Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 czerwca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Sławomir Jamróg (spr.)
Sędziowie:	SSA Józef Wąsik SSA Kamil Grzesik
Protokolant:	Grzegorz Polak

po rozpoznaniu w dniu 20 czerwca 2024r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa J. W. (1)

przeciwko Przedsiębiorstwu (...) S.A. w W.

przy interwencji ubocznej po stronie powódki (...) W. i (...)
sp. z.o.o w K.

o uchylenie, ustalenie nieważności, ewentualnie nieistnienia uchwał

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 29 listopada 2022 r. sygn. akt VII GC 156/21

oddala apelację w części w jakiej dotyczy ona rozstrzygnięcia o żądaniu ustalenia nieistnienia ewentualnie ustalenia nieważności uchwał numer
(...) a w pozostałej części uchyla zaskarżony wyrok i sprawę
o uchylenie tych uchwał przekazuje Sądowi Okręgowemu w Kielcach do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I AGa 91/23

UZASADNIENIE

J. W. (1) żądała stwierdzenia nieważności ewentualnie uchylenia albo stwierdzenia nieistnienia uchwały nr(...) i (...) podjętych na zwyczajnym walnym zgromadzeniu akcjonariuszy Przedsiębiorstwa (...) SA w K. (dalej jako (...)) odbytym w dniu 8.6.2021 r. W uzasadnieniu powódka podniosła, że jest mniejszościowym akcjonariuszem pozwanej spółki posiadając 44,36% akcji w jej kapitale zakładowym. Powódka ma 19 649 akcji imiennych serii (...) nabytych od P. B. na podstawie umowy z 29.7.2010 r. oraz 195 363 akcji imiennych serii (...) nabytych od E. W.i (...) sp. z o.o. w K. (dalej jako (...)) na podstawie wyroku z dnia 17.6.2019 r. Pomimo tego pozwana od 2019 r. bezprawnie nie uznaje powódki za akcjonariusza i odmawia jej wykonywania praw z akcji. Na podstawie umowy z P. B. powódka została w sierpniu 2010 r. wpisana do księgi akcyjnej spółki i prawo do tych akcji przez 10 lat nie było kwestionowane a powódka brała udział w walnych zgromadzeniach. W dniu 2.6.2020 r. pozwana zawiadomiła powódkę o wykreśleniu jej z księgi akcyjnej i wpisaniu w to miejsce P. B.. Sprzeciw powódki w tym przedmiocie pozostał bez odpowiedzi. P. B. złożył również w sądzie wniosek o umorzenie dokumentów akcji z powodu ich rzekomej utarty w pociągu w tym samym dniu, w którym legitymował się nimi przed pozwaną. Powódka wskazała, że pozostałe akcje w liczbie 195 363 nabyła od spółki (...). W 2014 r. podpisała umowę przedwstępną nabycia. Zgodnie umową akcje miały być sprzedane do 31.12.2015 r. Pozwana zmierzała do przejęcia własnych akcji i pozbawienia rodziny W. prawa do powołania członka rady nadzorczej delegowanego w trybie głosowania grupami. W tym celu pozwana nabyła od P. B. 50% udziałów w kapitale zakładowym spółki (...), przy czym sprzedaży dokonano z naruszeniem prawa pierwszeństwa przyznanego B. W., co stwierdził Sąd Apelacyjny w K. w wyroku w sprawie (...). Po przejęciu części udziałów pierwszą czynnością pozwanej było złożenie powództwa o rozwiązanie (...) w celu uniemożliwienia zawarcia umowy przyrzeczonej i przejęcia należących do (...) ok. 40 % akcji w pozwanej spółce. Z tego powodu powódka wystąpiła do sądu o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli o nabyciu 195 363 akcji a powództwo zostało uwzględnione wyrokiem z dnia 17.6.2019 r. ((...)). Na jego podstawie powódka złożyła wniosek o wpis do księgi akcyjnej (...), ale prezes zarządu M. B. odmówił wpisu, wyrok ten został także zignorowany przez podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy – (...)SA. Ustalenie przez sąd w trybie art. 64 k.c. obowiązku złożenia oświadczenia woli jest równoznaczne z dokonaniem czynności prawnej wobec czego powódka była zwolniona od obowiązku objęcia tych akcji w posiadanie.

Powódka wskazała, że nie została zawiadomiona o zamiarze odbycia zgromadzenia. Podjęte na tym zgromadzeniu uchwały: nr (...)w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego (...) z kwoty 4 851 820 do kwoty 8 851 820 zł przez emisję 400 000 akcji imiennych serii (...) obejmowanych za wkłady pieniężne (w wysokości co najmniej 25% ceny emisyjnej) w drodze subskrypcji prywatnej z wyłączeniem prawa poboru akcjonariuszy, nr (...) przewidującą prawo wykonywania praw z akcji pokrytych co najmniej w 25% oraz nr(...) w sprawie ustalenia tekstu jednolitego statutu spółki , nakierowane były na pozorne zwiększenie ilości akcji w pozwanej spółce i tym samym zmarginalizowanie pozycji powódki, co jest zamiarem pozwanej od wielu lat. Wyłączenie prawa poboru zmierzało do umożliwienia nabycia akcji przez konkretne osoby – akcje te nabyli członkowie rodziny B.- A. B. (1), M. B., M. K. i A. M. a umowy objęcia akcji zostały podpisane jeszcze w tym samym dniu, w którym podjęto zaskarżone uchwały. W umowach stwierdzono zapłatę 25% ceny akcji, ale żaden dowód na tę okoliczność nie został przedstawiony. Termin na spłatę reszty ceny w uchwale nie został wskazany; do jego określenia uprawniono M. B., który ustalił go na dzień 8.6.2023 r. natomiast w umowie o objęciu akcji przez A. B. (1) wskazano, że zapłata nastąpi przez konwersję pożyczek udzielonych spółce. Powyższe świadczy o braku rzeczywistej woli dofinansowania spółki i o woli rozwodnienia struktury akcjonariatu i zmniejszenia roli powódki, w szczególności odebrania jej prawa do wyboru członka rady nadzorczej grupami i pozbawienia jej wpływu na najbardziej fundamentalne decyzje WZA. Obecnie akcje należące do powódki stanowią niewiele mniej niż 25% (wcześniej 44,36%).

Powódka zarzuciła, że zaskarżone uchwały naruszają w szczególności:

- art. 402§1-3 k.s.h. w zakresie, w którym do powódki nie zostało skierowane zaproszenie,

-art. 433§1-2 k.s.h. w zakresie przyjęcia, że wyłączenie prawa poboru pozostaje w interesie spółki,

-art. 20 k.s.h. w zakresie wyłączenia prawa poboru nowopowstałych akcji w celu uniemożliwienia ich objęcia przez powódkę,

- art. 20 k.s.h. w zakresie skierowania subskrypcji prywatnej do poszczególnych akcjonariuszy z wyłączeniem powódki w celu jej pokrzywdzenia.

Powódka zaznaczyła, że gdyby została poinformowana o planowanym zgromadzeniu akcjonariuszy, głosowałaby przeciwko uchwałom, co uniemożliwiłoby uzyskanie większości ¾ głosów dla podwyższenia kapitału zakładowego i zmiany umowy spółki oraz większości 4/5 głosów dla pozbawienia prawa poboru. Prowadzi to do nieważności uchwały nr (...)oraz uchwał nr (...) i(...) podjętych jako konsekwencja pierwszej.

Wyłączenie prawa poboru, o którym mowa w art. 433§1 k.s.h. jest możliwe jedynie w sytuacjach nadzwyczajnych uzasadnionych słusznym interesem spółki, który powinien być przedstawiony w opinii zarządu uzasadniającej przyczyny wyłączenia prawa poboru oraz proponującej cenę emisyjną akcji albo sposób jej ustalenia. Tymczasem z protokołu zgromadzenia nie wynika by opinia taka była wystosowana, brak też informacji o jej rozpatrzeniu przez zgromadzenie, co nasuwa przypuszczenie, że opinia taka w ogóle nie została sporządzona. Ponadto wyłączenie prawa poboru może mieć miejsce tylko wtedy, gdy pozostali akcjonariusze nie są w stanie zaspokoić potrzeb spółki, jeżeli uchwała o wyłączeniu prawa poboru został podjęta w innym interesie, niż interes spółki, wtedy podlega ona unieważnieniu. Spółka nie boryka się z kłopotami finansowymi ani nie potrzebuje usług, których nie byliby w stanie świadczyć akcjonariusze. Jedynym celem uchwały było uniemożliwienie powódce nabycia akcji i objęcie akcji przez osoby pozostające z nią w wieloletnim konflikcie i szykanujące ją.

W zakresie naruszenia art. 20 i art. 3 k.s.h. powódka wskazała, że pierwszym bezprawnym elementem działania organów pozwanej było naruszenie zasady jednakowego traktowania akcjonariuszy, ich uprawnienia do kontroli nad działalnością spółki oraz zasady wzajemnej lojalności. Pozwana regularnie pośrednio i bezpośrednio dyskryminuje powódkę nie stosując się do prawomocnych wyroków, wykreślając bezpodstawnie ją z księgi akcyjnej i odmawiając wpisu do księgi akcyjnej oraz nie powiadamiając jej o zgromadzeniach.

Z ostrożności procesowej powódka wskazała, że uchwały powinny być uchylone jako sprzeczne dobrymi obyczajami i mające na celu pokrzywdzenie powódki. Zaskarżone uchwały w sposób oczywisty naruszają dobre obyczaje z uwagi na okoliczności i powód ich podjęcia – stanowią one przejaw wieloletniej niechęci spółki względem powódki, mają na celu pozbawienie je wpływu na sprawy spółki a ostatecznie pozbawienie jej majątku. Wykreślenie powódki z księgi akcyjnej w zakresie 44,36 udziału w kapitale miało na celu „legalizację” niepoinformowania powódki o zgromadzeniu akcjonariuszy, na którym planowano pozorne zwiększenie kapitału pozwanej spółki. Doszło do nieuzasadnionego wyłączenia prawa poboru, do nieuzasadnionego zaoferowania nowych akcji wybranym akcjonariuszom podejmującym działania mające na celu pokrzywdzenie powódki, ponadto nie ma dowodów wpłaty ceny akcji, nieważne są pożyczki będące podstawą konwersji wierzytelności na akcje, przyznano prawo głosu z akcji pokrytych co najmniej w 25% ceny emisyjnej w celu umożliwienia natychmiastowego wpływu na przebieg walnego zgromadzenia, w sposób nieuzasadniony wydłużono termin zapłaty pozostałej ceny emisyjnej do 2 lat od objęcia akcji, nierespektowanie wyroków wydanych przez sady rozpoznające spory korporacyjne, umniejszanie roli powódki i uniemożliwienie jej wpływu na decyzje dotyczące funkcjonowania spółki.

