Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 września 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Grzegorz Krężołek
Protokolant:	Grzegorz Polak

po rozpoznaniu w dniu 7 września 2022 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości (...) Spółki Akcyjnej w upadłości z siedzibą w O.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w O.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 20 stycznia 2021 r. sygn. akt IX GC 591/20

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu
w Krakowie do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego.

SSA Grzegorz Krężołek

Sygn. akt : I AGa 130/21

UZASADNIENIE

Syndyk masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości w O., w pozwie skierowanym przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w O. domagał się zapłaty kwoty 3.665.462,71 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 września 2019 r. do dnia zapłaty oraz obciążenia przeciwniczki procesowej kosztami procesu.

Motywując żądanie wskazał , iż w warunkach spełniających przesłanki zastosowania art. 127 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe , doszło do dokonania czynności pomiędzy obydwiema spółkami , w następstwie których udziały w kapitale zakładowym strony pozwanej , którymi dysponowała obecnie upadła spółka akcyjna , zostały umorzone . Przy tym cena za sprzedane w celu umorzenia udziały jakie uzyskała(...) [ kwota 1000zł ] była rażąco zaniżona w stosunku do ich rzeczywistej wartości.

Syndyk argumentował w dalszym ciągu , że dochodzona kwota stanowi różnicę pomiędzy tą kwotą , a rzeczywistą ich wartością. Przy tym w sytuacji , gdy udziały przed wytoczeniem powództwa zostały już umorzone i w ten sposób zostały z obrotu trwale wyeliminowane , nie może skutecznie domagać się od strony przeciwnej wydania ich do masy upadłości w naturze.

Sąd Okręgowy w Krakowie w dniu 21 maja 2020r wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym , którym uwzględnił żądanie syndyka w całości.

W sprzeciwie od tego orzeczenia strona pozwana domagała się oddalenia powództwa i obciążenie powoda kosztami postępowania.

W swoim stanowisku podniosła , iż :

a/ nie jest w sporze biernie legitymowana ,

b/ czynności , które neguje syndyk w zakresie ich skuteczności w stosunku do masy upadłości miały charakter wzajemnie ekwiwalenty , a wobec tego norma art. 127 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe nie ma dla ich oceny zastosowania ,

c/ syndyk nie jest uprawniony do domagania się zasądzenia kwoty dochodzonej w pozwie albowiem istnieje możliwość wydania umorzonych udziałów do masy upadłości w naturze ,

d/ roszczenie syndyka stanowi przejaw nadużycia prawa podmiotowego.

Wyrokiem z dnia 20 stycznia 2021r. Sąd Okręgowy w Krakowie :

- oddalił powództwo [ pkt I ] oraz

- zasądził od strony powodowej na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w O. kwotę 15 034 zł , tytułem kosztów procesu [ pkt II sentencji wyroku ].

Sąd I instancji ustalił następujące fakty doniosłe dla rozstrzygnięcia, uznając je za niesporne pomiędzy stronami.

(...) S.A. w wyniku zawarcia umowy z dnia 3 października 2016 r. , nabyła 42.431 udziałów w pozwanej spółce o łącznej wartości nominalnej 2.121.550 zł. Drugim wspólnikiem była spółka (...) S.A., dysponując 63.647 udziałami o łącznej wartości nominalnej 3.182.350 zł.

W dniu 19 lipca 2017 r. została zawarta umowa inwestycyjna, której stronami byli (...) S.A., (...) S.A. i strona pozwana.

Intencją stron była sprzedaż przez (...) S.A. na rzecz (...) S.A. 63.647 udziałów w pozwanej spółce i ustalenie zasad wyjścia przez (...) S.A. z pozwanej spółki. Zgodnie z umową spółka (...) S.A. była uprawniona do nabycia udziałów spółki (...) S.A. za cenę 5.500.000 zł pod warunkiem określonym w umowie. Do spełnienia warunku nie doszło i (...) S.A. udziałów tych nie nabyła.

