Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 sierpnia 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSA Józef Wąsik

po rozpoznaniu w dniu 7 sierpnia 2024 r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółki akcyjnej z siedzibą w Z.

przeciwko (...) - (...) Oddział Wojewódzki w K.

o ustalenie

na skutek apelacji strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach
z dnia 4 sierpnia 2022 r., sygn. akt I C 679/21

oraz zażalenia strony powodowej na rozstrzygnięcie o kosztach zawarte
w punkcie II wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 4 sierpnia 2022 r. sygn. akt I C 679/21

1.  zmienia punkt II zaskarżonego wyroku w ten sposób, że kwotę 13.817 zł podwyższa do kwoty 28.601 zł (dwadzieścia osiem tysięcy sześćset jeden złotych), oddalając zażalenie strony powodowej w pozostałym zakresie;

2.  oddala apelację.

Sygn. akt I A Ca 2014/22

Sygn. akt I A Cz 599/22

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 11 marca 2021 roku skierowanym przeciwko (...) (...) Oddziałowi Wojewódzkiemu w K. (...)spółka z o.o. w Z. wniosła o ustalenie, że pomiędzy stronami istnieje (obowiązuje) umowa nr (...) zawarta w K. na okres od 1 lipca 2017 roku do 30 czerwca 2022 roku o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze w ramach opieki długoterminowej w tym, że doszło do skutecznego i wiążącego strony ustalenia z dniem 10 grudnia 2020 roku kwoty zobowiązania wobec świadczeniodawcy z tytułu realizacji ww. umowy nr (...) na okres rozliczeniowy od dnia 1 stycznia 2021 roku do dnia 30 czerwca 2021 roku, a ww. umowa nie rozwiązuje się z dniem 28 lutego 2021 roku.

Uzasadniając żądanie strona powodowa podała, iż jest pomiotem leczniczym, prowadzi działalność leczniczą pod marką (...). W ramach działalności zawarła z (...) (...) Oddziałem Wojewódzkim w K. Umowę nr (...) o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze w ramach opieki długoterminowej. W 8 ust. l ww. umowy wskazano, że zawarta została na okres od dnia 1 lipca 2017 roku do dnia 30 czerwca 2022 roku. Przed zawarciem aktualnej umowy (...) Sp. z o.o. realizowała z pozwanym analogiczną umowę przez 5 lat. Pozwany nigdy nie zgłaszał uwag do realizacji aktualnej umowy, jak też umowy wcześniejszej.

Dalej powód wywodził, iż Aneksem nr (...) strony ustaliły, iż pozwany w terminie do dnia 7 grudnia 2020 przedstawi powodowi propozycję kwoty zobowiązania na kolejny okres oraz, że kwota zobowiązania na okres rozliczeniowy od dnia 1 stycznia 2021 roku do dnia 31 grudnia 2021 roku zostanie ustalona w terminie do dnia 21 grudnia 2020 roku. Pozwany w ww. terminie nie przedstawił jednak takiej propozycji, a jedynie nadał pismo z ww. propozycją na poczcie. (...) Sp. z o.o. odebrała ww. pismo (tj. Aneks (...)) w dniu 10 grudnia 2020 roku. W ocenie powoda, pozwany nie dochował terminu na przedstawienie propozycji kwoty zobowiązania, bowiem strona powodowa mogła zapoznać się z propozycją najwcześniej w dniu 10 grudnia 2020 roku.

Pomimo choroby Prezes Zarządu przebywając w domu zapoznał się z Aneksem, zaakceptował go, a co więcej nawet pomimo choroby podpisał już w dniu 10 grudnia 2020 roku. Aneks został jednak wysłany do pozwanego w dniu 22 grudnia 2020 roku czego przyczyną były trudności organizacyjne związane z chorobą Prezesa Zarządu. Prezes Zarządu unikał kontaktu z pracownikami oraz z osobami trzecimi z powodu obawy przed zakażeniem COVID-19 i możliwym ciężkim przebiegiem tej choroby w związku z chorobami współistniejącymi. To uniemożliwiało przekazanie, wysłanie oryginału dokumentu. Trudności organizacyjne powodowała także covidowa organizacją działania biura zarządu.

Powód podniósł, iż pismem z dnia 30 grudnia 2020 roku pozwany przesłał (...) Sp. z o.o. swoje stanowisko, zgodnie z którym w związku z nieustaleniem w terminie tj. do dnia 21 grudnia 2020 roku kwoty zobowiązania wobec Świadczeniodawcy (tj. (...) Sp. z o.o.) z tytułu realizacji umowy nr (...) na okres rozliczeniowy od 1 stycznia 2021 roku do 30 czerwca 2021 roku, na podstawie § 32 ust. 5 załącznika do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 września 2015 roku w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej umowa ulegnie rozwiązaniu z dniem 28 lutego 2021 roku. Pozwany wyjaśnił przy tym, że powyższe następuje ponieważ nie przesłano podpisanego aneksu do dnia 21 grudnia 2020 roku, a list polecony z podpisanym aneksem został nadany listownie w dniu 22 grudnia 2020 roku co oznacza nieustalenie kwoty zobowiązania wobec Świadczeniodawcy i skutkuje rozwiązaniem umowy nr (...).

(...) Sp. z o.o. wskazała, iż niezwłocznie zakwestionowała ww. stanowisko składając pismo z dnia 12 stycznia 2021 roku, jednak pozwany podtrzymał swoje stanowisko. (...) sp. z o.o. złożyła również zażalenie na czynność Dyrektora (...) Wojewódzkiego Oddziału (...) w K. zgodnie z art. 160 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych, które zostało rozpatrzone przez Prezesa (...) pozytywnie dla (...) Sp. z o.o. Pismem z dnia 23 lutego 2021 roku Prezes (...) wskazał, że uwzględnia zażalenie w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpatrzenia przez Dyrektora Oddziału (...). Strona pozwana jednak, pomimo wydania ww. pisma przez Prezesa (...), pismem z dnia 26 lutego 2021 roku, podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko.

(...) Sp. z o.o. podniosła, że choroba Prezesa Zarządu, jak też pandemia COVID-19 stanowią przeszkodę w postaci siły wyższej uniemożliwiającej wcześniejsze wysłanie Aneksu i dodała, że zgodnie z art. 155 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych do umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej stosuje się przepisy kodeksu cywilnego, a więc stosuje się również zasadę siły wyższej.

Powód powołał się nadto na błędną interpretację przez pozwaną art. 32 ust. 5 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 września 2015 roku zgodnie, z którym warunkiem rozwiązana umowy jest nieustalenie kwoty zobowiązania (albo warunków finansowania). Podniósł, iż Rozporządzenie wydane zostało na podstawie art. 137 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zaś ww. przepis został, tak jak inne przepisy tego aktu wykonawczego, wydany po to aby chronić interes świadczeniobiorcy oraz zapewnić właściwe wykonanie umowy. Przesłanie aneksu do umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej jeden dzień po terminie nie narusza w opinii powoda w żaden sposób interesów świadczeniobiorców ani nie stanowi zagrożenia właściwego wykonania umowy. Dalej powód wywodził, iż literalne brzmienie ww. przepisu, w szczególności użycie w nim słowa „nieustalenia” kwoty zobowiązania nie można utożsamiać z nieprzesłaniem (nie nadaniem w terminie) aneksu do umowy. Nieustalenie, w sposób jednoznaczny odnosi się do o sfery negocjacji, a nie do czynności przesłania czy podpisania umów/aneksów.

Niezależnie od powyższego, (...) Sp. z o.o. wskazała także na przepisy kodeksu cywilnego o ofercie, w tym na art. 68 k.c., zgodnie z którym jeżeli przedsiębiorca otrzymał od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych ofertę zawarcia umowy w ramach swej działalności, brak niezwłocznej odpowiedzi poczytuje się za przyjęcie oferty. W ocenie Spółki powyższe odnosi się również do aneksu określającego istotne warunki umowy. W kwestii pozostawania w stałych stosunkach gospodarczych, nie budzi wątpliwości, że uznaje się za takie sytuację gdy strony związane są umowami gospodarczymi w dłuższym okresie. (...) Sp. z o.o. wskazała dodatkowo, że według jej wiedzy (...) w sytuacji przesłania aneksu w przedmiocie ustalenia kwoty zobowiązania po terminie nie stosuje względem innych świadczeniodawców sankcji rozwiązania umowy.

