Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Sławomir Jamróg

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2024 r. w Krakowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki z o. o. w K.

przeciwko GALERIA (...) Spółce z o.o. w M. i (...) S.A. (...) w W.

o zakazanie

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 20 listopada 2023 r. sygn. akt IX GC 852/21

1. oddala apelację;

2. zasądza od (...) Spółki z o.o. w K. na rzecz pozwanej GALERIA (...) Spółki z o.o. w M., tytułem kosztów postępowania apelacyjnego kwotę 8.100 zł (osiem tysięcy sto złotych) z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

Sygn. akt IAGa 77/24

UZASADNIENIE

Pozwem z 30 września 2021 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. żądała zakazania Galerii (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w M. skorzystania z Gwarancji Ubezpieczeniowej należytego wykonania Umowy (...) z 17 grudnia 2014 r., ustanowionej na zlecenie strony powodowej, poprzez przyjęcie w jakiejkolwiek formie, bezpośrednio lub za pośrednictwem pełnomocnika, jakichkolwiek środków wypłaconych z tytułu wyżej wskazanej Gwarancji Ubezpieczeniowej w związku z wystosowanym przez Galerię (...) spółkę z o.o. zgłoszeniem żądania zapłaty z tytułu udzielonej gwarancji z dnia 5 stycznia 2021 r. (nr zgłoszenia (...)) oraz o zakazanie Gwarantowi, (...) S.A. (...) z siedzibą w W. (dawniej: (...) S.A.) wypłaty jakiejkolwiek kwoty pieniężnej z tytułu Gwarancji Ubezpieczeniowej nr (...) w oparciu o zgłoszenie żądania zapłaty z 5 stycznia 2021 r. (nr zgłoszenia (...)) opiewającego na kwotę 373.665,66 zł. Roszczenie uzasadniła powiązaniem obowiązku spełnienia świadczenia przez Gwaranta z treścią stosunku podstawowego, tj. umową o roboty budowlane, zawartą między stroną powodową a pozwaną Galerią (...) sp. z o.o. 14 czerwca 2014 r. i brakiem wykazania przez pozwaną Galerię (...) sp. z o.o. spełnienia warunków do realizacji wypłaty z Gwarancji. W szczególności wskazała, że wady fizyczne i usterki, których usunięcia domagała się od strony powodowej pozwana Galeria (...) sp. z o.o., nie były już objęte Gwarancją.

W odpowiedzi na pozew z 12 października 2022 r. Galeria (...) sp. z o.o. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie pod strony powodowej na rzecz Galerii (...) sp. z o.o. zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych. Podniosła zarzut braku legitymacji czynnej strony powodowej do żądania zakazania skorzystania przez Galerię (...) sp. z o.o. z Gwarancji Ubezpieczeniowej. Wskazała, że strona powodowa nie jest stroną stosunku prawnego Gwarancji. Podniosła również, że gwarant może uchylić się od spełnienia świadczenia będącego przedmiotem Gwarancji w przypadku nadużycia uprawnienia przez Beneficjenta, np. przez żądanie nienależnych korzyści albo zmowę podmiotów zainteresowanych. Dodała, że gwarancja ubezpieczeniowa ma charakter bezwarunkowy i abstrakcyjny oraz nieakcesoryjny w stosunku do stosunku podstawowego, a świadczy o tym treść § 2 Gwarancji. Podkreśliła, że nie ma podstaw do określania okresu Gwarancji na podstawie stosunku podstawowego, czyli umowy o roboty budowlane, ponieważ okresy Gwarancji zostały wskazane w § 1 Gwarancji.

(...) S.A.(...)w W. uznała w odpowiedzi na pozew powództwo w całości i wniosła o zasądzenie od strony powodowej zwrotu kosztów postępowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Wskazała, że strona powodowa nie ma innej możliwości dochodzenia swoich praw, jak tylko przez powództwo o ustalenie nieistnienia uprawnienia Galerii (...) sp. z o.o. do żądania wypłaty świadczenia z Gwarancji Ubezpieczeniowej nr (...) i strona powodowa ma interes prawny w takim ustaleniu, ponieważ wypłacenie przez Gwaranta świadczenia z Gwarancji będzie skutkowało powstaniem roszczenia regresowego Gwaranta w stosunku do strony powodowej. Wskazała również, że roszczenie beneficjenta gwarancji może być zwalczane zarzutem nadużycia gwarancji. (...)S.A. (...) w W. wniosła także o zasądzenie od strony powodowej kosztów postępowania wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie na podstawie art. 101 k.p.c., a z ostrożności procesowej wniosła o zasądzenie kosztów postepowania na rzecz strony powodowej od pozwanej Galerii (...) sp. z o.o. Wskazała, że strona powodowa posiada legitymację czynną do wniesienia powództwa o ustalenie nieistnienia uprawnienia pozwanej Galerii (...) sp. z o.o. do wypłaty świadczenia z Gwarancji Ubezpieczeniowej.