W jej ramach postanowiono również, że zostanie podjęta uchwała przez zgromadzenie wspólników pozwanej spółki w przedmiocie umorzenia udziałów (...) S.A. w pozwanej spółce w trybie umorzenia dobrowolnego , w drodze nabycia udziałów przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością za kwotę 1 000zł.

W realizacji tego postanowienia, w dniu 19 lipca 2017 r. nadzwyczajne zgromadzenie wspólników pozwanej podjęło uchwałę o umorzeniu udziałów (...) S.A. w pozwanej spółce za zgodą obecnie upadłej.

Umowa inwestycyjna przewidywała również , iż (...) S.A. złoży na rzecz strony pozwanej ofertę nabycia jej udziałów w celu umorzenia pod warunkiem, że (...) S.A. lub (...) sp. z o.o. będą posiadały jakiekolwiek akcje spółki (...) S.A. między 1 a 30 stycznia 2018 r. , który to termin został następnie wydłużony do 30 kwietnia 2018 r.

Pismem z dnia 17 kwietnia 2018 r. strona pozwana zawiadomiła spółkę (...) S.A. o przyjęciu tej oferty, a jej przyjęcie skutkowało umorzeniem tych udziałów. W dniu 30 kwietnia 2018 r. spółka (...) S.A. została wykreślona z Rejestru Przedsiębiorców KRS, jako wspólnik strony pozwanej.

W dniu 27 kwietnia 2018 r. został złożony wniosek o ogłoszenie upadłości spółki (...) S.A.

W dniu 28 czerwca 2019 r. spółka (...) S.A. sprzedała spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w W. 84.647 udziałów w pozwanej spółce za łączną cenę 8.550.193,47 zł.

W dniu 10 lipca 2019 r. ogłoszono upadłość spółki (...) S.A.

Ocenę prawną roszczenia syndyka , które Sąd Okręgowy uznał za nieuzasadnione bez przeprowadzania dowodów o jakie wnioskowały strony , w szczególności opinii biegłego , która miała określić wartość udziałów , które uległy umorzeniu , w uznaniu ich za niedoniosłe dla poczynienia ustaleń istotnych dla rozstrzygnięcia, można podsumować w następujący sposób :

a/ syndyk domagał się jako przesłanki żądania zapłaty dochodzonej pozwem kwoty 3.665.462,71 zł oceny , iż czynności prawne obecnie upadłej (...) S.A. w postaci umowy inwestycyjnej z 19 lipca 2017 r., oferty zbycia udziałów w celu ich umorzenia z 19 lipca 2017 r., aneksu do umowy inwestycyjnej, oferty zbycia udziałów w celu ich umorzenia z 3 stycznia 2018 r., oddania głosu za przyjęciem uchwały z 19 lipca 2017 r. w sprawie umorzenia udziałów, oświadczenia o wyrażeniu zgody na umorzenie udziałów z 19 lipca 2017 r. i umowy sprzedaży udziałów w celu umorzenia z 18 kwietnia 2018 r. były bezskuteczne wobec masy upadłości , na podstawie art. 127 ust. 1 albowiem świadczenie w postaci ceny za umorzone udziały, jaką spółka otrzymała było rażąco zaniżone w stosunku do ich wartości rynkowej. Dochodzona kwota stanowić miała różnicę pomiędzy uzyskaną przez nią kwotą 1000zł , a ta wartością . W konsekwencji strona powodowa żądała zasądzenia kwoty 3.665.462,71 zł , stanowiącej różnicę między wartością umorzonych udziałów w pozwanej spółce , a wynagrodzeniem uiszczonym za umorzone udziały,

b/ odwołując się do treści art. 127 ust. 1 oraz 134 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe Sąd I instancji argumentował , że co do zasady w warunkach potwierdzenia bezskuteczności czynności prawnych skutek ten następuje z mocy prawa , a przedmiot świadczenia dokonywanego na jej podstawie podlega przekazaniu do masy.

Jego zdaniem , w razie ziszczenia się przesłanek z art. 127 ust. 1 prawa upadłościowego ma miejsce taki skutek jakby do skutecznie podważonych przez syndyka czynności w ogóle nie doszło .