Z najwyższej ostrożności powódka wniosła o ustalenie nieistnienia uchwał z powodu skali naruszeń prawa podczas głosowania na ZWZA. Wskazała, że jako akcjonariusz, której prawa spółka bezpośrednio narusza uniemożliwiając jej głosowanie i brak wpływu na podwyższenie kapitału zakładowego oraz wyłączenie prawa poboru, ma interes prawny w ustaleniu nieistnienia uchwały. Z przyjęciem koncepcji uchwały nieistniejącej przemawia zaś skala naruszeń, która była rażąca.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

W pierwszej kolejności strona pozwana zakwestionowała status powódki jako akcjonariusza. Opisała przebieg i skutki poszczególnych emisji akcji oraz zmiany w statucie spółki. Akcje miały charakter akcji imiennych z wyjątkiem okresu od lutego 1999 r. do października 2001 r., kiedy to w związku z planowanym wprowadzeniem akcji do wtórnego pozagiełdowego regulowanego obrotu w spółce funkcjonował zapis o akacjach na okaziciela i wyemitowano 80 830 akacji serii (...) na okaziciela. Podniosła, że spółka wydała wszystkie dokumenty akcji serii (...), (...) i (...) akcjonariuszom, na dowód czego składali oni w księdze akcyjnej własnoręczny podpis. Jeżeli właściciel sprzedawał mniejszą liczbę akcji niż posiadał, następowało „rozmienienie” dokumentów akcji w ten sposób, że np. odcinek zbiorowy określający 1000 akcji był zwracany spółce, w to miejsce spółka wydawała dwa odcinki (blankiety) akcji w liczbie niezbędnej do przeprowadzenia procedury sprzedaży np. 400 i 6000 sztuk. Blankiety akcji były zawsze w fizycznym posiadaniu właścicieli. Zmiany rodzaju akcji z imiennych na okaziciela a potem z okaziciela na imienne nie powodowały wymiany dokumentów akcji ani adnotacji o zmianie treści. W stanie prawnym do 31.12.2000 r. art. 345§2 k.h. stanowił, że zmiana akcji imiennych na akcje na okaziciela lub odwrotnie może być dokonana na żądanie akcjonariusza, jeżeli prawo lub statut nie stanowi inaczej. W stanie prawnym od 1.1.2001 r. do 28.2.2001 r. art. 358 k.s.h. przewidywał, że jeśli treść dokumentu akcji stała się nieaktualna wskutek zmiany stosunków prawnych, spółka mogła wezwać akcjonariusza do złożenia akcji w spółce w celu zmiany treści lub wymiany z zagrożeniem unieważnienia dokumentu akcji. Akcjonariusze pozwanej spółki nie żądali wymiany akcji ani zarząd nie wyzwał ich do złożenia w spółce dokumentów w celu ich unieważnienia, co oznacza, że akcje serii (...),(...)i (...) zachowały moc prawną mimo zmiany ich rodzaju.

W konsekwencji do przeniesienia akcji w stanie prawnym do 31.12.2000 r. miał zastosowanie art. 350 k.h., a w stanie prawnym od 1.1.20021 r. do 28.2.2001 r. – art. 339 k.s.h, które wymagały dla przeniesienia własności akcji zawarcia umowy zbycia a także przeniesienia posiadania dokumentu z akcji. Brak wręczenia dokumentu akcji (art. 350 k.h.) lub przeniesienia dokumentu akcji (art. 339 k.s.h.) powodował niemożność skutecznego zbycia akcji.

Pozwana zarzuciła, że powódka w stosunku do żadnej akcji nie wykazała należytego jej nabycia. Podniosła, że A. G. (1) miała 992 akcje serii (...), 320 akcji serii (...) i 252 akcje serii (...). Umową z 8.7.1999 r. sprzedała wszystkie akcje serii (...) i (...) oraz 742 akcje serii (...) A. B. (1). A. B. w procedurze dematerializacji akcji złożył dokumenty tych akcji w spółce. Umową z dnia 15.7.2009 r. A. G. sprzedała pozostałe 200 akcji serii (...) R. G., ten zaś umową z dnia 4.1.2012 r. sprzedał je powódce. Powódka została wpisana z tych akcji do księgi akcyjnej pomimo nieprzedstawienia pokwitowania przeniesienia akcji na swoją rzecz ani samych akcji. Kwestia istnienia prawidłowej podstawy wpisu obecnie nie ma znaczenia bo od 1.3.2021 r. wpisy w księdze akcyjnej utraciły znaczenie prawne i nie mogą być podstawą wykazania statusu akcjonariusza i wykonywania uprawnień z akcji.

Pozwana zaakcentowała, że powódka w sprawie (...) w sprawie nabycia akcji od P. B. złożyła inne zeznania, niż w sprawie karnej (...), w związku z czym pozwana złożyła zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Zarzuciła, że powódka nigdy nie przedłożyła spółce dokumentów akcji; powódka i jej mąż w sprawie karnej przyznali, że nie zapłaciła ona P. B. ceny akcji i nie otrzymała od niego dokumentów akcji i że powódka nadal uważa go za właściciela akcji, a także przyznała, że nie miała świadomości, iż do skutecznego przeniesienia praw z akcji konieczne jest fizyczne wydanie. Powódka nie podała żadnych okoliczności złożenia spółce dokumentów akcji ani nie przedstawiła dowodów. Ponadto gdyby akcje miały być w depozycie, to nie mógł ich posiadać P. B. i nie mógłby ich wydać. Ponadto ze względu na brzmienie art. 399§2 k.h. a potem art. 406 §2 k.s.h. postanowienia statutu przewidujące składanie akcji do depozytu i wydawanie z nich świadectw depozytowych nigdy nie zostało zrealizowane. Ponadto prowadzenie takiego depozytu wymagałaby zawarcia umowy z akcjonariuszem a nie ze spółką. Po złożeniu akcji bank mógłby on wydać zaświadczenie (a nie imienne świadectwo depozytowe) i to akcjonariuszowi jako swojemu klientowi, a nie spółce. Ponadto postanowienie statutu nie mogło dotyczyć akcji imiennych bo art. 399§2 k.h. i art. 406 §2 k.s.h. odnosiły się do akcji na okaziciela. Odnosząc się do akcji nabytych od spółki (...) pozwana podniosła, że powódka nie wykazała, że nabyła posiadanie tych akcji . Jej zdaniem wyrok w sprawie (...) Sądu Okręgowego w K., nie mógł być podstawą jej wpisu do księgi akcyjnej albowiem do przeniesienia akcji oprócz zawarcia umowy konieczne było przeniesienie posiadania akcji, a w stanie prawnym od 1.3.2021 r. wpis konstytutywny w rejestrze akcjonariuszy. Pozwana zwróciła uwagę, że treść dokumentów załączonych przez powódkę nie potwierdza wejścia w posiadanie akcji. Ponadto powołany wyżej wyrok budził wątpliwości co do prawidłowego oznaczenia akcji bo dotyczył akcji na okaziciela i powódka nie uzyskała sprostowania wyroku. Dalej wyrok zobowiązywał do zapłaty na rzecz (...) kwoty 2 000 000 zł i nie stwierdzał aby cena ta została zapłacona, co wymagałoby nadania wyrokowi klauzuli wykonalności (art. 1047§2 k.p.c.), a to jest możliwe po stwierdzeniu, że świadczenie wzajemne zostało spełnione. Z tych przyczyn powódka nie mogła być wpisana do księgi akcyjnej w miejsce (...), także bowiem w tym wypadku, jak i w stosunku do akcji nabytych od P. B., powódka nie podjęła działań w celu uzyskania orzeczenia sądowego na podstawie którego mogła by zostać wpisana do księgi akcyjnej.

Powyższe okoliczności, zdaniem pozwanej, dowodzą, że powódka nie została pokrzywdzona działaniami spółki. Jest to jednak nieistotne dla rozstrzygnięcia albowiem w sprawie niekonieczne jest ustalenie stanu akcjonariatu na 28 lutego 2021 r., skoro zaskarżone uchwały zostały podjęte w nowym stanie prawnym, w którym dawne księgi akcyjne nie mają znaczenia prawnego. Pozwana zarzuciła brak legitymacji czynnej powódki do zaskarżenia uchwał z dnia 8.6.2021 r. albowiem zdaniem pozwanej powódka nie wykazała na ten dzień statusu akcjonariusza. Od 1 marca 2021 r. osoba niewpisana do rejestru (art. 343§1 k.s.h.) może wykazać wobec spółki status akcjonariusza wyłączenie w sposób określony w art. 16 ustawy z 30.8.2019 r. czyli poprzez przedłożenie dokumentów akcji.

Ponadto pozwana wskazała, że dopełniła wszystkich czynności wskazanych w art. 16 w/w ustawy i zwołała walne zgromadzenie akcjonariuszy w celu wybrania podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy, w którym wziął udział pełnomocnik powódki. Wybór został dokonany bez głosów sprzeciwu. Następnie pozwana zawarła umowę z domem maklerskim i 5-krotnie wzywała akcjonariuszy do złożenia w spółce dokumentów akcji i wszyscy akcjonariusze, którzy zostali wpisani do rejestru złożyli w spółce dokumenty akcji następnie przekazane domowi maklerskiemu. W sprawie wpisania powódki interweniował w (...) M. W., w związku z tym na żądanie domu spółka udzieliła wyjaśnień podnosząc, że zapisy §6 ust. 2, ust. 3 i ust. 4 statutu nigdy nie były zrealizowane chociaż zostały przygotowane w celu wprowadzenia akcji spółki do (...), ale nigdy to nie doszło do skutku. Spółka nie żądała zdeponowania akcji przez akcjonariuszy, nie wpłynęły też żądania wydania akcji w zamian za dokumenty akcji zniszczone lub zagubione, dokumenty akcji nie były tez umarzane przez spółkę ani nie były wydawane nowe.

Pozwana podkreśliła, że podmiot prowadzący rejestr jest niezależny od spółki i samodzielnie dokonuje badania treści i formy dokumentów stanowiących podstawę wpisu, osoba żądająca wpisu przedstawia dokumenty nie spółce a temu podmiotowi, a spółka nie może mu polecieć dokonania wpisu ani sprzeciwić się wpisowi. Jeśli powódka uważa, że powinna być wpisana do rejestru, powinna złożyć do podmiotu odpowiedni wniosek ewentualnie dochodzić roszczenia przeciwko niemu o dokonanie wpisu. Powódka nie może z naruszeniem art. 343§1 k.s.h. i lub art. 15 ustawy powoływać się na nieobowiązujące wpisy w księdze akcyjnej.

Pozwana wskazała, że art. 402§3 zd. 1 k.s.h. nakłada obowiązek skierowania listów poleconych wyłącznie do osób, które są wpisane do rejestru akcjonariuszy albo zgodnie z art. 15 ustawy nowelizującej złożyły w spółce dokumenty akcji. Z tych przyczyn spółka nie zawiadomiła powódki jako nieuprawnionej do wykonywania praw z akcji.

Pozwana zarzuciła, że zaskarżone uchwały są zgodne z ustawą, dobrymi obyczajami i interesem spółki oraz akcjonariuszy. W odniesieniu do uchwały w zakresie ustalenia tekstu jednolitego statutu pozwana wskazała, że jest ona dokumentem o charakterze porządkowym i jedynie odzwierciedla treść pierwotnego jego brzmienia oraz dokonane zmiany zatem nie może być sprzeczna z prawem, dobrymi obyczajami, powodować pokrzywdzenia (o ile nie zawiera błędów), bo jest oceniana tylko pod kątem zgodności z prawdą.

Uchwała dotycząca zmiany statutu w kwestii wykonywania prawa głosu z akcji nie w pełni opłaconych dotyczyła wyłącznie akcji nowej emisji i mieściła się w upoważnieniu z ar. 411§2 k.s.h. Obecnie jest to zatem sprawa bezprzedmiotowa, bo akcje zostały opłacone.

Uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego miała na celu dokapitalizowanie spółki, która to sprawa pojawiła się już w 2018 r., kiedy to odpowiednia uchwała podjęta na zgromadzeniu w dniu 29.6.2018 r. nie została jednak przegłosowana. Samo zaś zgromadzenie z dnia 8.6.2021 r. zostało poprzedzone informacją zarządu do rady nadzorczej w sprawie limitów kupieckich i rozpoczęcia prac związanych z podniesieniem kapitału zakładowego, analizą finansową, analizą firmy (...), analizą limitów kupieckich, pozytywnym zaopiniowaniem przez radę nadzorczą podniesienia kapitału i wyceną wartości akcji na 9,97 zł. Z kolei wyłączenie prawa poboru było poprzedzone uzasadnieniem jego celowości przez zarząd. Nawet gdyby podniesienie kapitału nastąpiło z zachowaniem prawa poboru, to powódka nie mogłaby z niego skorzystać.

Wyrokiem z dnia 29 listopada 2022 r. Sygn. akt VII GC 156/21 Sąd Okręgowy w Kielcach oddalił powództwo (pkt I) i zasądził od J. W. (1) na rzecz Przedsiębiorstwa (...) S.A. w W. kwotę 1097 zł (tysiąc dziewięćdziesiąt siedem złotych) tytułem kosztów procesu (pkt II).

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowił następujący stan faktyczny:

Pozwana spółka (...) S.A. w W. została zawiązana w dniu 11.5.1995 r. a jej założycielami było 140 osób fizycznych (pracownicy spółki) oraz (...) S.A. Wydano im blankiety odcinków zbiorowych akcji serii (...) w ilości 337 000 potwierdzających objęcie kapitału wysokości 3 370 000 zł. Akcje serii (...) były imienne i uprzywilejowane co do głosu i podziału majątku w razie likwidacji. Ich zbycie wymagało pisemnego zezwolenia rady nadzorczej.

W dniu 22.6.1997 r. walne zgromadzenie akcjonariuszy podjęło uchwałę o przeznaczeniu zysku za 1996 r. przez przeznaczenie na dywidendę poprzez emisję akcji serii (...) z prawem poboru dla dotychczasowych akcjonariuszy. Wyemitowano 67 351 akcji imiennych serii (...) o wartości 10 zł każda; posiadanie każdych 5 akcji serii (...) uprawniało do poboru jednej akcji serii (...). Spółka wydała blankiety akcji serii (...) a akcjonariusze kwitowali ich odbiór w księdze akcyjnej.

W dniu 14.2.1999 r. nadzwyczajne walne zgromadzenie podjęło uchwałę o zmianie statutu postanawiając, że wszystkie akcje są akcjami na okaziciela. W celu wydania akcji spółka miała je złożyć do depozytu w banku lub uprawnionej instytucji i spowodować wydanie przez bank lub instytucję akcjonariuszom imiennego świadectwa depozytowego. Świadectwo to miało być wyłącznym dowodem stanowiącym uprawnienie do rozporządzania akcją i wykonywania innych praw z akcji. Zarazem zniesiono uprzywilejowanie akcji serii (...) i wymóg zgody rady nadzorczej na zbycie. Upoważniono także zarząd do podjęcia działań mających na celu wprowadzenie spółki do wtórnego pozagiełdowego obrotu papierami wartościowymi. Powyższe postanowienie statutu nie zostało wykonane, zarząd nie wzywał akcjonariuszy do składania akcji celem złożenia ich do depozytu.

Uchwałą z dnia 21.6.1999 r. WZA podwyższyło kapitał zakładowy o kwotę 808 300 zł poprzez emisję akcji serii (...) zwykłych na okaziciela o wartości 10 zł każda z zachowaniem prawa poboru. Każde posiadane 5 akcji serii (...) i (...) upoważniało do objęcia jednej akcji (...). Dokumenty akcji serii (...) zostały wydane uprawnionym akcjonariuszom, którzy kwitowali odbiór w księdze akcyjnej.

Uchwałą z dnia 14.1.2000 r. nadzwyczajne walne zgromadzenie podwyższyło kapitał akcyjny o sumę od 1 000 000 zł do 8 000 000 zł w trybie zamkniętej emisji akcji serii (...) zwykłych na okaziciela o wartości 10 zł każda z wyłączeniem prawa poboru. Uchwała ta jednak nie została wykonana przez zarząd i do podwyższenia kapitału nie doszło.

Uchwałą z dnia 25.10.2001r. uchylono uchwałę z dnia 14.2.1999 r. w przedmiocie wprowadzenia akcji spółki do wtórnego obrotu papierami wartościowymi oraz o uchwałę z dnia 14.1.2000 r. o podwyższeniu kapitału zakładowego oraz zamiennio statut postanawiając, że wszystkie akcje są imienne.

Uchwałą z dnia 24.9.2020 r. zmieniono statut pozwanej spółki - postanowiono, że wszystkie akcje są imienne i podlegają zarejestrowaniu w rejestrze akcjonariuszy oraz dokonano wyboru podmiotu do prowadzenia rejestru-M./ (...) S.A. w W.. Następnego dnia spółka poinformowała o wyborze podmiotu uprawnionego do prowadzenia rejestru akcjonariuszy. Umowa o prowadzenie rejestru została zawarta w dniu 31.8.2020 r. Zarząd pozwanej spółki dokonał 5-krotnego wezwania akcjonariuszy do złożenia dokumentów akcji w ramach procedury dematerializacji akcji (25.9.2020 r., 21.10.2020r., 18.11.2020r., 17.12.2020 r., 15.1.2021 r.)

Nadto Sąd pierwszej instancji ustalił, że :

Powódka nabyła 200 akcji serii (...) (od numeru (...)do numeru (...)) od R. G., który z kolei kupił je od A. G. (1). Powódka jednak nie przedstawiła umowy ani innego dokumentu potwierdzającego przeniesienie na nią posiadania dokumentów tych akcji. Ponadto w dniu 29 lipca 2010 r. zawarła ona umowę z P. B., na mocy której kupiła od niego 19 649 akcji serii (...) za cenę 196 490 zł. Powódka nie przedstawiła dokumentu potwierdzającego przeniesienia na nią posiadania dokumentów tych akcji. Pomimo tego z wszystkich opisanych wyżej akcji została ona wpisana do księgi akcyjnej pozwanej i wykonywała przysługujące jej z tego tytułu prawa, między innymi wykonywała prawo głosu, wnosiła powództwa o unieważnienie albo o uchylenie uchwał walnego zgromadzenia, pozew o odszkodowanie z tytułu niewypłacenia dywidendy itp. (okoliczność bezsporna). Pismem z dnia 31.8.2015 r. (kiedy doszło do konfliktu pomiędzy A. B. (1) a rodziną W. na tle zakupu przez (...) udziałów w spółce (...)) powódka wezwała P. B. do wydania jej dokumentów akcji. Ponadto w dniu 7.7.2014 r. powódka zawarła ze spółką (...) sp. z o.o. przedwstępną umowę sprzedaży akcji serii (...) w łącznej liczbie 195 363 za cenę 2 000 000 zł. Okoliczność zawarcia tej umowy nie była znana pozwanej.

W dniu 17.8.2015 r. odbyło się posiedzenie rady nadzorczej (...), któremu przewodniczyła J. W. (1). A. B. (1) poprosił o włączenie do porządku obrad kwestii nabycia przez (...) udziałów w spółce (...), wskazał, że pojawiły się informacje o likwidacji tej spółki a on nie chce, aby akcje (...) trafiły w niewiadome ręce w związku czym (...) chce odkupić udziały (...) od jednego z jej wspólników, na co potrzebuje zgody rady nadzorczej. Powódka odpowiedziała, że nie zna tego zagadnienia i poprosiła o przerwę w obradach. Po wznowieniu obrad zgodziła się na dopisanie tego punktu do porządku obrad stwierdzając, że sama zamierzała odkupić od (...) akcje (...) i zawarła umowę przedwstępną oraz wpłaciła zaliczkę. Ostatecznie rada nadzorcza wyraziła zgodę na nabycie udziałów spółki (...). Tego samego dnia P. B. z A. B. (1) reprezentującym (...) (...) S. A. w K. zawarł umowę sprzedaży przysługujących mu 150 udziałów o łącznej wartości nominalnej 150 000 zł za cenę 1 950 000 zł. Sprzedający oświadczył przy tym, że udziały istnieją, nie są obciążone na rzecz osób trzecich, nie są zajęte i na dokonanie czynności prawnej sprzedaży nie jest wymagana zgoda żadnego organu spółki lub innego organu, w szczególności organu sprawującego nadzór (brak ograniczeń w zbywaniu udziałów).

Następnie w dniu 17.8.2015 r. powódka zawarła przyrzeczoną umowę sprzedaży akcji. Spółkę (...) reprezentował wówczas jej mąż, J. W. (2). J. W. (2) z uwagi na wcześniejsze skazanie wyrokiem karnym nie mógł pełnić funkcji prezesa zarządu spółki (...) w okresie od września 2013 r. do września 2018 r. Jednakże po zatarciu skazania w myśl prawa karnego, z dniem 15 kwietnia 2015 r., został ponownie powołany na funkcję prezesa zarządu spółki (...) i w takim charakterze podpisał umowę z powódką.

Po zmianie na stanowisku prezesa zarządu spółki (...) i powołaniu w tym charakterze B. W. powódka ponownie w dniu 21.8.2017 r. zawarła ze spółką (...) umowę, mocą której strony potwierdziły czynność prawną sprzedaży akcji (...) ze skutkiem od 17.8.2015 r. W treści tego porozumienia wskazano między innymi, że strony potwierdzają przeniesienie akcji oraz wszelkich praw i obowiązków związanych z akcjami na nabywcę oraz, że wszelkie zawarte w umowie przedwstępnej i umowie sprzedaży odniesienia do „akcji na okaziciela” należy rozumieć jako „akcje imienne”. Powódka zobowiązała się w terminie miesiąca powiadomić (...) o dokonanym potwierdzeniu umowy sprzedaży akcji i zażądać wpisania do księgi akcyjnej a zbywca zwolnił nabywcę i pozwaną spółkę z obowiązku zawiadomienia o zamiarze dokonania wpisu w księdze akcyjnej oraz zobowiązał się nie wnosić sprzeciwu. Na tej podstawie powódka wniosła o dokonanie wpisu w księdze akcyjnej stwierdzającego przeniesienia na jej rzecz 195 363 akcji, do czego nie doszło.

W styczniu 2017 r. powódka wystąpiła do Sądu Okręgowego wK.z pozwem o ustalenie, że nabyła od (...) własność 195 363 akcji (...) na podstawie umowy zawartej w dniu 17.8.2015 r. ewentualnie o zobowiązanie pozwanej spółki (...) do złożenia oświadczenia woli mającego stanowić wykonanie umowy przedwstępnej z 7.7.2014 r. ewentualnie o zasądzenie od pozwanej spółki (...) na rzecz powódki kwoty 2 000 000 zł (sprawa (...) Sądu Okręgowego w K.).

W dniu 9.10.2017 r. powódka oraz spółka (...) zawarły porozumienie na mocy rozwiązano umowę z dnia 21.8.2017 r. od daty jej zawarcia. W motywach umowy wskazano, że zawarcie umowy potwierdzającej nie wywołało skutku rozporządzającego pomiędzy stronami ponieważ nie nastąpiło przeniesienie własności akcji ze zbywającego na nabywcę. Jednocześnie strony postanowiły, że porozumienie nie eliminuje praw i obowiązków stron wynikających z umowy przedwstępnej i że każde odniesienia w niej zawarte dotyczące „akcji na okaziciela” ze skutkiem od 7.7.2014 r. należy rozumieć jako akcje imienne.

