Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 sierpnia 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Sławomir Jamróg

Protokolant: Michał Góral

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 sierpnia 2024 r. w Krakowie

sprawy z powództwa M. K. i B. K.

przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W.

o ustalenie i zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 21 kwietnia 2022 r., sygn. akt I C 170/19

1. zmienia zaskarżony wyrok w punktach II. i IV., nadając im treść:

„II. zasądza od strony pozwanej Banku (...) S.A. z siedzibą
w W. łącznie na rzecz powodów M. K. i B. K. odsetki ustawowe za opóźnienie liczone od kwoty 35.601,10 zł (trzydzieści pięć tysięcy sześćset jeden 10/100 złotych), od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 12 grudnia 2022r.;

IV. zasądza od strony pozwanej Banku (...) S.A. z siedzibą
w W. na rzecz powodów M. K. i B. K. łącznie kwotę 20.027,90 zł (dwadzieścia tysięcy dwadzieścia siedem 90/100 złotych) z ustawowymi odsetkami:

- od kwoty 24.669,93 zł od dnia 24 lutego 2022r. do dnia 12 grudnia 2022r.,

- od kwoty 20.027,90 zł od dnia 13 grudnia 2022r. do dnia zapłaty,

oddalając powództwo w części dalej idącej;”;

2. oddala apelację w pozostałej części;

3. zasądza od strony pozwanej na rzecz każdego z powodów, tytułem kosztów postępowania apelacyjnego, kwoty po 2025zł (po dwa tysiące dwadzieścia pięć złotych) wraz z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I ACa 980/22

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2022 r. sygn. akt I C 170/19 Sąd Okręgowy w Krakowie ustalił, że umowa o kredyt hipoteczny numer (...) (...) z dnia 6 września 2006 roku zawarta pomiędzy Bankiem (...) S.A. w W.
a M. K. i B. K. jest nieważna (pkt I), zasądził od strony pozwanej Banku (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powodów M. K. i B. K. kwotę 35.601,10 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 24 lutego 2022 roku do dnia zapłaty (pkt II), ustalił, że umowa o kredyt hipoteczny numer (...) (...) z dnia 24 września 2007 roku zawarta pomiędzy Bankiem (...) S.A. w W.
a M. K. i B. K. jest nieważna (pkt III) , zasądził od strony pozwanej na rzecz powodów M. K.
i B. K. kwotę 24.669,93zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 24 lutego 2022 roku do dnia zapłaty (pkt IV) oraz zasądził od strony pozwanej na rzecz powodów kwotę 6.417 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania (pkt V).

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowił następujący stan faktyczny:

Powodowie starali się o kredyt na zakup mieszkania. Potrzebowali kwoty w złotówkach, ale uzyskali informację, że nie mają zdolności kredytowej na kredyt złotowy, jednak mogą dostać kredyt we frankach. Wcześniej odmówiono powodom udzielenia kredytu w innych bankach. Powodowie złożyli w dniu 5 lipca 2006 r. w banku pozwanej wniosek kredytowy, który obejmował łącznie kwotę 80.000,00 zł. Jako walutę kredytu we wniosku wskazano CHF. Dnia 6 września 2006 r. strony zawarły umowę o kredyt hipoteczny nr (...) (...) na kwotę 80.000 zł na okres 360 miesięcy. Kredyt był indeksowany do CHF, po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna CHF według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (...) w dniu uruchomienia kredytu lub transzy. Powodowie nie mieli okazji zapoznać się z treścią umowy kredytowej przed jej podpisaniem. Została im przedstawiona dopiero w dniu jej podpisania. Pracownik Banku nie mówił nic na temat ryzyka kursowego zachwalając jedynie kredyt i podkreślając, że jest tani. Powodom nie zostało wyjaśnione w jaki sposób kwota kredytu w złotówkach jest przeliczana na franki. Powodom nie wyjaśniono też w jaki sposób bank ustala kurs franka ani kiedy bank stosuje kurs kupna, a kiedy kurs sprzedaży. Zgodnie z umową po uruchomieniu kredytu lub pierwszej transzy kredytu wypłaconego w transzach Bank miał wysłać do Kredytobiorcy pismo, informujące o wysokości pierwszej raty kredytu, kwocie kredytu w CHF oraz jego równowartość w PLN zgodnie z kursem kupna CHF według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (...) w dniu uruchomienia kredytu/transzy, przy czym zmiany kursów walut w trakcie okresu kredytowania mają wpływ na wysokość kwoty zaciągniętego kredytu oraz raty kapitałowo - odsetkowej. Kredyt zaciągnięto z przeznaczeniem na zakup gotowego mieszkania na rynku wtórnym w kwocie 80.000 zł (§ 2 ust. 1, 2 i 3 umowy).