Odnosząc to stwierdzenie do faktów ustalonych w sprawie stanął na stanowisku , że wobec tego usprawiedliwionym jest przyjęcie, że (...) S.A. nadal posiada 42.431 udziałów w pozwanej spółce i tym samym przysługują mu prawa z tych udziałów,

c/ tym samym udziały te weszły do masy upadłości , a syndyk może ich wartość przeznaczyć, w ramach likwidacji masy , na zaspokojenie wierzycieli upadłego.

Skoro tak to , przy założeniu ziszczenia się przesłanek z art. 127 ust. 1 pr. upadł., umorzenie udziałów nie skutkowało niemożnością ich „zwrócenia” przez pozwaną jak podnosiła strona powodowa, żądając zapłaty kwoty wyrażonej w pieniądzu,

d/ Sad zaznaczył przy tym , iż udziały w kapitale zakładowym pozwanej nie są zmaterializowane, więc samo „przekazanie” nie jest czynnością polegającą na fizycznym ich wydaniu a samo to pojęcie , którym posługuje się art. 134 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe nie może być rozumiane dosłownie. Potwierdzenie praw upadłego do spornych udziałów i związane z tym żądanie „wydania udziałów w naturze” wykracza jednak poza ramy przedmiotowego postępowania i powinno być dochodzone (w razie sporu) w innym postępowaniu.

d/ niezasadnie syndyk podnosił w postępowaniu , że fakt umorzenia udziałów [ który niewątpliwie miał miejsce] skutkował niemożnością ich zwrócenia, albowiem umorzenie miało być wynikiem bezskutecznej czynności prawnej. Niemożność zwrócenia w naturze w rozumieniu art. 134 ust. 1 pr. upadł. dotyczy sytuacji, w której przedmiot bezskutecznej czynności prawnej nie istnieje względnie nie jest w posiadaniu drugiej strony czynności prawnej. Tymczasem w realiach faktycznych pomiędzy stronami sporu, masie upadłości w warunkach potwierdzenia przesłanek z art. 127 ust. 1 ustawy nadal prawa z tych udziałów przysługują . Odwołując się do powołanego w motywach poglądu doktrynalnego , Sąd Okręgowy podniósł , iż „pojęcie przekazania użyte w art. 134 ust. 1 pr. upadł. należy interpretować bardzo szeroko, jako wszelkie działania prowadzące do wprowadzenia do masy upadłości składników majątku upadłego. Przekazanie to może polegać nie tylko na fizycznym wydaniu syndykowi przedmiotów utraconych, ale także na wszelkich działaniach umożliwiających syndykowi sprawowanie zarządu na wierzytelnością czy prawem,

e/ konsekwencją takiej oceny jest uznanie , że żądanie syndyka zapłaty kwoty dochodzonej pozwem, stanowiącej różnicę między wartością umorzonych udziałów w pozwanej spółce a wynagrodzeniem uiszczonym za ich umorzenie , jest oddalenie powództwa.

Przyjęcie takiego stanowiska prowadziło do wniosku , że zbędna była weryfikacja przez Sąd tego , czy czynności zakwestionowane przez syndyka były czy też nie bezskuteczne wobec masy upadłości (...) SA z mocy prawa wobec realizacji przesłanek tejże wymienionych w art. 127 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe.

Dlatego Sąd pominął , jako zbędne dla oceny roszczenia syndyka wnioski dowodowe stron , które miały służyć ustaleniu faktów weryfikujących właśnie te przesłanki.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu była norma art. 98 §1 kpc , przy czym Sąd I instancji wskazał jakie elementy składały się na zasądzoną z tego tytułu na rzecz pozwanej sumę , którą obciążył syndyka jako stronę przerywającą spór.

W apelacji od tego orzeczenia strona powodowa , obejmując jej zakresem całość wyroku, w jej wniosku domagała się w pierwszej kolejności wydania przez Sąd II instancji orzeczenia kasatoryjnego i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu w Krakowie do ponownego rozpoznania.

