Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lipca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Andrzej Żelazowski

Protokolant: Katarzyna Mitan

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2024 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy M. B.

przeciwko A. K.

o zapłatę

przy interwencji ubocznej po stronie pozwanego A. W. i J. K.

oraz z powództwa wzajemnego A. K. przeciwko Gminie M. B.

o zapłatę

przy interwencji ubocznej po stronie powoda wzajemnego A. W. i J. K.

na skutek apelacji powoda i pozwanego wzajemnego

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 22 grudnia 2021 r. sygn. akt IX GC 770/16

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda (pozwanego wzajemnego) na rzecz pozwanego (powoda wzajemnego) kwotę 8.100 zł osiem tysięcy sto złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty;

3.  zasądza od powoda (pozwanego wzajemnego) solidarnie na rzecz interwenientów ubocznych A. W. i J. K. kwotę 8.100 zł osiem tysięcy sto złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

Sygn. akt I AGa 68/22

UZASADNIENIE

Wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 03 lipca 2024 r.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił powództwo Gminy M. B. przeciwko A. K. o zapłatę kwoty 883.189,20 zł oraz uwzględnił w całości powództwo wzajemne A. K. przeciwko Gminie M. B. o zapłatę kwoty 713.400,00 zł oraz orzekł o kosztach postępowania.

Sąd Okręgowy wskazał, że powództwo Gminy M. B. przeciwko A. K. okazało się w całości bezzasadne w przeciwieństwie do powództwa wzajemnego A. K. o zapłatę kwotę 713.400 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 31 maja 2016 roku do dnia zapłaty, które okazało się w całości uzasadnione.

Przedmiot sporu dotyczy wykonania umowy o roboty budowlane w formule Zaprojektuj i Wybuduj - wielopoziomowego parkingu przy dworcu kolejowym w B., gdzie wykonawcą był A. K. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Firma Usługowo-Produkcyjno-Handlowa (...) w W. a zamawiającym Gmina M. B.. Z uwagi na fakt, iż Wykonawca nie prowadził działalności gospodarczej w zakresie projektowania zaangażował w sprawę podwykonawcę A. W. i J. K. wspólnie prowadzących działalność gospodarczą pod firmą (...) s.c. (Interwenient uboczny). Strony ustaliły, że realizacja umowy będzie odbywać się w trzech fazach wykonawczych: wykonanie kompletnej dokumentacji projektowo – kosztorysowej wraz z uzyskaniem decyzji o pozwoleniu na budowę do dnia 15 grudnia 2014 r., druga faza wykonanie ściany zewnętrznej budynku parkingu od strony torów kolejowych do 30 czerwca 2025 r., realizacja robót wraz z uzyskaniem decyzji o pozwoleniu na użytkowanie do 31 października 2015 r. Inwestycja jednakże do dziś nie powstała w formule ujętej w umowie Wykonawczej. Powód w dniu 22 września 2015 r. złożył wykonawcy oświadczenie o odstąpieniu od umowy na realizację węzła przesiadkowego (...) wskazując jako podstawę odstąpienia od umowy § 31 ust. 1 lit. C, F i G umowy oraz regulacje kodeksu cywilnego art. 491 oraz 492 § 1 zd. 2 k.c.

Powód pozwem z dnia 17 maja 2016 r. dochodził od pozwanego zapłaty kwoty 883.189,20 zł tytułem kary umownej. Dochodzona przez powoda kwota kary umownej to 10% wartości wynagrodzenia umownego określonego w § 29 ust. 1 umowy. Przy czym powód dochodził w niniejszym postępowaniu 10 % wartości brutto wynagrodzenia Pozwanego. Powód jako podstawę roszczenia powołał się na następujące okoliczności leżące u podstaw naliczania kar umownych:

- wykonawca z nieuzasadnionych przyczyn nie dotrzymuje terminów określonych w harmonogramie i pomimo naliczanych kar umownych w dalszym ciągu nie dotrzymuje kolejnych terminów realizacji, a przesunięcie tych terminów mogłoby spowodować niedotrzymanie terminów realizacji inwestycji.

- wykonawca wykonuje pracę wadliwie, niezgodnie z umową, specyfikacjami technicznymi i dokumentacją projektową oraz nie reaguje na pisemne polecenia Zamawiającego dotyczące poprawek i zmian sposobu wykonania w wyznaczonym mu przez Zamawiającego terminie.

Podstawą faktyczną wskazaną przez powoda w ramach regulacji k.c. art. 491 oraz 492 § 1 zd 2 k.c. była rzekoma zwłoka jakiej miał się dopuścić pozwany w wykonaniu umowy wzajemnej. Powód w dniu 16 września 2015 r. wyznaczył pozwanemu termin do wydania kompletnej dokumentacji projektowo-kosztorysowej oraz do dostarczenia kopii polisy ubezpieczeniowej OC o której mowa w § 23 ust. 1 Umowy wraz z OWU. Pozwany - zdaniem powoda - nie zastosował się do wezwania, co zaktualizowało jego prawo do odstąpienia od umowy. Odwołując się do art. 492 § 1 zd. 2 k.c. powód wskazał na nie wykonanie z winy pozwanego zadania umownego w terminie, co implikuje prawo Powoda, do odstąpienia od umowy ze względu, na okoliczność, że zadanie miało być realizowane w 85% ze środków pochodzących z budżetu UE, a środki te musiały być rozliczone do końca 2015 r., zaś opóźnienie Wykonawcy spowodowało brak możliwości realizacji przedmiotowej inwestycji przy uwzględnieniu braku wsparcia ze środków unijnych, co pozbawia przedmiot zamówienia znaczenia dla zamawiającego ze względu na zamierzony przez zamawiającego, wiadomy wykonawcy, cel umowy.

Powód powołał się także w odstąpieniu od umowy na § 31 ust. 1 lit f). Cytowany przepis wskazuje, iż Zamawiającemu przysługuje prawo odstąpienia od umowy w terminie 30 dni od powzięcia wiadomości, że wystąpiła istotna okoliczność powodująca, że wykonanie umowy nie leży w interesie publicznym, czego nie można było powiedzieć w chwili zawarcia umowy.

Tak ukształtowane oświadczenie Powoda o odstąpieniu od umowy legło u podstaw roszczenia Powoda dochodzonego w niniejszej sprawie.

Tak określone żądanie pozwu okazało się jednakże bezzasadne. W szczególności Powód w toku niniejszego postępowania zobowiązany był wykazać, że doszło do zwłoki po stronie Pozwanego oraz, że Pozwany prace realizował w sposób wadliwy, nie reagując na wezwanie Zamawiającego dotyczące poprawek i sposobu wykonania w wyznaczonym przez Zamawiającego terminie, a nadto, że nie tylko pozostawał w zwłoce z wykonaniem umowy ale również z dostarczeniem ubezpieczeniowej polisy OC. Dodatkowo na powodzie ciążył ciężar wykazania, że strony już w momencie zawarcia umowy wiedziały, iż brak środków zewnętrznych na wykonanie inwestycji pozbawia przedmiot zamówienia znaczenia dla Powoda, a w konsekwencji Powód nie będzie dalej prowadził realizacji robót budowlanych. W myśl art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na stronie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Podzielić należy stanowisko pozwanego oraz interwenienta ubocznego, iż w niniejszej sprawie powód nie podołał temu ciężarowi. Nie dowiódł w szczególności, że pozwany wykonywał przedmiot umowy w sposób wadliwy, nie reagował na wezwania Powoda dotyczące poprawek i zmiany sposobu wykonania umowy czy ostatecznie nie dowiódł, że stronom było wiadome, że brak dofinansowania inwestycji ze środków zewnętrznych spowoduje brak możliwości realizacji umowy.

Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z art. 471 k.c. dłużnik nie odpowiada za szkodę wynikłą z nienależytego wykonania zobowiązania gdy jest ono jest następstwem oko­liczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Taką okoliczność stanowiło skrócenie terminu realizacji umowy poprzez nienależycie przygotowane postępowanie przetargowe przez powoda. Powód ogłosił bowiem przetarg 12 czerwca 2014 r. Termin zgłaszania ofert zastrzeżono na dzień 27 czerwca 2014 r. Na dzień składania ofert Powód nie miał jednakże zabezpieczonych środków na wykonanie umowy, o czym Powód nie powiadomił wykonawców, gdyż umowę o dofinansowanie projektu Miasto B. podpisało z Zarządem Województwa (...) dopiero 12 listopada 2014 r. czyli już po rozstrzygnięciu procedury przetargowej i podpisaniu umowy z pozwanym. Co do Umowy z Pozwanym, Powód o czym też nie poinformował Pozwanego, wyczekiwał na jej podpisanie, aż do momentu jak uzyska zapewnienie ze strony Zarządu Województwa o podpisaniu umowy o dofinansowanie projektu. Słusznie zatem w toku postępowania Pozwany i Interwenient uboczny podnosili, że zawarcie z Pozwanym umowy na realizację umowy w dniu 25 września 2014 r. skróciło okres realizacji umowy oznaczony datą dzienną o około dwa miesiące, wyłącznie z winy Powoda. Pozwany nie mógł odmówić podpisania umowy ze względu na związanie ofertą i przepadek wadium.

Kolejną przesłanką rzutującą na wyłączenie odpowiedzialności pozwanego był fakt, iż elementem świadczenia pozwanego miała być budowa infrastruktury teletechnicznej zgodnie z wytycznymi (...) Karty (...). Słusznie jednak podnosił w toku postępowania Interwenient, iż powód ogłosił przetarg w tym opis przedmiotu zamówienia w dniu 12 czerwca 2014 r., a sam umowę na realizację postanowień (...) Kraty (...) podpisał po ogłoszeniu przetargu, gdyż 23 czerwca 2014 r. Pierwsze spotkania robocze w ramach wdrożenia (...) na których wypracowywano wytyczne do projektowania rozpoczęły się w styczniu 2015 r. i były wypracowywane, aż do lipca 2015 r. Oznacza to, że podstawy do prowadzenia prac projektowych Pozwany pozyskał dopiero w trakcie realizacji umowy, co w sposób oczywisty wskazuje, że Pozwany nie mógł wykonać zamówienia nie mając tychże podstaw.

Ponadto, wytyczne do projektowania zawarte w Programie F. Użytkowym inwestycji opisującym obiekt będą przedmiotem zamówienia były niemożliwe do realizacji - nie mógł powstać obiekt budowlany określony w Opisie Przedmiotu Zamówienia będącym załącznikiem do dokumentacji projektowej. Zamawiający oczekiwał realizacji budynku (...)- kondygnacyjnego na działce (...) na określoną ilość miejsc parkingowych 192 szt. Brak możliwości realizacji obiektu o takiej charakterystyce na działce (...) potwierdził biegły sądowy R. S., które to stanowisko biegłego – w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego – nie budzi wątpliwości Sądu. Za wskazywaną okolicznością, że budynek mógł powstać tylko na działce (...) przemawia treść karty informacyjnej oraz decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach inwestycji, w której uzasadnieniu dokładnie wskazano miejsce lokalizacji inwestycji. Budynek taki fizycznie nie mógł powstać ze względu na ograniczone rozmiary działki dedykowanej pod realizację tego obiektu. Brak było możliwości zabudowy obiektem Parkingu sąsiedniej działki stanowiącej drogę ze względu na ograniczenia wynikające z zapisów (...). Wspomnieć również należy – co słusznie wskazywał w toku postępowania Interwenient, że Opis przedmiotu zamówienia opracowany przez Powoda dotknięty był daleko dalej idącymi wadami, tj. brakiem decyzji (...), zgody zarządcy drogi jeżeli intencją autora (...) byłaby lokalizacja parkingu na terenie działki drogowej, zgody Starosty na odstępstwo od przepisów techniczno – budowlanych, oświadczenia Zamawiającego o prawie do dysponowania gruntem na cele budowlane dla działki (...) w obrębie, której wymagana była przekładka kabla teletechnicznego o którego istnieniu wiedział Powód, inwentaryzacji zieleni czy inwentaryzacji lub dokumentacji obiektów budowlanych jeżeli podlegają one przebudowie, odbudowie, rozbudowie, nadbudowie, rozbiórkom lub remontom w zakresie architektury, konstrukcji, instalacji i urządzeń technologicznych, a także wskazania zamawiającego dotyczącego zachowania urządzeń naziemnych i podziemnych oraz obiektów przewidzianych do rozbiórki i ewentualnie uwarunkowania tych rozbiórek.

Nadto powód nie powiadomił pozwanego o istotnych przeszkodach w realizacji inwestycji wynikających z wcześniejszych postanowień zawartych pomiędzy nim a (...) SA, a dotyczących planowanej inwestycji kolejowej, konieczności wykonania ekranów akustycznych wzdłuż północnej granicy działki (...) oraz decyzji udzielającej pozwolenia na budowę linii teletechnicznej. Powód nie ujawnił warunków technicznych wykonania robót przy terenach należących do (...) SA. Wydane natomiast przez (...) SA w dniu 11 lutym 2015 r. warunki wymusiły konieczność montażu na elewacji budynku kubaturowego, od strony linii kolejowej ekranów akustycznych jak i uzgodnienia zapisów Projektu budowlanego w zakresie wydanego pozwolenia na budowę nr (...) r. z dnia 26 marca 2014 r. oraz konieczność współdziałania z innym wykonawcą w zakresie prowadzonych równolegle robót budowlanych. Powód o deficytach (...) wiedział, co wynika choćby z tej okoliczności, że w akcie notarialnym z dnia 28 czerwca 2013 r. wspomniano, że są prowadzone pomiędzy (...) SA a Powodem ustalenia dotyczące ekranów akustycznych i kabli teletechnicznych, a pomimo tej wiedzy Powód nie dokonał aktualizacji (...). Podnieść w tym miejscu należy, że brak było jednocześnie możliwości zrealizowania inwestycji - zgodnie z prawem - poza obrębem działki (...). Zgoda zarządcy drogi na lokalizacje takiej inwestycji stanowiłaby naruszenie konstytucyjnej hierarchii źródeł prawa. (...)dla terenu 1. (...).1 przewidywał „zachowanie nieprzekraczalnej linii zabudowy obiektów kubaturowych od istniejących krawędzi jezdni 1.kdl.1. – 6 m.” W kontekście powyższego zarzutu wskazać należy, jakkolwiek doszło do wydania przez Starostwo (...) decyzji zatwierdzającą projekt budowlany i udzielającej pozwolenia na budowę dla parkingu, to decyzja ta spotkała się z odwołaniem jednego z mieszkańców sąsiadujących z inwestycją, gdzie trafnie podniesiono szereg zarzutów dotyczących tak sprzeczności inwestycji z (...) czy wadliwość decyzji (...). Zamawiający bojąc się konfrontacji z oceną dopuszczalności realizacji inwestycji Parkingu wielopoziomowego na terenie 1. (...).1 wycofał wniosek o wydanie pozwolenia na budowę, co ostatecznie wiązało się z umorzeniem całego postępowania.