W piśmie z 8 grudnia 2022 r. strona powodowa zakwestionowała bezwarunkowość i nieodwołalność Gwarancji, wskazując na jej odwołanie do umowy o roboty budowlane z 12 czerwca 2014 r., m.in. powiązanie obowiązku zapłaty z Gwarancji z okresem gwarancji umownej zawartym w umowie o roboty budowlane. Podniosła również nieważność Gwarancji, wskazując na zamieszczony w niej warunek jej obowiązywania w postaci przystąpienia Zleceniodawcy (tj. strony powodowej) do realizacji prac będących przedmiotem Umowy o roboty budowlane, który to warunek, nie będąc zdarzeniem przyszłym i niepewnym, jest warunkiem niemożliwym, a z uwagi na jego zawieszający charakter, pociąga za sobą nieważność Gwarancji.

W pisemnym stanowisku końcowym z 13 października 2023 r. strona powodowa podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko. Wskazała, że żądanie przez pozwaną spółkę wypłaty świadczenia z Gwarancji Ubezpieczeniowej jest sprzeczne z łączącą strony umową o roboty budowlane, treścią Gwarancji oraz zasadami współżycia społecznego i społeczno- gospodarczym przeznaczeniem uprawnienia.

Wyrokiem z dnia 20 listopada 2023 r. IX GC 852/21 sygn. akt IX GC 852/21 Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił powództwo.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowił następujący stan faktyczny:

Galeria (...) sp. z o.o. zawarła w dniu 12 czerwca 2014 r. z (...) sp. z o.o. umowę o roboty budowlane, której przedmiotem była budowa Budynku Handlowo-Usługowego Galeria (...) wraz z infrastrukturą techniczną, urządzeniem zieleni, przyłączami: gazu, wodociągowym, kanalizacji deszczowej, kanalizacji sanitarnej i energetycznym (§ 1). Dniem rozpoczęcia robót był 1 lipca 2014 r. (§ 22 ust. 1). Dzień zakończenia robót ustalono na 30 września 2015 r. (§ 23 ust. 1). (...) sp. z o.o. udzieliła gwarancji na wykonane roboty na następujące okresy gwarancyjne: a) okres 3 lat w odniesieniu do elementów wykończenia budynku i instalacji wewnętrznych i zewnętrznych, dróg i parkingów na poziomie 0; b) okres 5 lat w odniesieniu do konstrukcji budynku, dachu i parkingu na poziomie +2; c) okres 3 lat w odniesieniu do nasadzeń drzew i krzewów; d) na okres wynikający z gwarancji producenta, nie krótszy jednak niż 24 miesiące w odniesieniu do zainstalowanych maszyn, urządzeń i wyposażenia (§ 26 ust. 1). Bieg umownych okresów gwarancyjnych rozpoczyna się po spełnieniu warunków: a) podpisaniu Protokołu Odbioru Końcowego; b) uzyskaniu decyzji o pozwoleniu na użytkowanie; c) usunięciu wad i usterek wskazanych w Protokole Odbioru Końcowego (§ 22 ust. 2). Wynagrodzenie za wykonanie umowy zostało ustalone w kwocie 22.000.000 zł netto (§ 29 ust. 1).

17 grudnia 2014 r. (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. (obecnie (...) spółka akcyjna (...) z siedzibą w W., dalej: Gwarant) udzielił, na zlecenie (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: Zleceniodawca, Galerii (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w M. (dalej: Beneficjent), gwarancji ubezpieczeniowej należytego wykonania umowy (dobrego wykonania kontraktu i usunięcia wad i usterek) nr (...). Gwarancja obowiązywała od 17 grudnia 2014 r. do 31 stycznia 2021 r., o ile Zleceniodawca przystąpi do realizacji prac będących przedmiotem umowy o roboty budowlane z 12 czerwca 2014 r. (§ 1 ust. 1 zdanie wstępne Gwarancji), przy czym: od 17 grudnia 2014 r. do 31 października 2015 r. włącznie w kwocie do 1.100.000 zł stanowiącą górną granicę odpowiedzialności Gwaranta w związku ze skutkami niewykonania lub nienależytego wykonania umowy (§ 1 ust. 1 pkt a), od 1 listopada 2015 r. do 30 października 2018 r. włącznie do kwoty 1.100.000 zł stanowiącą równowartość kosztów usunięcia wad i usterek z tytułu nieusunięcia lub niewłaściwego usunięcia przez Zleceniodawcę wad fizycznych i/lub usterek ujawnionych w okresie obowiązywania Gwarancji, na zasadach określonych w Umowie oraz zabezpieczenia roszczeń wynikających z zapisów § 24 ust. 5 umowy (§ 1 ust. 1 pkt b) od 31 października 2018 r. do 31 stycznia 2021 r. włącznie do kwoty 550.000 zł stanowiącą równowartość kosztów usunięcia wad i usterek ujawnionych w okresie obowiązywania Gwarancji, na zasadach określonych w umowie oraz zabezpieczenia roszczeń wynikających z § 24 ust. 5 umowy (§ 1 ust. 1 pkt c). Gwarant zobowiązał się nieodwołalnie i bezwarunkowo do zapłaty na rzecz Beneficjenta żądanej przez niego kwoty maksymalnie do wysokości sumy gwarancyjnej, w terminie 21 dni od dnia doręczenia pod aktualny adres siedziby Gwaranta, żądania zapłaty, złożonego w formie pisemnej pod rygorem nieważności, zawierającego oświadczenie Beneficjenta, że Zleceniodawca, pomimo pisemnego wezwania skierowanego do niego, w którym określono rodzaj uchybień oraz termin ich usunięcia, nie wykonał tego zobowiązania, jeżeli: a) do żądania zapłaty zostanie dołączona kopia wezwania skierowanego do Zleceniodawcy; b) na żądaniu do zapłaty zostanie wskazany rachunek bankowy Beneficjenta; c) do żądania zapłaty zostanie dołączony dokument potwierdzający umocowanie osób podpisujących żądanie zapłaty do składania oświadczeń woli w imieniu Beneficjenta; d) notariusz potwierdzi własnoręczność złożonych podpisów na żądaniu do zapłaty lub bank prowadzący rachunek Beneficjenta potwierdzi na podstawie posiadanych wzorów podpisów, że podpisy złożone na żądaniu zapłaty należą do osób mogących składać oświadczenia woli w imieniu Beneficjenta (§ 2 ust. 1). Beneficjent powinien w formie pisemnej oświadczyć, że zapłata żądanej kwoty jest należna i wymagalna od Zleceniodawcy (§ 2 ust. 2). Obowiązek wypłaty z Gwarancji powstaje tylko w przypadku złożenia kompletnego żądania zapłaty spełniającego wszystkie wymogi formalne określone w treści Gwarancji (§ 2 ust. 3).

