Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lipca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Józef Wąsik (spr.)
Sędziowie:	SSA Barbara Górzanowska SSA Marek Boniecki
Protokolant:	st.sekr.sądowy Beata Lech

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2016 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa U. B.

(...) na Litwie

przeciwko Przedsiębiorstwu Produkcyjno-Handlowo-Usługowemu (...) Spółce z o.o. w K., A. K., A. W. i J. B.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 16 grudnia 2014 r. sygn. akt I C 1916/14 oraz zażalenia strony powodowej na orzeczenie o kosztach procesu zawarte w tym wyroku

1.  oddala apelację;

2.  zmienia postanowienie zawarte w punkcie II zaskarżonego wyroku w ten sposób, że nadaje mu treść: „zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 16.798,50 zł (szesnaście tysięcy siedemset dziewięćdziesiąt osiem złotych 50/100) tytułem dodatkowych kosztów procesu” oraz oddala zażalenie w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 5.400 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

4.  nakazuje ściągnąć od pozwanych solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 1.114,65 zł (jeden tysiąc sto czternaście złotych 65/100) tytułem wydatków na wynagrodzenie tłumacza przysięgłego.

SSA Marek Boniecki SSA Józef Wąsik SSA Barbara Górzanowska

Sygn. akt I A Ca 1066/15

Sygn. akt I A Cz 1415/15

UZASADNIENIE

Powód (...) (skrót od: U. B. czyli zamknięta spółka akcyjna) (...) z siedzibą na Litwie domagała się zasądzenia solidarnie od pozwanych ad.1 Przedsiębiorstwa Produkcyjno- Handlowo – Usługowego (...) Spółka z o.o. w K., ad. 2 A. K., ad. 3 A. W. i ad. 4 J. B. kwoty 147.884,77 zł z ustawowymi odsetkami od 10 grudnia 2013 roku.

Powód wywodził, że jest indosatariuszem weksla wystawionego przez pozwaną ad. 1 spółkę, a wypełnionego przez firmę (...) (...)) (...) na kwotę 147.884,77 zł, który to weksel przez tegoż remitenta był indosowany właśnie na powoda. Wyjaśniał nadto, że weksel został wypełniony przez remitenta (późniejszego indosanta) w związku z nienależytym wykonaniem przez wystawcę weksla (pozwaną ad. 1 spółkę) umowy z dnia 3 stycznia 2013 roku łączącej pozwaną ad. 1 z remitentem ( firmą (...)). Kwota wypełnienia w złotych odpowiadała kwocie 35.309,02 Euro i stanowiła równowartość szkody polegającej na wydatkowaniu przez firmę (...) kosztów obsługi prawnej związanych z zawarciem umowy z 3 stycznia 2013 roku, od której to umowy firma (...) zmuszona była odstąpić, w związku z brakiem realizacji postanowień umownych przez pozwaną ad. 1 spółkę (...).

Podnosił, że roszczenie w stosunku do pozwanej spółki kieruje jako wystawcy weksla, zaś w stosunku do pozwanych ad. 2-4 jako poręczycieli wekslowych.

Nakazem zapłaty z 2 czerwca 2014 roku sąd uwzględnił dochodzone roszczenie wraz z kosztami postępowania.

W zarzutach od nakazu zapłaty pozwani ad. 1 – 4 wnosili o uchylenie nakazu zapłaty i oddalenie powództwa. Zarzucali, że weksel in blanco został wypełniony niezgodnie z deklaracją wekslową z dnia 3 stycznia 2013 roku, gdyż U. B.niesłusznie naliczył karę umowną wraz z należnymi odsetkami. Okoliczność stanowiąca podstawę odstąpienia od umowy przez U. B.(niezrealizowanie przez pozwaną ad. 1 spółkę jednego z obowiązków kontraktu z 3 stycznia 2013 roku), wynikła z przyczyn niezależnych od pozwanych, albowiem była wynikiem załamania się rynku tzw. zielonych certyfikatów, czego nie można było przewidzieć w momencie zawierania kontraktu.

Sąd Okręgowy w Kielcach wyrokiem z dnia 16 grudnia 2014r utrzymał w całości nakaz zapłaty wydany z postępowaniu nakazowym w dniu 2 czerwca 2014 r. sygn. akt I Nc 64/14 oraz nie obciążył pozwanych poniesionymi kosztami postępowania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 3 stycznia 2013 roku po kilku miesiącach ustaleń i negocjacji pomiędzy pozwanymi a (...) litewską zamknięta spółką akcyjną w W., zawarta została umowa inwestycyjna, mocą której pozwana ad. 1 spółka (...), zobowiązała się między innymi do ustanowienia nowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością pod nazwą (...) oraz wniesienia wyodrębnionej, zorganizowanej części przedsiębiorstwa pozwanej spółki w postaci zakładu produkcyjnego pellets zlokalizowanego w G., wraz z jego wszystkimi składnikami jako wkładu do (...), a następnie do sprzedaży wszystkich udziałów w (...) na rzecz U. B.( umowa inwestycyjna Tom. I k. 35 – 62).