Całość powyższego stanu faktycznego prowadzi do niebudzącego wątpliwości wniosku, że realizacja inwestycji była niemożliwa w takim kształcie, w jakim nakreślił ją powód w opisie przedmiotu zamówienia, a niemożliwość ta miała charakter pierwotny. W tym względzie w całości należy podzielić stanowisko pozwanego, interwenienta ubocznego oraz biegłego sądowego w sprawie. Powyższa okoliczność całkowicie wyłącza odpowiedzialność pozwanego, ponieważ skoro inwestycji, co do zasady nie dało się wykonać, to nie można popaść w zwłokę w wykonaniu świadczenia niemożliwego

Pozwany w krótkim okresie czasu poinformował powoda o przeszkodach wskazanych powyżej, które stały na drodze do prawidłowej realizacji inwestycji. Poświadcza to protokół z narady z dnia 29 października 2014 r. oraz oficjalne pismo Powoda z dnia 7 listopada 2014 r. Powód przyjął do wiadomości zastrzeżenia Pozwanego, zgodził się z konkluzją związaną z brakiem możliwości zabudowy działki drogowej czego dowodem jest zgoda na projektowanie budynku pięciokondygnacyjnego na działce (...) oraz aneks terminowy z dnia 30 grudnia 2014 r. Pozwany zgodnie z ustaleniami przystąpił do projektowania budynku pięciokondygnacyjnego, a po jego wyrysowaniu przystąpił do wyceny wzrostu kosztów realizacji inwestycji. Powód odrzucił możliwość zmiany wynagrodzenia Pozwanego w związku z budową dodatkowej kondygnacji, co miało miejsce 13 lutego 2015 r. Wówczas to sam powód zaczął szukać takiej interpretacji przepisów (...), która dawałby możliwość realizacji inwestycji na działce drogowej. To Powód wówczas wystąpił do autora (...) o interpretacje zapisów w zakresie możliwości zlokalizowania w granicach terenu opisanego symbolem 1. (...).1 parkingu. Słusznie w toku postępowania podnosił pozwany i interwenient uboczny, iż okoliczność ta jest kluczowa, gdyż to obowiązkiem zamawiającego, a nie wykonawcy było określenie wytycznych do projektowania w tym lokalizacji inwestycji w taki sposób aby realizacji inwestycji była możliwa. Dalsze działania pozwanego były podejmowane bez formalnej zmiany umowy chociaż dotyczyły prowadzenia prac projektowych w szerszym zakresie niż wynikało to z dokumentów umownych. Zamawiający sam wskazał, że dalsze prace projektowe powinny być prowadzone w oparciu o interpretacje pozyskaną od autora (...). Decydujący w sprawie jest w tym przypadku protokół z dnia 31 marca 2015 r. będący podstawą zawarcia przez strony aneksu nr (...). To treść tego protokołu wskazuje na obiektywne okoliczności jakie wystąpiły do dnia 31 marca 2015 r., a które wpłynęły na wydłużenie terminu realizacji I etapu umowy do dnia 15 czerwca 2015 r. Wśród powołanych okoliczności znajduje się nie tylko omawiana już zmiana koncepcji budowy polegająca na zabudowie działki drogowej ale również konieczność wdrożenia zapisów (...) czy koordynacji prac z (...) SA. Na podstawie rzeczonego protokołu Strony zmieniły termin realizacji I etapu na dzień 15 czerwca 2015 r. Jeżeli zatem wystąpiły jakieś okoliczności niezależne od Pozwanego które wpłynęły na możliwość realizacji I etapu prac projektowych po podpisaniu aneksu nr (...), to okoliczności te w sposób oczywisty wyłączają odpowiedzialność wykonawcy za opóźnienie w realizacji zamówienia. Wykazane zostało w toku postępowania sądowego, że powód pomimo nadzwyczajnego zaangażowania napotkał przeszkody, których obiektywnie nie można było pokonać. Okolicznościami tymi była konieczność przekładki kabla teletechnicznego przebiegającego w kolizji z budynkiem parkingu na działce (...) i związana z tym konieczność uzyskania pozwolenia na budowę, konieczność prowadzenia uzgodnień z jednostkami (...) i gestorami sieci dla nowej wersji budynku parkingu wielopoziomowego czterokondygnacyjnego budowanego na działce drogowej czy konieczność uzyskania odstępstw od przepisów techniczno – budowlanych. W sposób szczególny na terminie realizacji prac projektowych zaważył okres uzyskania odstępstwa w zakresie zmniejszenia odległości otwartego parkingu wielopoziomowego od zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i od granic działek budowlanych (okres od dnia 10 marca 2015 r. do dnia 2 czerwca 2015 r.) czy uzgodnienia dokumentacji projektowej w jednostkach (...) SA w okresie od 5 maja 2015 do 15 lipca 2015 r.

Podnieść nadto należy, że Pozwany mógł uzgadniać projekt z jednostkami (...) dopiero w sytuacji, w której zaakceptowane zostało odstępstwo od przepisów techniczno – budowlanych. Dopiero uzgodniony, kompletny projekt mógł być przedmiotem wniosku o jego zatwierdzenie i wydanie pozwolenia na budowę. Jak słusznie zauważył biegły sądowy wydający opinię w sprawie minimalny okres trwania pierwszego etapu to 328 dni, przy czym okres ten nie obejmuje samego świadczenia Pozwanego polegającego na prowadzeniu prac projektowych. Skoro zatem Pozwany zgodnie z wolą Powoda przystąpił do procedowania wariantu Parkingu obejmującego zabudowę części drogowej, to zgodnie z wyliczeniami biegłego prace te powinny obejmować minimalny okres co najmniej 328 dni. Dodatkowo należy pamiętać, że teren prowadzonych robót był zajęty przez wykonawców działających na rzecz (...), na co wyraził zgodę sam powód, co uniemożliwiło w tym czasie prowadzenie robót budowlanych. Końcowo wspomnieć należy, że to sam powód pozostawał w zwłoce z przekazaniem terenu budowy dla tych części inwestycji, które uzyskały ostateczne pozwolenie na budowę oraz nigdy nie przekazał prawa do dysponowania na cele budowlane na działki (...). Najpóźniej dnia 5 sierpnia 2015 r. Powód podjął decyzję, iż ze względu na obiektywne czynniki nie będzie w stanie rozliczyć środków z budżetu UE, którymi finansował zamówienie stąd zrezygnował z dalszego jego prowadzenia. Wyrazem powyższego były pisma przesyłane przez zamawiającego do Urzędu Marszałkowskiego (instytucji zarządzającej projektem), gdzie zamawiający sam powoływał się na okoliczności zwalniające pozwanego z odpowiedzialności za zwłokę, czy rozwiązanie umowy z inspektorem nadzoru zanim powód odstąpił od umowy z pozwanym.

Pozwany wykonał prawie wszystkie elementy należące do etapu projektowego, wymienione na stronach 7-8 (...). Pozwany nie uzyskał ostatecznych decyzji pozwolenia na budowę dla obiektu parkingu (Powód cofnął wniosek) oraz kabla teletechnicznego (brak prawa do dysponowania gruntem na cele budowlane), jednak rozstrzygnięcia tych decyzji nie były od niego zależne. W pozostałym zakresie pozwany zdał tak dokumentację projektową jak i wykonawczą Zamawiającemu. Brak zatem było podstaw do odstąpienia od umowy. Nie znajdowało także podstaw odstąpienie od umowy z powodu rzekomego braku przekazania powodowi przez pozwanego Polisy ubezpieczeniowej OC. Jak wykazało postępowanie dowodowe, pozwany podlegał ubezpieczeniu zgodnie z wymaganiami powoda przez cały okres realizacji umowy, czego dowodem są dokumenty przedłożone w sprawie przez (...) S.A.

W tym stanie rzeczy uznać należało ,że pozwanemu-powodowi wzajemnemu przysługuje wynagrodzenie za wykonanie części przedmiotu umowy - etapu I umowy (prac projektowych). Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego pozwany-powód wzajemny wykonał ten etap w pełnym zakresie, w jakim to było obiektywnie możliwe, a raczej w jakim powód-pozwany wzajemny nie uniemożliwił jego wykonania. Zważywszy na – opisane wyżej przeszkody – doznane ze strony powoda-pozwanego wzajemnego uznać należy, że pozwany-powód wzajemny wykonał w całości etap I (projektowy) umowy, a zatem należy mu się wynagrodzenie umowne za całą tę część przedmiotu umowy.