Strona powodowa podkreśliła też, że gdyby pozwana dotrzymała terminu przedstawienia propozycji finansowania na kolejny okres do dnia 7 grudnia 2020 roku to powódka miała by o 3 dni więcej czasu również na wysłanie aneksu. W takich samych okolicznościach sprawy wysłanie aneksu nastąpiłoby więc o 3 dni wcześniej, a więc przed 21 grudnia 2020 roku. Za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, należy uznać wyciąganie przez pozwaną negatywnych konsekwencji (pomijając w tym miejscu stanowisko powódki co do tego, że wysłanie Aneksu 22 grudnia 2020 roku żadnych negatywnych konsekwencji nie rodzi) gdy po pierwsze pozwana sama nie dochowała nałożonego na nią terminu, po drugie poprzez niedochowanie tego terminu utrudniła wysłanie aneksu w terminie do dnia 21 grudnia 2020 r.

W kwestii wykazania interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o ustalenie Spółka wskazała, że w braku takiego rozstrzygnięcia pozwany ze swojej strony zakończy realizację umowy, (...) Sp. z o.o. nadal będzie twierdzić, że umowa obowiązuje, powstanie więc stan niepewności prawnej co do tego, czy umowa obowiązuje, co do tego jak zachować powinna się (...) Sp. z o.o., która zgodnie z umową powinna przecież wykonywać świadczenia zgodnie z § 1 umowy. (...) Sp. z o.o. wskazuje, że w świetle obowiązków jakie ciążą na spółce na podstawie umowy (wykonywanie świadczeń, opieka nad pacjentami, zatrudnianie personelu realizującego świadczenia), samo żądanie zapłaty wynagrodzenia z umowy, czy też zapłaty odszkodowania nie rozwiązuje sytuacji prawnej jaka pojawiła się w związku wątpliwościami co do ustalenia kwoty zobowiązania we właściwym terminie a co za tym idzie dalszego nieprzerwanego obowiązywania umowy po 28 lutego 2021 roku. Co więcej Spółka wskazuje na to, że wystąpienie o zapłatę za pozostały okres trwania umowy jest niemożliwe z racji tego, że kwoty zobowiązania pozwanego wobec (...) sp. z o.o. są ustalane co pół roku. Nie ma więc możliwości ustalenia jaką kwotę pozwanego winien zapłacić (...) Sp. z o.o. za cały pozostały czas trwania umowy (tj. do 30 czerwca 2022 r.) (pozew – k. 1-15).

Pozwany (...) (...) Oddział Wojewódzki w K. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu wg norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwany podniósł, iż niedochowanie przez powoda terminu w zakresie złożenia oświadczenia woli dotyczącego ustalenia kwoty finansowania na kolejny okres rozliczeniowy, a w konsekwencji doprowadzenie do rozwiązania umowy przed upływem okresu, na jaki została zawarta, wynikało ze zwykłego zaniedbania po stronie powoda. W ocenie pozwanego zarówno w okresie pandemii jak i w okresie choroby zarządu, w interesie przedsiębiorcy jest zapewnienie należytego funkcjonowania jego przedsiębiorstwa, ponosi on bowiem ryzyko zarówno w sferze finansowej jak i prawnej wynikające z błędnych decyzji, braku aktywności czy ewidentnych — jak w tym przypadku — zaniechań.

Pozwany zaprzeczył, aby dopuścił się uchybienia. Doręczenie powodowi propozycji nastąpiło wprawdzie 10-go grudnia 2020r, ale § 32 OWU (ani żaden inny przepis czy to OWU, czy to ustawy o świadczeniach) nie przewiduje dla którejkolwiek ze stron żadnych negatywnych konsekwencji niedochowania tego terminu. Jedynie złożenie przez powoda z rażącym opóźnieniem przedmiotowej propozycji, tj. złożenie jej bezpośrednio przed nadejściem terminu na ustalenie kwoty zobowiązania, można byłoby ewentualnie rozważać w kategoriach przyczynienia się pozwanego, ale w omawianym przypadku z pewnością o takiej sytuacji nie można mówić.

Pozwany nie miał zatem możliwości zapoznania się z tym oświadczeniem w terminie ustalonym przez strony Aneksem nr (...). Spóźnione oświadczenie woli natomiast – jak wynika wprost z § 32 ust.5 — skutkuje rozwiązaniem umowy z dniem 28 lutego 2021 roku. Dodatkowo pozwany powoływał się na fakt, iż złożenie oświadczeń woli w tym zakresie przez obie strony przedmiotowej umowy jest ograniczone terminem wynikającym z § 31 ust. 2 w zw. z ust. 5 OWU, po bezskutecznym upływie którego w umowie łączącej strony dotychczasowe jej postanowienia, dotyczące okresu obowiązywania umowy i warunków finansowych, zostają zastąpione postanowieniami OWU, które inaczej regulują te kwestie, tj. w zakresie okresu jej obowiązywania wprowadzona zostaje data końcowa 28 lutego 2021 roku. Pozwany negował także zasadność powoływania się przez powoda na treść art. 68 k.c.

Prawomocnym postanowieniemz 23 lutego 2021r Sąd Rejonowy w Z.dokonał zabezpieczenia roszczenia powoda przed wszczęciem postępowania przez nakazanie stronie pozwanej znoszenia i realizacji spornej umowy zawartej na okres od 1 lipca 2017r do 30 czerwca 2022r.

Sąd uznał, że (...) Sp. z o.o. posiada także interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia, bowiem brak zabezpieczenia w niniejszej sprawie uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie, gdyż rozwiązanie umowy następuje z dniem 28 lutego 2021 r, zatem po tej dacie uprawniony zostałby pozbawiony możliwości realizacji świadczeń opieki zdrowotnej (pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej) ze wszystkimi tego konsekwencjami, do czego jest zobowiązany jeśli umowa pomiędzy stronami w dalszym ciągu obowiązuje. Sąd powołał się na przepisy art. 755 § 2 k.p.c. i art. 733 k.p.c.

Postanowieniem z dnia 11 czerwca 2021 roku sygn.(...) Sąd dokonał wykładni sentencji powyższego orzeczenia w ten sposób, że wyjaśnił, że nadal obowiązuje umowa nr(...) zawarta na okres od 1 lipca 2017 roku do 30 czerwca 2022 roku wraz z późniejszymi aneksami do tej umowy, w tym aneksem (...) o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju - świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze w ramach opieki długoterminowej w przedmiocie ustalenia kwoty zobowiązania na okres rozliczeniowy od 1 stycznia 2021 roku do 30 czerwca 2021 roku. (...) (...) Oddział Wojewódzki w K. ma zatem działać na warunkach określonych w ww. umowie i późniejszych aneksach, tak jak to robą dotychczas. Strony zachowują takie prawa i obowiązki, jakie istniały do końca lutego 2021 roku. Dokonywanie zapłat finansowych przez Obowiązanego od 1 lipca do 2021 roku powinno się odbywać na dotychczasowych zasadach. Strony powinny porozumieć się w tym zakresie, a (...) (...) Oddział Wojewódzki w K. winien skierować niedyskryminującą propozycję finansowania do (...) S.A. Siedzibą w Z..

W dniu 11 marca 2021 roku Spółka (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Z. wniosła pozew w przedmiotowej sprawie.

Z uwagi na wydane w sprawie (...) zabezpieczenie pozwany na wniosek powoda i na podstawie przedstawionych przez powoda raportów z wykonanych usług wypłaca środki w stawkach ustalonych w ramach wcześniej obowiązującej umowy. Pozwany nie wypłaca stawek po podwyżkach wynikających z Zarządzeniem Prezesa (...) na jeden etat pielęgniarski z uwagi na to, iż w ocenie pozwanego powód nie przedstawił rzetelnych informacji na temat ilości udzielonych świadczeń na etat pielęgniarski.