W celu wykonania umowy inwestycyjnej pozwana ad. 1 zobowiązała się stosownie do zapisów art. (...)ust. (...) w związku z art.(...) ust. (...) umowy, do niezwłocznego, nie później niż w ciągu 5 dni od dnia zawarcia umowy, uzyskania i przekazania (...) bezwarunkowej i nieodwołalnej, pisemnej zgody spółki (...) sp. z .o.o. - jedynego odbiorcy produktu - zakładu należącego do pozwanego ad. 1, na przeniesienie z pozwanej ad. 1 spółki na nowo tworzoną spółkę (...) umowy z 21 czerwca 2012 roku umowy na dostawę pellets, zawartej pomiędzy pozwaną ad. 1 spółką aG. (...) oraz wszelkich wierzytelności i praw związanych z tą umową. Pozwana ad. 1 spółka przed podpisaniem umowy warunku tego nie wypełniła, a podejmowane w styczniu, lutym i marcu 2013 roku rozmowy z G.nie dały pozytywnego rezultatu ( vide wymiana korespondencji k. 200 – 207 Tom. II ).

Pismem z 24 stycznia 2013 roku U. B.wezwała pozwaną ad. 1 do spełnienia świadczenia poprzez przekazanie tejże zgody na przeniesienie kontraktu z G.na (...), pod rygorem odstąpienie od umowy. ( pismo z 24 I 2013 k.155 Tom. I )

W dniu 3 kwietnia 2013 roku U. B.złożyła oświadczenie o odstąpieniu przez nią od umowy inwestycyjnej z dnia 3 stycznia 2013 roku oraz wezwała pozwanych ad 1 – 4 do zapłaty kwoty 100.000 zł , tytułem przewidzianej umową kary umownej, zastrzegając w przyszłości możliwości dochodzenia odszkodowania przewyższającego karę umowną, a to stosownie do zapisu art.(...) ust. (...) umowy (oświadczenie o odstąpieniu k. 150- 160 TI).

W dniu 2 grudnia 2013 roku (...) zawiadomił pozwanych ad.1 – 4 o wypełnieniu wystawionego przez pozwaną ad. 1 spółkę a poręczonego przez pozwanych ad. 2-4 weksla kwotą będącą równowartością 35.309,02 EUR , powołując się na deklarację wekslową będącą załącznikiem nr (...) do umowy inwestycyjnej. Jako termin płatności określono 9 grudnia 2013 roku, zaś miejsce płatności określono na W. ( zawiadomienie k. 162 Tom I).

W dniu 10 grudnia 2013 roku przedmiotowy weksel został indosowany na powoda (weksel k.25).

Niesporną okolicznością między stronami był fakt, że przedmiotowy weksel in blanco został wypełniony 9 grudnia 2013 roku , a następnego dnia 10 grudnia 2013 roku został przez cedenta indosowany na powoda.

Sąd poczynił następujące rozważania prawne:

Stosownie do treści art. 14 prawa wekslowego, indos przenosi wszystkie prawa na indosatariusza, co uzasadnia legitymację czynną powoda. Powód trafnie przywoływał treść przepisu art . 17 prawa wekslowego, stosownie do którego osoby przeciw którym dochodzi się praw z wekslu, nie mogą wobec posiadacza zasłaniać się zarzutami, opartymi na swych stosunkach osobistych z wystawcą lub z posiadaczami poprzednimi, chyba że posiadacz, nabywając weksel, działał świadomie na szkodę dłużnika. Dłużnik może w zasadzie zgłaszać tylko zarzuty, które wynikają z treści samego weksla lub z bezpośrednich stosunków prawnych wynikających między powodem a pozwanym w procesie cywilnym. Prawo wekslowe wyłącza możliwość podnoszenia zarzutów, opartych na osobistych stosunkach dłużnika wekslowego z wystawcą i poprzednimi posiadaczami weksla. Już zatem z tego względu oraz fakt, że pozwani nie podnieśli żadnych zarzutów obiektywnych (co do braku zdolności wekslowej, czy też formy weksla) jak i subiektywnych odnoszących się do indosatariusza, niniejsze powództwo należało uwzględnić.

Niezależnie od powyższego, Sąd Okręgowy oceniając przedłożony przez strony materiał dowodowy, uznał za całkowicie chybione zarzuty pozwanych, jakoby weksel został wypełniony niezgodnie deklaracją wekslową. Mimo zatem, że sąd mając na względzie przytoczoną wyżej argumentację, nie musiał badać stosunku podstawowego łączącego dłużnika wekslowego z remitentem (pierwotnie uprawnionym wierzycielem wekslowym), ocenił również ten zarzut, uznając go za chybiony.

Stosownie do deklaracji wekslowej z 3 stycznia 2013 roku (k. 28), remitent miał prawo wypełnić weksel kwotą odpowiadającą zadłużeniu z tytułu umowy w złotych polskich, włączając w to koszty egzekucji bądź zaspokojenia roszczenia (w tym koszty doradców prawnych) , szkody wynikłe z niewykonania albo niewłaściwego wykonania mowy inwestycyjnej, odsetki za opóźnienie, kary umowne. Analizując stan faktyczny niniejszej sprawy, Sąd Okręgowy nie miał najmniejszych wątpliwości, że pozwana ad.1 spółka (...) niewłaściwie wykonała umowę z 3 stycznia 2013 roku, a szczególności nie zrealizowała obowiązku określonego w art. 4 ust. 3 umowy w przedmiocie „przeniesienia” kontraktu na dostawy pellets łączącego pozwaną ad.1 z G.na nowo tworzony podmiot spółkę (...), co w konsekwencji doprowadziło do braku realizacji kolejnych postanowień umowy i ostatecznie odstąpienia w dniu 3 kwietnia 2013 roku przez U. B.od umowy.