Sąd okręgowy wskazał, że podzielić należy również stanowisko pozwanego, że nawet gdyby hipotetycznie przyjąć, że dokonane przez powoda-pozwanego wzajemnego odstąpienie od umowy było skuteczne, co ze względów opisanych powyżej nie miało miejsca, to brzmienie § 31 ust. 6 umowy przesądza, że oświadczenie o odstąpieniu odnosi skutek wyłącznie wobec niewykonanej części umowy. Tym samym powód-pozwany wzajemny i tak winien zapłacić pozwanemu-powodowi wzajemnemu część wynagrodzenia za wykonaną przez niego część prac objętych umową w postaci prawie kompletnej dokumentacji projektowej, uzyskanych w jego imieniu pozwoleń, uzgodnień, odstępstw i przede wszystkim ostatecznych decyzji o pozwoleniu na budowę – przy czym zakres niewykonany wynikał z działań powoda-pozwanego wzajemnego. Wskazać przy tym należy, że w związku doznanymi przeszkodami pozwany-powód wzajemny wykonał znacznie większy zakres prac projektowych niźli wynikało to ze składanej przez niego oferty.

O kosztach procesu orzekł Sąd Okręgowy na podstawie art. 98 §1 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy.

Powód w apelacji na podstawie art. 367 § 1 k.p.c. zaskarżył wyrok w całości. Na podstawie art. 368 § 1 pkt 2 k.p.c. zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

I. w oparciu o art. 368 § 1 ¹ k.p.c., błąd w ustaleniach faktycznych polegający na:

1)  pominięciu faktu, iż strony zawarły umowę w formule "zaprojektuj i wybuduj", zgodnie z którą wykonawca (pozwany) winien w wycenie zamówienia uwzględnić wszystkie ryzyka związane z jego wykonaniem i stwierdzenie, że z okoliczności ustalonych w sprawie wynika jednoznacznie, że łączący strony kontrakt, którego postanowienia należy integralnie oceniać w zestawieniu z SIWZ i (...), zakładał wykonanie parkingu wielopoziomowego wyłącznie na jednej działce (...), podczas gdy sporządzony przez powoda program funkcjonalno - użytkowy nie tylko nie narzucił pozwanemu technologii wykonania obiektu, ale również nie zawierał wytycznych co do sposobu realizacji planowanego przedsięwzięcia budowlanego, jak i miejsca jego realizacji;

2)  ustaleniu faktu niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, to jest przyjęciu przez Sąd I Instancji, że założenia zawarte w (...) są wiążące dla wykonawcy, podczas gdy (...) stanowi zarys wymagań inwestora w stosunku do przyszłego wykonawcy, zaś dopiero przygotowanie projektu budowlanego przez wykonawcę pozwala w sposób ostateczny i wiążący dookreślić wszystkie parametry techniczne obiektu i zweryfikować poprawność założeń przyjętych w programie funkcjonalno - użytkowym, w konsekwencji czego może powstać potrzeba dokonania korekty parametrów przyjętych w programie funkcjonalno - użytkowym;

3)  ustaleniu faktu niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, to jest przyjęciu przez Sąd I Instancji, że w dniu podpisania umowy pozwany przekazał powodowi oryginał polisy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej na okres wymagany umową;

4)  ustaleniu faktu niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, to jest przyjęciu przez Sąd I Instancji, że zgodnie z założeniami dokumentacji przetargowej największa część inwestycji czyli parking wielopoziomowy obejmujący 192 miejsca parkingowe miał zostać zlokalizowany na działce oznaczonej nr ewidencyjnym (...), podczas gdy brak jest dokumentu wskazującego, iż garaż miał powstać wyłącznie na działce nr (...), bowiem już w programie funkcjonałno-użytkowym jako adres obiektu/inwestycji wskazano: „Miasto B., obszary przyległe do ul. (...) wraz z fragmentem ul. (...), fragmentem ul. (...) oraz fragmentem ul. (...) i ul. (...) w B., działki nr: (...), fragmenty działek: (...), (...), oraz fragmenty działek drogowych: (...), (...) dr, (...)dr, (...)dr, (...)dr, (...)-0 powierzchni łącznej ok. 0,9 ha”, co świadczy o planowaniu inwestycji nic tylko na działce nr (...), ale także na działkach sąsiednich, zaś powyższe wyszczególnienie szeregu działek, w tym działek drogowych znajduje się w każdym dokumencie dotyczącym przedmiotowej inwestycji;

5)  nieuprawnionym przyjęciu przez Sąd I instancji, że powód wadliwie przygotował postępowanie przetargowe, czego przejawem miał być brak zabezpieczonych przez powoda środków na wykonanie umowy na dzień składania ofert przez potencjalnych wykonawców, w sytuacji gdy zgodnie z obowiązującymi na dzień składania ofert przepisami ustawy Prawo zamówień publicznych (ustawa z dnia 29.01.2004 r., która została uchylona z dniem 1.01.2021 r.) Zamawiający mógł wszcząć postępowanie o zamówienie publiczne nie mając jeszcze zabezpieczonych środków na jego realizację;

6)  ustaleniu faktu niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, to jest przyjęciu przez Sąd I Instancji, że doszło do zwłoki powoda w rozstrzygnięciu postępowania przetargowego, która wywarła znaczący wpływ na możliwość terminowego wykonania zamówienia, podczas gdy przedłużenie okresu związania ofertą pozostawało zgodne z przepisami ustawy prawo zamówień publicznych, a nadto pozwany złożył pisemne oświadczenie o wyrażeniu zgody na przedłużenie terminu związania ofertą o 60 dni i przedłożył przedłużoną gwarancję ubezpieczeniową wadium, wobec powyższego należy przyjąć, iż wykonawca swym działaniem potwierdził gotowość realizacji zamówienia w terminach określonych przez zamawiającego, w szczególności zaś w zakresie wykonania kompletnej dokumentacji projektowo-kosztorysowej w terminie do dnia 15 grudnia 2014 roku,

7)  ustaleniu faktu niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, to jest przyjęciu przez Sąd 1 Instancji, że pozwany wielokrotnie składał zapytania do powoda w sprawie możliwości dokonania przez niego interpretacji Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego w kontekście założeń projektu, podczas gdy pozwany dopiero po upływie kilku miesięcy po zawarciu umowy pismem z dnia 26 stycznia 2015 roku zwrócił się do powoda o interpretację

postanowień (...) (otrzymując zwrotnic dnia 17 lutego 2015 roku interpretację (...) dokonaną przez autora planu), zaś do instytucji właściwej w tej materii, tj. Starostwa Powiatowego w B. zwrócił się pismem z dnia 17 lutego 2015 roku;

8)  ustaleniu faktu niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, to jest przyjęciu przez Sąd I Instancji, że pozwany niezależnie od zaakceptowanej przez powoda zmiany koncepcji budynku parkingu z ostrożności zwrócił się w dniu 26 stycznia 2015 roku do powoda o interpretację postanowień miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, zaś powyższe miało być uzasadnione niepewnością pozwanego czy powód nie będzie chciał powrócić do pierwotnej koncepcji, podczas gdy projektant już w chwili powzięcia wątpliwości co do możliwości posadowienia części budowli na działce drogowej winien starać się uzyskać interpretację od organów administracji publicznej w kwestii zagospodarowania terenu zgodnie z (...) przed przekazaniem informacji powodowi, że „nie jest możliwa taka realizacja inwestycji”, bowiem pozostawał odpowiedzialny za proces inwestycyjny;

9)  ustaleniu faktu niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, to jest przyjęciu przez Sąd 1 Instancji, jakoby powód miał „wzbraniać się” przed koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów związanych z uwzględnieniem nowej kondygnacji budynku, podczas gdy zmiana wynagrodzenia pozostawała niemożliwa ze względu na warunki umowy, formę realizacji zamówienia w systemie zaprojektuj i wybuduj oraz ustalone wynagrodzenie ryczałtowe;

