woli po stronie powoda pozwania A. S. skłania wprawdzie do zastanowienia, niemniej nie stanowi wystarczającej podstawy do zanegowania odpowiedzialności pozwanych. Ewentualne wątpliwości w tym zakresie mogą zostać rozwiane w ewentualnym procesie regresowym.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

Za podstawę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego, które po stronie powoda ograniczyły się do wynagrodzenia adwokata przyjęto art. 98 §1 k.p.c. w zw. z art. 391 §1 k.p.c. oraz §2 pkt 7 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.). Przepisy ww. rozporządzenia nie przewidują doliczania do wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika równowartości podatku od towarów i usług.

O wynagrodzeniu ustanowionego dla pozwanego P. T. dopiero
w postępowaniu apelacyjnym radcy prawnego orzeczono na podst. §2 pkt 7 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.). W ocenie Sądu Apelacyjnego art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej stoi na przeszkodzie normatywnemu różnicowaniu wynagrodzenia profesjonalnych pełnomocników procesowych w zależności od źródła ich umocowania.

SSA Marek Boniecki