Dnia 8 stycznia 2019 r. Galeria (...) sp. z o.o. zawiadomiła (...) sp. z o.o., że po bezskutecznym upływie terminu na usunięciu wad i usterek wskazanych w protokole z 22 listopada 2018 r., wady i usterki będą usuwanie w ramach wykonania zastępczego, a w przypadku odmowy pokrycia przez (...) sp. z o.o. kosztów z tym związanych, wystąpi do Gwaranta o zapłatę.

Galeria (...) sp. z o.o. wezwała w dniu 4 grudnia 2020 r. (...) sp. z o.o. do zapłaty kwoty 43.693,66 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie tytułem zwrotu kosztów wykonania zastępczego usunięcia części wad i usterek ujawnionych w protokole z przeglądu wad i usterek z 22 listopada 2018 r. 16 grudnia 2020 r. Galeria (...) sp. z o.o. wezwała (...) sp. z o.o. do zapłaty kwoty 329.972,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie tytułem zwrotu kosztów wykonania zastępczego usunięcia pozostałych wad i usterek ujawnionych w protokole z przeglądu wad i usterek z 22 listopada 2018 r.

15 stycznia 2021 r.(...) S.A. ( (...) S.A.) otrzymała od Galerii (...) sp. z o.o. zgłoszenie żądania zapłaty. Zgłoszenie opiewało na kwotę 373.665,66 zł. Beneficjent wskazał, że chodzi o gwarancję obowiązującą od 31 października 2018 r. do 31 stycznia 2021 r., podał numer rachunku bankowego i termin 21 dni do zapłaty od dnia otrzymania wezwania. Oświadczył, że Zleceniodawca ( (...) sp. z o.o.), pomimo pisemnego wezwania ze wskazaniem rodzaju uchybień i terminu na ich naprawę, nie wykonał tego zobowiązania. Wymienił przedsiębiorców zastępczych, którzy dokonali usunięcia wad. Oświadczył również, że Zleceniodawca, pomimo pisemnego wezwania do zapłaty, nie wykonał zobowiązania, a zapłata żądanej kwoty 373.665,66 zł jest należna i wymagalna. Do zgłoszenia załączono protokół wad i usterek z przeglądu dokonanego 22 listopada 2018 r. przez przedstawicieli Beneficjenta i Zleceniodawcy. Wskazano m.in. pęknięcia regipsu, ścian i odparzenia na piętrach -1, 0, +1, +2, uszkodzenia płytek, uszkodzenia drzwi, uzupełnienie zieleni, starte oznakowanie parkingu, zarysowania i pęknięcia na płycie górnej parkingowej, uszkodzenie rury tryskacza, zgłaszanie awarii lamp ewakuacyjnych, odparzenia płytek w wentylatornii, błędnie wykonaną kanalizację podposadzkową, brak odpowiedniego spadku posadzki w kotłowni, pęknięcia zabudowy gipsowo-kartonowej, nieprawidłowe działanie programu do odczytów liczników elektrycznych. Beneficjent przedłożył również faktury od wykonawców zastępczych za usunięcie wad i usterek oraz fotografie przedstawiające wady i usterki.

W dniu 20 stycznia 2021 r. Sąd Rejonowy (...)w K., w sprawie o sygn. akt (...), utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z dnia 24 stycznia 2022 r., sygn. akt (...), oddalił powództwo (...) sp. z o.o. przeciwko Galerii (...) sp. z o.o. o zaniechanie korzystania z gwarancji ubezpieczeniowej nr (...), uzasadniając rozstrzygnięcie bezwarunkowym i abstrakcyjnym charakterem powyższej Gwarancji Ubezpieczeniowej. 27 lipca 2022 r. Sąd Rejonowy (...) w W., w sprawie o sygn. akt (...), zasądził od (...) S.A.(...)w W. na rzecz Galerii (...) sp. z o.o. kwotę 16.593,09 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, uzasadniając rozstrzygnięcie bezwarunkowym, abstrakcyjnym i nieakcesoryjnym charakterem Gwarancji i spełnieniem przez Galerię (...) sp. z o.o. warunków formalnych żądania wypłaty świadczenia z Gwarancji.