Wypłata kredytu miała nastąpić jednorazowo na rachunek bankowy Zbywcy Kredytowanej Nieruchomości (§3 ust.1 i 2 umowy).

Kredyt był oprocentowany według zmiennej stopy procentowej. Oprocentowanie kredytu wynosiło 3.0200% w stosunku rocznym, co stanowiło sumę referencyjną LIBOR 3M (CHF) obowiązującej w dniu sporządzenia Umowy oraz marży w wysokości 1. 50 p.p. stałej w całym okresie kredytowania. Oprocentowanie podlegało zmianie w zależności od zmiany stopy referencyjnej LIBOR 3M (CHF) (§6 ust. 1, 2 , 3 i 5 Umowy).

Kredytobiorca zobowiązał się spłacić kwotę kredytu w CHF ustaloną zgodnie z §2 w złotych polskich, z zastosowaniem kursu sprzedaży CHF obowiązującego w dniu płatności raty kredytu, zgodnie z Tabelą Kursów Walut Obcych Banku (...) SA (§7 ust. 1). Dalej strony postanowiły, że kredyt będzie spłacany w 360 ratach miesięcznych, w tym 0 rat obejmujących odsetki w okresie karencji spłaty kredytu oraz 360 równych ratach miesięcznych, które zawierają malejącą część odsetek oraz rosnącą część raty kapitałowej. Spłatę kredytu poprzedzać miało bezpośrednie potrącenie przez Bank należnych mu kwot z rachunku Kredytobiorcy w Banku (...). (§7 ust. 1, 2 i 3 umowy).

Zabezpieczenie kredytu stanowiła m.in. hipoteka kaucyjna do kwoty 136.000,00 zł ustanowiona na rzecz Banku na nieruchomości położonej przy ul. (...) w O. wpisanej do księgi wieczystej KW nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w O. Wydział Ksiąg Wieczystych (§ 8 ust. 1 umowy).

W § 8 ust. 3 Umowy strony postanowiły, że Kredytobiorca zobowiązany jest do zwrotu Bankowi kosztów składki ubezpieczeniowej wnoszonej przez Bank w związku z niniejszym ubezpieczeniem. Miesięczna opłata z tytułu refinansowania składki ubezpieczeniowej wynosi 1/12 z 0,81% kwoty przyznanego kredytu (co stanowi kwotę 56.00 PLN), przy uwzględnieniu kursów Tabeli waluty obcej, do jakiej kredyt jest indeksowany na pierwszy dzień miesiąca, w którym została sporządzona umowa kredytowa wg. Tabeli Kursów Walut Obcych Banku (...) S.A.

Stosownie do §10 ust. 1 wszelkie zmiany umowy wymagały formy pisemnej pod rygorem nieważności, za wyjątkiem zmiany oprocentowania kredytu w przypadku zmiany stopy referencyjnej, na warunkach określonych w Umowie; zmiany oprocentowania karnego w przypadku zmiany stopy lombardowej, na warunkach określonych w Umowie, zmiany Regulaminu, zmiany długości okresu kredytowania, wynikającej z przedterminowej częściowej spłaty kredytu, zmiana Cennika. Ponadto ustalono, że integralną część Umowy stanowią Regulamin, pełnomocnictwo do wykonywania czynności w imieniu Kredytobiorcy oraz cennik Kredyt Hipoteczny/Pożyczka Hipoteczna.(§ 10 ust. 1 i 2) .

Wypłata nastąpiła w złotówkach, spłata również następowała w złotówkach.

Powodowie złożyli w dniu 11 września 2007 r. , kolejny wniosek o udzielenie kredytu. Starali się bowiem kupić mieszkanie dla syna. Okoliczności zawarcia umowy były podobne jak w przypadku poprzedniego kontraktu. Frank był w tym czasie walutą stabilną , kredyt był tani, a powodowie w dalszym ciągu mieli zdolność kredytową. Także i przy zawarciu drugiej umowy powodów nikt nie informował o ryzyku kursowym. Formalności załatwione były jeszcze szybciej. Powodowie podjęli próbę negocjacji prowizji i marży banku, ale bank nie wyraził zgody na ich propozycje.

W uwzględnieniu tego wniosku strony zawarły w dniu 24 września 2007 r. kolejną umowę o kredyt hipoteczny nr (...) (...) na kwotę 107.817, 50 zł na okres 360 miesięcy. Kredyt był indeksowany do CHF, po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna CHF według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (...) w dniu uruchomienia kredytu lub transzy. Po uruchomieniu kredytu lub pierwszej transzy kredytu wypłaconego w transzach Bank miał wysłać do Kredytobiorcy pismo, informujące o wysokości pierwszej raty kredytu, kwocie kredytu w CHF oraz jego równowartość w PLN zgodnie z kursem kupna CHF według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (...) w dniu uruchomienia kredytu/transzy, przy czym zmiany kursów walut w trakcie okresu kredytowania mają wpływ na wysokość kwoty zaciągniętego kredytu oraz raty kapitałowo - odsetkowej. Kredyt zaciągnięto z przeznaczeniem na zakup gotowego mieszkania na rynku wtórnym w kwocie 106.750,00 zł. Kwota kosztów wliczonych w kredyt wyniosła 1.067, 50 zł (§ 2 ust. 1, 2 i 3 umowy).