Sąd nie podzielił poglądu pełnomocnika pozwanych, jakoby pozwana ad.1 spółka nie ponosiła odpowiedzialności za niezrealizowanie zadeklarowanego obowiązku bowiem było to następstwem niespodziewanych i nagłych zdarzeń zewnętrznych, polegających na załamaniu się rynku obrotu tzw. zielonych certyfikatów, powodujących zmniejszenie się ceny dostarczanej przez producentów do elektrowni biomasy (pellets ) i niechęci odbiorców do kontynuowania na dotychczasowych warunkach zawartych umów.

Trafnie pełnomocnik powoda zauważył, że zjawisko to nie było niczym nagłym i niespodziewanym, albowiem trend zmniejszania się cen występował od 2011 roku. Zresztą sami pozwani w zarzutach od nakazu zapłaty przywołali odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Gospodarki z 31 maja 2013 roku na interpelację poselską, w której to wypowiedzi wyjaśniał on iż, „ pierwsze spadki zanotowano w styczniu 2012 roku, niemniej nie były one znaczące. Sytuacja zmieniła się w czerwcu 2012 roku, kiedy nastąpiła wyraźna zniżka wartości zielonych certyfikatów (spadek od kilku do kilkunastu zł miesięcznie). Prawdziwe załamanie nastąpiło w grudniu 2012 roku , kiedy to wystąpił dalszy spadek ceny o ok. 40 zł”. - zarzuty k. 193 T. I ).

Stosownie do treści art. 11 ust. 2 pkt 6 umowy „ za wystąpienie przypadków naruszenia umowy …(...)i Wspólnicy odpowiadają solidarnie na zasadzie ryzyka . Gdyby nawet rozważać możliwość zwolnienia się od odpowiedzialności z uwagi na jedną z trzech przesłanek egzoneracyjnych określonych w przepisie art. 435 k.c., to żadna z nich nie zachodziła, w szczególności nie można byłoby konstruować w niniejszym stanie faktycznym zaistnienia „siły wyższej”, skoro przywołany przez samego pełnomocnika pozwanych wywód podsekretarza stanu, wespół z dołączonymi przez strony artykułami prasowymi i zeznaniami stających świadków, wskazywały na długotrwały proces, z nastąpieniem szczytowego załamania w grudniu 2012 roku , więc przed datą podpisania umowy. Podpisanie zatem umowy w dniu 3 stycznia 2013 roku, bez pisemnego zagwarantowania sobie warunków realizacyjnych umowy, było zachowaniem lekkomyślnym, z nadzieją, że być może uda się te warunki spełnić, choć termin określony w umowie (pięć dni), był mało realny do dochowania.

Odpowiednio zatem do art. (...)ust. (...) lit.(...) umowy, brak uzyskania pisemnego przeniesienia kontraktu na dostawę pellets był jednym z 19 możliwych przypadków naruszenia umowy z 3 stycznia 2013 roku, co uprawniało firmę (...) do odstąpienia od umowy (art.(...) ust.(...) lit.(...)), a w konsekwencji do możliwości dochodzenia odszkodowania przewyższającego wysokość zastrzeżonej kary umownej ( art.(...)ust. (...)).

Skoro zatem w deklaracji wekslowej określono prawo remitenta do wypełnienia weksla kwotą odpowiadającą szkodzie wynikłej z niewykonania lub niewłaściwego wykonania umowy, to wypełnienie w dniu 9 grudnia 2013 roku przez remitenta weksla kwotą 147.884,77 zł było zgodne z porozumieniem wekslowym. Powodowy indosatariusz przedłożył do akt sprawy dokumenty ( umowę na obsługę kontraktu, 11 faktur, 11 przelewów bankowych), z których jednoznacznie wynikało, że w okresie od sierpnia 2012 roku, do kwietnia 2013 roku U. B.wypłaciła Kancelarii (...), M., S. w związku z przygotowaniem , opracowaniem i zakończeniem umowy z 3 stycznia 2013 roku, łącznie kwotę 35.309,02 EUR. Kwota ta po przeliczeniu według kursu średniego NBP z 9 grudnia 2013 roku ( 4,1883 PLN/EUR) dawała sporną kwotę 147.884,77 zł.

Mając powyższe na uwadze uzasadnione było uwzględnienie powództwa. Solidarna odpowiedzialność pozwanych ad 2- 4 wespół z wystawcą weksla wynika z treści art.369 k.c. w związku z art. 32 prawa wekslowego, albowiem poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten za kogo poręczył.

Odsetki o stopie ustawowej zasądzono na podstawie art. 481 k.c. od daty wystawienia weksla (art. 5 prawa wekslowego). O kosztach orzeczono zdaniem Sądu na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od tego wyroku - w całości - wnieśli wszyscy pozwani, zarzucając:

1/ naruszenie przepisów postępowania cywilnego, a to:

- art. 1143 § 1 zd. 1 kpc poprzez jego niezastosowanie a w konsekwencji brak ustalenia przez Sąd I Instancji prawa właściwego dla oceny roszczeń powoda wynikających z weksla wręczonego dnia 03 stycznia 2013 r.U. B.litewskiej zamkniętej spółce akcyjnej z siedzibą w W. (dalej jako: U. B.) a indosowanego później na rzecz powoda, tj. (...), zaś wystawionego przez Przedsiębiorstwo (...)sp. z o.o. (dalej jako: PPHU (...)) z oznaczonym miejscem płatności na W., podczas gdy prawidłowe ustalenie przez Sąd I Instancji prawa właściwego powinno doprowadzić do oceny roszczeń powoda przez pryzmat prawa litewskiego, które jest prawem właściwym w rozumieniu art. 1143 § 1 zd. 1 k.p.c, co doprowadziło do naruszenia Art. 79 Prawa wekslowego w sposób opisany poniżej w pkt II a);

oraz z ostrożności procesowej w razie nieprzychylenia się przez tut. Sąd do ww. zarzutu:

- art. 233 § 1 kpc poprzez dowolną i wybiórczą a nie swobodną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, co przejawiło się w niezasadnym przyjęciu przez Sąd I Instancji, że pozwani nie wykazali zaistnienia przesłanek złej wiary indosatariusza przy nabyciu w drodze indosu weksla od indosanta, mimo, że w spółce (...) osobą składającą jednoosobowo oświadczenia woli jest pan A. V., co wynika już z materiałów dołączonych do sprawy przez powoda (weksel z podpisem indosanta (...) oraz pełnomocnictwo procesowe od (...));

- art. 233 § 1 kpc poprzez dowolną i wybiórczą a nie swobodną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, co przejawiło się w błędnym przyjęciu przez Sąd I Instancji, że pozwani nie wykazali, iż brak spełnienia warunków umowy inwestycyjnej z dnia 3 stycznia 2013 r. nastąpił w sposób całkowicie od nich niezależny w związku nagłym załamaniem się rynku zielonych certyfikatów, który był zjawiskiem nagłym, niezależnym od pozwanych i nie dającym się przewidzieć, gdyż prawdziwe załamanie tego rynku nastąpiło pod koniec miesiąca stycznia 2013 r. (około miesiąca po podpisaniu umowy), a nie jak twierdzi Sąd w grudniu 2012 r. (mimo to jednak pozwani przenieśli kontrakt do nowego podmiotu w marcu 2013 r.);

- art. 233 § 1 kpc poprzez dowolną i wybiórczą, a nie swobodną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, co przejawiło się w niezasadnym przyjęciu przez Sąd I Instancji, że pozwani nie wykazali, iż wypełnienie weksla nastąpiło przez działającego w imieniu U. B.pana A. V. niezgodnie z deklaracją wekslową, gdyż został on wypełniony przez spółkę U. B.tytułem kary umownej żądanej na podstawie art. 11 ust. 2 pkt b) umowy z dnia 3 stycznia 2013 r. (vide twierdzenia zawarte w pozwie), podczas gdy nastąpiło to (wypełnienie weksla) już po odstąpieniu od umowy z PPHU (...), zaś kara umowna przewidziana w art. (...) ust.(...) umowy nie była karą na wypadek odstąpienia od umowy a jedynie karą za ewentualne niewłaściwe wykonanie umowy, która z natury rzeczy po nastąpieniu skutku odstąpienia (tj. uznaniu umowy i wszelkich jej postanowień za niebyłe) nie może być dochodzona, gdyż traktowana jest, jak i cała umowa za niezawartą;

- art. 328 § 2 kpc w związku z art. 233 § 1 kpc, poprzez brak wskazania przez Sąd I Instancji powodów dla których nie ocenił w ogóle zeznań świadków strony pozwanej słuchanych na rozprawie i zeznających na okoliczności współpracy pomiędzy(...)PPHU a U. B.tj. zeznań pana M. K. oraz pana W. Ł. oraz poprzez brak wskazania przez Sąd I Instancji, dlaczego odmówił mocy i wiarygodności dowodowej całemu materiałowi dowodowemu zgłaszanemu przez pozwanych w zarzutach od nakazu zapłaty tj. korespondencji e-mailowej ze spółką (...) oraz pism m.in. z dnia 22 lutego 2013 r. oraz 4 marca 2013 r., które to środki dowodowe świadczyły o wypełnieniu weksla przez U. B.niezgodnie z deklaracją i indosowaniu go na rzecz (...) w złej wierze, w celu pokrzywdzenia pozwanych;

-art. 232 zd. 2 kpc poprzez brak dopuszczenia z urzędu dowodu z opinii biegłego na okoliczność załamania się rynku biomasy w Polsce w okresie styczeń - marzec 2013r., który to krach mimo, iż był zjawiskiem niezależnym od pozwanych i niedającym się przewidzieć na etapie zawierania umowy inwestycyjnej 2 stycznia 2013 r., to jednak w ocenie Sądu został zakwalifikowany jako normalne zjawisko rynkowe, które można było przewidzieć, co w konsekwencji doprowadziło do niezasadnego przypisania pozwanym odpowiedzialności za nieterminowe zrealizowanie postanowień umowy inwestycyjnej z dnia 3 stycznia 2013 r;

2/ naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

- art. 79 zd. 1 Prawa wekslowego z dnia 28 kwietnia 1936 r. (Dz. U. Nr 37, poz. 282) w związku z art. 103 i art. 104 Prawa wekslowego poprzez ich niezastosowanie w niniejszej sprawie i w konsekwencji przyjęcie, że do oceny zobowiązań wekslowych, ważności i skuteczności weksla, indosu oraz prawidłowości dochodzenia roszczeń przez powoda zastosowanie mają przepisy właściwe dla miejsca wystawienia weksla tj. prawo polskie, podczas gdy w rzeczywistości prawem właściwym dla oceny skutków zobowiązań wystawcy weksla jest prawo właściwe dla miejsca płatności weksla, czyli prawo właściwe dla miejscowości W. (prawo litewskie);

oraz z ostrożności procesowej w razie nieprzychylenia się przez tut. Sąd do ww. zarzutu:

- art. 10 Prawa wekslowego poprzez jego niezastosowanie do oceny zarzutów zgłaszanych przez pozwanych w zarzutach od nakazu zapłaty, że weksel in blanco został przez indosanta, tj. U. B.wypełniony niezgodnie z deklaracją wekslową mimo, że okoliczność złej wiary indosatariusza została dowiedziona w trakcie postępowania, zaś polegała na tym, iż dyrektor generalny U. B.(indosanta) upoważniony do jednoosobowej reprezentacji, czyli pan A. V. jest jednocześnie dyrektorem generalnym powoda (...) (indosatariusza) i dokonany dnia 10 grudnia 2013 r. pomiędzy spółkami indos (z uwagi na fakt, że tożsamość osoby reprezentującej indosanta i indosatariusza podczas tej czynności jest ta sama, o czym świadczy już choćby treść indosu na wekslu oraz pełnomocnictwo procesowe udzielone przez pana A. V. działającego w imieniu (...) na rzecz pełnomocnika procesowego) został dokonany tylko i wyłącznie w celu pozbawienia pozwanych możliwości zgłaszania w trakcie procesu zarzutów dotyczących łączącego pozwanych i indosanta stosunku zobowiązaniowego, czyli został dokonany w sposób jawnie sprzeczny z dobrą wiarą.

Z ostrożności procesowej pozwani podnieśli zarzut z art. 17 Prawa wekslowego, tj. zarzucając spółce (...), że przy nabyciu weksla działała w złej wierze, zaś dokonany pomiędzy U. B.a (...) indos był działaniem celowo wymierzonym przeciwko PPHU (...) i poręczycielom wekslowym i miał na celu wyłącznie uniemożliwienie podnoszenia im zarzutów ze stosunku podstawowego, tj. łączącej PPHU (...) umowy inwestycyjnej (od której odstąpiono przed wypełnieniem weksla). Pozwani uważają, że zarzut z art. 17 Prawa wekslowego nie jest objęty prekluzją i jako zarzut prawa materialnego, które Sąd II Instancji może badać w całym postępowaniu apelacyjnym niezależnie od granic apelacji i twierdzeń Sądu I Instancji, może być zgłoszony w tym momencie (niezależnie od zarzutu naruszenia art. 10 Prawa wekslowego - vide pkt II b).

Wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie wydanego w sprawie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i oddalenie powództwa z zasądzeniem kosztów procesu, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W końcowej części uzasadnienia apelacji pozwani podnieśli, że roszczenie powoda nie zasługuje na uwzględnienie w świetle zasad uczciwego obrotu handlowego i dobrych praktyk gospodarczych.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Nadto powód wniósł zażalenie na orzeczenie o kosztach procesu zawarte w zaskarżonym wyroku zarzucając naruszenie art. 98 kpc, przez odmowę zasądzenia dalszych usprawiedliwionych kosztów procesu spowodowanego zarzutami pozwanych od nakazu zapłaty.

Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu apelacji, nie znalazł podstaw prawnych do jej uwzględnienia.

Sąd I Instancji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Apelacyjny przyjmuje za swoje. Sąd Okręgowy trafnie zastosował przepisy prawa procesowego i materialnego.

Na wstępie wskazać należy, że sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji (art. 378 §1 k.p.c.) na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym (art.382 k.p.c.) z tym zastrzeżeniem, że przed sądem pierwszej instancji powinny być przedstawione wyczerpująco kwestie sporne, zgłoszone fakty i dowody, a prezentacja materiału dowodowego przed sądem drugiej instancji ma miejsce wyjątkowo (art. 381 k.p.c).

Zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów (III CZP 49/07, OSNC 2008, nr 6, poz.55), której nadano moc zasady prawnej, sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego. Zatem uchybienia przepisom prawa procesowego nie są badane przez Sąd Apelacyjny bez podniesienia zarzutu, chyba, że powodują nieważność postępowania.

Sąd nie bada też zarzutów zgłoszonych po zamknięciu rozprawy apelacyjnej zwłaszcza zawartych w piśmie, które zostało zwrócone stronie.

Odnosząc się do zarzutów apelacji należy wskazać, że prawidłowe zastosowanie prawa materialnego jest uzależnione od poczynienia prawidłowych ustaleń w zakresie stanu faktycznego sprawy. Temu służy postępowanie dowodowe zgodnie z którym na podstawie art.6 k.c. i 232 k.p.c. strony zobowiązane są przedstawić sądowi rozpoznającemu sprawę dowody na poparcie swych twierdzeń.

Bezzasadne są zarzuty apelacji co do błędu i naruszenia przez Sąd Okręgowy zasady swobodnej oceny dowodów, w szczególności naruszenia art. 233 § 1 kpc poprzez dowolną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, co przejawiło się w błędnym przyjęciu, że pozwani nie wykazali, iż brak spełnienia warunków umowy inwestycyjnej z dnia 3 stycznia 2013 r. nastąpił w sposób całkowicie od nich niezależny w związku nagłym załamaniem się rynku zielonych certyfikatów, który był zjawiskiem nagłym, niezależnym od pozwanych i nie dającym się przewidzieć, gdyż prawdziwe załamanie tego rynku nastąpiło pod koniec miesiąca stycznia 2013 r. (około miesiąca po podpisaniu umowy), a nie jak twierdzi Sąd w grudniu 2012 r.