Prokuratura Rejonowa W. (...)w W. wszczęła w dniu 15 lipca 2021 r. śledztwo, sygn. akt (...), w sprawie doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci pieniędzy w kwocie 373.665,66 zł na szkodę (...) S.A., poprzez zgłoszenie zapłaty równowartości kosztów usunięcia wad i usterek i wprowadzenie w błąd co do poniesionych kosztów zastępczego usunięcia wad i usterek oraz rzetelności faktur potwierdzających wykonanie tych robót budowlanych, tj. o czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 1 k.k. Postępowanie zostało umorzone postanowieniem z 31 marca 2022 r., zatwierdzonym przez Prokuratora.

Przy tym stanie faktyczny, Sąd Okręgowy uznał, że powództwo nie jest zasadne.

Wskazał, że umowa gwarancji mieści się w zasadach swobody kontraktowania (art. 353 ¹ k.c.), i jest to umowa podobna do konstrukcji gwarancji bankowej, co pozwala stosować odpowiednio do gwarancji ubezpieczeniowej stanowiska zajęte przez orzecznictwo w kwestii gwarancji bankowej. Zdaniem Sądu gwarancja ubezpieczeniowa może mieć charakter abstrakcyjny i przyjmuje wtedy postać klauzuli „ nieodwołalnie i bezwarunkowo, na pierwsze żądanie” albo kauzalny, gdzie wówczas beneficjent gwarancji obowiązany jest wskazać przyczynę uzasadniającą wykonanie świadczenia przez gwaranta. W sytuacji gdy gwarancja ubezpieczeniowa przybierze charakter abstrakcyjny to nie staje się zobowiązaniem akcesoryjnym do stosunku podstawowego, gwarant bowiem nie jest zobowiązany do zapłaty cudzego długu, tylko własnego. Gwarant nie może przeciwko takiemu roszczeniu podnosić zarzutów ze stosunku podstawowego, może natomiast bronić się zarzutem niespełnienia przez beneficjenta warunków formalnych żądania zapłaty świadczenia z gwarancji oraz zarzutem nadużycia gwarancji, tj. wykorzystania jej sprzecznie z celem, w jakim została udzielona .

Sąd podkreślił, że żądanie zakazania stronom stosunku prawnego gwarancji ubezpieczeniowej, odpowiednio domagania się zapłaty i spełnienia tego świadczenia, stanowi ingerencję w zobowiązaniowy stosunek prawny. Tego typu ingerencja jest istotą powództwa o ukształtowanie stosunku prawnego poprzez jego nawiązanie, zmianę lub rozwiązanie. Legitymacja czynna do wniesienia powództwa o ukształtowanie danego stosunku prawnego wynika z prawa materialnego, a nie z interesu prawnego, jak w przypadku powództwa o ustalenie. Legitymowane czynnie do wystąpienia z powództwem o ukształtowanie stosunku prawnego są przede wszystkim strony tego stosunku, ale także prokurator, który zgodnie z art. 7 k.p.c. może żądać wszczęcia postępowania w każdej sprawie, jeśli w jego ocenie wymaga tego ochrona praworządności, praw obywateli lub interesu społecznego.

Stronami stosunku prawnego gwarancji ubezpieczeniowej jest zobowiązujący się do spełnienia świadczenia gwarant oraz uprawniony do świadczenia beneficjent. Strona powodowa nie jest stroną gwarancji ubezpieczeniowej. Jakkolwiek gwarancja został udzielona Galerii (...) sp. z o.o. przez (...)S.A. (...)w W. na zlecenie (...) sp. z o.o., to nie czyni z powodowej spółki strony gwarancji ubezpieczeniowej. Powodowa spółka jest bowiem stroną stosunku prawnego zlecenia udzielenia gwarancji, którego drugą stroną jest pozwany ubezpieczyciel. Są to osobne stosunki prawne. (...) sp. z o.o. nie posiada zatem legitymacji czynnej do żądania ingerencji w stosunek gwarancji łączący pozwaną spółkę i pozwanego ubezpieczyciela.

W związku z charakterem stosunku gwarancji ubezpieczeniowej bezzasadne były zdaniem Sadu Okręgowego podnoszone przez powodową spółkę zarzuty dotyczące niezgodności uprawnienia pozwanej Galerii (...) sp. z o.o. z treścią umowy o roboty budowlane. Gwarancja ubezpieczeniowa jest bowiem stosunkiem prawnym nieakcesoryjnym względem stosunku podstawowego, w tym przypadku umowy o roboty budowlane, wobec czego zarzuty ze stosunku podstawowego nie mają zastosowania do gwarancji ubezpieczeniowej.