W toku postępowania sądowego z powództwa J. W. (1) strony podpisały list intencyjny mający określić intencje stron oraz wspólne i indywidulane działania, jakie zamierzają podjąć w celu ugodowego zakończenia postępowania sądowego. Stwierdziły, że do dalszego prowadzenia rozmów ugodowych konieczne jest usunięcie wątpliwości dotyczących kwestii posiadania przez pozwaną dokumentów 195 363 akcji zwykłych (...). Aby osiągnąć ten cel ustalono, że pozwana spółka (...) wystąpi w ciągu 3 tygodni od podpisania dokumentu do właściwego sądu z wnioskiem umorzenie dokumentów akcji i przekaże powódce skan tego wniosku oraz co 2 miesiące będzie informować powódkę o stanie tego postępowania o umorzenie i o jego zakończeniu. Po jego zakończeniu strony zobowiązały się wznowić rozmowy ugodowe. Spółka (...) nie złożyła wniosku o umorzenie dokumentów akcji.

Sąd skierował strony do postępowania mediacyjnego. W pisemnych ustaleniach stron postępowania mediacyjnego wskazano między innymi, że z powodu zabezpieczenia w sprawie o rozwiązanie spółki (...) jej zarząd nie może zawrzeć ugody sądowej i przyjąć na siebie jakichkolwiek zobowiązań, w tym w szczególności dotyczących akcji, które wykraczałyby poza czynności stanowiące zwykły zarząd oraz, że zarząd (...) nie wydał ważnych dokumentów akcji i odmawia wydania prawidłowych dokumentów akcji. Powódka zrzekła się wobec pozwanej roszczeń dotyczących akcji, w tym związanych ze sprzedażą pod warunkiem, że zostanie wydany wyrok stwierdzający przejście na nią własności akcji.

Wyrokiem z dnia 17.6.2019 r. Sąd Okręgowy w K. oddalił powództwo o ustalenie i zobowiązał (...) Sp. z o.o. w K. do złożenia oświadczenia woli następującej treści: „ W wykonaniu umowy przedwstępnej sprzedaży akcji z dnia 7 lipca 2014 r. (...) Sp. z o.o. w K. sprzedaje J. W. (1) 195 363 akcje zwykłe na okaziciela Przedsiębiorstwa (...) S.A. w K., z czego 169 063 akcje serii (...), (...) akcje serii (...), 24 188 akcje serii (...), 690 akcji serii (...) o wartości nominalnej 10 zł każda za łączną cenę 2000 000 zł 9dwa miliony złotych)”. W dniu 21.8.2020 r. powódka złożyła wniosek o wpisanie jej na podstawie tego wyroku do księgi akcyjnej, który to wniosek zarząd pozwanej nie uwzględnił.

W związku ze zmianą Kodeksu spółek handlowych w lutym 2021r. pozwana skierowała do spółki (...) oraz powódki pismo z wezwaniem do uzupełnienia ankiety i oświadczenia akcjonariusza i odesłania go na adres podmiotu prowadzącego rejestr. Zgodnie bowiem z umową spółka do 15.2.2021 r. miała złożyć w (...) dokumenty umożliwiające otwarcie rejestru (oświadczenia spółki na przesłanym wzorze, tekst jednolity statutu, uchwały w zakresie wybory podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy, zestawienie akcji w stosunku do których akcjonariusze nie złożyli dokumentów u emitenta, kopia księgi akcyjnej, kopia dokumentów złożonych spółce, oświadczenie akcjonariusza wraz z ankietą). W okresie od 29.9.2020 r. do 11.1.2021r. akcjonariusze wydali pozwanej spółce dokumenty akcji-odcinek zbiorowy akcji w związku z art. 16 ustawy z dnia 30.8.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2019.1798). Powódka pismem z dnia 10.2.2021 r. złożyła wyjaśnienia do(...)S.A. w W. o okolicznościach nabycia akcji pozwanej spółki oraz złożyła dyspozycje wystawienia na jej rzecz świadectw rejestrowych na akcje serii (...),(...),(...) i (...) na potrzeby postępowania sądowego, jednak wniosek ten nie został uwzględniony. Podmiot prowadzący rejestr wyjaśniał, że akcjonariusze, którym zostały wydane dokumenty akcji, a którzy w odpowiedzi na wezwania spółki nie złożyli ich w spółce w celu przeprowadzenia dematerializacji mogą ubiegać się o ich zarejesrtowane wyłącznie w oparciu o orzeczenie sądu stwierdzającego umorzenie dokumentów akcji.

W dniu 8.6.2021 r. odbyło się nadzwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy, które jednogłośnie podjęło miedzy innymi uchwałę:

- nr 9 o podwyższeniu kapitału zakładowego o kwotę 4 000 000 zł poprzez emisję 400 000 akcji imiennych serii (...) o wartości nominalnej 10 zł każda; wpłata 25% ceny emisyjnej była wymagana przed zarejestrowaniem podwyższenia kapitału, a termin uiszczenia pozostałe ceny miał ustalić zarząd; wyłączono prawo poboru akcjonariuszy i uchwalono objęcie akcji w drodze subskrypcji prywatnej, zawarcie umów o objęciu akcji do 31.8.2021 r. a także postanowiono o uczestnictwie nowych akcji w dywidendzie od 1.1.2022 r.

- nr 10 w sprawie zmiany statutu spółki o prawie do wykonywania prawa głosu z akcji pokrytych ci najmniej w 25% ceny emisyjnej,

- nr 11 w sprawie ustalenia teksu jednolitego statusu uwzględniającego zmiany dokonane uchwałami podjętymi na tym zgromadzeniu.

Powódka o powyższym zgromadzeniu nie została poinformowana.

Przy tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał bezzasadność powództwa.

Odwołując się do treści art. 425§1 i §2 k.s.h. i art. 422 k.s.h. wskazał, że osoba fizyczna żądająca stwierdzenia nieważności uchwały walnego zgromadzenia albo jej uchylenia, o ile nie jest członkiem organu spółki, musi legitymować się statusem akcjonariusza. W tym jednak przypadku uchwały zostały podjęte w nowym stanie prawnym ukształtowanym ustawą z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2019.1798), która w zasadniczej części weszła w życie z dniem 1 marca 2021 r. Ustawa powyższa wprowadziła dematerializację akcji występujących dotąd pod postacią dokumentów, do których miały zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego o papierach wartościowych. Dematerializacja ta miała charakter obligatoryjny, dotyczyła zarówno akcji imiennych, jak i akcji na okaziciela i polegała na rezygnacji z materialnej postaci dokumentu na rzecz zapisów w prowadzonym elektronicznie rejestrze akcjonariuszy. Konsekwencją dematerializacji jest nowe brzmienie art. 343 k.s.h., który obecnie stanowi, że wobec spółki uważa się za akcjonariusza tylko osobę, która jest wpisana do rejestru akcjonariuszy. Powyższy stan prawny obowiązuje od 1.3.2021 r. Powołana wyżej ustawa nowelizująca prawo handlowe dała akcjonariuszom czas od 30 sierpnia 2019 r. do 28 lutego 2021 r. na to, aby zostać wpisanym do rejestru akcjonariuszy. Zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy spółka będąca emitentem akcji miała obowiązek pięciokrotnie wezwać akcjonariuszy do złożenia dokumentów akcji w spółce oraz udostępniać informację o wezwaniu na stronie internetowej spółki w miejscu wydzielonym na komunikację z akcjonariuszami przez okres nie krótszy niż 3 lata od dnia pierwszego wezwania. Wezwanie następuje w sposób właściwy dla zwoływania walnego zgromadzenia. W myśl ust. 3 złożenie dokumentów akcji w spółce odbywa się za pisemnym pokwitowaniem wydanym akcjonariuszowi.

Powódka nie została wpisana jako akcjonariusz (...) S.A. do rejestru prowadzonego przez (...)S.A. w W. pomimo tego, że na potrzeby postępowania sądowego złożyła dyspozycje wystawienia na jej rzecz świadectw rejestrowych, które stosownie do art. 328 ^{( 6 )} § 2 k.s.h. potwierdzają uprawnienia wynikające z akcji, które nie mogą być realizowane wyłącznie na podstawie zapisów w rejestrze akcjonariuszy. Powódka nie złożyła również w spółce dokumentów akcji za pisemnym pokwitowaniem, tak jak inni akcjonariusze, co pozwala na wnioskowanie, że ich nie posiada.

Powódka nie wykazała faktu skutecznego nabycia akcji od R. G. albowiem nie przedstawiła żadnego dokumentu obejmującego czynność prawną sprzedaży ani nawet nie zaprezentowała w tej mierze żadnych twierdzeń, a szerzej uzasadniała jedynie kwestie nabycia akcji od P. B. i od spółki (...). Pozwany przyznał, że zawarcie umowy sprzedaży akcji serii (...) pomiędzy R. G. a powódką miało miejsce w 2012 r., z kolei zawarcie umowy z P. B. nastąpiło w dniu 29.7.2010 r., a ze spółką (...) -17.8.2015r. (data wskazana w porozumieniu potwierdzającym dokonanie czynności). We wszystkich tych datach, zgodnie ze statutem pozwanej spółki akcje miały charakter imiennych.

Zgodnie z art. 339 k.s.h. obowiązującym do dnia 28.2.2021 r. włącznie przeniesienie akcji imiennej następuje przez pisemne oświadczenie albo na dokumencie akcji albo w osobnym dokumencie oraz wymaga przeniesienia posiada akcji. Przeniesienie posiadania dokumentu akcji może nastąpić albo przez jego wydanie nabywcy, czyli zgodnie z art. 348 zdanie pierwsze k.c., albo przez zawiadomienie posiadacza zależnego akcji, na przykład zastawnika lub jej dzierżyciela, na przykład przechowawcy, stosownie do art. 350 k.c., albo wreszcie w drodze zachowania akcji przez zbywcę jako posiadacza zależnego, tj. stosownie do art. 349 k.c. Nawet jednak gdyby przyjąć, że były to akcje „na okaziciela”, to wówczas należałoby zastosować art. 921 ^{( 21 )}k.c., który stanowił, że przeniesienie praw z dokumentu na okaziciela wymaga wydania tego dokumentu, czyli jego wręczenia. W obu wypadkach zatem podstawą uznania skuteczności umów nabycia akcji przez powódkę byłoby wydanie (wręczenie) jej dokumentu akcji. Niedopełnienie obowiązku przeniesienia posiadania akcji w przypadku akcji imiennych i obowiązku wydania akcji w przypadku akcji na okaziciela oznacza, że umowa zbycia akcji nie wywołuje skutku i nie przenosi własności akcji. Jednocześnie Sąd Okręgowy powołując się na poglądy orzecznictwa stwierdził, że ziszczenie się przesłanek określonych w art. 339 k.s.h. wywiera skutek nie tylko względem nabywcy akcji imiennych, ale wobec wszystkich osób trzecich, także więc w stosunku do spółki, a co za tym idzie, wpis nabywcy do księgi akcyjnej nie warunkuje skuteczności nabycia akcji względem osób trzecich. Skoro więc powódka powoływała się na to, że strona pozwana nigdy nie wydała prawidłowo dokumentów akcji zatem nie spoczywał na niej obowiązek objęcia w posiadanie tych dokumentów. Akcje założycielskie czyli akcje serii (...), a następnie akcje wyemitowane w serii (...) były akcjami imiennymi i takimi pozostały do dnia podjęcia uchwały z 14.2.1999 r. o zmianie akcji na okaziciela. Jak wynika z zapisów księgi akcyjnej wydanie akcji serii (...) akcjonariuszom- założycielom spółki nastąpiło i było przez nich pokwitowane. Następnie w związku z planowanym wprowadzeniem akcji do obrotu na nieurzędowym publicznym rynku papierów wartościowych CeTO (Centralna Tabela Ofert) uchwalono zmianę akcji a także w § 6 ust. 2 wskazano, że w celu wydania akcji spółka złoży je do depozytu w wybranym banku krajowym lub innej upoważnionej instytucji i spowoduje wydanie przez bank lub instytucję akcjonariuszowi imiennego świadectwa depozytowego. W myśl ust. 4 świadectwo depozytowe jest wyłącznym dowodem stwierdzającym uprawnienie do rozporządzenia akcją i wykonywania innych praw z akcji (k. 213). Świadectwo depozytowe zgodnie art. 9 ustawy z dnia 29.7.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. 2022.1500) było wydawane na żądanie posiadacza rachunku papierów wartościowych i potwierdzało legitymację do realizacji uprawnień wynikających z papierów wartościowych wskazanych w jego treści, które nie są lub nie mogą być realizowane wyłącznie na podstawie zapisów na rachunku papierów wartościowych z wyłączeniem prawa uczestnictwa w walnym zgromadzeniu. Świadectwo to zatem było wydawane akcjonariuszowi, który posiadał akcje zdematerializowane i który zawarł umowę o prowadzenie rachunku papierów wartościowych. Prawdopodobnie w związku z zamiarem wprowadzenia akcji spółki do obrotu na publicznym rynku CeTO przewidywano dematerializację akcji, co było przyczyną zamieszczenia postanowień o depozycie akcji i wydaniu świadectw depozytowych przez instytucję prowadzącą rachunek papierów wartościowych. Do dematerializacji akcji nie doszło, uchwała w zakresie wprowadzenia akcji do wtórnego obrotu papierami wartościowymi została jednak uchylona w dniu 25.10.2001 r. i wtedy też ponownie uchwalono, że wszystkie akcje spółki są imienne, a powódka nie udowodniła, aby zamierzenie dotyczące złożenia akcji w depozycie zostało kiedykolwiek zrealizowane przez spółkę. Gdyby akcje zostały zdematerializowane, to na umowie przenoszącej własność 32 500 akcji serii (...) i (...) z A. B. (1) na P. B. nie byłoby adnotacji o odbiorze blankietów akcji (k. 780-782). Podobnie na umowie przelewu wierzytelności z dnia 21.7.2001 r. zawartej pomiędzy spółką (...) a A. B. (1), na mocy której ten ostatni przeniósł na spółkę (...) własność 189 846 akcji serii (...), (...) i (...) nie byłoby adnotacji o odbiorze w dniu 1.8.2001 r. akcji zgodnie z zestawieniem (k. 850).