Sąd Okręgowy w Kielcach wyrokiem z 4 sierpnia 2022r:

I. ustalił, że pomiędzy (...) S.A. (poprzednio (...) Sp. Z.o.o) z siedzibą w Z. a (...) (...) Oddziałem Wojewódzkim w K. została zawarta umowa nr (...) o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze w ramach opieki długoterminowej obejmująca okres od 1 lipca 2017r. do dnia 30 czerwca 2022r. ;

II. zasądził od pozwanego (...) (...) Oddział Wojewódzki w K. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w Z. kwotę 13.817 /trzynaście tysięcy osiemset siedemnaście złotych/tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami a późnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

(...) Sp. z o.o. (obecnie (...) S.A.) z siedzibą w Z. prowadzi m.in. działalność w zakresie opieki zdrowotnej pod marką (...). Od około 2013 roku w ramach prowadzonej działalności spółka prowadziła współpracę z (...) (...) Oddziałem Wojewódzkim w K. w zakresie kompleksowego i całodobowego organizowania i udzielania świadczeń opieki zdrowotnej w warunkach stacjonarnych, lub domowych, w rodzaju – świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze w ramach opieki długoterminowej. Strony współpracowały na podstawie umów pisemnych, które odnawiali cyklicznie, tj. po upływie okresu rozliczeniowego. Początkowo okresy te obejmowały cały rok, a od 2021 roku były półroczne. Przed zakończeniem bieżącego okresu rozliczeniowego strony ustalały warunki finansowania na kolejny taki okres, co wynikało np. z ilości zatrudnianych pielęgniarek położnych i odbywało się za pomocą aneksów.

Dowody: zeznania świadka I. W. – protokół rozprawy z dn. 28.03.2022r. – k. 471v-472, zeznania świadka M. B. (1) – protokół rozprawy z dn. 28.03.2022r. – k. 472v-473v, zeznania W. P. – protokół rozprawy z dn. 15.06.2022r. – k. 506-507.

Na okres od 1 lipca 2017 roku do 30 czerwca 2022 roku (...) Sp. z o.o. zawarła z (...) (...) Oddziałem Wojewódzkim w K. umowę nr (...), mocą której strony ustaliły warunki finansowania realizowanych przez powoda świadczeń zdrowotnych na ww. okres. Liczbę i cenę jednostek rozliczeniowych oraz kwotę zobowiązania w poszczególnych zakresach świadczeń objętych umową określał „(...)”, stanowiący załącznik nr (...) do umowy, który również był cyklicznie zmieniany. W § 10 umowy zawarto zapis, iż w zakresie nieuregulowanym umową stosuje się przepisy Ogólnych Warunków Umów oraz rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 listopada 2013 roku w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej.

Dowód: kopia umowy nr (...) z załącznikami – k. 17-22, aneksy do umowy nr (...) – k. 23-59.

Aneksem (...) dnia 19 listopada 2020 roku do tej umowy strony ustaliły, iż propozycja zobowiązaną na okres rozliczeniowy od dnia 1 stycznia 2021 roku do dnia 31 grudnia 2021 roku zostanie przedstawiona świadczeniodawcy w terminie do dnia 7 grudnia 2020 roku, a kwota zobowiązania na tenże okres rozliczeniowy zostanie ustalona do dnia 21 grudnia 2020 roku.

Dowód: Aneks (...) z dnia 19 listopada 2020 r. do umowy nr (...)– k. 262.

W dniu 7 grudnia 2020 roku pozwany wysłał do powoda podpisany projekt Aneksu (...) do umowy nr (...)w/w zmieniający tą umowę i ustalający kwotę zobowiązania na okres rozliczeniowy od dnia 1 stycznia 2021 roku do dnia 30 czerwca 2021 roku na kwotę 222.898,20 zł. Dokument został doręczony w dniu 10 grudnia 2020 roku.

W tym okresie z uwagi na pandemię COVID-19 biuro spółki nie funkcjonowało w sposób typowy, praca odbywała się zdalnie, zaś Prezes Zarządu przebywał na zwolnieniu lekarskim z powodu bólu kręgosłupa i innych dolegliwości, wymagających przyjmowania silnych leków. Ponadto z uwagi na własne schorzenia mogące w razie zakażenia koronowaniem spowodować zagrożenie dla jego zdrowia, przebywał w domu na izolacji. Wykonywał jednak niezbędne czynności związane z funkcjonowaniem spółki i z tej przyczyny codziennie pracownica biura – I. W. – dostarczała mu do skrzynki pocztowej korespondencję.

W dniu 10 grudnia 2020 roku dostarczyła Prezesowi Zarządu m.in. nadesłany przez pozwanego Aneks (...) do umowy nr (...), który nie zawierał pisma przewodniego. Jeszcze tego samego dnia odebrała od niego dokument w formie elektronicznej (na pendrivie), aby przesłać innemu pracownikowi spółki P. P. do sprawdzenia i zaakceptowania.

Dowody: kopia karty z książki korespondencyjnej strony powodowej – k. 62, wydruk wiadomości e-mail z dn. 10.12.2020r. do P. P. – k. 64, kopie zaświadczeń lekarskich W. P. – k. 84, 86, zeznania świadka I. W. – protokół rozprawy z dn. 28.03.2022r. – k. 471v-472, zeznania świadka M. B. (1) – protokół rozprawy z dn. 28.03.2022r. – k. 472v-473v, zeznania W. P. – protokół rozprawy z dn. 15.06.2022r. – k. 506-507.

W tamtym czasie Prezes Zarządu powoda był zobowiązany do podpisania i wysłania Aneksu do umowy nr (...) o udzielanie świadczeń gwarantowanych w rodzaju podstawowa opieka zdrowotna dotyczącego finasowania świadczeń przez pozwanego w zakresie usług (...). Dokument ten został udostępniony przez pozwanego w obowiązującym strony systemie informatycznym. Powód odczytał dokument dnia 16 grudnia 2020 roku, a w komunikacie nadesłanym wraz z nim zawarto informację, aby wydrukować dwa egzemplarze aneksu wraz z załącznikami i po podpisaniu dostarczyć w nieprzekraczającym terminie do dnia 21 grudnia 2020 roku (liczy się data wpływu do Oddziału(...)). W przypadku braku wywiązania się z powyższego w zakreślonym terminie – zgodnie z § 32 ust. 5 obowiązujących strony Ogólnych Warunków Umów – ww. umowa zostałby rozwiązana z upływem ostatniego dnia lutego następnego roku.

Prezes Zarządu powoda podpisał Aneks wraz z załącznikami i wysłał w dniu 18 grudnia 2020 roku, zaś fizycznie pozwany otrzymał go 21 grudnia 2020 roku, czyli przed wyznaczonym terminem.

Dowody: wydruk z systemu informatycznego (...) – k. 273-274, aneks (...) do umowy nr (...) wraz z pismem przewodnim powoda oraz załącznikiem - k. 275-278, zeznania świadka I. W. – protokół rozprawy z dn. 28.03.2022r. – k. 471v-472, zeznania W. P. – protokół rozprawy z dn. 15.06.2022r. – k. 506-507.

Dnia 22 grudnia 2021 roku do spółki zadzwonił M. B. (1), odpowiedzialny za przygotowanie Aneksu nr (...) do umowy nr (...) z ramienia pozwanego, z informacją, iż upłynął termin do jego złożenia. I. W. była przekonana, iż ww. aneks został wysłany (pocztą), jednak po sprawdzeniu książki nadawczej okazało się, że taka korespondencja nigdy z biura nie wyszła. Zadzwoniła wówczas do Prezesa Zarządu, czy nie posiada u siebie tych dokumentów. Okazało się, że pomimo wydania Aneksu do sprawdzenia merytorycznego zaraz po jego otrzymaniu, nie został on wysłany pozwanemu w terminie.

Aneks został podpisany przez stronę powodową i odesłany pocztą tradycyjną oraz elektroniczną jeszcze tego samego dnia, a fizycznie doręczony pozwanemu w dniu 28 grudnia 2020 roku.

Dowody: zeznania świadka I. W. – protokół rozprawy z dn. 28.03.2022r. – k. 471v-472, zeznania świadka M. B. (1) – protokół rozprawy z dn. 28.03.2022r. – k. 472v-473v, zeznania W. P. – protokół rozprawy z dn. 15.06.2022r. – k. 506-507.

W tamtym okresie w Oddziale pozwanego pracownicy odpowiedzialni za współpracę z świadczeniodawcami, takimi jak powód, przed upływem terminu dzwonili, aby przypomnieć o konieczności przedłużenia współpracy i wysłania stosownych dokumentów w terminie. M. B. (1), dopiero 22 grudnia 2020 roku stwierdził, że Aneks nr (...) do umowy nr (...) jest jedynym aneksem, którego mu brakuje i dopiero wówczas poinformował o tej okoliczności powoda.