Sąd odwołał się do treści § 2 ust. 1 gwarancji, w którym strony uzgodniły, że gwarant zobowiązał się nieodwołalnie i bezwarunkowo do zapłaty na rzecz beneficjenta żądanej przez niego kwoty maksymalnie do wysokości sumy gwarancyjnej, w terminie 21 dni od dnia doręczenia pod aktualny adres siedziby gwaranta, żądania zapłaty, złożonego w formie pisemnej pod rygorem nieważności, zawierającego oświadczenie beneficjenta, że zleceniodawca, pomimo pisemnego wezwania skierowanego do niego, w którym określono rodzaj uchybień oraz termin ich usunięcia, nie wykonał tego zobowiązania, jeżeli: a) do żądania zapłaty zostanie dołączona kopia wezwania skierowanego do zleceniodawcy; b) na żądaniu do zapłaty zostanie wskazany rachunek bankowy beneficjenta; c) do żądania zapłaty zostanie dołączony dokument potwierdzający umocowanie osób podpisujących żądanie zapłaty do składania oświadczeń woli w imieniu beneficjenta; d) notariusz potwierdzi własnoręczność złożonych podpisów na żądaniu do zapłaty lub bank prowadzący rachunek beneficjenta potwierdzi na podstawie posiadanych wzorów podpisów, że podpisy złożone na żądaniu zapłaty należą do osób mogących składać oświadczenia woli w imieniu beneficjenta. Tak sformułowana klauzula świadczy o abstrakcyjnym charakterze udzielonej gwarancji. Beneficjent nie jest obowiązany do podania przyczyny żądania zapłaty świadczenia, choć w istocie tę przyczynę dobrowolnie wskazał. Jedynym obowiązkiem beneficjenta gwarancji jest złożenie poprawnego formalnie żądania w przewidzianej formie, w przewidzianym terminie oraz z przewidzianymi załącznikami. Strona powodowa nie kwestionowała spełnienia przez pozwaną spółkę warunków formalnych żądania zapłaty.

Za niezasadny został uznany przez Sąd Okręgowy podniesiony przez stronę powodową zarzut nadużycia przez pozwaną spółkę uprawnienia do żądania zapłaty świadczenia z gwarancji. Nadużycie gwarancji ubezpieczeniowej może się charakteryzować żądaniem świadczeń nienależnych lub zmową podmiotów zainteresowanych. Istnienie zmowy nie było przedmiotem zarzutu strony powodowej. Z kolei nadużycie uprawnienia poprzez żądanie świadczeń nienależnych zostało przez stronę powodową podniesione z odwołaniem się terminów, na które udzielono gwarancji. Strona powodowa podnosiła, że terminy obowiązywania gwarancji zostały powiązane z terminami i zakresem gwarancji umownej, udzielonej przez powodową spółkę w umowie o roboty budowlane. Zarzuty ze stosunku podstawowego nie mają zastosowania do stosunku gwarancji, a ponadto brak jest w treści gwarancji ubezpieczeniowej odniesienia do konkretnych postanowień umowy o roboty budowlane, które zawierają terminy i zakres udzielonej gwarancji umownej, odwołanie się bowiem generalnie do umowy, bez sprecyzowania, do których konkretnie postanowień, nie może być uznane za ustalenie, że zakres udzielonej gwarancji został związany z zakresem gwarancji umownej.

Za niezasadny uznano również zarzut nieważności gwarancji. Sąd pierwszej instancji nie podzielił stanowiska, że uzależnienie obowiązywania gwarancji od przystąpienia przez nią do realizacji prac będących przedmiotem umowy było nieważnym warunkiem obowiązywania gwarancji, ponieważ nie było zdarzeniem przyszłym i niepewnym. Zdarzenia przyszłe i niepewne ocenia się z punktu widzenia stron czynności prawnej warunkowej. Jeżeli zatem jako warunek wskazano zdarzenie przypadkowe albo niezależne od woli stron czynności prawnej, ale np. od woli osób trzecich, to jest to właśnie zdarzenie przyszłe i niepewne w rozumieniu art. 89 k.c. Sąd wskazał jednak, że strona powodowa spółka była osobą trzecią w stosunku do stron gwarancji ubezpieczeniowej, zatem obwarowanie obowiązywania gwarancji warunkiem w postaci przystąpienia powodowej spółki do realizacji prac będących przedmiotem umowy o roboty budowlane nie prowadzi do nieważności gwarancji.

Z powyższych przyczyn powództwo jako bezzasadne podlegało oddaleniu.

Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu powołano art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniosła strona powodowa zaskarżając wyrok w całości, zarzucając :

l. aruszenie przepisów prawa materialnego polegające na:

- sprzecznej z treścią gwarancji ubezpieczeniowej numer (...) z dnia 17 grudnia 2014, oraz zasadami doświadczenia życiowego, zasadami prawidłowego rozumowania - wykładni ww. gwarancji i uznaniu jej na bezwarunkową gwarancję ubezpieczeniową o charakterze nieakcesoryjnym, podczas gdy zapisy gwarancji, treść rozmów negocjacyjnych poprzedzających zawarcia umowy, wskazują, iż przedmiotowa gwarancja zawierała odwołanie do treści umowy o roboty budowlane z dnia 12 czerwca 2014 roku, w szczególności poprzez odwołanie do poszczególnych okresów i zakresów obowiązywania gwarancji, wprowadzenie warunku, skutkiem czego wystąpienie przez Pozwaną Spółkę Galeria (...) sp. z o. o z wnioskiem z dnia 15 stycznia 2021 roku o wypłatę z gwarancji kwoty 373665,66 złotych stanowi naruszenie warunków gwarancji numer (...) oraz stosunku gwarancyjnego łączącego strony postępowania jak również postanowień umowy o roboty budowlane z nia 14 czerwca 2014 roku.,