Jako wniosek ewentualny formułowała żądanie zmiany wyroku i uwzględnienia żądania w całości wraz obciążeniem strony przeciwnej kosztami procesu i postępowania apelacyjnego.

W apelacji syndyk złożył również wniosek o rozpoznanie przez Sąd II instancji poprawności decyzji procesowej Sądu Okręgowego z dnia 20 stycznia 2021r o oddaleniu wniosku skarżącego , który domagał się przeprowadzenia w postępowaniu rozpoznawczym dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości i finansów dla ustalenia wartości rynkowej umorzonych udziałów w kapitale zakładowym strony pozwanej , którymi dysponowała (...) SA.

Środek odwoławczy został oparty na zarzutach :

- nierozpoznania istoty sprawy , który miał być zrealizowany przez to , iż Sąd I instancji nie dokonał oceny tego , czy kwestionowane przez syndyka czynności, prowadzące w swoich następstwach do umorzenia udziałów są czy też nie, bezskuteczne z mocy prawa w stosunku do masy upadłości (...) SA.

Podnoszona wadliwość miała wynikać także z nieustalenia przez Sąd Okręgowy / w drodze wnioskowanego opracowania biegłego / wartości rynkowej tych 42 431 udziałów , których wartość nominalna zamykała się - zdaniem skarżącego- w kwocie 2 121 550 zł.

- naruszenia prawa procesowego w sposób mający dla treści zaskarżonego wyroku istotne znaczenie , a to art. 205 ¹²§2 , 227 , 235 ² §1 pkt 2 kpc oraz 278 §1 kpc poprzez nie przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego dla wyceny wartości tych udziałów na dzień umorzenia – 18 kwietnia 2018r. Ta nieprawidłowość, zdaniem autora apelacji była następstwem niezasadnego uznania przez Sąd Okręgowy , iż ustalenie tej wartości były zbędne dla oceny roszczenia syndyka, mimo , że dla tej oceny miała podstawowe znaczenie , mogąc prowadzić do potwierdzenia jego stanowiska , że kwota którą upadła obecnie spółka otrzymała w zmian za udziały , w sposób rażący nie odpowiadała ich wartości,

- naruszenia prawa materialnego poprzez nieprawidłowe niezastosowanie dla oceny roszczenia syndyka art. 134 ust. 1 w zw z art. 127 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe oraz

wadliwą wykładnię art. 199 §1 w zw z art. 200 §1 k.s.h. prowadzącą do nieuprawnionej oceny , że umorzenie udziałów, stanowiąc czynność o charakterze korporacyjnym, nie prowadzi do trwałego unicestwienia ich i wobec tego niemożliwym jest ich zwrot do masy upadłości przez pozwaną spółkę.

Odpowiadając na apelację strona pozwana domagała się jej oddalenia jako pozbawionej uzasadnionych podstaw oraz obciążenia syndyka kosztami postępowania przed Sądem II instancji.

Swoją argumentację strony rozwinęły w kolejnych pismach procesowych przy czym pozwana spółka eksponowała okoliczność , że syndyk wystąpił przeciwko niej po wydaniu zaskarżonego wyroku z odrębnym powództwem przed Sąd Okręgowy w Krakowie w sprawie oznaczonej sygnaturą(...), w której obecnie postępowanie uległo zawieszeniu /. W jej ramach syndyk domaga się wydania do masy umorzonych udziałów , co zdaniem spółki (...) potwierdza dodatkowo zasadność stanowiska prawnego Sądu I instancji na którym oparł on kwestionowane apelacją rozstrzygnięcie.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy syndyka jest uzasadniony , prowadząc do uchylenia objętego nim wyroku Sądu Okręgowego.