Przedmiotem zabezpieczenia, na którym została ustanowiona hipoteka/hipoteki na rzecz Banku, w rozumieniu postanowień Umowy jest nieruchomość położona w O. przy ul. (...) o pow. 83, 71 m ² dla której Sąd Rejonowy w O. Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) (§2 ust 5 umowy).

Wypłata kredytu miała nastąpić jednorazowo na rachunek bankowy Kredytobiorcy. (§3 ust.1 i 2 umowy).

Kredyt był oprocentowany według zmiennej stopy procentowej. Oprocentowanie kredytu wynosiło 4.2000% w stosunku rocznym, co stanowiło sumę referencyjną LIBOR 3M (CHF) obowiązującej w dniu sporządzenia Umowy oraz marży w wysokości 1. 5000 p.p. stałej w całym okresie kredytowania. Oprocentowanie podlegało zmianie w zależności od zmiany stopy referencyjnej LIBOR 3M (CHF) (§6 ust. 1, 2 , 3 i 5 Umowy)

Kredytobiorca zobowiązał się spłacić kwotę kredytu w CHF ustaloną zgodnie z §2 w złotych polskich, z zastosowaniem kursu sprzedaży CHF obowiązującego w dniu płatności raty kredytu, zgodnie z (...) Banku (...) SA (§7 ust. 1). Dalej strony postanowiły, że kredyt będzie spłacany w 360 ratach miesięcznych, w tym 0 rat obejmujących odsetki w okresie karencji spłaty kredytu oraz 360 równych ratach miesięcznych, które zawierają malejącą część odsetek oraz rosnącą część raty kapitałowej. Spłatę kredytu poprzedzać miało bezpośrednie potrącenie przez Bank należnych mu kwot z rachunku Kredytobiorcy w Banku (...). Spłaty rat odsetkowych lub kapitałowo – odsetkowych będą następować w tym samym dniu miesiąca, w jakim miała miejsce wypłata kredytu lub jego pierwszej transzy, począwszy od miesiąca następnego po pierwszej wypłacie środków z kredytu. (§7 ust. 1, 2 , 3 i 4 umowy).

Zabezpieczenie kredytu stanowiła m.in. hipoteka kaucyjna do kwoty 183.289,75 zł ustanowiona na rzecz Banku na nieruchomości położonej przy ul. (...) w O. wpisanej do księgi wieczystej KW nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w O. Wydział Ksiąg Wieczystych (§ 9 ust. 1 umowy).

W § 9 ust. 3 Umowy strony postanowiły, że Kredytobiorca zobowiązany jest do zwrotu Bankowi kosztów składki ubezpieczeniowej wnoszonej przez Bank w związku z niniejszym ubezpieczeniem. Miesięczna opłata z tytułu refinansowania składki ubezpieczeniowej wynosi 1/12 z 0,81% kwoty przyznanego kredytu (co stanowi kwotę 76.00 PLN), przy uwzględnieniu kursów Tabeli waluty obcej, do jakiej kredyt jest indeksowany na pierwszy dzień miesiąca, w którym została sporządzona umowa kredytowa wg. Tabeli Kursów Walut Obcych Banku (...)S.A.

Wraz z umowami powodowie dostali do podpisu Informację dla wnioskodawców ubiegających się o produkty hipoteczne indeksowane kursem waluty obcej, oparte na zmiennej stopie procentowej, w której wskazywano między innymi na ryzyko zmian kursów walut, czy stóp procentowych.

Kwota drugiego kredytu została wypłacona w jednorazowo w wysokości 107.817,50 zł co stanowiło równowartość 48.698, 06 CHF , zgodnie z kursem kupna waluty według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (...) w dniu uruchomienia kredytu/transzy.

Integralną część zarówno Umowy I, jak i Umowy II stanowił Regulamin kredytowania osób fizycznych w ramach usług bankowości hipotecznej w Banku (...) S.A..

Zgodnie z treścią § 2 ust. 19 Regulaminu kredyt w walucie obcej oznacza kredyt udzielony w PLN, indeksowany kursem waluty obcej wg. Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku.

Kredyt mógł być indeksowany kursem waluty obcej na podstawie obowiązującej w Banku (...) (§3 ust.2 Regulaminu).