- naruszeniu art. 89k.c. i art. 94 k.c. -polegające na błędnej interpretacji zapisów gwarancji z dnia 17 grudnia 2014 roku , to jest zapisów wprowadzających do treści gwarancji warunek bezprawny w rozumieniu art. 94 KC, skutkujący nieważnością gwarancji,

Il. Naruszenie przepisów postępowania polegające na:

- przyjęciu przez Sąd 1 instancji , iż Powódce nie przysługuje legitymacja czynna do wytoczenia powództwa przeciwko pozwanym, podczas gdy prawidłowa interpretacji stosunku gwarancyjnego łączącego strony przez pryzmat przepisów dotyczących przekazu (art. 921 ¹ -921 ⁵ k.c.), akcesoryjność gwarancji w stosunku do Umowy o Roboty Budowlane z dnia 12 czerwca 2014 roku , uzasadniają przyjęcie, iż Powódka ma prawo do wytoczenia powództwa przeciwko Pozwanym,

- naruszeniu przepisów art. 227 k.p.c. oraz art. 232 k.p.c. oraz art. k.p.c. poprzez wniosków dowodowych zmierzających do wykazania -w drodze przesłuchania świadków, przesłuchania stron oraz poprzez zasięgniecie opinii biegłego, iż pozwana Galeria (...) sp. z o. o wystąpiła o wypłatę kwot z tytułu gwarancji w sytuacji gdy prace objęte fakturami załączonymi do wniosku z dnia 15 stycznia 2021 roku nie zostały w rzeczywistości wykonane.

- naruszenie art. 458 ¹⁰ k.p.c. poprzez oddalenie wniosku dowodowego o przesłuchanie świadków w sytuacji gdy dowód z przesłuchania świadków zmierzał do ustalenia niewyjaśnionych faktów związanych z niewykonaniem prac i przedłożeniem nierzetelnych dokumentów księgowych w celu uzyskania wypłaty z gwarancji .

Strona powodowa wniosła o dopuszczenie dowodów pominiętych postanowieniem Sądu Instancji z dnia 14 września 2023 roku. z zeznań świadków R. B. i P. M. -w celu wykazania: niewykonania przez Pozwaną Galerię (...) prac wskazanych we wniosku o wypłatę z Gwarancji, dokonania przez świadków oględzin obiektu Galerii oraz sporządzenia dokumentacji zdjęciowej załączonej do materiałów sprawy wskazującej na niewykonanie robót naprawczych przez wykonawców zastępczych, stanu obiektu Galerii po zakończeniu robót budowlanych objętych umową z dnia 12 czerwca 2014 roku, nierzetelnego działania Pozwanej Spółki Galeria (...) w związku z udzieloną gwarancji, dowodu z przesłuchania w charakterze strony Prezesa Zarządu Spółki P. S., w celu wykazania faktu: przebiegu rozmów negocjacyjnych dotyczących ustalenia treści gwarancji, charakteru gwarancji i jej związania z umową o roboty budowlane z dnia 12 czerwca 2014 roku, akcesoryjności gwarancji, interpretacji zapisów gwarancji, celu udzielenia gwarancji oraz dowodu z opinii biegłego z zakresu budownictwa — w celu wykazania faktów: czy Pozwana (lub podmioty działające na jej zlecenie) wykonywała prace. Ponadto wniosła o zobowiązanie pozwanych do wskazania czy doszło do cesji wierzytelności z gwarancji na rzecz osoby trzeciej.

Strona pozwana Galeria (...) wniosła o oddalenie apelacji i o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego podtrzymując stanowisko o abstrakcyjnym charakterze gwarancji ubezpieczeniowej. Zdaniem tej pozwanej ustalenia Sądu Okręgowego były prawidłowe a zarzuty kwestionujące ważność gwarancji nie są zasadne.