Dowody: zeznania świadka M. B. (1) – protokół rozprawy z dn. 28.03.2022r. – k. 472v-473v, zeznania W. P. – protokół rozprawy z dn. 15.06.2022r. – k. 506-507.

Pismem z dnia 30 grudnia 2020 roku pozwany poinformował (...) Sp. z o.o., że w związku z nieustaleniem do dnia 21 grudnia 2020 roku kwoty zobowiązania wobec świadczeniodawcy z tytułu realizacji umowy na okres rozliczeniowy od 1 stycznia 2021 roku do 30 czerwca 2021 roku, na podstawie § 32 ust. 5 Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 320 ze zm.), umowa ulega rozwiązaniu z ostatnim dniem lutego następnego roku.

Dowód: kopia pisma pozwanego z dn. 30.12.2020r. – k. 90.

Pismem z dnia 12 stycznia 2021 roku powód zakwestionował powyższe stanowisko pozwanego wskazując m.in., że do przesyłki zawierającej aneksy nie załączono pisma przewodniego, w którym zwyczajowo (jak co roku przy okazji sporządzania aneksów) informowano o terminach/obowiązkach (...) Sp. z o.o. Powołała się nadto na rzeczywisty brak możliwości złożenia przez Prezesa Zarządu podpisu w okresie od 2 grudnia 2020 roku do 11 stycznia 2021 roku z powodu choroby, trudności organizacyjne związane z epidemią COVID-19, obawy o możliwość zarażenia się przez długotrwale chorego Prezesa Zarządu SARS CoV-2 (co oznacza wystąpienie siły wyższej) jak też na nieprawidłową interpretację przepisów, w tym pominięcie celów rozporządzenia, nieuwzględnienie w zajętym stanowisku interesu świadczeniobiorców, błędne utożsamianie zwrotu „nieustalenie kwoty(...)/warunków(...)” z przesłaniem podpisanego aneksu, pominięcie milczącej akceptacji warunków umowy przez (...) Sp. z o.o.

Z daleko posuniętej ostrożności - w związku z chorobą Prezesa Zarządu powód wniósł o przywrócenie terminu do przesłania ww. aneksu do umowy nr (...).

Dowód: kopia pisma powoda z dn. 12.01.2021r. – k. 94-95.

W odpowiedzi na powyższe pismo powoda pozwany podtrzymał dotychczasowe stanowisko stwierdzając brak podstaw do uwzględnienia ww. wniosku i przesłał do podpisu Aneks do umowy(...) określający finasowanie umowy w okresie od dnia 1 stycznia 2021 roku do dnia 28 lutego 2021 roku.

Dowód: kopia pisma pozwanego z dnia 26.02.2021r. – k. 98

Powód złożył zażalenie na czynność dyrektora (...) Wojewódzkiego Oddziału (...) w K. w trybie art. 160 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych (Dz. U. 2004 Nr 210 poz. 21337) do Prezesa (...) wraz z wnioskiem o tymczasowe, do czasu rozpoznania zażalenia, nakazanie dalszego wykonywania przez Dyrektora (...) Oddziału Wojewódzkiego (...) w K. umowy nr (...)- (...) (...) (...) (...).

Dowód: kopia pisma powoda z dnia 25.01.2021 r. – k. 100-102.

Zażalenie zostało uwzględnione przez Prezesa (...), a sprawa została przekazana do nowego rozpatrzenia przez Dyrektora Oddziału (...). Pozwany po powtórnej analizie stanu faktycznego i prawnego pismem z dnia 26 lutego 2021 roku podtrzymał jednak pierwotne stanowisko w sprawie.

Dowody: kopia pisma Prezesa (...) z dn. 23.02.2021r. – k. 73-76, kopia pisma pozwanego z dn. 26.02.2021r. – k. 70-71.

Pismem z dnia 3 marca 2021 roku powód wniósł do Prezesa (...) zażalenie na powyższą decyzję. Prezes (...) uznał, że zażalenie przysługuje tylko świadczeniodawcy który jest stroną umowy o udzielanie zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, którego to przymiotu w dacie składania zażalenia takiego statusu nie posiadał z uwagi na rozwiązanie umowy z dniem 28 lutego 2020 roku.

Dowody: kopia zażalenia powoda z dn. 03.03.2021r. – k. 105-108, pismo Prezesa (...) z dn. 08.04.2021r. – k. 268-270.

Z uwagi na wyczerpanie drogi postępowania reklamacyjnego powód wystąpił przeciwko pozwanemu na drogę postępowania cywilnego.

Podstawę ustaleń faktycznych w sprawie stanowiły dowody z dokumentów złożonych przez strony do akt sprawy – dokumentów urzędowych i prywatnych, wyżej szczegółowo powołanych, które nie budziły wątpliwości Sądu, a nadto żadna ze stron nie zgłaszała zastrzeżeń co do ich autentyczności.

W ocenie Sądu w całości za wiarygodne należało uznać zeznania świadków B. O., I. W., A. B. oraz zeznania Prezesa Zarządu powoda, bowiem w zakresie okoliczności faktycznych korelowały ze sobą oraz z powołanym wyżej materiałem dowodowym z dokumentów.

Sąd przeprowadził następujące rozważania prawne:

Powództwo podlegało uwzględnieniu. Warunki udzielania i zakres świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych określa ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1510). Umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, zawierane z (...), są umowami cywilnoprawnymi, uregulowanymi przepisami ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej. Ich przedmiotem jest udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej - kompleksowa opieka zdrowotna świadczeniodawcy nad świadczeniobiorcą. Essentialia negotii określa przepis art. 136 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. W umowie o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej świadczeniodawca zobowiązuje się przede wszystkim do udzielania świadczeniobiorcom zakontraktowanych usług zdrowotnych, a Fundusz zobowiązuje się do ich sfinansowania. Przepis art. 137 ustawy zawiera delegację ustawową dla Ministra Zdrowia do wydania ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w formie rozporządzenia, określającego przedmiot umów oraz rodzaje świadczeń będących przedmiotem realizacji.

Zgodnie z § 3 ust. 1 załącznika do Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z dnia 8 września 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1400) tj. z dnia 11 lipca 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 1146) świadczeniodawca jest obowiązany wykonywać umowę zgodnie z warunkami udzielania świadczeń określonymi w ustawie oraz przepisach wydanych na jej podstawie, ogólnych warunkach oraz zgodnie ze szczegółowymi warunkami umów określonymi przez Prezesa Funduszu na podstawie art. 146 ust. 1 pkt 2 i art. 159 ust. 2 ustawy. Według § 8 ust. 1 załącznika do wskazanego rozporządzenia, świadczeniodawca zapewnia udzielanie świadczeń w sposób kompleksowy obejmujący wykonanie niezbędnych badań, w tym badań laboratoryjnych i diagnostyki obrazowej, oraz procedur medycznych związanych z udzielaniem tych świadczeń. Świadczeniodawca udziela świadczeń przez cały okres obowiązywania umowy, zgodnie z określonym w umowie harmonogramem oraz planem rzeczowo-finansowym (§ 9 ust. 1 załącznika do Rozporządzenia).

Zgodnie z § 32 OWU w przypadku gdy umowa zostaje zawarta na okres dłuższy niż rok, kwoty zobowiązań w poszczególnych zakresach na następne okresy rozliczeniowe są ustalane corocznie, w terminie do dnia 30 listopada, chyba że strony postanowią inaczej. W tym samym terminie są ustalane warunki finansowania świadczeń w umowie niezawierającej kwoty zobowiązania.

Do umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej (art. 155 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).

Stosownie do art. 228 § 1 k.p.c., fakty powszechnie znane nie wymagają dowodu. Sąd bierze je pod rozwagę nawet bez powołania się na nie przez strony. Takim jest bez wątpienia występowanie w kraju i na świecie pandemii Covid-19 od marca 2020 roku.

Nie było sporne, że stronę powodową łączyła z (...) (...) Oddziałem Wojewódzkim w K. Umowa nr (...) o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze w ramach opieki długoterminowej, zwarta na okres od dnia 1 stycznia 2021 roku do dnia 30 czerwca 2021 roku. Nie było między stronami sporu, iż od dnia 21 grudnia 2020 roku powód był zobowiązany przedłożyć pozwanemu zaakceptowaną propozycję finansową na kolejny okres rozliczeniowy oraz, że termin ten nie został dochowany.