Stosownie do postanowień § 5 ust. 14 „w przypadku nie złożenia dyspozycji uruchomienia w terminie określonym w ust. 13, Bank zastrzega sobie prawo odmowy jej realizacji oraz w pierwszym dniu roboczym po tym terminie, od nieuruchomionej kwoty pobiera jednorazową opłatę w wysokości określonej w obowiązującym na dzień zawarcia umowy kredytu cenniku. W przypadku kredytu w walucie obcej opłata ustalana jest od kwoty kredytu, przeliczonej według kursu sprzedaży dewiz na podstawie obowiązującej w Banku w dniu pobrania prowizji (...) Banku (...) S.A.”. Opłata doliczana jest do części uruchomionej kredytu”. Z kolei w § 7 ust. 5 Regulaminu ustalono, że w przypadku kredytu w walucie obcej prowizja od udzielenia kredytu ustalana jest od kwoty kredytu, przeliczonej na PLN według kursu kupna dewiz z dnia sporządzenia umowy kredytu, na podstawie Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku.

Zgodnie natomiast z postanowienia § 7 ust. 6 pkt 2 opłata dotycząca refinansowania kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego określona jest w cenniku obowiązującym w dniu zawarcia umowy kredytu. Podstawa wyliczenia opłaty określana jest dla kredytów w walucie obcej, w sposób następujący dla kredytów w walucie obcej, dla celów wyliczenia składki przyjmowana jest kwota udzielonego kredytu wyrażona w PLN wyliczona według wartości kursów waluty obcej według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku a) w pierwszym dniu roboczym miesiąca, w którym sporządzona została umowa kredytu – w przypadku nowych kredytów, b) w ostatnim dniu roboczym miesiąca ochrony ubezpieczeniowej – w przypadku przedłużenia ochrony na okres kolejnych 36 miesięcy (§ 7 ust. 6 pkt 2). Natomiast jeżeli w ciągu 36 miesięcy ochrony ubezpieczeniowej stosunek kwoty kredytu pozostającej do spłaty wartości nieruchomości nie stanie się równy bądź niższy niż 90% w przypadku kredytów udzielonych w PLN lub 80% w przypadku kredytów w walutach obcych, wówczas Bank pobiera opłatę za kolejne 36-o miesięczny okres (§ 7 ust. 8). Z kolei opłata dotycząca refinansowania kosztów ubezpieczenia kredytu do czasu ustanowienia hipoteki określona została w cenniku obowiązującym w dniu zawarcia umowy kredytu. W przypadku kredytu w walucie obcej dla celów wyliczenia składki przyjmowana jest kwota udzielonego kredytu wyrażona w PLN wyliczona według wartości kursów waluty obcej według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku: a) w pierwszym dniu roboczym miesiąca, w którym zawarta została umowa kredytu – w przypadku nowych kredytów, b) w ostatnim dniu roboczym miesiąca ochrony ubezpieczeniowej – w przypadku przedłużenia ochrony na okres kolejnych 12 miesięcy zgodnie z podanym wzorem (§7 ust. 9).

W przypadku kredytu w walucie obcej kwota raty spłaty obliczona jest według kursu sprzedaży dewiz, obowiązującego w Banku na podstawie obowiązującej Tabeli Kursów Walut Obcych z dnia spłaty (§8 ust. 3 Regulaminu). W przypadku kredytu w walucie obcej Kredytobiorca może zastrzec w umowie kredytu, iż Bank będzie pobierał ratę spłaty z rachunku w walucie, do jakiej kredyt jest indeksowany, o ile ten rachunek jest dostępny w aktualnej ofercie Banku (§ 8 ust. 4). W przypadku kredytu w walucie obcej kwota wcześniejszej spłaty jest obliczana według kursu sprzedaży dewiz na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia realizacji, wskazanego przez Kredytobiorcę w dyspozycji o dokonanie wcześniejszej spłaty, a w przypadku kredytu w walucie obcej prowizja za wcześniejszą spłatę ustalana jest od kwoty wcześniejszej spłaty, przeliczonej według kursu sprzedaży dewiz na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia realizacji wcześniejszej spłaty (§10 ust. 4 i 5 Regulaminu).

Stosownie do §11 ust. 4 przewalutowanie następuje według kursów, z zastrzeżeniem ust. 5: 1) kupna dewiz z dnia złożenia wniosku o przewalutowanie na podstawie obowiązującej w Banku (...) w przypadku zmiany waluty z PLN na walutę obcą; 2) sprzedaży dewiz z dnia złożenia wniosku o przewalutowanie na podstawie obowiązującej w Banku (...) w przypadku zmiany waluty z waluty obcej na PLN. Z kolei w przypadku kredytu w walucie obcej prowizja za przewalutowanie ustalana jest od kwoty sprzed przewalutowania, przeliczonej według kursu sprzedaży dewiz na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia dokonania przewalutowania (§11 ust. 11).