Rozpoznając apelację Sąd drugiej instancji uznał za własne ustalenia Sądu Okręgowego dodatkowo uzupełniając ocenę treści i w konsekwencji ocenę ważności umowy stwierdzając, że §1 umowy gwarancji ubezpieczeniowej (k 41) wskazywał, że gwarancja miała obowiązywać od dnia 17 grudnia 2014r. do dnia 31 stycznia 2021r., o ile zleceniodawca przystąpi do realizacji prac będących przedmiotem umowy o roboty budowlane z dnia 12 czerwca 2014r. Przyjęcie, że jest to warunek zawieszający przeciwny ustawie skutkowałoby nieważnością czynności (art. 94 k.c.). Sąd Okręgowy uznał, że nie był to warunek potestatywny, wskazując , że w stosunku gwarancji Spółka (...) jest osobą trzecią. Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że w ramach czystego stosunku gwarancji to bank jest jednostronnie zobowiązanym do świadczenia. Stosunek gwarancji ma jednak charakter złożony, szczególnie jeżeli gwarancja wynika ze stosunku ubezpieczeniowego. W orzecznictwie jednak wskazuje się na brak podstaw do stosowania przepisów o umowie ubezpieczenia do stosunku gwarancji ubezpieczeniowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2018 r. I CSK 270/17 OSNC-ZD 2019/1/10). W ramach zlecenia gwarancji w którym pomiędzy zlecającym udzielenie gwarancji (quasi ubezpieczającym- przekazującym) a ubezpieczycielem (gwarantariuszem, przekazanym) również jednak powstaje stosunek prawny w którym ubezpieczyciel zobowiązuje się względem zlecającego wystawić uzgodnioną gwarancję. Nawet jednak przy uznaniu, że w tym stosunku zleceniodawca również jest dłużnikiem z tytułu wynagrodzenia za udzielenie gwarancji, to i tak uzależnienie skuteczności zlecenia gwarancji od zachowania zleceniodawcy gwarancji ubezpieczeniowej nie stanowi w tym przypadku warunku potestatywnego albowiem przystąpienie do realizacji prac będących przedmiotem umowy o roboty budowlane z dnia 12 czerwca 2014r. nie było tylko zależne od woli Spółki (...) lecz także od uzgodnień z Koordynatorem projektu i uzyskania dokumentów pozwalających na rozpoczęcie prac a także możliwości obiektywnych realizacji kontraktu. Słusznie więc Galeria (...) Sp. z o.o. w M. podnosi, że w chwili zawierania umowy przystąpienie do realizacji robot budowlanych przez zleceniodawcę gwarancji było zdarzeniem przyszłym niepewnym.

Nie są także zasadne zarzuty kwestionujące prawidłowość dokonanej wykładni umowy. Zawarte w§ 1 (k41) nawiązanie do §24 ust. 5 i 6 umowy nie tworzyło akcesoryjności stosunku gwarancji do stosunku łączącego zleceniodawcę gwarancji z beneficjentem gwarancji a jedynie określało zakres stosunku pokrycia, który ulegał zmniejszeniu w czasie (od 31 października 2018). Nie było to nawiązanie to okresów gwarancji na poszczególne prace. Należy podkreślić, że z treści umowy o roboty budowlane wynikało, że wykonawca miał udzielić Inwestorowi nieodwołalnej, bezwarunkowej, płatnej bez konieczności przedkładania jakichkolwiek dokumentów gwarancji ubezpieczeniowej. Wszelkie zmiany umowy wymagały formy pisemnej. Wolą stron stosunku podstawowego było więc udzielenie gwarancji bezwarunkowej. Także treść zawartego w §2 umowy ubezpieczenia (k41) zobowiązania gwaranta wskazuje, że (...) S.A. w W. przyjęła na siebie bezwarunkowy i nieodwołalny obowiązek zapłaty na rzecz beneficjenta gwarancji sumy gwarancyjnej, który był uzależniony jedynie od złożenia oświadczenia pisemnego beneficjenta gwarancji, że pomimo wezwania skierowanego do wykonawcy z umowy o roboty budowlane ten nie wykonał tego obowiązku. Wypłata więc sumy gwarancyjnej nie była uzależniona od sposobu wykonania zastępczego prac, lecz jedynie od złożenia formalnoprawnego oświadczenia beneficjenta gwarancji. Obowiązek ten obecnie obciąża (...) Spółka Akcyjna (...) w W.. Słusznie więc uznano, że w tym przypadku gwarancja ubezpieczeniowa miała charakter abstrakcyjny, stąd słuchanie świadków celem ustalenia czy prace objęte fakturami załączonymi do wniosku z dnia 15 stycznia 2021 roku nie zostały w rzeczywistości wykonane było bezprzedmiotowe. Sens prawny gwarancji bankowej czy ubezpieczeniowej polega na przyjęciu przez gwaranta zobowiązania do zapłaty gwarantariuszowi świadczenia pieniężnego w postaci sumy gwarancyjnej w razie wystąpienia wypadku gwarancyjnego, w szczególności w przypadku niespełnienia świadczenia przez dłużnika ze stosunku podstawowego. Jak wskazywano w orzecznictwie gwarancja jednak może być ukształtowana jako stosunek prawny o charakterze abstrakcyjnym albo kauzalnym. W pierwszym wypadku płatność gwarantowanego świadczenia z racji wprowadzenia klauzuli "nieodwołalnie i bezwarunkowo" następuje na pierwsze żądania. Nie jest to zobowiązanie o charakterze akcesoryjnym wobec stosunku podstawowego, w związku z którym gwarancja została udzielona (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2006 r., IV CSK 112/05 i z dnia 10 lutego 2010 r., V CSK 233/09 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2020 r. I CSK 352/19). Oznacza to samodzielność zobowiązania gwaranta, a jego odpowiedzialność nie zależy od istnienia zobowiązania dłużnika ze stosunku podstawowego. Gwarant nie może więc w relacji prawnej do gwarantariusza (wierzyciela ze stosunku podstawowego) podnosić zarzutów ze stosunku podstawowego, w związku z którym została udzielona, a zatem zarzutów, które przysługują dłużnikowi z tego stosunku prawnego. Także więc przy stosunku abstrakcyjnym gwarancji ubezpieczeniowej także zleceniodawca tej gwarancji takich zarzutów nie może podnosić. W przypadku zaś bezzasadnej realizacji przez pozwaną spółkę Galeria (...) gwarancji ubezpieczeniowej byłoby co najwyżej usprawiedliwione żądanie przez dłużnika ze stosunku podstawowego (wykonawcę) zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia na podstawie art. 405 k.c. ( od osoby która bezpodstawnie uzyskała korzyść) lub odszkodowania z tytułu nienależytego wykonania umowy (art. 471 k.c.). Sąd Apelacyjny w tym składzie dopuszcza jednak, nawet przy abstrakcyjnym stosunku, przeciwdziałanie bezzasadnemu przesunięciu majątkowemu ze stosunku gwarancji w sytuacji oczywistości nadużycia gwarancji przez beneficjenta. Taki zarzut musiałby wiązać się jednak przede wszystkim z treścią stosunku gwarancji i ich zachowania świadczącego oczywisty sposób na sprzeniewierzenie się celowi udzielenia gwarancji (por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2022 r. II CSKP 436/22). W tym przypadku nie wykazano jednak zmowy beneficjenta gwarancji i gwarantariusza, nie podnoszono zarzutu braku istnienia stosunku podstawowego, którego zabezpieczenie stanowiło cel gwarancji nie ma też podstaw do uznania , że spółka Galeria (...) dąży do wypłaty gwarancji w sytuacji oczywistości jej działania w innym celu niż strona powodowa udzieliła zabezpieczenie w postaci gwarancji. Wszak z protokołu z dnia 22 listopada 2018r. wynika, że ujawniono wady i usterki. (k.104-107). To czy prace zastępcze inwestor faktycznie wykonał i w jakim ewentualnie zakresie to uczynił nie uchyla celu gwarancji tj nieusunięcia lub niewłaściwego usunięcia wad a jedynie ma znaczenie dla oceny prawidłowości potrącenia poniesionych kosztów wykonania zastępczego z kwotą udzielonej gwarancji a więc ma to znaczenie dla wzajemnych rozliczeń pomiędzy stronami umowy o roboty budowlane. Warunkiem wypłaty w stosunku gwarancji miało być oświadczenie, że zleceniodawca pomimo pisemnego wezwania określającego uchybienia obowiązku tego nie wykonał. Protokół jednoznacznie wskazuje, że zleceniodawca gwarancji obowiązku nie wykonał. To czy ostatecznie beneficjent wykonał prace w sposób zastępczy a więc za dłużnika stosunku podstawowego nie było w ogóle objęte warunkami wypłaty sumy gwarancyjnej. W takim przypadku trudno przyjąć oczywistość realizacji uprawnień z gwarancji w sposób pozwalający na ocenę nadużycia prawa do ubezpieczenia braku usunięcia wad lub usterek tzw. maitenance bond. Stosowanie art. 5 k.c. do żądania wypłaty gwarancji ma bowiem charakter wyjątkowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2023 r. II CSKP 905/22). Dowody z przesłuchania świadków P. M., R. B., reprezentantów stron oraz z opinii biegłego sądowego mogłyby więc mieć znaczenie przy akcesoryjnym charakterze umowy gwarancji ubezpieczeniowej, słusznie więc wobec oceny charakteru umowy zostały pominięte jako zmierzające do przedłużenia postępowania. Przepis art. 235 ^{( 2)}§1 pkt 2 i 5 k.p.c. nie został więc naruszony i przeprowadzenie tych dowodów w trybie art. 380 k.p.c. nie miało podstaw.