Sporne między stronami było to, czy zachodzą w przedmiotowej sprawie okoliczności, które mogą wyłączyć negatywne skutki spóźnienia się przez powoda z zaakceptowaniem Aneksu nr (...), tj. wysłania go jeden dzień po terminie.

Powód powoływał się m.in. na chorobę Prezesa Zarządu, który był uprawniony do podpisania Aneksu oraz siłę wyższą, jakim była wówczas pandemia Covid-19 i związana z nią dezorganizacja pracy biura spółki. Ponadto wskazywał na błędną interpretację przez pozwaną art. 32 ust. 5 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 września 2015 roku zgodnie, z którym warunkiem rozwiązana umowy jest nieustalenie kwoty zobowiązania (albo warunków finansowania), bowiem przesłanie aneksu do umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej jeden dzień po terminie nie narusza w opinii powoda w żaden sposób interesów świadczeniobiorców ani nie stanowi zagrożenia właściwego wykonania umowy.

Powód zwrócił też uwagę, iż literalne brzmienie ww. przepisu, w szczególności użycie w nim słowa „nieustalenia” kwoty zobowiązania nie można utożsamiać z nieprzesłaniem (nie nadaniem w terminie) aneksu do umowy. Nieustalenie, w sposób jednoznaczny odnosi się do o sfery negocjacji, a nie do czynności przesłania czy podpisania umów/aneksów.

Niezależnie od powyższego, (...) Sp. z o.o. wskazała także na przepisy kodeksu cywilnego o ofercie, w tym na art. 68 k.c., zgodnie z którym jeżeli przedsiębiorca otrzymał od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych ofertę zawarcia umowy w ramach swej działalności, brak niezwłocznej odpowiedzi poczytuje się za przyjęcie oferty. Strona powodowa podkreśliła też, że gdyby pozwana dotrzymała terminu przedstawienia propozycji finansowania na kolejny okres do dnia 7 grudnia 2020 roku to powódka miała by o 3 dni więcej czasu również na wysłanie aneksu dlatego, zaś wyciąganie przez pozwaną negatywnych konsekwencji, gdy sama nie dochowała nałożonego na nią terminu, a poprzez niedochowanie tego terminu utrudniła wysłanie aneksu powodowi należy uznać za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Strona pozwana stała na stanowisku, iż niedostarczenie przez powodową spółkę podpisanego Aneksu nr (...) wynikało z zaniedbania po stronie powoda, a nie z uwagi na siłę wyższą, zaś konsekwencje przekroczenia terminu wynikają z § 31 ust. 2 w zw. z ust. 5 OWU, i polegają na bezwzględnym rozwiązaniu umowy z ostatnim dniem lutego następnego roku.

Mając na uwadze okoliczności ustalone w sprawie stwierdzić należy w pierwszej kolejności, iż współpraca pomiędzy stronami trwa od przynajmniej 2013 roku i do końca 2020 roku układała się poprawnie. Powód był świadczeniodawcą usług w zakresie POZ oraz w ramach opieki długoterminowej, a pozwany na podstawie przedkładanych przez powoda rozliczeń dokonywał zapłaty za wykonane świadczenie po umówionych stawkach. Rozliczenia takie następowały w ostatnim czasie co pół roku zaś każda propozycja finansowa na kolejny okres rozliczeniowy wymagała akceptacji ze strony powoda na piśmie (w formie aneksu). Strona powodowa zawsze w terminie wywiązywała się z ww. obowiązku.

Sąd zwrócił uwagę, iż w rozpoznawanym przypadku na niedochowanie przez spółkę terminu do wysłania zaakceptowanego Aneksu (...) złożyło się kilka okoliczności. Nie ulega wątpliwości, iż 2020 rok dla funkcjonowania firmy był trudny organizacyjnie z uwagi na trwającą pandemię, braki w personelu oraz pracę zdalną, a nadto swoistą dezorganizację zwyczajowego sposobu wykonywania obowiązków. Dodatkowo Prezes Zarządu spółki przebywał w newralgicznym okresie na zwolnieniu lekarskim, co wynika niezbicie z przedłożonych zaświadczeń. Dodatkowo nie kontaktował się z pracownikami osobiście, bowiem ewentualne zarażenie koronawirusem mogłoby mieć negatywne konsekwencje dla jego zdrowia.

Ogłoszenie na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej od dnia 20 marca 2020 roku do odwołania stanu epidemii w związku z zakażeniami wirusem (rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r.; Dz.U. z 2020 r., poz. 491) i występujące w związku z tym obostrzenia, miało olbrzymi wpływ na codzienne funkcjonowanie konsumentów oraz przedsiębiorców w Polsce (zwłaszcza w początkowym jej okresie, kiedy na mocy obwiązujących przepisów prawa doszło praktycznie do zaprzestanie możliwości wykonywanie dużego zakresu czynności dnia codziennego przez obywateli), i ze względu na jej skalę, musi być uznawana za siłę wyższą. W rozumieniu prawa cywilnego, siła wyższa jest to zjawisko, zdarzenie, sytuacja lub stan o określonych cechach, które muszą wystąpić łącznie. Za siłę wyższą można uznać okoliczności, które obiektywnie mają charakter: zewnętrzny (tj. pochodzą spoza danej osoby), nadzwyczajny (tj. są rzadkie i trudne do przewidzenia), przemożny (tj. są „nie do opanowania” w oparciu o dostępne środki). Przyjmuje się w literaturze, że zjawisko koronawirusa co do zasady spełnia te kryteria i jest siłą wyższą.

Oczywiście, nie każda indywidualna sytuacja będzie możliwa do uwzględnienia jako skutek siły wyższej i nie zawsze skuteczne będzie powołanie się na działanie tego zjawiska. Dlatego każda osoba, która uważa za stosowne odniesienie do swojej sytuacji argumentu siły wyższej musi udowodnić, że takie zjawisko zaistniało, oraz wykazać kiedy, gdzie i w jakim zakresie miało miejsce. Jednocześnie pomiędzy konkretnymi okolicznościami, które można zakwalifikować jako siłę wyższą, a sytuacją osoby która się na to powołuje, musi zachodzić związek przyczynowy.

W ocenie Sądu powód udowodnił, iż pandemia miała wpływ na funkcjonowanie firmy, bowiem pracownicy nie wykonywali obowiązków stacjonarnie, co niewątpliwie miało wpływ na przepływ informacji i bieżące wykonywanie zleconych zadań, a nadto Prezes Zarządu pozostawał w izolacji, w celu uniknięcia zarażenia, przez co nie miał realnej pieczy nad załatwianiem spraw spółki. Okoliczności te powodują, iż zwyczajowo stosowane reguły określające sztywne terminy do wykonywania pewnych czynności mogły zostać w sposób niezawiniony naruszone. Jednakże z uwagi na nadzwyczajne okoliczności, jakie przyczyniły się do naruszenia – w tym przypadku przekroczenia terminu – nie można go traktować, jak gdyby zaistniał w normalnych warunkach i wiązać z nim tak rygorystycznych konsekwencji jak definitywne rozwiązanie umowy.

Z drugiej strony Sąd zauważył pewnego rodzaju przyczynienie się po stronie pozwanego do opóźnienia ze złożeniem przedmiotowego aneksu przez powoda. Z ustaleń poczynionych na podstawie zeznań chociażby M. B. (1) należy wyprowadzić wniosek, iż pracownicy pozwanego zajmujący się umowami ze świadczeniodawcami, zwyczajowo informowali przed końcem terminu do złożenia podpisanych dokumentów o jego upływie, a każdy aneks zawierał pismo przewodnie ze stosowną informacją do kiedy należy go dostarczyć. Tak było chociażby w przypadku Aneksu do umowy nr (...) o udzielanie świadczeń gwarantowanych dotyczącego finasowania świadczeń przez pozwanego w zakresie usług (...). W komunikacie nadesłanym wraz z nim w obowiązującym strony systemie informatycznym zawarto dokładne informacje, aby wydrukować dwa egzemplarze aneksu wraz z załącznikami i po podpisaniu dostarczyć w nieprzekraczającym terminie do dnia 21 grudnia 2020 roku. Dodano też, że liczy się data wpływu aneksu do Oddziału(...), a w przypadku braku wywiązania się z powyższego w zakreślonym terminie – zgodnie z § 32 ust. 5 obowiązujących strony Ogólnych Warunków Umów – ww. umowa zostałby rozwiązana z upływem ostatniego dnia lutego następnego roku. Prezes Zarządu powoda podpisał Aneks wraz z załącznikami i wysłał w dniu 18 grudnia 2020 roku, zaś fizycznie pozwany otrzymał go 21 grudnia 2020 roku, czyli w wyznaczonym terminie.