Na wstępie należy podnieść, że kwestia winy pozwanych w niezrealizowaniu zawartej umowy nie ma znaczenia, gdyż pozwani przyjęli na siebie odpowiedzialność za zaistnienie przypadków niewykonania umowy na zasadzie ryzyka, a to zgodnie z brzmieniem art. (...) ust.(...) umowy inwestycyjnej z 3 stycznia 2012r zwanej dalej „Umową”. Zgodnie z tym postanowieniem umownym pozwani odpowiadają za wystąpienie przypadków naruszenia umowy, jako kwalifikowanych przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania kluczowych postanowień Umowy, na zasadzie ryzyka.

Zastrzeżenie to jest zgodne z art. 473 § 1 k.c, stanowiącym, że dłużnik może przez umowę przyjąć odpowiedzialność za niewykonanie lub za nienależyte wykonanie zobowiązania z powodu okoliczności, za które na mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi. Taka odpowiedzialność może być również podstawą naliczenia kary umownej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2013 r., sygn. akt I CSK 748/12, OSNC 2014/6/67, Biul.SN 2013/11/17-18, M.Prawn. 2014/12/638-639).

Z powodu braku zgody na przeniesienie Umowy dostawy pellets z PPHU (...) Sp. z o. o. na rzecz (...), pozwana spółka nie wypełniła również dalszych zobowiązań wynikających z umowy, w szczególności nie zawarła ostatecznej umowy przeniesienia własności zorganizowanej części przedsiębiorstwa tej spółki w postaci zakładu produkcyjnego w G. w ciągu dwudziestu dni od dnia zawarcia umowy (art.4 ust. 7 w zw. z art. 11 ust. 1 lit. i Umowy) oraz nie zawarła umowy sprzedaży udziałów w (...) na rzecz U. B.w terminie 2 miesięcy i trzech dni od dnia zawarcia Umowy (art. (...) w zw. z art. (...) ust. (...) lit. (...) Umowy). Niewykonanie powyższych obowiązków zostało obwarowane karami umownymi do 300.000 zł łącznie.

Zgodnie z deklaracją wekslową do weksla in blanco (Załącznik nr (...) do Umowy), remitent miał prawo wypełnić weksel kwotą odpowiadającą zadłużeniu z tytułu umowy w złotych polskich, włączając w to koszty egzekucji bądź zaspokojenia roszczenia (w tym koszty doradców prawnych), szkody wynikłe z niewykonania albo niewłaściwego wykonania Umowy, odsetki za opóźnienie oraz kary umowne.

Niezasadny jest zarzut, że kara umowna przewidziana w art. (...) ust. (...)) umowy nie była karą na wypadek odstąpienia od umowy a jedynie karą za ewentualne niewłaściwe wykonanie umowy, która z natury rzeczy po nastąpieniu skutku odstąpienia (tj. uznaniu umowy i wszelkich jej postanowień za niebyłe) nie może być dochodzona, gdyż traktowana jest, jak i cała umowa za niezawartą. Powód wszak dochodzi roszczenia wekslowego będącego substratem odszkodowania za nienależyte wykonanie umowy – strata wynikła z zapłaty doradcom prawnym- którego wysokość miał prawo uwzględnić w sumie wekslowej zgodnie z dektacją wekslową. W prawie polskim odstąpienie od umowy nie niweczy roszczenia o odszkodowanie. Zgodnie z art. 494 kc strona która odstępuje od umowy może żądać nie tylko zwrotu tego co świadczyła, ale także naprawienia szkody.

Kary umowne, zgodnie z art. (...) ust. (...) Umowy, zostały zaliczone na poczet odszkodowania za niewykonanie umowy i szkody związane z odstąpieniem (co zasadnie przyjął Sąd I Instancji ). Rozwiązanie to pozostaje w zgodzie z poglądami przedstawionymi w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2012 r., (sygn. akt III CZP 39/12, OSNC 2013/2/17, Prok.i Pr.-wkł. 2013/6/50).

Dodatkowo należy wskazać, że jest zupełnie niewiarygodnym twierdzenie pozwanych, że ceny na rynku „zielonych certyfikatów" spadły w sposób nagły i niemożliwy do przewidzenia. Dla skuteczności zarzutu należałoby wykazać, że nastąpiło to w terminie do 20 dni od zawarcia umowy.

Sami pozwani, cena „zielonych certyfikatów" spadła ze względu na nadpodaż tychże certyfikatów. Nadpodaż zapewne powodowana jest powstawaniem nowych zakładów, które produkują energię uprawniającą do odebrania takiego certyfikatu, a w konsekwencji z niższą ceną odkupu tych certyfikatów przez podmioty obowiązane do przedstawienia ich do umorzenia. Sąd prawidłowo ocenił pismo Ministerstwa na które powoływali się również pozwani.