W przypadku kredytu w walucie obcej prowizja za podwyższenie kwoty kredytu ustalana jest od kwoty podwyższenia, przeliczonej według kursu sprzedaży dewiz na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia sporządzenia aneksu. Przed podjęciem decyzji o podwyższeniu kwoty kredytu Bank zastrzega sobie prawo do dokonania weryfikacji 1) zdolności kredytowej Kredytobiorcy oraz żądania aktualnych dokumentów dotyczących jego dochodów, 2) wartości ustanowionych zabezpieczeń (§12 ust. 3 Regulaminu).

W przypadku kredytu w walucie obcej dla odnawiania zabezpieczeń kredytu stosuje się kurs sprzedaży dewiz obowiązujący w dniu odnawiania zabezpieczenia na podstawie obowiązującej w Banku (...) (§13 ust. 4).

W okresie od dnia 12 września 2006 r. do dnia 12 stycznia 2022 r. powodowie dokonali tytułem spłaty kredytu nr (...) (...) z dnia 06 września 2006 r. łącznie wpłaty kwoty 78.092, 57 zł, w tym 50.716, 58 zł tytułem spłaty kapitału oraz 27.375, 99 zł tytułem odsetek.

W okresie od 05 października 2007 r. do dnia 05 stycznia 2022 r. powodowie dokonali tytułem spłaty kredytu nr (...) (...) z dnia 24 września 2007 r. łącznie wpłat w wysokości 109.857,49 zł, w tym 72.021,97 zł tytułem spłaty kapitału oraz 37.835, 52 zł tytułem odsetek.

Nadto Sąd Okręgowy ustalił, że w okresie zawierania umowy klienci pozwanego Banku mieli możliwość zawarcia umowy kredytu w PLN lub umowy kredytu nominowanego do CHF. Procedury kredytowe Banku przewidywały w tym czasie ostrzejsze zasady udzielania kredytów hipotecznych obciążonych ryzykiem walutowym (zdolność kredytu dla kredytu indeksowanego liczona była bardziej rygorystycznie). Poinformowanie o ryzykach było obligatoryjne. Była również możliwość spłacania kredytu bezpośrednio w CHF. W trakcie zawierania umowy klient mógł zgłaszać wszelkie niejasności. Przed zawarciem umowy pracownik banku wykonywał dla klientów symulacje według danych klienta. Wynik symulacji zawierał ofertę kredytów w PLN jak i walutach obcych. Decyzję co do wyboru waluty kredytu zawsze wybierał klient. Klienci najczęściej mogli negocjować umowę w zakresie ceny kredytu (marżę, prowizje, opłaty). Klienci nie mieli wpływu na wysokość raty ustalanej przez bank. Przykłady zmiany wysokości raty znajdowały się w Informacji o ryzyku (…).

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał, że powodowie posiadają interes prawny o jakim mowa w art. 189 k.p.c. w ustaleniu nieważności stosunku prawnego wynikającego z umowy z 2008r. Jedynie bowiem wyrok ustalający mógł trwale i ostatecznie usunąć w takim przypadku stan niepewności prawnej istniejący pomiędzy stronami. Sporna umowa, która łączyła strony, była jeszcze w trakcie wykonywania, nie mogło zatem budzić wątpliwości, że o istnieniu bądź nieistnieniu wszystkich przyszłych obowiązków umownych można było przesądzić tylko na drodze powództwa o zapłatę. Uwzględnienie roszczenia o zapłatę dotyczy tylko pewnego, zamkniętego okresu spłaty rat i powodowie mogą się obawiać, że poprzestanie na tym w wyroku nie zapewni im pełnej ochrony prawnej w odniesieniu do okresu następnego i przyszłego.