Nie można zgodzić się nadto z pozwaną, iż opóźnienie dostarczenia aneksu do 21 grudnia 2020 roku wynikało z zaniedbania ze strony powoda. Prezes Zarządu bowiem tego samego dnia przekazał go podpisanego w formie elektronicznej do oceny kompetentnemu pracownikowi firmy, a zatem czynności w tej sprawie zostały podjęte niezwłocznie. Gdyby zatem pracownik pozwanego zadzwonił przed 21 grudnia 2020 roku, jak to zwyczajowo robiono, powód najprawdopodobniej wysłałby Aneks w terminie.

Podstawą prawną żądań strony powodowej był art. 189 k.p.c., który stanowi, iż powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

Interes prawny, jako materialnoprawna przesłanka roszczenia przewidzianego w art. 189 k.p.c., jest kategorią obiektywną i musi być wykazany przez powoda. Roszczenie przewidziane w art. 189 k.p.c. nie służy ustaleniu przez sąd treści normy prawnej przez dokonanie wiążącej wykładni przepisu określającego prawa i obowiązki powoda. Nie służy również wskazaniu przez sąd powodowi drogi prawnej służącej realizacji jego uprawnienia przewidzianego w określonym przepisie. Pojęcie interesu prawnego należy interpretować szeroko, przy czym nie musi być to interes majątkowy, może to też być interes niemajątkowy. Przy ocenie interesu prawnego należy stosować kryteria obiektywne, a nie subiektywne.

W przedmiocie wykładni pojęcia interesu prawnego Sąd Najwyższy stwierdził, że interes prawny, o którym mowa w przepisie art. 189 k.p.c., nie może być rozumiany subiektywnie, tj. według odczucia powoda, ale obiektywnie, tj. na podstawie rozumnej oceny sytuacji, w której powód występuje z tego rodzaju powództwem. Interes prawny podwoda musi być ponadto zgodny z prawem i zasadami współżycia społecznego, jak również z celem, któremu służy art. 189 k.p.c. (wyr. SN z 28.11.2002 r., II CKN 1047/00, Legalis).

Skuteczne powołanie się na interes prawny wymaga wykazania, że oczekiwane rozstrzygnięcie wywoła takie skutki w stosunkach między stronami, w następstwie których ich sytuacja prawna zostanie określona jednoznacznie. Przez stosunek prawny należy rozumieć taki stosunek między podmiotami prawa, w którym mają one wynikające z dyspozycji normy prawnej uprawnienia i obowiązki, zaś realizacja tych uprawnień i obowiązków zagwarantowana jest przymusem państwowym.

W kwestii wykazania interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o ustalenie Spółka niewątpliwie podołała temu obowiązkowi. Z uwagi na charakter łączącej strony współpracy oraz sposób rozliczeń i wykonywanych świadczeń przez powoda, powodowa spółka nie można by było jednoznacznie określić np. w postępowaniu o zapłatę konkretniej kwoty jaką pozwany winien powodowi zapłacić za okres obowiązywania umowy, tj. do 28 lutego 2021 roku. Dodatkowo w braku takiego rozstrzygnięcia pozwany ze swojej strony zakończyłby realizację umowy i powstałby stan niepewności prawnej co do tego, czy umowa obowiązuje, bowiem została zawarta na konkretny okres, tj. do 30 czerwca 2022 roku.

Mając zatem na uwadze długotrwałą i udaną współpracę między stronami oraz nadzwyczajne względy, przez które powód nie dochował terminu i spóźnił się z wysłaniem Aneksu (...) pozwanemu, oraz posiadanie przez powoda interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o ustalenie, Sąd orzekł jak w pkt I wyroku.

O kosztach procesu Sąd uwzględniając, że pozwana Spółka była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika i uwzględniając, zgodnie z wyrażoną w przepisie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, że wobec uwzględnienia powództwa pozwany winien zwrócić powodowi kwotę 10.800 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika (ust. 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800), wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa oraz kwotę 3.000 zł tytułem zwrotu uiszczonej przez powoda opłaty od pozwu.

Zdaniem Sądu charakter przedmiotowej sprawy nie uzasadniał przyznania powodowi kosztów zastępstwa procesowego w stawce wyższej niż minimalna, tj. w żądanej kwocie łącznie 70.872 zł (wniosek o zasądzanie kosztów procesu wg. spisu kosztów k.515/.Na żądaną kwotę z tytułu kosztów zastępstwa prawnego wedle powoda składa się kwota 45.288 zł wyliczona jako czas pracy pracownika powodowej spółki kiedy spółka nie była jeszcze reprezentowana przez fachowego pełnomocnika wyliczona jako 1/3 średniego miesięcznego wynagrodzenia pracownika razy 18 miesięcy czas trwania procesu co daje kwotę 2016zł oraz 500 zł jako cząstkowa wartość wynagrodzenia pracownika biurowego x 18 miesięcy co daje kwotę 9000 zł łącznie 45.288 zł . W uzasadnieniu powódka wskazała ,że zawiły stan sprawy wymagał zaangażowania pracownika zatrudnionego u powoda do analizowania sprawy, sporządzania pism kiedy powódka nie korzystała jeszcze z fachowej pomocy prawnej. Następnie po udzieleniu pełnomocnictwa adwokatowi koszty te zostały określone dodatkowo na kwotę łączną 25.584 zł brutto na podstawie wystawionych faktur /k.520-523/z tytułu usługi prawnej.

W ocenie Sądu kwoty powyższe nie zasługują na uwzględnienie. Przedmiotowa sprawa nie odznaczała się szczególnym stopniem skomplikowania, wymagającym aż takiego nakładu pracy, zaangażowania najpierw pracownika zatrudnionego przez samą spółkę ,któremu s półka wypłaciła wynagrodzenie w ramach zatrudnienia, a następnie fachowego pełnomocnika. Odnosząc się do oceny wkładu pracy reprezentującego stronę pełnomocnika Sąd przyjął, że czynności dokonane przez adwokata w imieniu powoda w toku niniejszego postępowania, nie uzasadniały przyznania wynagrodzenia w takiej wysokości. Przez pojęcie „nakładu pracy” pełnomocnika rozumieć należy w szczególności ilość i obszerność złożonych w sprawie pism procesowych oraz udział w rozprawach i posiedzeniach sądu ale także pozasądową pomoc prawną udzieloną klientowi w związku ze sprawą. Analiza akt przedmiotowej sprawy dowodzi, iż nie była ona wielowątkowa czy też precedensowa. Czynności pełnomocnika fachowego nie obejmowały sporządzenia pozwu i pism procesowych wraz z załączonymi dokumentami, gdyż pełnomocnik włączył się do sprawy w późniejszym etapie . W sprawie odbyły się trzy rozprawy, w tym jedna, na której odbyła się publikacja wyroku. Pełnomocnik powodów stawił się osobiście na jednym terminie rozprawy, na kolejnym brał udział w trybie zdalnym i nie był obecny na terminie publikacji wyroku. Działania pełnomocnika w przedmiotowej sprawie Sąd traktuje jako niezbędną, ale nie ponadprzeciętną staranność, którą powinien przejawiać każdy pełnomocnik procesowy reprezentujący swojego klienta, dlatego też nie znaleziono podstaw do przyznania pełnomocnikowi wynagrodzenia w żądanej wysokości. Ponadto treść merytoryczna pism sporządzonych już przez pełnomocnika fachowego nie wskazuje na większe niż przeciętne zaangażowanie pełnomocnika w ich przygotowanie.