Nawet jednak w wypadku przyjęcia wersji powódki, że dokumenty akcji nie były w fizycznym posiadaniu akcjonariusza, lecz w depozycie instytucji finansowej, to do skutecznego przeniesienia posiada akcji imiennych należałoby zachować tryb określony w art. 350 k.c., czyli oprócz zawarcia umowy sprzedaży konieczne było powiadomienie o tym tę instytucję jako posiadacza zależnego czy też dzierżyciela. Powódka nie przedstawiła żadnego dokumentu zawierającego takie oświadczenie wiedzy.

Pozwana spółka twierdziła, że w wyniku zmiany akcji imiennych na okaziciela, nigdy nie wzywała akcjonariuszy w trybie art. 358 k.s.h. do złożenia akcji w jej siedzibie pod rygorem unieważnienia akcji w celu wydania prawidłowych dokumentów ani też żaden z akcjonariuszy nie żądał w trybie art. 357 k.s.h. wydania akcji na okaziciela zamiast imiennych. Powódka nie przedstawiła ani dowodu wręczenia jej akcji ani dowodu przeniesienia akcji objętych wszystkimi trzema umowami z R. G., P. B. i spółką (...).

Umowa z P. B. zawierała tylko oświadczenie woli przeniesienia własności akcji na powódkę, nie było zaś żadnej adnotacji dotyczącej przeniesienia posiadania. Co więcej powódka w piśmie z dnia 15.9.2015 r. domagała się od niego zwrotu akcji, co wobec braku jakichkolwiek innych ustalonych okoliczności w zakresie transferu pomiędzy tymi osobami dokumentów akcji, należy rozumieć jako wezwanie do niezwłocznego wydania dokumentów akcji w wykonaniu zawartej umowy. Sąd zwrócił też uwagę na treść zeznań powódki w sprawie (...), w której P. B. został oskarżony o przestępstwo z art. 212§1 k.k. na szkodę J. W. (2). Wskazała w nich, że formułowała żądanie zwrotu przez oskarżanego blankietów akcji, że nie miała świadomości, że do skutecznego przeniesienia własności praw do akcji konieczne jest ich fizyczne wydanie i dalej wyraźnie stwierdziła „oskarżony nigdy nie wydał mi blankietów akcji” (k. 826). Także J. W. (2) przesłuchiwany w tej sprawie odnosząc się do wyjaśnień oskarżonego, że wydał dokumenty akcji, stwierdził iż oskarżony „kłamał, bo nie wydał żadnych blankietów akcji spółki (...) S.A, i jednocześnie nie otrzymał za to żadnych pieniędzy” (k 806). Dalej zeznawał, że żona wzywała P. B. do zwrotu akcji i że na blankiety akcji zaczęli zwracać uwagę po tym, jak oskarżony sprzedał nieswoje udziały w spółce (...). Z konsultacji prawnych jakie wówczas przeprowadzili miało wynikać, że umowa sprzedaży akcji była ważna, jednak występują orzeczenia, z których wynika, że do umowy powinny być dołączone blankiety akcji (k. 813). Powódka wskazywała, że zgodnie ze statutem akcje powinny znajdować się w banku po ich uprzednim zdeponowaniu przez zarząd. Po pierwsze twierdzenie to jest sprzeczne z innym jej twierdzeniem, że dokumenty akcji nabytych od P. B. w 2010 r. powódka przedłożyła spółce wraz z wnioskiem o dokonanie wpisu. Jest także sprzeczne z jej zeznaniami w sprawie (...). Te z kolei relacje są sprzeczne z twierdzeniami zawartymi w pozwie, że po zawarciu umowy z P. B. i załatwieniem formalności w urzędzie skarbowym powódka zaniosła dokumenty akcji do pozwanej spółki. Powódka nie wskazała bliżej żadnych okoliczności zaniesienia tych dokumentów do spółki, kiedy to było, z kim rozmawiała, komu przekazała dokumenty akcji, w jakim celu to uczyniła, czy domagała się jakiegoś pokwitowania, czy je otrzymała, a następnie dlaczego domagała się ich zwrotu nie od spółki, lecz od P. B.. Należy dodać, że gdyby P. B. je posiadał, to nie byłoby żadnych przeszkód, aby został wpisany do rejestru akcjonariuszy, a tymczasem jest bezspornym, że on także nie jest ujawniony w tym rejestrze i stara się uzyskać do tego podstawę w postaci postanowienia o umorzeniu akcji.

Powódka nie posiada także dokumentów akcji, które najpierw były przedmiotem umowy z dnia 17.8.2015 r. potwierdzonej porozumieniem potwierdzającym dokonanie czynności. Także ani na tej umowie ani w innym odrębnym dokumencie nie ma potwierdzenia wręczenia tych akcji (ewentualnie powiadomienia o czynności instytucji, w której miały być zdeponowane). Z preambuły porozumienia z dnia 21.8.2017 r. wyraźnie wynika, że nabycie akcji nie wywołało skutku rozporządzającego, bo nie nastąpiło przeniesienie akcji na nabywcę a z listu intencyjnego z 11.7.2018 r. wynika wprost, że zbywca czyli spółka (...) także nie posiadała dokumentów akcji, które miały być przedmiotem sprzedaży, stąd też obecnie powódka wywodzi swoją legitymację w tym zakresie z wyroku Sądu Okręgowego w K.w sprawie (...).

Wyrok Sądu w związku z treścią umowy przyrzeczonej opiewa na akcje na okaziciela, a nie na akcje imienne, co mogłoby być przedmiotem wykładni wyroku, to jednak nie może on stanowić ustalenia na potrzeby niniejszego postępowania, że powódka skutecznie nabyła od spółki (...) prawo własności akcji. Wyrok zobowiązujący do złożenia oświadczenia woli zastępuje oświadczenia woli obu stron, ale nie zwalnia on od dopełnienia innych elementów czynności prawnej niezbędnych do wywołania skutków prawnych na przykład czynności realnej jaką jest wręczenie lub wydanie dokumentu. Ponadto wyrok dotyczy czynności prawnej obejmującej świadczenie wzajemne nabywcy w postaci zapłacenia ceny i nie stwierdza, że zostało one spełnione. W takim razie dla skuteczności wyroku wydanego w trybie art. 64 k.c. konieczne byłoby nie tylko jego uprawomocnienie się, ale i uzyskanie przez powódkę prawomocnie klauzuli wykonalności na podstawie art. 1047§2 k.p.c., a ta okoliczność w sprawie nie została udowodniona.

W obecnym stanie prawnym wpis do rejestru akcjonariuszy ma co do zasady charakter konstytutywny (art. 343 k.s.h.); zatem nie jest istotne to, czy pod rządami poprzedniego stanu prawnego, kiedy to w pierwszej kolejności sama spółka rozstrzygała o legitymacji formalnej akcjonariusza, powódka była przez pozwaną uważana za akcjonariusza i wykonywała prawa korporacyjne i majątkowe wynikające z uczestnictwa w spółce, a w sytuacjach spornych uzyskiwała pozytywne dla siebie rozstrzygnięcia. Nie jest także trafny argument, że powódka winna była zostać wpisana do rejestru na podstawie art. 328 ⁴ zd. 2 k.s.h. który mówi, że podstawę dokonania wpisu stanowi także oświadczenie akcjonariusza o zobowiązaniu do przeniesienia akcji albo obciążenia akcji ograniczonym prawem rzeczowym. Ten przepis dotyczy obrotu akacjami już zdematerializowanymi, czyli akcjami rejestrowymi i nie może być podstawą wpisu akcjonariusza, który w poprzednim stanie prawnym nie nabył skutecznie praw z akcji, gdyż nie doszło do skutecznego przeniesienia posiadania dokumentu akcji.

Aktualnie sytuację akcjonariusza, który nie został zarejestrowany reguluje art. 15 ust. 1 i 2 ustawy nowelizującej k.s.h. który przewiduje, że moc obowiązująca dokumentów akcji wygasa z mocy prawa z dniem 1.3.2021 r. (…) i dokument akcji zachowuje moc dowodową wyłącznie w zakresie wykazywania przez akcjonariusza wobec spółki, że przysługują mu prawa udziałowe, przez okres pięciu lat od dnia wejścia wżycie niniejszej ustawy. Oznacza, to, że akcjonariusz nie wpisany do rejestru jeszcze przez 5 lat może wykazać względem spółki, że ma status ma status akcjonariusza, ale musi posiadać dokument akcji.

Skoro powódka nie była w stanie udowodnić, że posiada dokumenty uczestnictwa w pozwanej spółce, przeto tym samym nie mogła być traktowana jako akcjonariusz i pozwana spółka prawidłowo zaniechała zawiadomienia jej o walnym zgromadzeniu w dniu 8.6.2021 r. W konsekwencji tego powódce nie przysługuje legitymacja do zaskarżenia podjętych na im uchwał ani żądania ich uchylania na podstawie przepisów k.s.h.