Również zeznania świadków, na które powołują się pozwani, wskazują, że już w okolicach grudnia 2012 - stycznia 2013 roku nastąpił gwałtowny spadek ceny świadectw pochodzenia, „tzw. zielonych certyfikatów" na towarowej giełdzie energii. Jak wskazał świadek W. Ł. spadek ceny spowodowany był nadpodażą zielonych certyfikatów wywołaną dopuszczeniem do użytkowania w połowie roku 2012 przez (...)nowego bloku na biomasę o mocy 205 MW. Zielone certyfikaty pozyskane na podstawie spalania biomasy w tej elektrowni miały mieć kluczowy wpływ na podaż certyfikatów na giełdzie a przez to - na ich cenę. Zjawiska tego nie można było przewidzieć, gdyż do uruchomienia bloku elektrowni fakt jej budowy był utrzymywany w tajemnicy.

Zatem nie można przyjąć za prawdziwe twierdzenia tego świadka oraz świadka M. K. jakoby załamanie rynku zielonych certyfikatów nastąpiło nagle i nieprzewidywanie na początku roku 2013. Ostatecznie kwestię tę można było próbować wykazać przy pomocy opinii biegłego sądowego, ale takiego dowodu pozwani nie zgłosili, a brak było podstaw do przeprowadzenia tego dowodu z urzędu. Zgodnie z dyspozycją art. 232 zd. 1 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla twierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Słusznie zatem pozwani nie żądali przeprowadzenia tego dowodu w postępowaniu apelacyjnym.

Dowód z prywatnej opinii na okoliczność kosztów gromadzonej przez pozwanych słomy był spóźniony i nie przydatny do rozstrzygnięcia sprawy.

Należy dodać, że spadku cen zielonych certyfikatów nie można traktować w kategorii siły wyższej. Stanowi to bowiem naturalny skutek zwiększenia podaży.

Nie skuteczny jest również zarzut naruszenia art. 328 § 2 kpc. Sąd Okręgowy w Kielcach w uzasadnieniu zaskarżonego rozstrzygnięcia zawarł wszystkie wskazane w tym przepisie elementy. Wskazani w apelacji świadkowie zeznawali na okoliczności dotyczące załamania rynku tzw. „zielonych certyfikatów", która to okoliczność została przez Sąd Okręgowy w Kielcach w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku omówiona w sposób jednoznaczny.

Nie może odnieść skutku zarzut naruszenia art. 1143 § 1 zd. 1 k.p.c. wraz z zarzutem naruszenia art. 79 zd. 1 w zw. z art. 103 i art. 104 Prawa wekslowego ustawa z dnia 28 kwietnia 1936r (Dz.U. RP Nr 37, poz.282 ze zm.) zwana dalej „Pr.w.”.

Nie sposób zgodzić się z zarzutami podniesionymi przez pozwanych dotyczącymi naruszenia przez Sąd prawa właściwego dla oceny stosunku prawnego łączącego strony. Sąd z urzędu powinien badać, czy w sprawie nie jest właściwe prawo obce, jednak nie można zarzucać, że skoro uzasadnienie nie zawiera wskazania art. 1143 § 1 k.p.c. to przepis ten został naruszony.

Pozwani powinni wskazać, jaki przepis Prawa wekslowego litewskiego został ich zadaniem naruszony.

Pozwani wskazują, że Sąd Okręgowy w Kielcach winien w niniejszej sprawie bezwzględnie zastosować dyspozycję zawartą w art. 79 Pr. w, zgodnie z którą „skutki zobowiązania akceptanta weksla określa prawo miejsca płatności weksla". Należy jednak zauważyć, że zarzut naruszenia tego przepisu odniósłby skutek tylko do spółki (...) (odpowiednika akceptanta), dodatkowo przy wykazaniu, że prawo litewskie zostało naruszone, ale już nie do poręczycieli. Zgodnie bowiem z akapitem drugim tego przepisu skutki zobowiązań innych osób, na wekslu podpisanych, określa prawo kraju, w którym osoby te złożyły podpisy. Miejscem wystawienia weksla była W..

W toku postępowania apelacyjnego pozwani sprecyzowali, że chodzi im o naruszenie przepisu Prawa wekslowego Litwy mówiącego o konieczności wskazywania w treści weksla na to jest wekslem własnym czyli płatnym przez wystawcę.

Wobec stanowiska pozwanych i ich wniosków Sąd dokonał tłumaczenia przepisów Prawa wekslowego obowiązującego na Litwie mających zastosowanie w sprawie. Poza wymogiem zaznaczania w treści weksli własnych ich charakteru dotyczącego własnej odpowiedzialności wystawcy nie ma istotnych różnic w relacji do Prawa wekslowego obwiązującego w Polsce. Jest to rzecz zrozumiała, gdyż obydwie ustawy zostały wydane w oparciu o konwencję genewską z 7 czerwca 1930r o uregulowaniu pewnych kolizji ustaw w przedmiocie weksli trasowanych i własnych (Dz.U. RP 1937, Nr 26, poz.177).

Ze stanowiska pozwanych wynika jednak, że chodzi im naruszenie przepisu dotyczącego formy weksla. Wszak niezbędna treść weksla wchodzi w zakres pjuęcia formy weksla. W takiej sytuacji należy stosować art. 78 Pr.w. obowiązującego w Polsce, w myśl którego formę oświadczenia wekslowego ocenia się podług ustaw kraju, w którym oświadczenie zostało złożone. W okolicznościach niniejszych sprawy jest to zatem prawo polskie, skoro weksel wystawiono w W.. Natomiast przez „skutki zobowiązania” o których mowa w art. 79 Pr. w. należy rozumieć charakter i zakres jego odpowiedzialności i przesłanki dochodzenia praw w stosunku do konkretnego dłużnika wekslowego.