Oceniając zasadność żądań Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z treścią zaskarżonych umów wysokość zobowiązania powodów (konsumentów) była przeliczana z zastosowaniem dwóch rodzajów kursu waluty indeksacyjnej – kredyt wg kursu kupna, zaś rata wg kursu sprzedaży. W obu przypadkach chodzić miało o kursy banku publikowane w Tabeli kursów kupna/sprzedaży (§ 2 ust. 2 , § 7 ust. 1 i § 8 ust. 3 zd. 2 Umowy I oraz § 2 ust. 2 , § 7 ust. 1, §9 ust. 3 zd. 2 Umowy II, a także §2 ust. 19, § 3 ust. 2, § 8 ust. 3, §5 ust. 14 zd.2, §7 ust. 5, 6 pkt 2, 9, 12; §10 ust. 4-5; §11 ust. 4 i 11; §12 ust. 3; §13 ust. 4 Regulaminu). Zdaniem Sądu Okręgowego Bank miał zatem jednostronną swobodę w zakresie ustalania kursu waluty indeksacyjnej. Umowa została zawarta na podstawie wzoru opracowanego i stosowanego przez bank. Z pewnością powodowie mogli wybrać rodzaj kredytu, który najbardziej im odpowiadał, uzgodnić kwotę kredytu w walucie polskiej, czy marżę i wysokość prowizji, natomiast nie mieli możliwości uzgadniania z bankiem wszystkich pozostałych postanowień. Postanowienia umów, podobnie jak postanowienia ogólnych warunków zawarte w Regulaminie nie były uzgodnione indywidualnie z powodami w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 i 3 k.c. Nie ma więc podstaw do przyjęcia, że postanowienia umów w zakresie mechanizmu ustalania kursu waluty, stanowiącej narzędzie waloryzacji kredytu i wyznaczającej wysokość zobowiązania powodów względem banku, zostały w przypadku umów stron uzgodnione indywidualnie. Nie ma dowodów wskazujących na możliwość negocjowania warunków obydwu zaskarżonych umów w tym zakresie. Dodatkowo Sąd zwrócił uwagę, że przedmiotowe umowy, w zakresie dotyczącym kwestii ustalenia kursów waluty, mają podobne brzmienie co inne proponowane klientom przez banki umowy, w innych sprawach które zawisły przez tut. Sądem. Powszechna jest też wiedza o tym, że w tym zakresie klienci nie mogli negocjować warunków umowy.

Zdanie Sądu pierwszej instancji zakwestionowane postanowienia dotyczą głównego przedmiotu umów , jednak nie uchyla to możliwości oceny niedozwolonego charakteru postanowień w nich zawartych albowiem w umowie nie wskazano, w jaki konkretnie sposób tabela kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych zaciągniętych w pozwanym banku jest ustalana. To zaś nie pozwala na jednoznaczne określenie postanowień i konsekwencji płynących dla kredytobiorcy. Nie można więc uznać więc aby postanowienia waloryzacyjne były sformułowane jednoznaczne. Przyznanie sobie przez bank jednostronnej kompetencji do swobodnego ustalania kursów przyjmowanych do wykonania umowy prowadzi do wniosku, że były one sprzeczne z dobrymi obyczajami i naruszały rażąco interesy powodów w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c., oceniane na datę zawarcia umowy. Ta sprzeczność istnieje jednak głównie dlatego że mechanizm indeksacji od którego zależała wysokość raty kredytu i jego saldo nie zawiera ograniczenia ryzyka nadmiernego wzrostu kursu waluty. Ryzyko tego wzrostu obarcza więc konsumenta w sposób nieograniczony i to jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interes konsumenta.

Bank jako profesjonalista winien zabezpieczyć w umowie słabszą stronę umowy przed takim właśnie efektem nadmiernego wzrostu kursu waluty. Tymczasem zapewniając konsumenta o stabilności waluty i bezpiecznym, tanim produkcie – nie uczynił tego co skutkuje teraz nieprzewidywanym w chwili zawierania umowy wzrostem kosztów kredytu . Gdyby powodowie zostali uprzedzeni o możliwości wzrostu kursu waluty do dzisiejszego poziomu to na pewno nie zawarli by tych umów. Działali w zaufaniu do banku, który niestety ich w tych pouczeniach zawiódł.

Dla Sądu pierwszej instancji oczywiste było, że kredytobiorca miał świadomość tego, że kursy się zmieniają i po przeczytaniu umowy przeciętny konsument musiał mieć świadomość, że kursy waluty, które będą brane do przeliczeń – będą miały wpływ na wysokość zobowiązania. Pouczenie jednak o ryzyku kursowym ma nie tylko na celu wskazanie na powyższą okoliczność, ale ma na celu uzmysłowienie kredytobiorcy niebezpieczeństw, które się wiążą z zaciągnięciem kredytu waloryzowanego walutą obcą i ma umożliwić dokonanie przez kredytobiorcę kalkulacji opłacalności zaciągnięcia takiego kredytu w kontekście prawdopodobieństwa nieograniczonej zmiany kursu waluty obcej. Stąd kwestia stabilności waluty, niskich wahań – nie miała żadnego znaczenia albowiem w kontekście czasu trwania umowy nie sposób było zakładać w jaki sposób zachowają kursy. Stabilność waluty CHF (historyczne kursy) związana była z określoną polityką finansową prowadzoną przez Szwajcarski Bank Narodowy, określonym otoczeniem politycznym, gospodarczym, przy czym w dłuższej perspektywie czasowej (kredyty w CHF były zaciągane na 20-35 lat) nie było podstaw do prognozowania niezmienności tego stanu. Takie prognozy (oparte na sytuacji politycznej) mogą być tworzone wyłącznie dla krótkich okresów czasu (kilku miesięcy, roku). Konsument powinien zostać pouczony o ryzyku kursowym w taki sposób, iż powinien mieć świadomość tego, że zaciągając zobowiązanie w walucie obcej, zarabiając pieniądze w walucie polskiej, ponosi w zasadzie nieograniczone ryzyko związane z nabywanym produktem.