Jak wynika z jego motywów , wszystkie doniosłe dla oceny roszczenia syndyka fakty Sąd I instancji uznał za pomiędzy stronami niesporne , a jego ocena prawna - prowadząca do oddalenia powództwa - oparta była na przyjętej przez Sąd koncepcji wykładni normy art. 134 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe , która czyniła , jego zdaniem , zbędnym zarówno przeprowadzenie wnioskowanych dowodów / w tym w szczególności opinii biegłego mającej określić wartość rynkową - na datę umorzenia udziałów - którymi dysponowałam uprzednio w kapitale zakładowym pozwanej spółka (...) / jak i analizę prawną tego , czy czynności prowadzące do umorzenia były czy też nie, bezskuteczne wobec masy upadłości w świetle przesłanek wymienionych w art. 127 ust. 1 Prawa upadłościowego.

Stąd też , w warunkach uznania , że pogląd prawny Sądu Okręgowego, zgodnie z którym pomimo umorzenia syndyk może skutecznie domagać się od spółki (...) wydania 42 431 udziałów jest nie tylko niedostatecznie umotywowany, a ale także wadliwy , a co najmniej przedwczesny , w świetle części faktów , których w ramach zaprezentowanego poglądu Sąd meriti zupełnie nie wziął pod rozwagę , należy przyjąć , ze istota sporawy nie została przez Sąd Okręgowy rozpoznana , skutkując koniecznością uchylenia wyroku z dnia 20 stycznia 2021r.

Nierozpoznanie istoty sprawy w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c. oznacza zaniechanie zbadania materialnej podstawy żądania albo pominięcie merytorycznych zarzutów pozwanego. Przyczyna zaniechania może wynikać m. in. z błędnej oceny przesłanki niweczącej lub hamującej roszczenie, co w konsekwencji doprowadziło do niezbadania materialnej podstawy żądania.

O nierozpoznaniu istoty sprawy można mówić także w sytuacji , gdy Sąd nietrafnie zaniechał prowadzenia dowodów w sytuacji , gdy zmierzały one do potwierdzenia przysługiwania powodowi roszczenia, /a powództwo zostało oddalone / lub pozytywnej weryfikacji zarzutów obronnych strony przeciwnej , / które zostały ocenione jako nietrafne/.

Należy także dostrzec, iż nierozpoznanie istoty sprawy zachodzi w przypadku dokonania przez Sąd niższej instancji oceny prawnej żądania bez dostatecznego ustalenia okoliczności doniosłych dla rozstrzygnięcia. Usuniecie tej wady o ile miałoby polegać na poczynieniu przez Sąd Odwoławczy kluczowych ustaleń po raz pierwszy , nie da się bowiem pogodzić z koniecznością respektowania uprawnień stron wynikających z zasady dwuinstancyjności postępowania sądowego.

/ por w tej materii także , powołane przykładowo spośród wielu , judykaty Sądu Najwyższego z dnia 30 czerwca 2020r , sygn. IV CZ 99/19 i z dnia 21 października 2020r , sygn. I PK 124/19 - obydwa za zbiorem Legalis /

Przenosząc te uwagi na grunt rozstrzyganej sprawy wskazać należy , że Sąd Okręgowy nie poczynił w sprawie żadnych ustaleń faktycznych mogących potwierdzić albo zaprzeczyć temu , iż zostały spełnione warunki ustawowe w oparciu o które czynności prowadzące do umorzenia udziałów mogły być potraktowane jako bezskuteczne wobec masy upadłości z mocy samego prawa.

Te ustalenia miały podstawowe znaczenie dla oceny roszczenia syndyka , który od samego początku postępowania oceniał przesłanki zastosowania normy art. 127 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe za , w odniesieniu do tych czynności dokonanych w ramach realizacji umowy inwestycyjnej pomiędzy pozwaną a obecnie upadłą , zrealizowane.

Nie przeprowadził w szczególności wnioskowanej opinii biegłego która miał posłużyć weryfikacji przesłanki rażącej, na niekorzyść (...) SA niewspółmierności wartości świadczeń wzajemnych w ramach transakcji sprzedaży udziałów w celu ich umorzenia przez stronę pozwaną. To zaniechanie - zasadnie wytknięte przez skarżącego syndyka w ramach podniesionego w apelacji zarzutu procesowego - czyni ocenę o niezasadności roszczenia zgłoszonego w pozwie co najmniej przedwczesną. Oczywistym bowiem jest , iż potwierdzenie bezskuteczności czynności wobec masy jest warunkiem wstępnym tej oceny .