Nie będąc akcjonariuszką nie ma ona także interesu prawnego w ustaleniu nieistnienia tych uchwał (art. 189 k.p.c.). Ponadto jak wynika z przytoczonego przez samą powódkę orzecznictwa ustalenie nieistnienia zaprotokołowanej uchwały jest możliwe jedynie w wypadkach wyjątkowych, w wypadku szczególnego nagromadzenia wadliwości i braków, na przykład w wypadku podjęcia uchwały bez wymaganego qorum i wymaganej większości głosów, bez zwołania zgromadzenia, w wypadku sfałszowania protokołu (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9.7.2020 r. V CSK 495/18 i przytoczone tam obszernie orzeczenia zawierające egzemplifikację tych wadliwości). Pozwana nie dopuściła się tego typu uchybień, zwłaszcza w zakresie niepowiadomienia powódki o zgromadzeniu.

Z tych przyczyn na podstawie art. 422 §2 k.s.h. i art. 343 k.s.h. powództwo zostało oddalone.

Apelację od tego wyroku wniosła powódka zaskarżając orzeczenie w całości, zarzucając:

I. Naruszenie prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a to:

1. art. 235 ²§1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c, poprzez bezzasadne oddalenie na rozprawie w dniu 15 listopada 2022 r. wniosków dowodowych Powódki złożonych w piśmie z dnia 9 września 2022 r. | uznanie ich jako niemających znaczenia dla rozstrzygnięcia spraw, a w szczególności:

a) pisma P. B. do Powódki z dnia 15 września 2015 r.

b) protokołu przesłuchania P. B. przed Sądem Rejonowym (...) w K. sygn. akt (...),

co doprowadziło do nieustalenia, że nabyte przez Powódkę od P. B. w dniu 29 lipca 2010 r. 19.649 akcje serii (...) zostały Powódce wydane w dniu zawarcia umowy Sprzedaży.

W konsekwencji doprowadziło to do niezgodnego ze stanem faktycznym ustania

że Powódka nie nabyła skutecznie prawa własności 19.649 akcji serii (...) nabytych od P. B. w dniu 29 lipca 2010 r. i nie jest materialnym akcjonariuszem Spółki.

podczas gdy dokumenty te wykazują, że P. B. wydał Powódce akcje w dniu zawarcia umowy sprzedały akcji i fakt przeniesienia posiadania dokumentów akcji na Powódkę. W konsekwencji wykreślenie Powódki przez Zarząd z księgi akcji i odmowa wpisania jej do rejestru akcjonariuszy było bezprawne, a Powódka w dalszym ciągu pozostaje materialnoprawnie legitymowanym akcjonariuszem Spółki.

2. art. 235 ²§1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c., poprzez oddalenie wniosku o stron i uznanie go za niemający znaczenia dla rozstrzygnięcia, znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, w sytuacji gdy dowód ten:

ma dla niniejszej sprawy znaczenie zasadnicze, gdyż:

a) Pozwoli ocenić twierdzenia Stron w zakresie zasadności uzyskania przez Powódkę wpisu do księgi akcji z tytułu nabytych od P. B. dokumentów 19.649 akcji serii (...),

b) Pozwoli ocenić twierdzenia Powódki w zakresie bezzasadności wykreślenia Powódki

z księgi akcji z uwagi na rzekome okazanie się przez P. B. sprzedanymi Powódce dokumentami akcji,

c) Pozwoli ocenić twierdzenia Powódki w zakresie zdeponowania w Spółce przez ponad 50 akcjonariuszy dokumentów akcji,

d) Pozwoli ocenić twierdzenia Powódki w zakresie bezzasadności kontestowania przez Spółkę skuteczności nabycia przez Powódkę 195.363 akcji Spółki nabytych na podstawie prawomocnego wyroku sądowego wydanego przez Sąd Okręgowy w K. VII Wydział Gospodarczy sygn. akt (...),

e) Pozwoli ocenić twierdzenia Stron w zakresie realnych celów powzięcia zakwestionowanych niniejszym powództwem uchwał.

3. art. 458 ¹⁰ k.p.c., poprzez bezzasadne oddalenie na rozprawie w dniu 15 listopada 2022 r. wniosku dowodowego o przesłuchanie świadka A. B. (1), pomimo że w niniejszej sprawie po wyczerpaniu pozostałych środków dowodowych (dowodów z dokumentów) pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcie sprawy,

4. art. 233 § 1 k.p.c., poprzez dokonanie sprzecznej z wiedzą, logiką i doświadczeniem życiowym oceny materiału dowodowego w zakresie posiadania przez Powódkę statusu akcjonariusza Pozwanej w wyniku nabycia 19.649 akcji serii (...) od P. B., a w szczególności:

a) umowy sprzedaży (...).649 akcji serii (...) zawartej w dniu 29 lipca 2010 r. pomiędzy Powódką, a P. B.,

b) księgi akcji Pozwanej,

c) wyroku z dn. 3 września 2020 r. wydanego przez Sąd Okręgowy w K. VII Wydział Gospodarczy w sprawie o sygn. akt: (...) wraz z uzasadnieniem,

d) protokołu przesłuchania z dn. 23 czerwca 2021 r. Powódki w sprawie o sygn. akt (...),

e) Protokołu Zwyczajnego Zgromadzenia Akcjonariuszy Spółki z dnia 6 maja 2013 t. rep (...).

co w konsekwencji doprowadziło do bezzasadnego stwierdzenia, że Powódka nią przedstawiła dowodów na przeniesienie na nią posiadania 19.649 dokumentów akcji serii (...) i w następstwie - nie nabyła skutecznie prawa własności 19.649 akcji serii (...) akcji nabytych od P. B..

podczas gdy prawidłowa, zgodna z regułami wskazanymi w treści art. 233 §1 k.p.c. ocena zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie (a w szczególności wskazanych powyżej dowodów, powinna prowadzić do ustalenia, że:

a) Powódka skutecznie nabyła prawo własności akcji od P. B. w dniu 29 lipca 2010 r. na podstawie pisemnej umowy sprzedaży, a akcje zostały Powódce wydane w dniu zawarcia umowy sprzedaży.

b) Powódka uzyskując wpis do księgi akcji z tytułu nabycia akcji od P. B. bya już pełnoprawnym właścicielem akcji.

c) W Spółce funkcjonował nieformalny depozyt akcji, gdyż jak wynika z księgi akcji załączonej przez samą Pozwaną, dokumenty akcji należące do ponad 50 innych akcjonariuszy znajdowały się w Spółce, a ich status był przez Pozwaną honorowany.

d) Pozwana uznawała przez 10 lat Powódkę jako akcjonariusza Spółki, dopuszczając ję) do głosowania nad uchwałami podczas Zgromadzeń Akcjonariuszy, również (...) udziale P. B.. W świetle tego twierdzenie, że Powódka nigdy nie stał akcjonariuszem z tytułu nabycia akcji od P. B., jawi się to jako okoliczność skrajnie nieprawdopodobna.

e) W konsekwencji a) — d) powyżej — wykreślenie Powódki przez Zarząd z księgi akcji wbrew zgłoszonemu przez nią sprzeciwu oraz odmowa wpisania jej do rejestru akcjonariuszy było bezprawne, a Powódka w dalszym ciągu pozostał materialnoprawnie legitymowanym akcjonariuszem Spółki.

5. art. 233§1 k.p.c. poprzez dokonanie sprzecznej z wiedzą, logiką i doświadczeniem życiowym oceny materiału dowodowego, w zakresie posiadania przez Powódkę statusu akcjonariusza Pozwanej w wyniku nabycia akcji od E. W. i (...) sp. z o.o.. z siedzibą w K. (dalej: (...)), a w szczególności:

a) wyroku Sądu Okręgowego wK., VII Wydział Gospodarczy, sygn. akt (...) z dnia 17 czerwca 2019 r.,

b) przedwstępnej umowy sprzedaży akcji z dnia 7 lipca 2014 r. zawartej pomiędzy (...), a Powódką,

c) pozwu z dnia 27 grudnia 2016 r. sygn. akt (...) wraz z załącznikiem w postaci potwierdzenia dokonania przelewu 2.000.000 zł na rzecz (...),

d) ustaleń stron postępowania mediacyjnego z wnioskiem o wydanie wyroku z dnia 26 lutego 2019 r.

e) protokołu z rozprawy z dnia 3 czerwca 2019 r. sygn. akt (...), f

f) załącznika do protokołu ż rozprawy z dnia 3 czerwca 2019 r. sygn. akt (...),

g) wyroku z dn. 3 września 2020 r. przez Sąd Okręgowy w K. VII Wydział Gospodarczy w sprawie o sygn. akt: (...) wraz z uzasadnieniem,

co w konsekwencji doprowadziło do bezzasadnego ustalenia, że wyrok Sądu Okręgowego wK. VII Wydział Gospodarczy sygn. akt (...) uzależnił skuteczność złożonego w jego treści oświadczenia (...) o sprzedaży 195.363 akcji Spółki Powódce od spełnienia świadczenia wzajemnego przez Powódkę (zapłaty ceny).

podczas gdy prawidłowa, zgodna z regułami wskazanymi w treści art. 233 $ 1 KPC ocena zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie (a w szczególności wskazanych powyżej dowodów), powinna prowadzić do ustalenia, że powódka uiściła całą cenę sprzedaży za akcje w wysokości 2.000.000 zł w dniu 7 lipca 2014 r., w momencie zawarcia umowy przedwstępnej co zostało wskazane także wprost w tamtym pozwie, i stwierdzone w treści umowy przedwstępnej sprzedaży akcji (...) z dnia 7 lipca2014 r. (§5 ust. 1 i 2 umowy przedwstępnej), (iii) do pozwu oraz umowy przedwstepnej, zostało załączone potwierdzenie uiszczenia przez Powódkę całości ceny za nabyte akcje w dniu 7 lipca 2014 r. w kwocie 2.000.000 zł (potwierdzenie przelewu bankowego (iv) powyższe okoliczności zostały potwierdzone przez Powódkę i (...) w dniu ą lutego 2019 r. poprzez spisanie ustaleń Stron postępowania mediacyjnego z wnioskiem o wydanie wyroku, (v) powyższe okoliczności zostały potwierdzone przez Powódkę toku przesłuchania na rozprawie z dnia 3 czerwca 2019 r. w sprawie (...), Powódka wskazała, że Sąd wydał wyrok zastępujący oświadczenie (...) złożone w wykonaniu Umowy przedwstępnej z dnia 7 lipca 2014 r., którego treść przenosiła prawo własności 195 343 akcji Spółki na Powódkę. W treści wyroku nie uzależniono jego skuteczności od zapłaty przez Powódkę ceny nabycia akcji w kwocie 2.000.000 zł, gdyż do spełnienia, a tym samym wygaśnięcia świadczenia wzajemnego Powódki doszło w momencie zawarcia umowy przedwstępnej, o czym Sąd wyrokujący w sprawie (...) wiedział.

