Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 9 maja 2013 roku

Sąd Apelacyjny w Krakowie, Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Jan Kremer

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2013 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. R.

przeciwko (...) spółce akcyjnej w upadłości układowej w W.

z udziałem po stronie pozwanej (...) spółki akcyjnej w upadłości układowej w W. nadzorcy sądowego

o zapłatę

na skutek zażalenia strony pozwanej na postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 4 lutego 2013 roku, sygn. akt IX GNc 914/12

postanawia:

oddalić zażalenie.

Sygn. akt I ACz 777/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił wniosek strony pozwanej (...) spółki akcyjnej w upadłości układowej w W. o zwolnienie od kosztów sądowych.

W uzasadnieniu Sąd Okręgowy stwierdził, że pomimo tego, że strona pozwana znajduje się w upadłości układowej to jej sytuacja finansowa nie jest tak zła, aby uniemożliwiała jej poniesienie kosztów sądowych, które na obecnym etapie sprawy ograniczają się do opłaty sądowej od zarzutów od nakazu zapłaty w wysokości 7.682 zł. Jak wynika z przedłożonego przez stronę pozwaną sprawozdania finansowego za pierwszy kwartał 2012 r., zysk brutto ze sprzedaży wyniósł ponad 16.000.000 zł, natomiast stan środków pieniężnych i ich ekwiwalentów wyniósł ponad 8.000.000 zł. Strona pozwana przyznała, że realizuje produkcję i sprzedaż kruszyw na wysokim poziomie i posiada duży potencjał i perspektywy na rynku kruszyw łamanych. Dodatkowo Sąd Okręgowy wskazał, że strona pozwana, nawet będąc w upadłości układowej, powinna w procesie planowania wydatków uwzględnić środki na prowadzenie procesu sądowego, gdyż obrona swoich praw przed sądem również stanowi koszt działalności spółki.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożyła strona pozwana. Wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia i zwolnienie jej od kosztów sądowych w całości.

W uzasadnieniu podała, że w złożonym wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych wyczerpująco przedstawiła swoją trudną sytuację finansową oraz zasadność złożonego wniosku. Zdaniem strony pozwanej zabezpieczenie przez nią środków finansowych na prowadzenie postępowań sądowych byłoby i jest nieuzasadnione w świetle ogłoszenia przez nią upadłości układowej. Wskazała, że obecnie działania jej zarządu podlegają nadzorowi ze strony nadzorcy sądowego, a utworzenie odpowiednich rezerw finansowych na poczet kosztów procesu w związku z toczącymi się oraz przyszłymi postępowaniami sądowymi nie zostanie przez niego zaaprobowane.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie ma uzasadnionych podstaw.

Stosownie do treści art. 103 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U Nr 167 poz. 1398 ze zm.) osoba prawna może uzyskać zwolnienie od kosztów sądowych o ile wykaże, że nie posiada dostatecznych środków na ich poniesienie. Z cyt. przepisu wynika, iż osoba prawna ubiegająca się o zwolnienie jej od kosztów sądowych powinna wykazać, że nie ma środków na ich poniesienie. Wykazanie braku posiadania dostatecznych środków na poniesienie kosztów sądowych oznacza konieczność udowodnienia przez wnioskującego istnienia przesłanek do skorzystania ze zwolnienia od ponoszenia kosztów sądowych. W odniesieniu do spółki w stosunku do której ogłoszono upadłość (likwidacyjną bądź układową) zwolnienie od kosztów sądowych uzależnione jest od wykazania, że jej efektywne aktywa (gotówka, towary itp.) nie wystarczą na pokrycie tych kosztów (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 1966 r., I CZ 53/66). Sama okoliczność ogłoszenia upadłości przedsiębiorstwa nie ma wpływu na ocenę spełnienia przesłanek do zwolnienia z obowiązku uiszczenia kosztów sądowych i nie jest jest równoznaczna ze stwierdzeniem że jej sytuacja jest na tyle zła, że upadła spółka nie ma środków pieniężnych na uiszczenie opłaty sądowej w rozumieniu art. 103 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, względnie nie ma żadnych szans na ich uzyskanie. Odmienne stanowisko prowadziłoby to tego, że upadłość stałaby się metodą na obniżanie własnych kosztów działalności gospodarczej i przerzucania jej kosztów w nieproporcjonalnym zakresie na społeczeństwo. Takie zwolnienie uzasadnione będzie dopiero wówczas, gdy strona wykaże, że nie ma dostatecznych środków na pokrycie kosztów sądowych zgodnie z art. 103 u.k.s.c. O niezdolności strony pozwanej do ponoszenia kosztów sądowych na podstawie samego orzeczenia w przedmiocie ogłoszenia upadłości można byłoby mówić wówczas, gdyby wniosek pozwanej o ogłoszenie upadłości został oddalony z uwagi na to, że jej majątek nie wystarczy nawet na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego (art. 13 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze. W niniejszej sprawie wniosek taki nie tylko nie został oddalony, ale początkowo ogłoszono upadłość likwidacyjną pozwanej spółki, którą następnie zamieniono na upadłość układową. Twierdzenia strony pozwanej o swojej złej sytuacji finansowej, powoływanie się na straty w prowadzonej działalności gospodarczej nie są wystarczające do uznania, że pozwana nie dysponuje faktycznie kwotami potrzebnymi na uiszczenie opłaty od zarzutów od nakazu zapłaty. Wskazać przy tym należy, że zgodnie z art. 14 ust. 1 p.u.n. upadłość z możliwością zawarcia układu, ogłasza się, gdy zostanie uprawdopodobnione, że w drodze układu wierzyciele zostaną zaspokojeni w wyższym stopniu, niż zostaliby zaspokojeni po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku dłużnik. Oznacza to, że sąd upadłościowy zmieniając sposób prowadzenia postępowania upadłościowego ocenił sytuację majątkową strony pozwanej jako na tyle dobrą, że pozwala na dalsze prowadzenie działalności gospodarczej, bez konieczności likwidacji majątku. Istotnie, strona pozwana jest spółką prawa handlowego, która w ramach posiadanego przedsiębiorstwa prowadzi w dalszym ciągu działalność gospodarczą, a oceny tej nie zmienia sam fakt ogłoszenia upadłości, tym bardziej, że postanowieniem z dnia 29 czerwca 2012 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie zmienił sposób prowadzenia postępowania upadłościowego z postępowania obejmującego likwidację majątku upadłego na postępowanie z możliwością zawarcia układu, pozostawiając upadłemu zarząd nad majątkiem jego przedsiębiorstwa.