Uwzględniając to co powiedziano wcześniej , z uwagi na rangę tego dowodu , Sąd Apelacyjny uznał , że brak jest uzasadnienia dla podzielenia postulatu strony skarżącej zawartego w apelacji aby dowód ten przeprowadzać przed Sądem Odwoławczym.

Co więcej , jak była już o tym mowa, Sąd okręgowy przy przyjętej koncepcji rozstrzygnięcia, odmówił prowadzenia także innych dowodów wnioskowanych przez strony, uznając je za prawnie irrelewantne dla rozstrzygnięcia.

W tej sytuacji postępowanie dowodowe w istocie musiałoby się w całości przenieść na etap postępowania odwoławczego co już z przyczyn wskazywanych wcześniej , nie dałoby się pogodzić z gwarancjami procesowymi dla stron wynikającymi nie tylko z przepisów ustaw zwykłych ale także Ustawy Zasadniczej.

Sąd I instancji stanął na stanowisku , że syndyk masy upadłości spółki (...) SA nie może skutecznie domagać się zapłaty dochodzonej kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy wartościami - rynkową udziałów z daty ich umorzenia oraz tego świadczenia , którą aktualnie upadła otrzymała jako ich równowartość , w ramach realizacji umowy inwestycyjnej zawartej przez strony.

Dla porządku należy dostrzec , że norma art. 134 ust. 1 ustawy, uprawniając do ewentualnego dochodzenia świadczenia wyrażonego w pieniądzu mówi jedynie o tym, iż jego granice ilościowe wyznacza wartość tego co w naturze , na skutek bezskutecznej czynności, do masy nie weszło albo z niej ubyło. Nie posługuje się dla wyznaczenia tych granic różnicą wartości o jakiej stanowi końcowy fragment tej normy , zastrzegając ją , tylko do ukształtowania wysokości świadczenia podmiotu obowiązanego do wydania przedmiotu świadczenia w naturze , który ubiega się wobec Sędziego komisarza o uprawnienie do zwolnienia się z tego obowiązku poprzez zapłatę sumy pieniężnej.

Jest to jednak uwaga czyniona jedynie na marginesie.

Powracając do głównej części rozważań powiedzieć należy , że rzeczywiście ustawodawca jednoznacznie , jak to wynika wprost z treści art. 134 ust. 1 ustawy , preferuje jako następstwo uznania czynności uszczuplającej składniki masy upadłości za bezskuteczną, obowiązek jej uzupełnienia w naturze.

Tym nie mniej oczywistym jest , że ten składnik majątkowy musi istnieć w dacie zamknięcia rozprawy przez Sąd orzekający o roszczeniu zwrotnym syndyka, pozostając w dyspozycji tego , który miałby być zapadłym orzeczeniem [ jak w tej sprawie ] zobowiązany do jego przekazania do masy upadłości. .

Nie można też nie dostrzegać , co w zupełności pominął w swoim wywodzie prawnym w tej materii Sąd I instancji , że , pomijając już nawet , iż syndyk w ten sposób nie formułował żądania, nie mógłby zobowiązywać pozwanej spółki do złożenia oświadczeń woli o zwrotnym przeniesieniu udziałów do masy upadłości.

Tym bardziej nieuzasadnionym wobec tego było stanowisko spółki (...) , która na rozprawie apelacyjnej za pośrednictwem pełnomocników procesowych podnosiła , że mogłoby dojść do egzekucyjnego , w ramach realizacji zapadłego wyroku obejmującego wydanie - obecnie bezopornie nieistniejących udziałów - wymuszenia na pozwanej dokonania czynności zmierzających do utworzenia ich na nowo. / por. zapis dźwiękowy rozprawy apelacyjnej z dnia 7 września 2022r / .