6. art. 1047§2 k.p.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że dla skuteczności wyroku Sądu Okręgowego w K. VII Wydział Gospodarczy sygn. akt (...), zastępującego oświadczenie woli (...) złożone w wykonaniu umowy przedwstępnej z dnia 7 lipca 2014 r. o sprzedaży 4 Powódce 195.363 akcji Spółki, niezbędne jest uzyskanie przez Powódkę „klauzuli ” wykonalności, podczas gdy wyrok zastępujący oświadczenie (...) W. i wspólnicy sp. z 0.0. w przedmiocie sprzedaży Powódce 195.363 akcji Spółki, jako wydany na skutek uznania roszczenia o zawarcie umowy przedwstępnej, prowadzi wprost do zawarcia umowy przyrzeczonej. Dla jego skuteczności zgodnie z jednolitą linią orzeczniczą w tym zakresie, nie jest wymagane uzyskanie prze powódkę klauzuli wykonalności

II. Naruszenie prawa materialnego, a to:

1. art. 15 ust. 2 Ustawy o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw z dnia 30 sierpnia 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1798, dalej: (...)), poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że dokument akcji jest jedynym środkiem dowodowym dla wykazania statusu akcjonariusza, wyłączającym możliwość dowodzenia wskazanej kwestii w inny sposób, co w konsekwencji doprowadziło do niezasadnego ograniczenia możliwości dowodowych Powódki w zakresie wykazania prawa własności akcji podczas wnioskowania o wpis do rejestru akcjonariuszy, podczas gdy prawidłowa wykładnia treści art. 15 ust. 2 Ustawy Zmieniającej prowadzi do wniosku, że dokument akcji stanowi wyłącznie środek dowodowy (zachowuje wyłącznie moc dowodową) przy jednoczesnym pozostawieniu akcjonariuszom możliwości dowodzenia swojego statusu

wobec Spółki z wykorzystaniem wszystkich środków dowodowych, co miało miejsce w niniejszej sprawie.

2. art. 328 ⁴§1 k.s.h. poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji zaakceptowanie bezprawnej odmowy Powódce wpisu do rejestru akcjonariuszy,

Podczas gdy powódka już przed dniem wejścia w życie Ustawy Zmieniającej pozostawała akcjonariuszem materialnie legitymowanym wobec Spółki - posiadającym prawo własności akcji nabytych od P. B. na podstawie umowy z dnia 29 lipca 2010 r. oraz prawo własności akcji nabytych od (...) na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu wydanego wskutek zawartej umowy przedwstępnej,

b) Pomimo powyższych, Pozwana bezzasadnie odmawiała Powódce wpisu do księgi akcji, następnie na skutek celowych działań Pozwanej - bezzasadnie odmówiono Powódce wpisu do rejestru akcjonariuszy. Brak wpisu Powódki do rejestru akcjonariuszy pomimo złożenia przez nią kompletnego i prawidłowego wniosku oraz pomimo jednoznacznego brzmienia art. 328 ⁴ §1 k.s.h. bezwzględnie obligującego do dokonania wpisu, jawi się jako szczególne naruszenie prawa, które zostało z niewiadomych przyczyn zaakceptowane przez Sąd I instancji.

3. art. 343 § 1 k.s.h., poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że wpis do rejestru akcjonariuszy ma moc konstytutywną w zakresie ustalania materialnej legitymacji akcjonariusza wobec spółki, co w konsekwencji doprowadziło do stwierdzenia, że Powódka nie jest akcjonariuszem Pozwanej, a następnie – oddalenie powództwa,

podczas gdy regulacja art. 343 § 1 k.s.h. ma charakter deklaratoryjny (formalno-dowodowy) w zakresie ustalenia struktury akcjonariatu, a akcjonariusz niewpisany do rejestru akcjonariusza, uprawniony jest do dowodzenia swojego statusu w każdy prawem przewidziany sposób, celu obalenia usuwalnego domniemania prawnego, że z uwagi na brak widnienia w rejestrze akcjonariuszy nie jest akcjonariuszem,

4. 406 § 1 k.sh, poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że wpis do rejestru akcjonariuszy co najmniej na tydzień przed odbyciem walnego, zgromadzenia ma moc konstytutywną w zakresie ustalania legitymacji akcjonariusza wobec spółki, co w konsekwencji doprowadziło do stwierdzenia, że brak zaproszenia Powódki ną z NZW z dnia 29 kwietnia 2021 r. był uzasadniony, a następnie — oddaleniem powództwa, podczas gdy regulacja art. 406 § 1 k.s.h. ma charakter deklaratoryjny (formalno-dowodowy) w zakresie ustalenia akcjonariuszy uprawnionych do udziału w zgromadzeniu akcjonariuszy, ą akcjonariusz niewpisany do rejestru akcjonariuszy co najmniej na tydzień przed odbyciem walnego zgromadzenia, uprawniony jest do dowodzenia swojego statusu w każdy prawem przewidziany sposób w celu wzięcia udziału w zgromadzeniu.

Powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i stwierdzenie nieważności uchwał nr (...),(...) ,(...) podjętych na Zwyczajnym Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy Przedsiębiorstwa (...) Spółka Akcyjna w K. w dniu 8 czerwca 2021 r.. zaprotokołowanego przed M. P., Notariuszem prowadzącym Kancelarię Notarialną w K. przy ul. (...), do Rep. (...). Ewentualnie wniosła o uchylenie wskazanych wyżej uchwał lub też stwierdzenie ich nieistnienia. Zakwestionowała w trybie art. 380 k.p.c. oddalenie wniosków dowodowych Powódki zawartych w piśmie z dnia 9 września 2022r. i oddalenie wniosku dowodowego o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadka A. B. (1) i z przesłuchania stron.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji i o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego. (k.1339 inast.) Podniosła , że kluczowa dla rozstrzygnięcia jest kwestia legitymacji czynnej powódki. Podtrzymała stanowisko o niewykazaniu przez powódkę, że była ona akcjonariuszem w dacie podjęcia zaskarżonych uchwał oraz stanowisko , że od dnia 1 marca 2021r. do wykonania uprawnień nie wystarczy wpis w księdze akcyjnej. Znowelizowane przepisy zobowiązują spółkę ale także i Sąd do odmowy uznania powódki za akcjonariusza. Zdaniem pozwanej działała ona prawidłowo w związku z założeniem rejestru akcjonariuszy . Nic nie stało na przeszkodzie by sama powódka złożyła wniosek o wpis do tego rejestru. Niezależnie od tego pozwana podniosła, że powódka nie wykazała , że nabyła skutecznie akcje. Jej zdaniem nieprawdziwe jest twierdzenie o depozycie.

W toku procesu interwencję uboczną po stronie powódki złożyła spółka (...). Sąd Apelacyjny oddalił opozycję już choćby z tej przyczyny, że oddalenie powództwa przy przyjęciu nieskuteczności umowy sprzedaży może wywołać ewentualne roszczenia wynikające z umowy łączącej powódkę . Ewentualne zaś uwzględnienie powództwa może wywołać bezpośredni skutek dla spółki przy twierdzeniach, że jest ona również akcjonariuszem spółki.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny uznał za zasadne zarzuty kwestionujące dokonaną przez Sąd Okręgowy ocenę dowodów, prowadzącą do wniosku, że powódka nie przedstawiła dokumentu potwierdzającego przeniesienia na nią posiadania dokumentów 200 akcji serii (...) (od numeru (...) do numeru (...)) nabytych od R. G., oraz 19 649 akcji serii (...) nabytych w dniu 29 lipca 2010 r. od P. B., za cenę 196 490 zł. W tym bowiem zakresie Sąd Apelacyjny uwzględnia jako dowody dokumenty znajdujące się w aktach sprawy oraz w aktach sprawy (...). Prawidłowe ustalenia Sądu Okręgowego wskazują, że powódka nabyła 200 akcji serii (...) (od numeru (...) do numeru (...)) od R. G., który z kolei kupił je od A. G. (1). Umowa z dnia 29 lipca 2010r. jednoznacznie wskazuje na wyrażenie przez P. B. woli przeniesienia na powódkę 19 649 akcji serii (...). Pismo P. B. z dnia 15 września 2015r. zaś potwierdza, że J. W. (1) weszła w posiadanie dokumentów akcji. B. potwierdził także tamże wprost, że powqódka stała się ona ich prawowitym właścicielem (k. 8 akt (...) i k 1194 akt sprawy). Także zeznając w dniu 19 maja 2017r. B. również potwierdził wydanie akcji zbytych w 2010r. k.1196. Nadto Sąd Apelacyjny uwzględnia także dokonanie wpisu powódki jako akcjonariusza w księdze akcyjnej pozwanej. Oczywiście wpis taki nie warunkuje skuteczności nabycia akcji, jednakże ma znaczenie dowodowe. Trudno bowiem przyjąć by organ pozwanej wpisał powódkę jako akcjonariusza bez potwierdzenia przeniesienia posiadania. Fakt skutecznego nabycia akcji w 2010r i 2012r. potwierdza także pośrednio Protokół zwyczajnego Zgromadzenia Akcjonariuszy z dnia 29 czerwca 2018r. z którego wynika, że organy Przedsiębiorstwa (...) Spółki Akcyjnej w K. nie kwestionowały uprawnień powódki z tytułu (...) akcji imiennych serii (...) i (...)o wartości nominalnej po 10 zł każda (k234). Jest to więc spójne z przekazem powódki o nabyciu od R. G., 200 akcji serii (...) i nabyciu od P. B. 19 649 akcji serii (...). Oświadczenia powódki o braku wydania akcji (k.221) należy wiązać z jednej strony z twierdzeniami o pozostawieniu ich w spółce w formie depozytu, z drugiej zaś z akcjami, które powódka miała nabyć od spółki (...) albowiem w odniesieniu do tych akcji wskazano w treści ugody (k 168), że Zarząd pozwanej nie wydał dokumentów akcji (k 168 i k 911). Ponadto zeznając, że nie wydano dokumentów, powódka jednocześnie wskazała , że przy czynności z 2010r. otrzymała pakiet dokumentów (k829). Przede wszystkim o tych akcjach powódka zeznawała w dniu 14 lipca 2017r (k 722). O akcjach nabytych w 2010r. zeznawała przed Sądem Okręgowym w K. do protokołu z dnia 20 sierpnia 2020r. potwierdzając otrzymanie dokumentów akcji (k 829) i twierdząc, że legitymowała się nimi (k.830v.). To, że faktycznie nie otrzymała ona świadectwa imiennego na własne nazwisko nie oznacza upadku skuteczności nabycia. To, że inni akcjonariusze takie świadectwa otrzymywali również nie jest wystarczające do zakwestionowania ww. zeznań B., że wydał powódce akcje. Ani spółka nie przeprowadziła procedury umorzenia akcji ani też żaden Sąd nie wydał orzeczenia, że umorzony dokument akcji ma zostać wydany innej osobie (art. 11 ust. 2 z dnia 10 grudnia 1946 r. o umarzaniu utraconych dokumentów Dz.U.1947.5.20 ). Trzeba ponadto podkreślić, że wniosek P. B. w tym przedmiocie (k.241) nie został uwzględniony. Jego twierdzenia zawarte we wniosku o umorzenie dokumentów, że był cały czas w ich posiadaniu i zgubił je, w świetle innych jego oświadczeń, są kompletnie niewiarygodne. Podnoszone przez pozwaną twierdzenia o legitymowaniu się przez innych wspólników akcjami nabytymi od A. G. (1) nie może być decydujące, w sytuacji gdy pozwana twierdziła, że akcje nabyte przez nią miała w posiadaniu spółka. Spółka pozwanej mogła wystawiać innym osobom kolejne odcinki zbiorowe w miejsce pierwotnego dokumentu, jednak nie wykazano by wydano innym osobom akcje, które miały według adnotacji w księdze akcyjnej pozostać przy pani G.. Zarzuty podnoszone przez strony na etapie apelacji co do sposobów wydawania ich dalszym nabywcom nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Ustalenie Sądu Apelacyjnego w niniejszej sprawie dotyczące nabycia przez powódkę statusu akcjonariusza jest spójne z ustaleniami dokonanymi w sprawie sygn. akt (...), w której Sąd Apelacyjny w K., wyrokiem z dnia 9 października 2018 r. oddalił apelację Przedsiębiorstwa (...) S.A. w K. od wyroku z dnia 6 października 2017r, którym Sąd Okręgowy uchylił uchwałę nr (...) Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy Przedsiębiorstwa (...) SA w K. w sprawie podziału zysku za 2016 rok , podjętą w dniu 30 czerwca 2017 uznając, że podjęcie w dniu 30 czerwca 2017r uchwały nr (...) stanowiło pokrzywdzenie powódki J. W. (1) jako mniejszościowego akcjonariusza. Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że powódkę i stronę pozwaną wiążą materialnoprawne skutki tego prawomocnego rozstrzygnięcia (art. 365§1 k.p.c.), Przedmiotem rozstrzygniętego sporu było wówczas naruszenie uprawnień powódki jako akcjonariusza spółki (...).