Oczywistym jest, że bank ma prawo do określonej strategii marketingowej, jednakże ta strategia nie może prowadzić do manipulacji kredytobiorcą i nakłaniania go do nabywania bardzo niebezpiecznego produktu. Postanowienia indeksacyjne od początku były wadliwie ukształtowane bo zawierały pułapkę nieograniczonego ryzyka wzrostu kursu franka po stronie konsumenta.

Sąd podkreślił, że opartej na art. 385 ¹ § 1 k.c. oceny, czy postanowienie umowne jest niedozwolone dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy uznał, że postanowienia przedmiotowych umów miały charakter niedozwolony w rozumieniu art. 385 ¹ k.c., a w związku z tym nie wiążą powodów, co dotyczy w szczególności wspomnianych już § 2 ust. 2 , § 7 ust. 1 i § 8 ust 3 zd. 2 Umowy I oraz § 2 ust. 2 , § 7 ust. 1 i § 9 ust 3 zd. 2 Umowy II, a także §2 ust. 19, § 3 ust. 2, § 8 ust. 3, §5 ust. 14 zd.2, §7 ust. 5, 6 pkt 2, 9, 12; §10 ust. 4-5; §11 ust. 4 i 11; §12 ust. 3; §13 ust. 4 Regulaminu stanowiącego integralną cześć umów, a więc zapisów dotyczących stosowania kursów waluty szwajcarskiej.

Wyeliminowanie niedozwolonych postanowień i związanie stron umową w pozostałym zakresie, czyli przy zachowaniu postanowień dotyczących indeksacji kredytu, oznaczałoby, że kwoty kredytu wypłacone powodom powinny zostać przeliczone na walutę CHF, a powodowie w terminach płatności kolejnych rat powinni je spłacać w walucie polskiej, przy czym żadne postanowienie nie precyzowałoby kursu, według którego miałyby nastąpić takie rozliczenie. Nie ma w tym przypadku możliwości zastosowania w miejsce wyeliminowanych postanowień żadnego innego kursu waluty. Odwołując się do dokonanej przez TSUE wykładni Dyrektywy Rady 93/14/EWG Sąd pierwszej instancji przyjął, że w braku możliwości stosowania norm o charakterze ogólnym nie można sięgać do domniemanej woli stron lub utrwalonych zwyczajów (art. 65 k.c. i art. 56 k.c.), które w odniesieniu do innych stosunków prawnych pozwalałyby na ustalenie wartości świadczenia określonego w walucie obcej np. przez odniesienie się do tej waluty według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski lub innych kursów wskazywanych przez strony w umowie. Nie ma możliwości sięgnięcia do przepisu art. 358 § 2 k.c., który posługuje się takim właśnie kursem w przypadku możliwości spełnienia świadczenia wyrażonego w walucie obcej. Świadczenie obu stron było wyrażone w walucie polskiej (wypłata kredytu i jego spłata następowały bowiem w PLN, a CHF był tylko walutą indeksacyjną). Po drugie, wspomniany przepis nie obowiązywał w dacie zawarcia umów (wszedł w życie 24 stycznia 2009 r.), zaś uznanie pewnych postanowień umownych za niedozwolone skutkuje ich wyeliminowaniem z poszczególnej umowy już od daty jej zawarcia, co czyni niemożliwym zastosowanie przepisu, który wówczas nie obowiązywał. Nawet gdyby uznać, że art. 358 § 2 k.c. mógłby być stosowany do skutków, które nastąpiły po dacie jego wejścia w życie, to nadal brak byłoby możliwości ustalenia kursu, według którego należałoby przeliczać zobowiązania stron sprzed tej daty, czyli przede wszystkim ustalić wysokości zadłużenia w CHF po wypłacie kredytu. Zbędne więc było prowadzenie postępowania dowodowego w kierunku ustalenia, jaka byłaby wysokość zobowiązań z umowy przy przyjęciu innych wskaźników waloryzacji. Zachodzi bowiem potrzeba wyeliminowania z umowy całego mechanizmu indeksacji, jako w całości sprzecznego z dobrymi obyczajami i rażąco naruszającego interesy kredytobiorcy - konsumenta. Według Sądu Okręgowego nie ma też znaczenia dla oceny abuzywności postanowień obu umów wejście w życie ustawy tzw. antyspreadowej z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw, czy też zmiany regulaminów po dacie zawarcia umowy kredytu.