Nadto wydaje się uzasadnionym stanowisko powoda, że wybór prawa wekslowego może być również przedmiotem odrębnego porozumienia. Strony Umowy inwestycyjnej pomiędzy U. B.a pozwanymi dokonały wyboru prawa co do całej umowy (w tym również co do jej zabezpieczeń w postaci weksla, deklaracji wekslowej oraz innych stosunków umownych - zob. art.(...)ust. (...)Umowy), dokonały zatem wyboru prawa również dla stosunku wekslowego (zob. prof. P. Machnikowski :„Międzynarodowe prawo wekslowe" SPP 2013 Nr 3 oraz „System Prawa Prywatnego - Prawo Międzynarodowe Prywatne" Tom 20B, 2015 pod red. M.Pazdan).

Zasadny jest natomiast zarzut naruszenia 17 Pr.w. gdyż w niniejszej sprawie przepis ten nie znajduje zastosowania, a w jego miejsce należy stosować art. 10 Pr. w. który jest przepisem szczególnym w odniesieniu do art. 17 Pr. w. w zakresie odnoszącym się do weksli niezupełnych, które po wypełnieniu zostały zbyte przy zastosowaniu formy indosu. Przepis art. 10 Pr. w. dotyczy już weksli wypełnionych przeniesionych przy pomocy indosu. Wszak pierwszy posiadacz weksla niezupełnego nie jest chroniony w zakresie konieczności dostosowania się do treści porozumienia. Nabywca weksla niezupełnego nabywa prawo do wypełnienia weksla ze skutkami zwykłego przelewu (cesji) i nie nabywa więcej praw niż pierwszy posiadacz. Musi zatem dostosować się do deklaracji, a dłużnikowi przysługują takie same zarzuty jak przeciwko pierwszemu posiadaczowi.

Różnica między stosowaniem art. 10 Pr.w. przy nabyciu weksla uzupełnionego oraz nieuzupełnionego występuje w tym ujęciu głównie w płaszczyźnie oceny dobrej wiary nabywcy. Inaczej należy bowiem oceniać rażące niedbalstwo osoby nabywającej weksel zawierający wszystkie elementy ustawowe, inaczej zaś podmiotu, który nabywa weksel nieuzupełniony i uzyskuje od zbywcy informacje co do sposobu dopuszczalnego uzupełnienia. W tym drugim przypadku łatwiej jest wykazać dłużnikowi rażące niedbalstwo. Z uwagi na tożsamość zarządu obu spółek (indosanta i i indosatariusza) należy zgodzić się z pozwanymi, że nabywca powinien znać treść porozumienia, zatem w tym znaczeniu pozostawał w złej wierze. Można zatem nabywcy przedstawić zarzuty oparte na art. 10 Pr.w. czyli niezgodne z porozumieniem wypełnienie weksla. Aby jednak odniosły one skutek należy je udowodnić, czego pozwani w niniejszej sprawie nie zdołali uczynić.

Zastosowanie art. 10 Pr. w. zamiast art. 17 tej ustawy nie zmienia oceny sprawy. Sąd I Instancji nie powołał się bowiem jedynie na art. 17 Pr.w. ale rozpoznał zarzut pozwanych dotyczący niezgodnego z porozumieniem (deklaracją) wypełnienia weksla. Z oceną tą Sąd Apelacyjny w pełni się zgadza. Deklaracja wszak odsyła do rozrachunku wynikającego z Umowy w tym uprawnienia posiadacza weksla do wpisania sum wynikających z zapłaty wynagrodzenia doradcom prawnym. Wysokość i zasadność tego wynagrodzenia nie była kwestionowana. Jak to zostało omówione w odniesieniu do stanu faktycznego, pozwani nie wykonali w terminie podstawowych obowiązków umownych, przez co cała umowa straciła sens dla powoda, w tym wynajęcie doradców prawnych w związku z negocjacją tej umowy. Powód był zatem uprawniony do odstąpienia od umowy i skorzystania z zabezpieczenia w postaci weksla wpisując do niego sumę wekslową odpowiadającą stracie z tego tytułu zgodnie z porozumieniem wekslowym.

Biorąc pod uwagę przedstawione argumenty Sąd Apelacyjny oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c.

Natomiast uzasadnione okazało się zażalenie na koszty procesu prowadzonego na skutek wniesionych przez pozwanych zarzutów. Powodowi należą się w takiej sytuacji dalsze koszty procesu obejmujące wydatki oraz wynagrodzenie jednego pełnomocnika będącego adwokatem do łącznej wysokości – w uwzględnieniem wynagrodzenia przyznanego w nakazie zapłaty - sześciokrotnej stawki minimalnej. Oprócz wydatków Sąd przyjął dodatkowo podwójną stawkę minimalną z uwagi na charakter sprawy i wkład pracy pełnomocnika powoda w rozstrzygnięcie sprawy (razem trzykrotność stawki minimalnej).

O kosztach postępowania odwoławczego rozstrzygnięto w myśl zasady odpowiedzialności za wynik sprawy w oparciu o przepisy art. 98 k.p.c., 108 § 1 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. oraz § 6 pkt 6 w związku z § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz.U. Nr 163, poz.1348) podwójną stawkę minimalną z uwagi na charakter sprawy i wkład pracy pełnomocnika powoda.

SSA Marek Boniecki SSA Józef Wąsik SSA Barbara Górzanowska