Z rozstrzygnięcia wynika, że w dniu 30 czerwca 2017r powódka J. W. (1) musiała mieć status akcjonariusza i doszło do jej pokrzywdzenia na skutek podjęcia przez zgromadzenie akcjonariuszy uchwały. Fakt skuteczności nabycia akcji od P. B. potwierdzają więc ustalenia tut. Sądu dokonane w sprawie sygn. akt (...), w której wskazano, że powódka J. W. (1) jest akcjonariuszem mniejszościowym pozwanego Przedsiębiorstwa (...) S.A. w K., posiadając według wpisu w księdze akcyjnej 19.849 akcji, stanowiących 4,09% ich całości.

Zeznania świadków zgłoszone na okoliczności dotyczące nabycia akcji przez A. M. i M. K. nie mogły zmienić ustaleń dotyczących skutecznego nabycia akcji przez pozwaną ani też wykluczać zdeponowania akcji nabytych przez powódkę. Świadek B. nie został zgłoszony na okoliczności związane z zawarciem umowy z powódką.

Nadto w sprawie sygn. akt (...) Sąd Apelacyjny w K. rozpoznając apelację od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 30 czerwca 2021 r. sygn. akt (...), uznał, że skuteczne nabycie akcji od P. B. w 2010r. przez powódkę spowodowało po jej stronie powstanie prawa podmiotowego i z tej przyczyny J. W. (1) przysługuje legitymacja materialna. Wobec tego Sąd Apelacyjny przyjął, że powódka nie została dopuszczona do głosowania z 19643 akcji na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy w dniu 24 września 2020 r. w sposób bezprawny, co naruszyło jej prawa korporacyjne.

Istotne jest też dla rozpoznania niniejszej sprawy, że z ustaleń dokonanych przez Sąd Okręgowy wynika, że uchwała z dnia 14 lutego 1999r. o przekształceniu akcji imiennych w akcje na okaziciela (k209) nie została wykonana i spółka w celu wydania akcji nie złożyła ich do banku lub innej upoważnionej instytucji. Do dematerializacji akcji wówczas nie doszło, a uchwała w zakresie wprowadzenia akcji do wtórnego obrotu papierami wartościowymi została uchylona w dniu 25.10.2001 r. Nie doszło więc w tym przypadku do powiązania praw akcyjnych z posiadaniem dokumentu i były one związane z osobami. Jeżeli więc powódka nabyła to prawo związane z osobami zbywców (G. i B.) to nawet jeżeli doszło następnie do utraty posiadania akcji, to bez czynności prawnej lub innego zdarzenia prawnego warunkującego nabycie praw przez inne osoby lub zdarzenia powodującego wygaśnięcie prawa, powódka nie mogła zostać pozbawiona materialnoprawnych uprawnień. Późniejsze wykreślenie jej z księgi akcyjnej nie mogło również pozbawić jej tego materialnoprawnego uprawnienia.

Można podzielić także zarzut apelacji, że umowa sprzedaży wywołuje z zasady skutek rozporządzający niezależny od zapłaty ceny. Niewątpliwie jednak fakt braku przeniesienia posiadania akcji nabytych przez powódkę od spółki (...) został ostatecznie przyznany w toku apelacji co zwalnia od oceny pozostałych zarzutów procesowych dotyczących wadliwości ustaleń. Zauważyć jednak należy, że w piśmie z dnia 15 września 2016r. P. B. potwierdził , że od A. B. (1) wie , że spółka (...) zawarła umowę przedwstępną w przedmiocie sprzedaży akcji (...) S.A. w K. i wówczas akcje te musiały być w posiadaniu spółki, której Prezesem był B. W. k 9 akt karnych. W pozostałym zakresie uznano ustalenia Sądu pierwszej instancji za własne.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Do przeniesienia akcji imiennych wymagane było w dacie nabycia ich od R. G. (tj 4.01.2012) i od P. B. (tj w dniu 29 lipca 2010r.)przeniesienie posiadania tych akcji ( ówcześnie obowiązujący art. 339 k.s.h.). Powołane wyżej dowody, zdaniem Sądu Apelacyjnego wskazują, że doszło do przeniesienia posiadania 19.849 akcji, stanowiących 4,09% wszystkich akcji. Nawet przy przyjęciu, że powódka pozostawiła następnie te akcje w spółce w formie depozytu, to nie mogło to stanowić przeszkody do oceny skuteczności nabycia skoro do przeniesienia posiadania dokumentu akcji miały wówczas zastosowanie przepisy art. 349-351 k.c. w związku z art. 2 k.s.h., czego zresztą Sąd Okręgowy nie kwestionował. Ani utrata tych dokumentów np. poprzez zgubienie, przypadkowe zniszczenie ani też ich zabranie przez B., nie mogło pozbawić powódki uprawnień.

Sąd Apelacyjny podziela stanowisko wyrażane przez tut. Sąd w powołanych wyżej sprawach toczących się z udziałem stron, że dematerializacja dokumentów akcji na podstawie art. 15 ust. 1 z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw wskazanej powyżej ustawy) nie powoduje utraty przez akcjonariusza praw wynikających z akcji. Funkcje związane z wpisem do księgi akcyjnej mają obecnie pełnić dane w rejestrze akcjonariuszy albo zapis akcji na rachunkach papierów wartościowych. Regulacja ta jednak nie prowadzi do utraty statusu akcjonariusza i nie pozbawia praw korporacyjnych jak i praw majątkowych (legitymacji materialnej) osoby, której te prawa przysługiwały. Z dniem 1 marca 2021r. wygasła wprawdzie moc obowiązująca dokumentów akcji jako papieru wartościowego (art. 921 ¹ k.c. i nast.), ale akcjonariusz w okresie pięciu lat od wejścia w życie wskazanej wyżej nowelizacji k.s.h. może nadal wykazywać, że przysługują mu prawa udziałowe a w braku możliwości przedłożenia akcji dowodzić swoich praw udziałowych wobec spółki. Jakkolwiek w wypadku utraty posiadania akcji to postępowanie o umorzenie akcji jest przede wszystkim właściwym sposobem potwierdzeniem statusu akcjonariusza i uzyskania następnie wpisu w rejestrze akcjonariuszy, to jednak nie ma przeszkód by skuteczność nabycia praw akcyjnych dowodzić przesłanko w innym procesie. W konsekwencji Sąd Apelacyjny przyjmuje, że powódce służy nadal czynna legitymacja procesowa i podziela stanowisko wyrażane w doktrynie, że regulacja art. 343 § 1 k.s.h. bazuje na konstrukcji domniemania wzruszalnego, co zakłada dopuszczalność przeprowadzenia przeciwdowodu wykazującego, że osoba wpisana do rejestru nie jest jednocześnie uprawniana z akcji materialnie, czyli wpis nie pokrywa się ze stanem prawnym (tak K. A., Komentarz aktualizowany do art. 301-633 Kodeksu spółek handlowych Opublikowano: LEX/el. 2024 .

Nie budzi jednak wątpliwości, że Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy zostało zwołane i się odbyło w dniu 8 czerwca 2021 r.. Na Zgromadzeniu protokołowanym przez notariusza oddano głosy nad podjęciem zaskarżonych uchwał, stąd żądanie ustalenia nieistnienia ich było oczywiście niezasadne.

Sąd Apelacyjny nie kwestionuje, że w przypadku uchybień formalnych związanych ze sposobem prowadzenia walnego zgromadzenia oraz tych, które zaistniały przed jego zwołaniem, podstawą żądania stwierdzenia nieważności uchwał walnego zgromadzenia akcjonariuszy mogą być tylko takie uchybienia formalne, które wywarły wpływ na treść uchwał (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 2005r. III CK 477/04). W tym jednak wypadku legitymacja formalna akcjonariuszy związana została, na skutek nowelizacji, z wpisem do rejestru akcjonariuszy. Powołana regulacja zwalnia więc obecnie zarząd spółki akcyjnej od weryfikacji statusu akcjonariusza czy też rozstrzygania sporu czy powódka powinna być dopuszczona do udziału w zgromadzeniu akcjonariuszy. Nie było więc żadnych formalnych podstaw do zawiadomienia powódki o zwołaniu Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy (...) SA w K. na dzień 8 czerwca 2021r. Nie było więc formalnych, normatywnych przeszkód do głosowania uchwał i nie można przyjąć, że powódka powinna być dopuszczona do udziału w zgromadzeniu. Powódka już wówczas mogła wnieść o umorzenie dokumentów akcji, mogła też nawet przed wszczęciem sprawy żądać zabezpieczenia poprzez wstrzymanie możliwości zmian statutu. Nie było tu więc nieprawidłowości o charakterze formalnym, stąd hipotetyczne rozważania ewentualnych możliwości głosowania z innym akcjonariuszem jest bezprzedmiotowe. Przepis art. 425 k.s.h. nie został naruszony,

W konsekwencji należało oddalić na podstawie art. 385 k.p.c. apelację od zaskarżonego wyroku w części w jakiej rozstrzygniecie dotyczyło żądania ustalenia nieistnienia ewentualnie stwierdzenia nieważności uchwał.

Brak jednak zawiadomienia powódki o zgromadzeniu, której status materialny został wykazany może być uwzględniony w ramach oceny żądania uchylenia uchwały. Jakkolwiek nieobecność nie stanowiła wadliwości formalnej , to jednak wadliwość materialna zwołania zgromadzenia jest faktem, w świetle ustalenia statusu powódki jako akcjonariusza. Powódka może też być uznana za akcjonariusza bezzasadnie niedopuszczonego do udziału w walnym zgromadzeniu. Takim bowiem jest także akcjonariusz, który nie miał możliwości wykazania właściwego umocowania do udziału w zgromadzeniu. Użycie w art. art. 422 § 2 pkt 3 k.s.h. sformułowania "akcjonariusza bezzasadnie niedopuszczonego" bez bliższego określenia wyznaczników "bezzasadności" oznacza, że ustawodawca pozostawił sądowi dokonanie oceny takiego stanu w okolicznościach konkretnej sprawy. Zwrócić trzeba uwagę, że obiektywne przyczyny, dla których akcjonariusz nie mógł oddać głosu na zgromadzeniu wykładane są na gruncie art. 422 k.s.h. szeroko (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 19 lipca 2011 r. I ACz 749/11 i uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r.III CZP 68/11). Powódka obok żądania stwierdzenia nieważności uchwał wniosła także żądanie ewentualne uchylenia tych samych uchwał powołując się na art. 422 k.s.h. Dla rozstrzygnięcia tego żądania niezbędne była ocena zgodności wskazanych w pozwie uchwał z dobrymi obyczajami oraz ocena zarzutów działania w celu pokrzywdzenia powódki. W tym zakresie Sąd Okręgowy nie dokonał żadnych ustaleń, a oddalając powództwo w tej części oparł się jedynie na wadliwej ocenie, że powódka nie jest akcjonariuszem spółki legitymowanym do wytoczenia powództwa. Sąd Okręgowy nie rozpoznał więc w tej części istoty sprawy.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w odniesieniu do rozstrzygnięcia o żądaniu uchylenia uchwał.