10)  ustaleniu faktu niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, to jest przyjęciu przez Sąd I Instancji, że na zaproponowaną przez pozwanego pięciokondygnacyjną koncepcję powód przystał, uznając iż to rozwiązanie będzie najbardziej odpowiednie, a także, iż powód wykazywał się brakiem zdecydowania co do ostatecznego kształtu inwestycji, w konsekwencji czego pozwany zmuszony był do wszczęcia na nowo wszystkich procedur administracyjnych (pytanie - jakich?), które to skutkować miało uniemożliwieniem pozwanemu dochowania terminu określonego umową, podczas gdy to pozwany wskazując powodowi konieczność zwiększenia liczby kondygnacji parkingu, nie poinformował powoda o potencjalnej możliwości wystąpienia przez z niego z żądaniem zwiększenia wysokości wynagrodzenia w razie realizacji koncepcji pięcio-kondygnacyjncj, które zostało wszak określone jako ryczałtowe; tym samym powód uczestniczył w procesie ustaleń dotyczących zmiany koncepcji przez okres kilku miesięcy, w dobrej wierze, zmierzając przede wszystkim do realizacji inwestycji, a zarazem nieświadomy tego, że w przyszłości pozwany wystąpi z żądaniem podwyższenia ustalonego już wynagrodzenia, co notabene ze względu na warunki umowy, formę realizacji zamówienia w systemie zaprojektuj i wybuduj oraz ustalone wynagrodzenie ryczałtowe było niemożliwe i niedopuszczalne;

11)  ustaleniu faktu niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, to jest przyjęciu przez Sąd I Instancji, że korespondencja powoda kierowana w odpowiedzi na pisma pozwanego stanowi przejaw przerzucenia całkowitej odpowiedzialności za powodzenie procesu inwestycyjnego na pozwanego, podczas gdy powyższe pozostaje zgodne z zawartą umową nr(...) z dnia 25 września 2014 roku, która przewidywała całkowitą odpowiedzialność wykonawcy w w/w zakresie;

12)  ustaleniu faktu niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, to jest przyjęciu przez Sąd I Instancji, że pozwany - na ryzyko i odpowiedzialność powoda - miał zrealizować zakreśloną przez niego ostateczną (czterokondygnacyjną) wizję całej inwestycji, podczas gdy zgodnie z treścią zawartej umowy nr (...) z dnia 25 września 2014 roku to obowiązkiem pozwanego pozostawało sporządzenie dokumentacji projektowo-kosztorysowej, a nadto to pozwany ponosił wyłączną odpowiedzialność za treść wykonanej dokumentacji projektowo- kosztorysowej, poczynione w niej założenia i dokonane na jej potrzeby ustalenia;

13)  ustaleniu faktu niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, to jest przyjęciu przez Sąd I Instancji, że powód winien zwrócić uwagę pozwanemu, iż jego działania są bezprzedmiotowe, zwłaszcza w kontekście propozycji przyjęcia koncepcji obejmującej obiekt pięciokondygnacyjny, a także winien nakłonić pozwanego do porzucenia zamiaru projektowania innych rozwiązań, podczas gdy zgodnie z treścią zawartej umowy nr (...) z dnia 25 września 2014 roku to obowiązkiem pozwanego pozostawało sporządzenie dokumentacji projektowo-kosztorysowej, a nadto to pozwany ponosił wyłączną odpowiedzialność za treść wykonanej dokumentacji projektowo-kosztorysowej, poczynione w niej założenia i dokonane na jej potrzeby ustalenia;

14)  ustaleniu faktu niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, to jest przyjęciu przez Sąd I Instancji, że wiedzę o konieczności uzyskania odstępstw od obowiązku zachowania wymaganych odległości od działek budowlanych i od okien pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi oraz od obowiązku zachowania wymaganych odległości od osi skrajnego toru pozwany mógł powziąć dopiero po szczegółowej analizie dokumentacji projektowej dostarczonej przez powoda, podczas gdy w programie funkcjonalno-użytkowym wskazano, iż na wykonanie Zamówienia składać się będą m.in. uzyskanie wszelkich niezbędnych odstępstw, jakie będą konieczne dla wykonania projektu budowlanego i uzyskania ostatecznej

decyzji o pozwoleniu na budowę w zakresie zmniejszenia odległości otwartego garażu wielopoziomowego od zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej;

15)  ustaleniu faktu niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy oraz przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów, to jest nieuzasadnionym przyjęciu przez Sąd I Instancji, że dokument z dnia 29 października 2014 roku został sporządzony w okolicach grudnia 2014 roku, zaś potwierdzeniem antydatowania jest to, że powód aż do początku grudnia 2014 roku nie wskazał ostatecznego stanowiska co do koncepcji pięciu kondygnacji, podczas gdy w/w okoliczność nie miała miejsca, a nadto nie została w żaden sposób wykazana, a nadto wszelkie ustalenia były każdorazowo dokumentowane w sporządzanych notatkach z cyklicznych spotkań;

16)  ustaleniu faktu niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, to jest przyjęciu przez Sąd I Instancji, że na życzenie powoda pozwany zrealizował wysokim nakładem środków finansowych wizualizację projektową koncepcji budynku garażu obejmującego pięć kondygnacji, angażując dodatkowe środki finansowe, podczas gdy przyjęcie w/w koncepcji pozostawało w gestii wykonawcy, zaś rzekomo poniesione wydatki nie zostały w żaden sposób wykazane;

17)  wadliwym przyjęciu oraz ustaleniu faktu niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, to jest przyjęciu przez Sąd I Instancji, że kanalizacja teletechniczna znajdująca się na działce ewidencyjnej praktycznie uniemożliwiała wykonanie zadania, podczas gdy powyższa okoliczność nic znalazła potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym, w tym nie została potwierdzona przez biegłego sądowego;

18)  wadliwym przyjęciu oraz ustaleniu faktu niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, to jest przyjęciu przez Sąd I Instancji, że powód zataił wobec pozwanego fakt wydanej uprzednio decyzji o pozwoleniu na budowę kabla teletechnicznego;

19)  wadliwym przyjęciu oraz ustaleniu faktu niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, to jest przyjęciu przez Sąd I Instancji, iż realizacja inwestycji nie była możliwa w założonym terminie, podczas gdy, gdyby nie doszło ze strony Wykonawcy do przyjęcia wadliwego założenia, co do interpretacji (...), wówczas mógł zostać dochowany umowny termin (przedłużany aneksami) przewidziany na wykonanie dokumentacji projektowej, tj. do 15 czerwca 2015 roku;

20)  wadliwym przyjęciu przez Sąd I instancji, że wartość prac, a tym samym wynagrodzenie za I etap projektowy wynosi 713.400,00 złotych, podczas gdy zgodnie z treścią opinii biegłego wartość prac projektowych oszacowano na kwotę 402.272,95 złotych netto;

21)  wadliwym przyjęciu oraz ustaleniu faktu niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, to jest przyjęciu przez Sąd I Instancji, że nieprzekazanie terenu budowy stanowiło uzasadnioną podstawę do odstąpienia od umowy przez pozwanego z przyczyn leżących po stronie powoda, a nadto, iż powód zaniechał jakiejkolwiek współpracy przy realizacji inwestycji, podczas gdy etap pierwszy zakresu umowy, tj. wykonanie dokumentacji projektowej nie został zakończony w umówionym terminie — nawet przy daleko idących ustępstwach ze strony powoda i dwukrotnym przedłużeniu terminu wykonania dokumentacji projektowej, a nadto starając się wychodzić naprzeciw zgłaszanym przez pozwanego problemom, dokładając starań w rozwiązywaniu pojawiających się przeszkód;

22)  wadliwym przyjęciu oraz ustaleniu faktu niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, to jest przyjęciu przez Sąd I Instancji, że zachowanie powoda miało pozorować troskę o dalszą realizację umowy, bowiem w dniu 14 września 2015 roku z inicjatywy powoda została rozwiązana łącząca powoda z Województwem (...) umowa o dofinansowanie inwestycji, zaś powód dnia 22 września 2015 roku złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy, podczas gdy w miesiącu lipcu 2015 roku (po upływie terminu do zakończenia 1 etapu prac) stało się oczywistym, iż brak było możliwości realizacji inwestycji ze środków unijnych, bowiem ich wydatkowanie miało nastąpić do końca 2015 roku.