Na marginesie można więc tylko zauważyć, że z treści ustaleń wyroku Sądu Rejonowego(...) W.z dnia 27 lipca 2022r. sygn. akt (...) i z uzasadnienia postanowienia o umorzeniu śledztwa wynika, że spółka Galeria (...) poniosła koszty usunięcia wad (k 299-300, akta śledztwa). Świadek P. M. zeznawał wprawdzie w toku śledztwa ( w opozycji do świadka K. Ż., T. W., B. O., S. K., D. M. , F. S. oraz w opozycji do złożonych tamże dokumentów w tym z faktur) , że nie dostrzegał śladów napraw (zeznawał o ingerencji w płytę rampy śladów napraw powierzchni parkingu i posadzki oraz regulacji stolarki) lecz nawet on przyznawał, że część napraw nie została wykonana (k.156 akt (...) ). Trudno więc w świetle konieczności dokonywania napraw i poprawek przyjąć, że cel gwarancji jest w tym przypadku w oczywisty sposób nadużywany. Przeniesienie zaś rozliczeń z umowy o roboty budowlane na realizację obowiązków gwaranta z samodzielnego stosunku gwarancji ubezpieczeniowej nie ma podstaw prawnych. Zakazanie więc pozwanej spółce Galeria (...) realizacji przysługującej jej prawa opartego na umowie gwarancyjnej i odpowiednio zakazanie pozwanemu gwarantowi realizacji obowiązku nie ma podstaw prawnych. Zaprzeczałoby to istocie gwarancji ubezpieczeniowej bezwarunkowej jako zobowiązaniu abstrakcyjnemu, które obciąża gwaranta w oderwaniu od stosunku podstawowego.

W konsekwencji apelację jako niezasadną oddalono na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 374 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98§1 i 3 k.p.c. przy zastosowaniu 2 pkt7 i §10 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2023.1964 t.j.).