Przyjmując potencjalnie, że w warunkach pozwalających na stwierdzenie bezskuteczności czynności prowadzących w swoich następstwach do umorzenia udziałów jakimi dysponowała (...) SA w kapitale zakładowym pozwanej [ mimo , że Sąd I instancji w tym zakresie zaniechał przeprowadzania jakiegokolwiek postępowania dowodowego ] udziały te nadal istnieją [ i podlegają zwrotowi do masy ] zupełnie nie wziął pod rozwagę i nie ocenił własnego ustalenia , że w dniu 28 czerwca 2019r inny - dotychczasowy wspólnik pozwanej spółka (...) zbyła wszystkie swoje udziały w kapitale zakładowym na rzecz spółki z o. o. (...).

Zaniechał weryfikacji jak jego stanowisko oparte na założeniu , że w czynności prowadzące do umorzenia są bezskuteczne , a wobec tego nie doszło do skutku umorzenia , ma się do uprawnień majątkowych i korporacyjnych nowego wspólnika , który w sporze z pomiędzy pozwaną i syndykiem nie brał udziału.

W uzasadnieniu orzeczenia poddanego kontroli instancyjnej Sąd Okręgowy odwołał się do wypowiedzi przedstawicieli doktryny zgodnie z którą pojęcie „przekazania do masy” w rozumieniu art. 134 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe należy rozumieć szeroko , obejmując nim wszystkie czynności , które umożliwią syndykowi przejęcie kontroli nad wierzytelnością lub prawem / zwracanym do masy /.

Pomijając już, że jest to stwierdzenie ogólne i mające charakter tylko teoretyczny nie połączone z wyjaśnieniem w jaki sposób należałoby doprowadzić do takiego rezultatu , to także i ono zakłada jednak , iż przedmiot przejęcia tak szeroko rozumianego władztwa istnieje , pozostając w dyspozycji tego , który orzeczeniem Sądu zostaje zobowiązany do przekazania do masy upadłości.

Już tylko na marginesie należy wskazać , iż twierdząc konsekwentnie w toku całego postępowania , że żądanie syndyka obejmujące spełnienie świadczenia wyrażonego w pieniądzu wobec nieistnienia pod względem prawnym przedmiotu świadczenia zwrotnego w naturze, spółka (...) nie podnosiła , że udziałami tymi dysponuje albo też , że podjęła kroki zmierzające do ich ponownego utworzenia tak co do rodzaju jak i ilości.

To tylko upewnia w poprawności stanowiska / opartego na niekwestionowanych przez strony faktach / , że według stanu sprawy na datę zamknięcia rozprawy przez Sąd I instancji / a także przez Sąd Apelacyjny/ 42 431 udziałów w kapitale zakładowym (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w O. nie istniało i nadal nie istnieje , wobec ich uprzedniego, skutecznego pod względem prawnym ich umorzenia, zrównanego co do skutków z wyeliminowaniem z obrotu także wewnątrzkorporacyjnego w relacji z pozostałymi wspólnikami strony pozwanej.

Taki stan rzeczy może posłużyć do wniosku , że syndyk mógł uznawać , iż może domagać się od strony pozwanej tylko ich wartości.

Wyrażenie innego stanowiska przez Sąd Okręgowy po przeprowadzeniu postępowania rozpoznawczego w sposób na którym zaważył pogląd prawny , który należy ocenić jako o ile nie błędny to co najmniej przedwcześnie sformułowany i już z tej przyczyny nietrafny.

Z powodów o których była już mowa , zrodził on także następstwo w postaci nierozpoznania istoty sprawy , skoro zasadniczym dla oceny roszczenia syndyka jest to , czy czynności prowadzące do umorzenia udziałów były , czy też nie, bezskuteczne wobec masy upadłości spółki (...) SA z mocy prawa.

Sąd I instancji zaniechał weryfikacji przesłanek materialnych art. 127 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe dla której niezbędną jest opinia biegłego odpowiedniej specjalności, wniosku o przeprowadzenie której Sąd I instancji nietrafnie nie uwzględnił.

Dlatego Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku , na podstawie art. 386 par.4 kpc.

SSA Grzegorz Krężołek