Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie, I Wydział Cywilny

w składzie

Przewodniczący SSA Rafał Dzyr

po rozpoznaniu w dniu 29 października 2024 r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. L.

przeciwko Skarbowi Państwa:



Prezesowi Sądu Rejonowego (...) wK.



Naczelnikowi (...) Urzędu Skarbowego w K.



Naczelnikowi Urzędu SkarbowegoK. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 13 września 2023 r., sygn. akt I C 401/22

1.  prostuje oczywistą omyłkę w rubrum zaskarżonego wyroku w ten sposób, że w miejsce słów: „Naczelnikowi Urzędu Skarbowego K. (1)w K.” wpisuje słowa: „Naczelnikowi Urzędu Skarbowego K. (1)”;

2.  oddala apelację;

3.  zasądza od strony pozwanej Skarbu Państwa - Naczelnika (...) Urzędu Skarbowego w K. na rzecz powoda J. L. kwotę 2700 (dwa tysiące siedemset) złotych z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty, tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 3404/23

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Krakowie wyrokiem z 13 września 2023 r., sygn. akt I C 401/22:

I.  zasądził od pozwanego Skarbu Państwa – Naczelnika (...) Urzędu Skarbowego w K. na rzecz powoda J. L. kwotę 1.702.555 HUF (jeden milion siedemset dwa tysiące pięćset pięćdziesiąt pięć forintów węgierskich) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21 sierpnia 2021 r. do dnia zapłaty;

II.  oddalił powództwo w dalej idącej części,

III.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda tytułem zwrotu kosztów postępowania kwotę 4.675 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia prawomocności wyroku do dnia zapłaty,

IV.  nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 107,14 zł, tytułem brakującej części kosztów sądowych.

Pozwany Skarb Państwa – Naczelnik (...) Urzędu Skarbowego w K. w apelacji wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie tego wyroku w punktach I, III i IV i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Wniósł o zasądzenie od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym z odsetkami.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego z odsetkami.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Poczynione przez Sąd Okręgowy ustalenia faktyczne oraz dokonaną przez niego ocenę prawną Sąd Apelacyjny przyjął za własne.

Kluczowym ustaleniem Sądu Okręgowego, z którego wynikała odpowiedzialność odszkodowawcza pozwanego Skarbu Państwa – Naczelnika (...) Urzędu Skarbowego w K. był fakt, że w dniu 26 sierpnia 2016 r. Naczelnik (...) Urzędu Skarbowego w K. przekazał w celu wykonania Naczelnikowi Urzędu Skarbowego K. (1)tytuły wykonawcze z dnia 26 sierpnia 2016 r. o numerach:(...), (...), (...), dotyczące prezesa zarządu spółki (...) sp. z o.o. - J. L., zamieszkałego pod adresem (...) B., ul. (...) (...), (...). Wszystkie te tytuły wykonawcze zawierały dane osobowe identyfikujące osobę powoda, tj. jego imię i nazwisko (J. L.), adres (ul. (...) (...), (...) B.) oraz datę urodzenia ((...).). W dniu 20 października 2016 r. Naczelnik (...) Urzędu Skarbowego w K. przekazał Naczelnikowi Urzędu Skarbowego K. (1)dwa kolejne tytuły wykonawcze, które zawierały te same dane, identyfikujące osobę powoda.

Bezspornym jest, że powód nie był prezesem zarządu spółki (...) sp. z o.o. i nie był dłużnikiem polskiego fiskusa. Tymczasem pozwany, działając w sferze imperium, przypisał powodowi zobowiązanie jego syna, noszącego takie samo imię i nazwisko oraz zameldowanego - ale już niezamieszkałego - pod tym samym adresem. Użycie w tytułach wykonawczych daty urodzenia powoda przesądziło o tym, że Naczelnik (...) Urzędu Skarbowego w K. wystawił tytuły wykonawcze przeciwko niewłaściwej osobie, a tym samym, że pozwany działał w sposób bezprawny. Pozwany nie podjął nawet próby wyjaśnienia, jak doszło do pozyskania przez niego daty urodzenia powoda, kto w Urzędzie Skarbowym zadecydował o wprowadzeniu daty urodzenia do treści tytułów wykonawczych i na jakiej podstawie to uczynił. Pozwany nie zaprzeczył w toku procesu, że tytuły wykonawcze zostały wystawione przeciwko niewłaściwej osobie, ponieważ to nie powód był stroną postepowania administracyjnego i dłużnikiem. W tej sytuacji zawarte w apelacji zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. były bezzasadne.