II.  naruszenie prawa procesowego, które miało istotny wpływ na treść wyroku, tj.:

1)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę dowodów skutkujących wadliwym ustaleniem przez Sąd 1 Instancji, iż Pozwany wykazał, że zadanie nie było możliwe do wykonania w taki sposób jak opisane zostało to w opisie przedmiotu zamówienia w postępowaniu, podczas gdy dla w/w inwestycji została wydana decyzja nr (...) przez Starostę Powiatowego w B. zatwierdzająca projekt budowlany i udzielająca pozwolenia na budowę, a zatem inwestycja była możliwa do realizacji;

2)  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów oraz dokonanie sprzecznych ustaleń z opinią biegłego, w tym nieuzasadnionym stwierdzeniu, iż koncepcja inwestycji w (...) była od samego początku niemożliwa do zrealizowania, podczas gdy biegły sądowy mgr inż. R. S.w sporządzonej opinii nie potwierdził niemożliwości wykonania inwestycji, a nadto dla w/w inwestycji została wydana decyzja nr (...) przez Starostę Powiatowego w B. zatwierdzająca projekt budowlany i udzielająca pozwolenia na budowę, co świadczy o możliwości jej wykonania;art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów oraz dokonanie sprzecznych ustaleń z opinią biegłego oraz błędną ocenę dowodów skutkujących wadliwym ustaleniem przez Sąd I Instancji, iż wykonawca dołożył nadzwyczajnej staranności oraz prawidłowo realizował prace, które to okoliczności znoszą odpowiedzialność Pozwanego za opóźnienie w terminie realizacji, podczas gdy w/w ustalenia pozostąją w sprzeczności ze zgromadzonym materiałem dowodowym, w tym m.in. z opinią biegłego sądowego, który analizując sposób działania projektanta na etapie wykonywania dokumentacji projektowej zwrócił uwagę na znaczące opóźnienie jakiego się dopuścił projektant w zakresie analizy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a zatem co najmniej w tym zakresie doszło do uchybień ze strony pozwanego, który wbrew ustaleniom Sądu I Instancji nie wykonywał wszystkich niezbędnych czynności we właściwym tempie, bowiem opóźnienie w zakresie analizy (...) rzutowało na tempo pozostałych prac projektowych, a tym samym na przekroczenie ostatecznego terminu na złożenie kompletnej dokumentacji projektowej dla realizowanej inwestycji przez pozwanego;

3)  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów oraz dokonanie sprzecznych ustaleń z opinią biegłego oraz błędną ocenę dowodów skutkujących wadliwym przyjęciem przez Sąd I instancji, że wartość prac, a tym samym wynagrodzenie za I etap projektowy wynosi 713.400.00 złotych, podczas gdy zgodnie z treścią opinii biegłego wartość prac projektowych oszacowano na kwotę 402.272,95 złotych netto;

4)  art. 29 ust. 1 p.z.p. oraz art. 30 ust. 1 p.z.p. w zw. z § 15 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno - użytkowego poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, a w konsekwencji przyjęcie, że opis przedmiotu zamówienia został sporządzony przez Zamawiającego (powoda) w sposób niewyczerpujący, nie uwzględniając przy tym wszystkich wymagań i okoliczności mogących mieć wpływ na sporządzenie oferty przez Wykonawcę, w sytuacji gdy biegły sądowy jednoznacznie stwierdził, że (...) załączone do dokumentacji przetargowej spełnia wymagania formalne rozporządzenia o dokumentacji projektowej, a więc został sporządzony w sposób prawidłowy, zgodnie z obowiązującymi przepisami;

II.  naruszenie prawa materialnego, a to:

1)  art. 6 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że to powód w toku niniejszego postępowania zobowiązany był wykazać, że doszło do zwłoki po stronie pozwanego, podczas

gdy z przepisu art. 476 k.c. wynika domniemanie, że dłużnik, nie dotrzymując terminu pozostaje w zwłoce, wierzyciel nie musi udowadniać, że niedotrzymanie terminu spełnienia świadczenia jest spowodowane okolicznościami, za które dłużnik odpowiada, lecz jedynie to, iż termin wykonania zobowiązania upłynął bezskutecznie; dłużnik, który twierdzi, że nie popadł w zwłokę, lecz w opóźnienie zwykle, nie stwarzające negatywnych następstw - także wynikających z art. 491 § 1 k.c. - powinien tę okoliczność wykazać;

2)  art. 491 oraz art. 492 § 1 zd. 2 k.c. poprzez przyjęcie, że zwłoka w realizacji zobowiązania przez pozwanego, na którą powołał się powód składając oświadczenie o odstąpieniu od umowy nie wystąpiła w niniejszej sprawie, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika jednoznacznie, że pozwany nie wykonał umowy w zakładanym terminie;

3)  art. 471 k.c. poprzez błędną jego wykładnię i niewłaściwe przyjęcie, że pozwany nie dopuścił się zawinionego opóźnienia w wykonaniu umowy, tj. że wykonywał umowę nie pozostając w zwłoce, a tym samym odstąpienie przez powoda od umowy z powołaniem się na okoliczności leżące po stronie pozwanego jest nieuzasadnione i nieskuteczne,

4)  art. 483 § 1 w zw. z art. 484 § 1 k.c. poprzez ich błędną interpretację skutkującą uznaniem, że niewywiązanie się przez pozwanego z terminu realizacji umowy zawartej pomiędzy stronami w dniu 25 września 2014 roku na realizację zadania pt. „Budowa węzła przesiadkowego (...) w ramach projektu pod nazwą „Integracja transportu kolejowego z transportem zbiorowym lub prywatnym w m.B." nie stanowi nienależytego wykonania zobowiązania, w związku z czym nie powinny być stosowane postanowienia umowne dotyczące możliwości naliczenia kary umownej za zwłokę w realizacji przedmiotu umowy;

5)  art. 471 w zw. z art. 476 k.c. poprzez przyjęcie, że pozwany nie ponosił winy za niewykonanie umowy w terminie, co skutkuje niemożnością naliczenia mu kary umownej wynikającej z zawartej między stronami umowy, jak również odstąpienie od umowy z powołaniem się na zwłokę pozwanego;

6)  art. 484 § 1 k.c. poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że kara umowna z tytułu odstąpienia przez powoda od umowy jest nienależna wobec braku podstaw do odstąpienia od umowy i braku zawinienia pozwanego w niewykonaniu zobowiązania zgodnie z umową, w sytuacji gdy powód jednoznacznie wykazał, że umowa nie została wykonana i brak było możliwości wykonania jej w założonym terminie, co skutkowało powstaniem po stronic powoda szkody w postaci konieczności zwrotu dotacji uzyskanej na dofinansowanie tego przedsięwzięcia;

7)  art. 387 k.c. poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie i przyjęcie przez sąd I instancji, żc umowa nr (...) z dnia 25.09.2014 r. była nieważna od samego początku a powód posiadał wiedzę, że świadczenie stanowiące przedmiot umowy było niemożliwe do wykonania zamówienia, w sytuacji gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do przyjęcia, że budowa parkingu wielopoziomowego zgodnie z założeniami powoda jako zamawiającego była niemożliwa do realizacji, skoro właściwy organ administracyjny wydal decyzję o pozwoleniu na budowę, a zatem inwestycja była możliwa do realizacji a pozwany deklarował gotowość do wykonania umowy zgodnie z intencją powoda jednak domagał się wyższego wynagrodzenia;