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany, zarzucając:

I. naruszenie prawa procesowego, tj.:

1) art. 233 §1 k.p.c. poprzez:

a) przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dowolne, wbrew okolicznościom wynikającym wprost z przeprowadzonych dowodów i sprzecznie z zasadami doświadczenia życiowego, ustalenie istotnych dla rozstrzygnięcia faktów, a to:

- że przed 21 grudnia 2020 r. nie było telefonicznych przypomnień ze strony

pracowników pozwanego wobec powoda w sprawie konieczności podpisania i

doręczenia Aneksu nr (...), zwanego dalej również (...),

- że wraz z Aneksem pozwany nie wysłał do powoda pisma przewodniego,

informującego o skutkach niepodpisania Aneksu i jego niezłożenia u pozwanego w

terminie do dnia 21-12-2022 r.,

z których to okoliczności Sąd wywiódł niezasadny wniosek, że pozwany przyczynił się do niedochowania przez powoda terminu zawarcia Aneksu nr (...),

- że stan epidemii stanowił siłę wyższą, tj. niemożliwą do pokonania przez powoda

przeszkodę do złożenia przez niego w terminie oświadczenia woli w sprawie ustalenia

kwoty finansowania na kolejny okres rozliczeniowy, czyli, że istniejący obiektywnie

stan epidemii spełniał w okolicznościach przedmiotowej sprawy przesłanki uznania go

za siłę wyższą,

- sprzeczność ustaleń Sądu z okolicznościami faktycznymi wynikającymi z

przeprowadzonych i w pełni uznanych przez Sąd za wiarygodne dowodów, przez ustalenie, że pracownicy pozwanego wbrew przyjętemu zwyczajowi przed dniem 21 grudnia 2020 r. nie kontaktowali się telefonicznie z powodem i nie przypominali mu o konieczności doręczenia Aneksu do tego dnia;

b) naruszenie obowiązku wszechstronnego rozważenia zebranego materiału poprzez niewskazanie, z jakich przyczyn, ustalając istotne w ocenie Sądu okoliczności faktyczne, Sąd pominął zeznania świadka - M. B. (2) dotyczące następujących faktów: wysłania wraz z Aneksem pisma przewodniego i przeprowadzania przed 21 grudnia 2020 r. przez pracowników pozwanego rozmów telefonicznych z powodem przypominających o zbliżającym się terminie podpisania Aneksu, przy jednoczesnym przywołaniu tych zeznań jako potwierdzających okoliczności ewidentnie sprzeczne z ich treścią, tj. że takie działania były podejmowane przez pracowników pozwanego w przypadku innych umów, ale nie zostały wykonane w stosunku do Umowy będącej przedmiotem niniejszego sporu;

2) art. 327 ¹ § 1 pkt. 1 i 2 k.p.c. poprzez:

niewskazanie w uzasadnieniu wyroku, z jakich przyczyn Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom świadka - M. B. (2),

- niewyjaśnienie podstawy prawnej wyroku, tj. nieprzytoczenie przepisów prawa,

z których wynika zasadność zastosowania do rozstrzygnięcia przedmiotowego sporu

instytucji siły wyższej; zaskarżony wyrok nie zawiera wskazania przepisów prawa

ani postanowień łączącej strony umowy, które stanowiłyby uzasadnienie

prawne rozstrzygnięcia w zakresie oparcia wyroku na klauzuli siły wyższej.

II) przepisów prawa materialnego, tj.:

1) § 32 ust. 1 w zw. z ust. 5 załącznika do Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (t.j. Dz.U. z 2020r. poz. 320 ze zm.), pn. „Ogólne warunki umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej", zwanego dalej „OWU", poprzez nieuznanie skutków prawnych wynikających wprost z tych przepisów, tj. rozwiązania ex lege łączącej strony umowy nr (...), zwanej dalej (...) , z dniem 28-02-2021 r.,

2) brak podstawy prawnej do uznania, że stwierdzenie wystąpienia siły wyższej i przyczynienia się pozwanego do opóźnienia w terminowym złożeniu przez powoda oświadczenia woli o wyrażeniu zgody na przedstawioną przez pozwanego propozycję finansowania na kolejny okres rozliczeniowy (zawarcia Aneksu) uzasadnia przyjęcie, że nie doszło do wcześniejszego rozwiązania Umowy, tj. z dniem 28 lutego 2021 r..

Na podstawie art. 386 k.p.c. wnoszę o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, ewentualnie 2) uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do Sądu I Instancji celem jej ponownego rozpoznania, 3) zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu za obie instancje z tym, że za I Instancję kosztów zastępstwa procesowego w wysokości podwójnych kosztów minimalnych, za II Instancję zaś - koszty procesu wg norm przepisanych.

Wniósł też o dopuszczenie dowodu z dokumentu, tj. pisma przewodniego z dn. 04-12-2020 r. kierowanego przez pozwanego do powoda wraz z wzorem tego pisma, podpisanym przez Dyrektora (...) Oddziału Wojewódzkiego (...) (Dyrektor zawsze podpisuje tylko wzór takiego pisma, który pozostawiany jest w aktach Oddziału; wzór ten następnie jest wypełniany danymi danego świadczeniodawcy i wysyłany do każdego świadczeniodawcy wraz z podpisanym przez Dyrektora w imieniu (...) aneksem ustalającym kwotę finansowania na następny okres rozliczeniowy) na okoliczność, że powód wraz z Aneksem otrzymał pismo informacyjne, zawierające szczegółową instrukcję dotyczącą sposobu podpisania i odesłanie Aneksu oraz wskazanie wytłuszczonym drukiem skutków niezrealizowania zawartych w tym piśmie zaleceń, tj, że wbrew ustaleniom Sądu I Instancji pismo przewodnie zostało doręczone powodowi wraz z Aneksem tak jak w każdym innym przypadku i w stosunku do każdego innego świadczeniodawcy. Konieczność zgłoszenia przedmiotowego wniosku dowodowego wynikła zdaniem pozwanego dopiero po analizie uzasadnienia wyroku.

Zażalenie na orzeczenie o kosztach procesu wniósł powód, zarzucając naruszenie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. poprzez nieprzyznanie kosztów zastępstwa prawnego według przedłożonego przez pełnomocnika spisu kosztów a nadto uznanie, że charakter sprawy nie uzasadnia przyznania powodowi kosztów zastępstwa prawnego w stawce wyższej niż minimalna. Wniósł o zasądzenie kosztów procesu w łącznej kwocie 70.872 zł.

Powód wniósł o oddalenie apelacji, natomiast pozwany wniósł o oddalenie zażalenia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Apelacyjny przyjął za swoje. Trafnie również zastosował przepisy prawa procesowego i materialnego, a zaskarżony wyrok odpowiada zasadom słuszności.

Żadna ze stron nie zgłosiła wniosku o rozpoznanie apelacji na rozprawie, a Sąd uznał, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne i rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 148 ¹ § 1 k.p.c.

Wniosek apelującego o przeprowadzenie nowego dowodu, a to z wydruku pisma przewodniego jakie świadek M. B. (2) miał wysłać powodowi wraz z aneksem nie został uwzględniony, gdyż nie zasługuje na aprobatę wyjaśnienie apelującego, iż potrzeba przeprowadzenia tego dowodu powstała dopiero po zaznajomieniu się pozwanego z uzasadnieniem wyroku. Na brak takiego pisma i zwyczajowego przypomnienia powodowi o obowiązującym terminie wysłania aneksu i skutków ewentualnego zaniedbania, powód powoływał się w pozwie, a nawet w pismach wcześniejszych.

Sąd nie dopuścił się naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w ocenie dowodu z zeznań świadków i stron przyjmując brak pisma przewodniego do przesłanej przez pozwanego propozycji kwoty zobowiązania na 2021r.

Przeczą temu przede wszystkim spontaniczne, stanowcze i konsekwentne ze zeznania świadka I. W., która odebrała i otworzyła przesyłkę. Sąd był uprawniony do dania wiary temu świadkowi, a nie pracownikowi pozwanego św. M. B. (2) odpowiedzialnemu za wysłanie przesyłki, który rutynowo takie pisma wysyłał. Świadek A. B. zeznała, że bezpośrednio w sprawie dotyczącej powoda nie uczestniczyła. Brała udział tylko w planowaniu świadczeń. Nie miała informacji na temat pisma przewodniego, jej informacja o rozmowie telefonicznej przeprowadzonej przez innego pracownika nie została skonkretyzowana, co do konkretnej umowy.

Dodatkowo należy zauważyć, że istnienie w systemie komputerowym pozwanego kopii tego pisma nie stanowi jeszcze pewnego dowodu, że pismo to zostało wydrukowane i włożone do koperty.