Z przedłożonych przez stronę pozwaną dokumentów obrazujących jej kondycję finansową wynika, że choć znajduje się w stanie upadłości układowej, to zachowała zdolność do generowania przychodów, uzyskuje na bieżąco wpływy z prowadzonej działalności gospodarczej, ponosi koszty związane z koniecznością utrzymania tejże działalności, wyraża wolę jej dalszego prowadzenia, choć w ograniczonym zakresie niż przed ogłoszeniem upadłości. Analiza sytuacji finansowej strony pozwanej nie pozostawia wątpliwości, że strona pozwana dysponuje ona środkami pieniężnymi pozwalającymi na uiszczenie należnej opłaty od zarzutów, która wziąwszy pod uwagę zakres prowadzonej przez spółkę działalności, nie jest wygórowana. Strona pozwana już w skonsolidowanym raporcie za 2011 r. sama przyznaje, że aktualna kondycja jej przedsiębiorstwa daje podstawy do przyjęcia, że w kolejnych latach wykonywania układu będzie w stanie uzyskać nadwyżkę finansową w kwocie 35-40 mln zł. rocznie, z czego 20-25 mln zł z działalności podstawowej w postacie produkcji i sprzedaży kruszyw. Zarówno bilans jak i rachunek zysków i strat za pierwszy kwartał 2012 r., nie daje podstaw do tego by przyjąć, że sytuacja pozwanej spółki uległa dramatycznemu pogorszeniu i niemożliwe jest uzyskanie przez spółkę środków na uiszczenie opłaty od zarzutów, a zapłata kwoty 7.682 zł przez stronę pozwana, która ma wielomilionowe obroty zdaniem Sądu, nie zachwieje w sposób znaczący jej kondycją finansową. Z rachunku zysków i strat za I kwartał 2012 r. wynika, że same przychody strony pozwanej ze sprzedaży produktów wyniosły ponad 32.000.000 zł. Natomiast ze skonsolidowanego sprawozdania z przepływów pieniężnych za I kwartał 2012 r. wynika, że strona pozwana w tym okresie uzyskała środki pieniężne netto z działalności finansowej w wysokości ponad 76.000.000 zł, spłacając kredyty i pożyczki kwotą ponad 304.000.000 zł, odsetki kwotą 10.000.000 zł, osiągając wypływ z zaciągnięcia kredytów i pożyczek w wysokości ponad 392.000.000 zł. Na koniec tego okresu środki pieniężne i ekwiwalenty strony pozwanej wyniosły ponad 8.200.000 zł. Należy podkreślić, że brak środków w rozumieniu powołanego art. 103 u.k.s.c. nie oznacza braku tylko takich środków, których przeznaczenie na jakikolwiek cel jest zbędne (tzn. wolnych) ale takich, które mogłyby być wykorzystane na pokrycie niezbędnych kosztów sądowych lecz zostały przeznaczone na inne, zdaniem strony ważniejsze cele, o ile nie uniemożliwiają stronie normalnej działalności statutowej. Należności z tytułu opłat muszą być przy tym traktowane na równi z innymi wydatkami, nie zaś uznawane za należności dalszej kategorii, uiszczane po zaspokojeniu innych należności uznanych w sposób swobodny i jednostronny za bardziej priorytetowe. W szczególności zobowiązaniom wynikającym z układu upadłego z wierzycielami tym nie ustępują koszty sądowe, które winny być traktowane równorzędnie z innymi zobowiązaniami podmiotu ubiegającego się o zwolnienie od kosztów sądowych.

Mając na uwadze powyższe, argumenty strony pozwanej wskazane w zażaleniu uznać należy za chybione. W ocenie Sądu Apelacyjnego trafnie przyjął Sąd I instancji, iż informacje zawarte we wniosku oraz przedłożone przez stronę pozwaną dokumenty nie wykazują, że skarżąca spółka jest podmiotem nie dysponującym wystarczającymi środkami na uiszczenie opłaty sądowej od zarzutów od nakazu zapłaty w kwocie 7.682 zł.

Z uwagi na powyższe, Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c., zażalenie oddalił.