8)  art. 483 § 1 k.c. poprzez oddalenia powództwa w zakresie kwoty 883 189,20 zł tytułem kary umownej za odstąpienie od umowy z winy Pozwanego pomimo, że zaistniały przesłanki do jej naliczenia określone w umowie nr (...) z dnia 25.09.2014 r.;

9)  art. 471 k.c. poprzez błędne uznanie, że pozwany nie ponosi winy za opóźnienie w przekazaniu kompletnego projektu budowlanego, pomimo że z własnych ustaleń sądu I instancji wynika, że pozwany nie uzyskał ostatecznych decyzji pozwolenia na budowę dla obiektu parkingu, a w ramach umowy nr (...) z dnia 25.09.2014 r. pozwany jako wykonawca zobowiązał się do wykonania kompleksowej dokumentacji projektowej wraz z uzyskaniem decyzji o pozwoleniu na budowę/decyzji (...) z klauzulą ostateczności, zgłoszeniem robót budowlanych dla robót z każdej branży (§ 9 umowy);

10)  art. 635 k.c. w zw. z art. 656 § 1 k.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez bezpodstawne przyjęcie, iż pozwany nie opóźnił się z wykonaniem przedmiotu umowy jakim było kompleksowe wykonanie prac projektowych oraz robót budowlanych polegających na budowie parkingu wielopoziomowego tak dalece, że prawdopodobnym było, iż nie zdoła go ukończyć w umówionym terminie, tj. do 31 października 2015 r., a w konsekwencji uznanie, iż powód nieskutecznie, za oświadczeniem złożonym w dniu 22 września 2015 r., odstąpił od umowy nr (...) z dnia 25.09.2014 r. i obciążył pozwanego karą umowną, pomimo, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy daje podstawy do przyjęcia takowego założenia,

11)  art. 635 k.c. w zw. z art. 656 § 1 k.c. poprzez ich niezastosowanie w sprawie, albowiem w sprawie zaistniały obiektywne przesłanki do odstąpienia od umowy przez powoda z powodu opóźnienia pozwanego w wykonaniu przedmiotu umowy, bowiem:

-

umowa (...) z dnia 25.09.2014 r., w jej § 5 ust. 1 precyzyjnie określała terminy zakończenia poszczególnych etapów będących jej przedmiotem, tj. wykonanie i przekazanie Zamawiającemu kompletnej dokumentacji projektowo-kosztorysowej wraz z uzyskaniem decyzji o pozwoleniu na budowę/decyzji (...)/ zgłoszeniem robót budowlanych, wykonanie ściany zewnętrznej budynku parkingu od strony torów kolejowych oraz ukończenie wszystkich robót budowlano - montażowych wraz z dokonaniem odbioru końcowego oraz zgłoszenie zakończenia robót odpowiedniemu organowi administracji publicznej/uzyskanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie i przekazanie inwestycji do użytkowania,

-

zgromadzony materiał dowodowy pozwala na przyjęcie, iż na dzień złożenia przez powoda oświadczenia o odstąpieniu od umowy z dnia 22 września 2015 r. termin wykonania robót budowlanych, który upływał 31 października 2015 r., a więc za nieco ponad 1 miesiąc od dnia złożenia przez Gminę oświadczenia o odstąpieniu od umowy, był zagrożony,

-

to działania pozwanego i jego opieszałość w wykonaniu pierwszego etapu umowy, tj. złożenia kompletnej dokumentacji projektowo-kosztorysowej, uniemożliwiły wykonanie umowy.

Mając na względzie powyżej wyartykułowane zarzuty powód wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

I.  zasądzenie od pozwanego A. K. na rzecz powoda Gminy M. B. kwoty 883.189,20 złotych wraz z odsetkami liczonymi jak w pozwie;

II.  oddalenie w całości powództwa pozwanego - powoda wzajemnego;

III.  zasądzenie od pozwanego - powoda wzajemnego na rzecz powódki - pozwanej wzajemnie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje, według norm przepisanych, zarówno w zakresie powództwa głównego, jak i powództwa wzajemnego;

IV.  zasądzenie solidarnie od interwenientów ubocznych A. W. i J. K. na rzecz Powódki - pozwanej wzajemnie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje, według norm przepisanych, zarówno w zakresie powództwa głównego, jak i powództwa wzajemnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny stwierdza, iż zarzuty dotyczące popełnionego błędu w ustaleniach stanu faktycznego przyjętego za podstawę orzeczenia nie zasługują na uwzględnienie. Sąd Okręgowy uwzględnił bowiem wszystkie przeprowadzone w tej sprawie dowody, wyciągnął z nich wnioski logiczne, poprawne, w sposób obiektywny, jak również wszechstronny rozważył wszystkie okoliczności ujawnione w toku tego postępowania, a także w oparciu o nie dokonał prawidłowych ustaleń, nie naruszając przepisów prawa materialnego i prawa procesowego. O poprawności tych wniosków świadczą pisemne motywy uzasadnienia skarżonego wyroku, w których drobiazgowo przedstawione zostały wszystkie okoliczności stanowiące jego podstawę, a także omówione dowody ze wskazaniem, dlaczego dano im wiarę. Sąd Okręgowy w uzasadnieniu dokładnie bowiem opisał proces decyzyjny i przyczyny, jakimi kierował się wydając skarżony wyrok.

Przypomnieć należy, że z sformułowanej w treści art. 233 §1 k.p.c. zasady swobodnej oceny dowodów wynika obowiązek wyprowadzenia z zebranego materiału dowodowego wniosków logicznie poprawnych i znajdujących pokrycie w dowodach, a do kryteriów oceny wiarygodności oraz mocy dowodowej należą: doświadczenie życiowe, poprawność logiczna oraz prawdopodobieństwo wystąpienia określonych zdarzeń. Jeżeli jednak z dowodów wyprowadza się wnioski logicznie poprawne oraz zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to ocena ta musi być uznana za prawidłową, chociażby w równym stopniu z tego samego materiału można byłoby wysnuwać wnioski odmienne. Stąd zarzuty apelacji, dla swojej skuteczności, nie mogą polegać na przedstawieniu przez skarżącego własnej wersji wydarzeń i wybiórczym przedstawieniu pewnych faktów, czy okoliczności. Skarżący musi więc wykazać, że oceniając materiał dowodowy, sąd in meriti popełnił uchybienie polegające na braku logiki w wiązaniu faktów z materiałem dowodowym albo też, że wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej lub, że sąd wbrew zasadom doświadczenia życiowego w ogóle nie uwzględnił jednoznacznych związków przyczynowych i skutkowych. Powyższe oznacza, że rolą skarżącego jest obalenie wersji zdarzeń przyjętych przez sąd orzekający, nie zaś zbudowanie własnej.