Zasadniczą przyczyną uwzględnienia powództwa było przyjęcie zaistnienia siły wyższej usprawiedliwiającej w okolicznościach tej konkretnej sprawy nie zachowanie przez powoda terminu 21 grudnia 2020r wynikającego z umowy stron i z tym stanowiskiem należy się zgodzić.

Strony od 2013 roku współpracowały ze sobą. Powód bez zastrzeżeń pozwanego wykonywał łączące strony umowy w tym dotyczące świadczeń opiekuńczych. Jest faktem powszechnie znanym, że z końcem 2000r (początek zimy) nastąpiło apogeum epidemii Covid-19, co wiązało się z zachorowalnością wielu pracowników i ograniczeniem a nawet czasowym przerwaniem funkcjonowania wielu firm. Jak wynika z ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd I Instancji dotyczyło to również powoda. Jedyny członek zarządu i osoba uprawniona do podejmowania decyzji oraz składania oświadczeń woli w umieniu spółki (W. P.) od początku grudnia chorowała przebywając na zwolnieniu lekarskim, co wyjaśnia jego mało racjonalne a przede wszystkim niekonsekwentne postępowanie w przedmiocie podpisania otrzymanego i aneksu i co istotne odesłania go stronie pozwanej pocztą tradycyjną. Jednak zachowanie takie daje się usprawiedliwić chorobą, zwłaszcza w sytuacji, gdy kierowana przez niego jednostka nadal wykonywała świadczenia opiekuńcze polegające na usługach pielęgnacyjnych i opiekuńczych świadczonych przez pielęgniarki; zatem w tym trudnym okresie należało zająć się również innymi sprawami. Nie może budzić wątpliwości, że zapotrzebowanie na usługi pielęgnacyjne i opiekuńcze w tym okresie było wzmożone.

Sytuacja taka spełnia – również w ocenie Sądu Apelacyjnego - przesłanki siły wyższej, zwalniającej stronę powodową z odpowiedzialności za niedochowanie terminu wskazanego w umowie łączącej strony (21 grudnia 2020r). Spełnione są również przesłanki do zastosowania per analogiam do zobowiązania nie będącego stricte świadczeniem wzajemnym - art. 495 § 1 k.c. W konsekwencji nie nastąpił skutek w postaci rozwiązania umowy określony w § 32 ust. 5 Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie ogólnych warunków umów o udzielania świadczeń opieki zdrowotnej.

Pozwany potraktował powodowego świadczeniodawcę bez uwzględnienia szczególnych okoliczności związanych z epidemią Covid-19, zrównując sytuację z grudnia 2020r z sytuacja jaka występowała przed epidemią i po tej epidemii.

Kodeks cywilny nie definiuje pojęcia siły wyższej. Występuje ono jednak w doktrynie oraz orzecznictwie sądowym. Jej wystąpienie powoduje, że odpowiedzialność na podstawie ryzyka a także oparta na zasadzie winy ulega wyłączeniu. Zgodnie z judykaturą Sądu Najwyższego, siła wyższa to zdarzenie:

- zewnętrzne – czyli niezwiązane z urządzeniem, z którego funkcjonowaniem związana jest odpowiedzialność odszkodowawcza;

- niemożliwe do przewidzenia – jego ryzyko wystąpienia jest znikome, czyli wyjątkowe, nadzwyczajne (wcale nie musi oznaczać tylko totalnej niemożliwości przewidzenia jakiegoś zdarzenia);

- niemożliwe do zapobieżenia – nie tylko samemu zjawisku, ale także i przede wszystkim jego szkodliwym skutkom.

(por. uchwała SN z dnia 24 listopada 2000 r., III CZP 37/00, OSNC 2001, Nr 4, poz. 56; wyrok SN z dnia 16 stycznia 2002 r., IV CKN 629/00, IC 2002, nr 5, s. 44; wyrok SN z dnia 4 września 2003 r., IV CKN 420/01, IC 2004, nr 6, s. 38); Komentarz do kodeksu cywilnego pod red. J. Ciszewskiego, P. Nazaruka, WKP 2019, Komentarz do kodeksu cywilnego pod red. J. Gudowskiego, WKP 2018).

Stan epidemii wywołany wirusem Covid-19 w okolicznościach niniejszej sprawy spełnia te kryteria.

Należy mieć na uwadze, że strony – jakkolwiek z przekroczeniem umownego terminu – to jednak zawarły aneks do łączącej strony umowy dotyczącej świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych przed rozpoczęciem kolejnego 2021r, co skutkowało ważnym zawarciem umowy na kolejny 2021 rok w ustalonej aneksem stawce za wykonywane świadczenia. Sąd nie zajmował się kwestią przedłużenia umowy na rok 2022r, gdyż powództwo nie obejmowało twierdzeń i żądania dotyczących tego okresu. Mimo wątpliwości dotyczących brzmienia sentencji w punkcie I wyroku, Sąd Apelacyjny uznał, że odzwierciedla ona wolę powoda, a ewentualne wątpliwości stron mogą zostać usunięte na drodze wykładni wyroku, tym bardziej że apelacja pozwanego nie zawierała zarzutów w tej kwestii, a powód nie wniósł apelacji. Istota wyroku sprowadza się do przesądzenia kwestii przedłużenia obowiązywania umowy na okres od 1 stycznia 2021r do 31 grudnia 2021r. W myśl utrwalonego orzecznictwa sądowego dopuszczalne jest w ramach art. 189 k.p.c. ustalenie faktu prawotwórczego np., zawarcia umowy. Z tego powodu brzmienie sentencji wskazujące na fakt zawarcia umowy jest zgodne z prawem.

Strony łączyła umowa zawarta na lata 2019-2022, z tym, że dla przedłużenia jej obowiązywania na kolejne okresy wymagała współpracy stron. Umowa przewidywała obowiązki spoczywające na obu stronach zmierzające do ustalenia wysokości wynagrodzenia, które należało wykonać we wskazanych terminach. Wtedy umowa automatycznie ulegała przedłużeniu na następny okres. Stan faktyczny sprawy wskazuje, że strona powodowa z powodu siły wyższej przeszkody w wykonaniu swoich obowiązków.

Dodatkowo wypada zauważyć, że pozwany nie wypełnił też wyraźnych sugestii Prezesa (...) uwzględniającego zażalenie powoda i przekazującego jego skargę powoda do ponownego rozpoznania przemawiających za przedłużeniem umowy (pismo z 23 lutego 2021r, k. 73-76). Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej kwestię terminu ustalenia kwoty zobowiązań pozostawia w pierwszej kolejności samym stronom, dlatego nie było przeszkód aby strony zgodnie zmieniły ten termin.

Nie wypełniono także postulatu zawartego w § 43 tego Rozporządzenia, aby spory miedzy stronami powstałe w związku z realizacja umowy rozstrzygane były polubownie z zachowaniem zasady działania w dobrej wierze i z poszanowaniem słusznych interesów stron.

Biorąc pod uwagę przedstawione argumenty Sąd Apelacyjny oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c.

Częściowo uzasadnione okazało się zażalenie powoda na orzeczenie o kosztach procesu zawarte w zaskarżonym wyroku. Co do zasady sąd powinien zasądzić na rzecz strony zwrot kosztów procesu według przedłożonego spisu kosztów, jeśli mieszczą się w kategorii „kosztów niezbędnych” wymienionych w art. 98 § 2 lub 3 k.p.c, chyba że ma uzasadnione wątpliwości co do ich poniesienia przez stronę. W niniejszej sprawie wszelkie wątpliwości usuwa dołączona przez powoda umowa zlecenia zastępstwa prawnego zawarta z pełnomocnikiem ustalająca wynagrodzenie w kwocie 25.000 zł, która to kwota mieści się w limicie sześciokrotności minimalnej stawki. Ocena charakteru sprawy i nakładu pracy pełnomocnika ma znaczenie w sytuacji, gdy strona (pełnomocnik) nie przedkłada spisu kosztów ani w inny sposób nie udowadnia ich poniesienia.

Nie zasługiwało natomiast na uwzględnienie zażalenie w części obejmującej wydatki strony na wynagrodzenie za prace pracownika administracyjnego, jako nie mieszczące się w kategorii kosztów niezbędnych określonych w § 2 i 3 art. 98 k.p.c.