Nie sposób nie zauważyć sytuacji, w jakiej znalazł się powód, będący obywatelem Węgier, stale zamieszkałym na terenie tego państwa i nie mający związków z Polską. Powód nie miał obowiązku współdziałania z polskim władzami skarbowymi w sprawie korespondencji kierowanej do jego syna o takim samym imieniu i nazwisku oraz zameldowanym pod tym samym adresem. Konstruowanie przez pozwanego przyczynienie się powoda do powstania szkody stanowi przejaw niezrozumienia instytucji przyczynienia. Art. 362 k.c. nie znajdował w sprawie zastosowania, ponieważ nie można obywatelowi innego państwa, niezwiązanego w żaden sposób z polskim obszarem prawnym, przypisać obowiązku współdziałania z polskimi władzami. Powód mógł ignorować pisma, które były przysyłane do jego syna. Wyciągnięcie przez pozwanego z tego zachowania konsekwencji w postaci wystawienia tytułów wykonawczych już nie przeciwko synowi powoda, lecz przeciwko samemu powodowi, było działaniem w sposób rażący naruszającym prawo. Należało uznać, że polskie pisma urzędowe zostały prawidłowo skierowane i wysłane do syna powoda. Dopiero na etapie wystawienia tytułów wykonawczych pozwany, oznaczając dłużnika, zastąpił syna powoda samym powodem. Odpowiedzialność za takie zachowanie w pełni spoczywała na pozwanym i nie sposób uznać, że powód, nie włączając się w korespondencję pomiędzy pozwanym a synem powoda, działał w sposób bezprawny oraz, że powinien był się wdać w jakąkolwiek korespondencję z władzami polskimi. Sposób prowadzenia przez pozwanego postępowania administracyjnego przeciwko synowi powoda, który przerodził się na etapie egzekucji prowadzonej przy pomocy organów państwa węgierskiego przeciwko powodowi, był w wysokim stopniu kompromitujący dla wizerunku Państwa Polskiego. Dlatego też stanowisko procesowe pozwanego zajęte w niniejszej sprawie musi budzić zdumienie.

Dodatkowo, trzeba wskazać, że jeżeli zdaniem pozwanego pełnoletni syn powoda przyczynił się do powstania szkody, to pozwany może przed sądem węgierskim dochodzić od niego odszkodowania. Takie przyczynienie nie miało jednak żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszego sporu. Z tych samych względów zarzuty apelacji dotyczące naruszenia przez syna powoda przepisów Kodeksu spółek handlowych i Ordynacji podatkowej nie mogły być przedmiotem analizy w ramach niniejszego procesu.

Sąd Okręgowy słusznie przypisał pozwanemu odpowiedzialność deliktową w oparciu o art. 417 § 1 k.c. Oczywistym jest, że funkcjonariusz Skarbu Państwa, który wydał decyzję administracyjną nakazującą ściągnięcie wierzytelności publicznoprawnej od osoby niebędącej dłużnikiem Państwa, działał w sposób bezprawny. Sprzeczność wystawionych tytułów wykonawczych z prawem była oczywista dla każdej rozsądnie myślącej osoby i nie wymagała wiedzy prawniczej. Obowiązkiem pozwanego było niezwłoczne wyeliminowanie z obrotu prawnego wadliwie wystawionych tytułów wykonawczych i pokrycie kosztów poniesionych przez powoda w związku z egzekucją. Odnosząc się do zarzutu apelacji podkreślenia wymagało, że działanie Państwa Polskiego w sferze imperium, które sprowadzało się do tego, że organ prowadził postępowanie administracyjne przeciwko oznaczonej osobie, a po zakończeniu tego postępowania wydał tytuły wykonawcze przeciwko innej osobie i na tej podstawie doprowadził do wszczęcia egzekucji, było działaniem niezgodnym z podstawowymi zasadami polskiego prawa, sformułowanymi zarówno w Konstytucji R.P., jak i aktami normatywnymi niższego rzędu.

Pozwany w apelacji przedstawił sformułowane przez judykaturę i doktrynę wyjaśnienia pojęcia niezgodności orzeczenia z prawem. Podsumowując wywody skarżącego trzeba powiedzieć, że działanie pozwanego było klasycznym przykładem niezgodności indywidualnego aktu administracyjnego z prawem. Co więcej, gdyby przyjąć, że jest odwrotnie, to trudno byłoby znaleźć sytuację faktyczną, w której można byłoby przypisać orzeczeniu lub aktowi administracyjnemu niezgodność z prawem. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, wystawienie tytułów wykonawczych przeciwko osobie, która nie była stroną postępowania i nie była dłużnikiem, było niezgodne z prawem, a niezgodność ta miała charakter kwalifikowany, elementarny i oczywisty.

Próba obciążenia w apelacji odpowiedzialnością za szkodę doznaną przez powoda organów władz węgierskich, które wszczęły egzekucję przeciwko powodowi na terenie tego państwa, nie zasługiwały na jakikolwiek komentarz Sądu Apelacyjnego, skoro organy węgierskie uczyniły to na wniosek władz polskich, w oparciu o tytuły wykonawcze wystawione przez pozwanego, niepodlegające badaniu przez organy węgierskie w kwestii zasadności ich wystawienia przeciwko powodowi.

Opisane działanie pozwanego zrodziło odpowiedzialność ex delicto Skarbu Państwa za szkodę poniesioną przez powoda. W tym przypadku szkoda polegała na poniesieniu przez powoda kosztów obrony przed egzekucją prowadzoną przeciwko niemu na podstawie wadliwie wystawionych tytułów wykonawczych. Wysokość wydatków poniesionych przez powoda nie została w toku procesu zakwestionowana. Wszystkie te wydatki były związane z celową obroną przed skutkami bezprawnie wystawionych i skierowanych do egzekucji tytułów wykonawczych. Sąd Apelacyjny uznał, że zachodził adekwatny związek przyczynowy pomiędzy deliktem pozwanego Skarbu Państwa, a szkodą poniesioną przez powoda, a zarzut naruszenia art. 361 § 1 k.c. nie mógł się ostać w takim przypadku.

W tym stanie rzeczy, należało orzec, jak w sentencji, na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 oraz art. 99 k.p.c. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego powoda.