Sąd I Instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

Odnosząc się do zarzutów apelacji wskazać należy, że z opinii dr inż. R. S., co do której Sąd Apelacyjny w pełni podziela pogląd wyrażony w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, iż jest ona rzetelna i stanowi miarodajną podstawę dla rozstrzygnięcia toczonego przez strony sporu, jednoznacznie wynika, że brak było możliwości zaprojektowania obiektu parkingu wielopoziomowego o zakładanych parametrach w obrębie jedynie działki nr (...), opracowany przez powoda-pozwanego wzajemnego (...) przedmiotu zamówienia zawierał liczne braki, wady i niejasności, lokalizacja obiektu garażu wielopoziomowego na działce „drogowej” nie wynikała z dokumentów przetargowych, lokalizacja obiektu kubaturowego na dz. drogowej nr (...) wymagała zgody zarządcy drogi, która zdaniem biegłego winna stanowić załącznik do (...), kluczowe w analizowanym procesie inwestycyjnym było wskazanie tere­nu, który był przewidziany pod budynek parkingu bez pozostawienia wątpliwości w zakresie sposobu interpretacji zapisów (...) i ustawy o drogach publicznych, w (...) oraz KIP (Karcie Informacyjnej Przedsięwzięcia) powinno być wprost wskazane, na jakich działkach ma być zlokalizowany obiekt parkingu wielopoziomowego wraz z podaniem najmniejszej wartości zbliżenia do zabudowy mieszkaniowej, na przygotowanie oferty w analizowanym przypadku potencjalni wykonawcy mieli wyjątkowo krótki czas, istniały przeszkody uniemożliwiające uzyskanie ostatecznych decyzji pozwoleń na budowę dla całego zadania inwestycyjnego, w tym brak wskazania, w którymkolwiek z dokumentów przetargowych informacji o obowiązującym, prawomocnym pozwoleniu na budowę dla jednej z działek inwestycyjnych, co było obiektywną przeszkodą w realizacji inwestycji, z uwagi na nieskonsumowane pozwolenie na budowę oraz prowadzenie prac budowlanych w terenie brak było możliwości wydania decyzji pozwolenia na budowę dla działki nr (...) na budowę parkingu bez zakończenia prac objętych wcześniej wydaną decyzją lub bez zmiany tej decyzji. O fakcie kolizji budynku parkingu z kablem teletechnicznym pozwany-powód wzajemny dowiedział się w marcu 2015 r. Brak było możliwości wykonania dokumentacji projektowej będącej przedmiotem umowy w terminie określonym w umowie i aneksach do niej. Biegły przeprowadził szczegółową analizę czasową prac wymaganych od pozwanego-powoda wzajemnego do wykonania w (...) i umowie w zakresie prowadzenia uzgodnień i procedur stwierdzając, że minimalny potrzebny na to czas to 328 dni nie licząc samego projektowania, podczas gdy umowa przewidywała 81 dni na uzgodnienia, procedury i projektowanie. Biegły zwrócił przy tym uwagę, że wśród tych prac nie uwzględniono terminów uzgadniania przebudowy linii teletechnicznej kolidującej z parkingiem wielopoziomowym z uwagi brak informacji o konieczności wykonania tych prac (informacji o obowiązującym pozwoleniu na budowę) w treści (...). Zdaniem biegłego „ całość inwestycji realizowanej w ramach procedury zaprojektuj i wykonaj, wraz z uzyskaniem pozwolenia na użytkowanie, powinna zająć przynajmniej 24 miesiące”. W umowie było to nieco ponad 13 miesięcy. Z opinii wynika nadto, że pozwany-powód wzajemny prowadził prace projektowe we właściwym tempie.

Z opinii biegłego wynika również, że pozwany-powód wzajemny w zasadzie wykonał prawie pełen wymagany od niego w (...) zakres, przy czym nie wykonał elementów, co do których doznał przeszkód w wyniku działań powoda-pozwanego wzajemnego (decyzja pozwolenia na budowę dla części obejmują­cej obiekt P.&R. nigdy nie stała się prawomocna, a ostatecznie została uchylona z uwagi na wycofanie wniosku przez Powoda-pozwanego wzajemnego, zaś decyzji dla części zadania obejmujące­go przebudowę instalacji teletechnicznej nigdy nie uzyskano z uwagi na braki formalne w zakresie oświadczenia o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane). W opinii biegły zweryfikował zarówno Wycenę Prac Projektowych, przyjmując dla określonej w nich liczby jednostek nakładu pracy („j.n.p.”) stawkę z 2013 r. i uzyskując w ten sposób wartość prac projektowych w wysokości 546.305,76 zł netto, to jest 671.956,08 zł, jak również dokonał oszacowania wartości prac projektowych przy zastosowaniu wskaźników na podstawie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowania kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym (Dz. U. 2004 nr 130 poz. 1389), uzyskując w ten sposób wycenę na poziomie 493.795,73 zł brutto. Podkreślił on jednak, że wycena ta nie obejmuje ceny opracowań dodatkowych wykraczających poza podstawowy zakres dokumentacji obiektu (wyliczonych szczegółowo w opinii biegłego), dodając, że na podstawie jego doświadczenia projektowego może on stwierdzić, że „ brakująca kwota jest zbliżona do wartości prac wstępnych i dodatkowych, jakie należało ponieść przy przedmiotowej inwestycji”. Jak prawidłowo wywiódł Sąd Okręgowy powyższe oznacza, że wartość prac projektowych wynikająca z harmonogramu rzeczowo-finansowego oraz z ww. Wycen sporządzonych przez pracowników naukowych Politechniki (...) (wycena na bazie j.n.p.) nawet po dokonanej przez biegłego korekcie stawki j.n.p. są zbliżone. Również wycena „wskaźnikowa” według biegłego (po uwzględnieniu kosztów opracowań dodatkowych) jest – według oceny opartej na jego doświadczeniu zawodowym – zbliżona do wartości prac projektowych w ramach przedmiotowej inwestycji wycenionych wg j.n.p. (po ich skorygowaniu). Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny w pełni podziela wnioski Sądu Okręgowego, iż podana w harmonogramie rzeczowo-finansowym kwota i będąca przedmiotem żądania pozwu wzajemnego nie stanowi oderwanej od rzeczywistej wartości danego etapu prac „umownej” kwoty pierwszej raty płatności, lecz będąc uzgodnionym przez strony i obustronnie akceptowalnym wynagrodzeniem za ten etap umowy (prace projektowe), stanowi adekwatne wynagrodzenie przysługujące pozwanemu-powodowi wzajemnemu za wykonaną przez niego pracę.

Jak prawidłowo wywiódł Sąd Okręgowy całość z ustaleń stanu faktycznego sprawy jednoznacznie wynika, że realizacja inwestycji była niemożliwa w takim kształcie, w jakim nakreślił ją powód w opisie przedmiotu zamówienia, a niemożliwość ta miała charakter pierwotny. Powyższa okoliczność całkowicie wyłącza odpowiedzialność pozwanego z tytułu nienależytego wykonania umowy zgodnie z art. 471 k.c. i przesądza o całkowitej bezzasadności żądania powoda – pozwanego wzajemnego zasądzenia należności z tytułu kary umownej będącej następstwem nienależytego wykonania umowy.

Prawidłowo wywiódł nadto Sąd Okręgowy, że pozwany wykonał prawie wszystkie elementy należące do etapu projektowego, wymienione w (...). Pozwany nie uzyskał ostatecznych decyzji pozwolenia na budowę dla obiektu parkingu (Powód cofnął wniosek) oraz kabla teletechnicznego (brak prawa do dysponowania gruntem na cele budowlane), jednak rozstrzygnięcia tych decyzji nie były od niego zależne. W pozostałym zakresie pozwany zdał tak dokumentację projektową jak i wykonawczą zamawiającemu. Brak zatem było podstaw do odstąpienia od umowy. Nie znajdowało także podstaw odstąpienie od umowy z powodu rzekomego braku przekazania powodowi przez pozwanego polisy ubezpieczeniowej OC i jak wykazało postępowanie dowodowe, pozwany podlegał ubezpieczeniu zgodnie z wymaganiami powoda przez cały okres realizacji umowy.

W tym stanie rzeczy uznać należało ,że pozwanemu-powodowi wzajemnemu przysługuje wynagrodzenie za wykonanie części przedmiotu umowy - etapu I umowy (prac projektowych). Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego pozwany-powód wzajemny wykonał ten etap w pełnym zakresie, w jakim to było obiektywnie możliwe. Podzielić nadto należy pogląd Sądu Okręgowego, iż zważywszy na opisane wyżej przeszkody doznane ze strony powoda-pozwanego wzajemnego uznać należy, że pozwany-powód wzajemny wykonał etap I (projektowy) w całości umowy, a zatem należy mu się wynagrodzenie umowne za całą tę część przedmiotu umowy.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalił.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzekł Sąd Apelacyjny na zasadzie art. 98 § 1, §1 ¹, §3 i art. 107 k.p.c. w zw. z §2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.