Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 27 grudnia 2016 roku

Sąd Apelacyjny w Krakowie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Wojciech Kościołek (spr.)

Sędziowie: SSA Barbara Górzanowska

SSA Sławomir Jamróg

po rozpoznaniu w dniu 27 grudnia 2016 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. P. (1)

przeciwko M. P. (2)

o rozwód

na skutek zażalenia powódki na postanowienie Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 13 września 2016 roku, sygn. akt I C 1080/16

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie.

SSA Barbara Górzanowska SSA Wojciech Kościołek SSA Sławomir Jamróg

Sygn. akt I ACz 2314/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w Kielcach z urzędu zawiesił postępowanie w niniejszej sprawie. W uzasadnieniu wskazał, że postanowieniem z dnia 24 czerwca 2016 r. powódka została zobowiązana do poinformowania Sądu w terminie miesiąca o sygnaturze sprawy o zaprzeczenie ojcostwa – pod rygorem zawieszenia postępowania. Powódka nałożonego na nią zobowiązania nie wykonała do dnia wydania postanowienia. Wprawdzie pismem z dnia 1 sierpnia 2016r. wniosła o niezawieszanie postępowania w sprawie o rozwód, powołując się na to, że wytoczenie przez nią powództwa o zaprzeczenie ojcostwa nie jest możliwe z uwagi na upływ określonego przepisem art. 69 § 1 k.r.o. zawitego terminu na jego wytoczenie, ale zdaniem Sądu Okręgowego powódka w takiej sytuacji ma możliwość zwrócenia się z wnioskiem do właściwego prokuratora o zainicjowanie przez niego sprawy o zaprzeczenie ojcostwa, czego dotychczas nie uczyniła, mimo deklaracji złożonej na rozprawie, iż spowoduje założenie sprawy o zaprzeczenie ojcostwa. Wobec tego Sąd Okręgowy zawiesił postępowanie na podstawie art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c.

Zażalenie na to postanowienie wniosła powódka. Zwróciła się o zwolnienie jej z podjętego zobowiązania do zainicjowania sprawy i zaprzeczenie ojcostwa, ponieważ złożyła to oświadczenie bezmyślnie, nie mając świadomości jego konsekwencji. Podkreśliła, że nie ma kontaktu z pozwanym i nie zna jego aktualnego miejsca pobytu, a według jej informacji przebywa on za granicą. W ocenie skarżącej złożenie wniosku do prokuratora, by wystąpił z powództwem o zaprzeczenie ojcostwa, znacznie wydłuży postępowanie, a w konsekwencji powódka będzie dłużej oczekiwać na przyznanie świadczenia 500+ i zasiłek rodzinny, których w chwili obecnej nie pobiera.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie powódki zasługuje na uwzględnienie, choć z innych względów niż w nim wskazane.

Zgodnie z art. 177 § 1 pkt 6 in fine k.p.c. Sąd może zawiesić postępowanie z urzędu, jeżeli na skutek (…) niewykonania przez powoda innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego kluczowa dla rozstrzygnięcia sprawy jest interpretacja użytego w cytowanym przepisie sformułowania „nie można nadać sprawie dalszego biegu”. Oznacza ono, że przepis ten znajduje zastosowanie, gdy powód nie wykonuje zarządzenia, a jego bezczynność wstrzymuje możliwość dalszego procedowania. W orzecznictwie i doktrynie nie budzi wątpliwości, że art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. dotyczy przeszkód, które stanowią przeszkodę do nadania sprawie biegu, czyli mają charakter formalny, a nie takich, które rzutują na wynik sprawy w jej aspekcie materialnym, jak np. niewykonanie przez powoda postanowień dowodowych lub stawianie przeszkód w ich wykonaniu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 8 kwietnia 1966 r., I CZ 26/66, z 3 lipca 1969 r., II CZ 69/69, z 4 maja 1973 r., II CZ 53/73, z 29 marca 1982 r., IV CZ 44/82, M. Jędrzejewska, [w:] T. Ereciński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, cz. I, t. I, 2012, s. 808; K. Piasecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. I, 2016, pozycja dostępna w systemie informacji prawnej Legalis). Katalog zarządzeń, o których mowa w art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c., jest otwarty; mieszczą się w nim zarządzenia, które spełniają łącznie następujące kryteria: mają charakter formalny, ich niewykonanie uniemożliwia nadanie sprawie dalszego biegu, czyli uniemożliwia kontynuowanie postępowania, a jednocześnie brak przepisu szczególnego, który z niewykonaniem zarządzenia wiąże inne skutki procesowe (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 28 listopada 1968 r., II CZ 185/68). Ponadto sąd powinien rozważyć, czy wskutek niewykonania takiego zarządzenia zawieszenie postępowania będzie celowe (por. K. Piasecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. I, 2016, pozycja dostępna w systemie informacji prawnej Legalis).

Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, że niewykonane przez powódkę zobowiązanie do podania sygnatury sprawy o zaprzeczenie ojcostwa nie należało do kręgu zarządzeń, których niewykonanie skutkuje zawieszeniem postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. Należy bowiem mieć na uwadze, że sprawa ta nie została dotychczas wszczęta. Gdyby była ona w toku, Sąd pierwszej instancji mógłby fakultatywnie zawiesić postępowanie z urzędu na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c., z uwagi na to, że rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania cywilnego, do czego jednak Sad Okręgowy się nie odnosi. Do innych postępowań cywilnych nie ma bowiem zastosowania art. 177 § 2 k.p.c., który pozwala sądowi na wyznaczenie stronie odpowiedniego terminu na wszczęcie postępowań administracyjnych, karnych i dyscyplinarnych lub zwrócenie się o to do właściwego organu. Niewykonanie przez powódkę wezwania do podania sygnatury sprawy o zaprzeczenie ojcostwa wobec braku jego wszczęcia nie tamuje natomiast dalszego biegu niniejszej sprawy. Nie ma ono także charakteru formalnego, gdyż dotyczy istoty sprawy w ujęciu materialnym i rzutuje na treść ewentualnego wyroku, a nie na możliwość prowadzenia postępowania.

Należy zauważyć, dopóki nie dojdzie do prawomocnego zaprzeczenia ojcostwa męża powódki w stosunku do jej małoletniego dziecka, Sąd nie może samodzielnie w sprawie o rozwód czynić ustaleń co do pochodzenia dziecka. Oznacza to, że jedynym rygorem dla zobowiązania powódki do spowodowania wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa było potraktowanie małoletniej J. P. jako dziecka pochodzącego z małżeństwa powódki i pozwanego, a w konsekwencji w razie orzeczenia rozwodu orzeczenie także w przedmiocie władzy rodzicielskiej nad nią, jej kontaktów z pozwanym, oraz o tym, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka (art. 58 § 1 k.r.o.).

Na koniec trzeba wskazać, że z uwagi na upływ terminu z art. 69 § 1 k.r.o. powódka nie może już wytoczyć powództwa o zaprzeczenie ojcostwa. Przysługuje jej jedynie możliwość zwrócenia się do prokuratora, by wytoczył takie powództwo na zasadzie art. 86 k.r.o. z uwagi na dobro dziecka lub ochronę interesu społecznego. Decyzja o wytoczeniu powództwa należy jednak do prokuratora, a nie do powódki osobiście, zatem nie powinna ona ponosić związanego z tym ryzyka procesowego. Należy tez mieć na uwadze, że wobec niemożności dokonania przez nią tej czynności, zawieszenie postępowania było niecelowe, ponieważ mimo upływu czasu nie nabędzie ona uprawnienia do zainicjowania sprawy o zaprzeczenie ojcostwa pozwanego. Instytucja zawieszenia postępowania służy natomiast oczekiwaniu na określone zdarzenie, rozstrzygnięcie lub podjęcie jakiejś czynności przez strony.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny uznał, że zawieszenie postępowania w sprawie było niezasadne, zatem na podstawie art. 386 § 4 w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

SSA Barbara Górzanowska SSA Wojciech Kościołek SSA Sławomir Jamróg