Odnosząc się do skutków uznania w.w. klauzul za abuzywne, Sąd przywołał treść art. 385 ¹ § 2. k.c. i orzecznictwa i uznał, że po wyeliminowaniu z umowy postanowień dotyczących przeliczenia kursów waluty, pozostawiając waloryzację do waluty obecnej bez uzgodnionego kursu przeliczeniowego, doszłoby do sytuacji, w której wypłacana kwota w złotych z uwagi na brak przelicznika nie będzie mogła być skorelowana z kwotą kredytu wskazanego w umowie oraz brak będzie korelacji pomiędzy kwotą zobowiązania wyrażanymi w CHF, a spłatami dokonywanymi w PLN. W takim przypadku umowa będzie po prostu niewykonalna albowiem mechanizm waloryzacji nie będzie mógł być zastosowanym, a tym samym nie zostanie określona wysokość świadczenia. Treść umowy nie dawała przy tym podstaw do jej wykonania poprzez wypłatę i spłatę CHF.

Dodatkowo wszelkie koszty umowy, wynagrodzenie banku, w tym odsetki odnoszą się do kwoty zobowiązania w CHF. Intencją stron było także, aby oprocentowanie oparte na wskaźniku Libor odnosiło się do zobowiązania wyrażonego w CHF. Konstrukcja umowy przewidywała silne związanie postanowień odsetkowych z waloryzacją. Strony nigdy nie zawarłyby umowy złotówkowej przy odsetkach LIBOR.

Sąd Okręgowy uznał więc, że dokonanie eliminacji klauzuli indeksacyjnej prowadzi do wyeliminowania postanowień głównych umowy, a w konsekwencji do zmiany charakteru prawnego stosunku obligacyjnego i naruszenia art. 353 ¹ k.c. oraz art. 69 ust.1 i 2 prawa bankowego przez co umowa w myśl zasady art. 58 §1 k.c. jest nieważna. Skutkiem nieważności umowy jest konieczność zwrotu spełnionych przez strony świadczeń zgodnie z art. 410 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. Sąd opowiedział się tu za prezentowaną w orzecznictwie tzw. teorią dwóch kondykcji.

W przedmiotowej sprawie powodowie, w związku z zawartą umową I otrzymali kwotę 80.000 zł, a spłacili kwotę 78.092, 57 zł. Z kolei w związku z zawartą Umową nr II otrzymali kwotę 107.818,00 zł, a spłacili kwotę 109.857, 49 zł. Żądanie pozwu obejmowało zwrot części nienależnych świadczeń tj. dokonanych w okresie 10 lat przed wniesieniem powództwa, a zatem od stycznia 2009 r. do 28 stycznia 2019 r. i nie było przedawnione. Zdaniem Sądu Okręgowego kredytobiorca ma prawo domagać się od banku zwrotu spełnionych świadczeń, nawet jeśli nie spłacił kredytu. Oznacza to zasadność żądania kwot 35. 601, 10 zł oraz kwoty 24.669, 93 zł tym bardziej, że stanowią one jedynie różnicę między sumą globalnej spłaty rat kredytu (w tym odsetki, opłaty i kapitał) w przeliczeniu na złote polskie, a sumą stanowiącą wyłącznie raty spłat kapitału kredytu dokonanych w okresie 10 lat poprzedzających złożenie pisma. Strona pozwana potwierdziła (matematyczną) prawidłowość wyliczeń powodów.

Nienależne świadczenie zasądzono więc w punktach II i IV wyroku z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24 lutego 2022 r., tj. od momentu świadomego złożenia przez powodów oświadczenia (pismo z dnia 24.02.2022 r., k. 886), że znają i godzą się na konsekwencje uwzględnienia powództwa, tj. wiedzą o istnieniu prawdopodobieństwa dochodzenia przez bank roszczeń z tytułu wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, oraz o istnieniu dwóch niezależnych roszczeń stron o zwrot nienależnych świadczeń w przypadku stwierdzenia nieważności umowy.

Sąd Okręgowy zasądził dochodzone kwoty łącznie a nie solidarnie , stwierdzając, że powodów łączy wspólność ustawowa małżeńska, a zatem wierzytelność może być dochodzona tylko wspólnie, gdyż wchodzi do majątku wspólnego małżonków, w którym nie ma udziałów. Ponadto uzasadnienia dla solidarności nie stanowi art. 369 k.c. ani też przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ( art. art. 30,31 i 36 k.r.o. ). Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach powołano art. 98 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniosła strona pozwana zaskarżając orzeczenie w całości, zarzucając:

I.  Naruszenie przepisów postepowania, mające wpływ na wynika sprawy a to:

a) art. 235 ¹§ 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. oraz w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie na rozprawie postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2022 roku wniosku pozwanego o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z dziedziny bankowości oraz rachunkowości na okoliczności wskazane w odpowiedzi na pozew, pomimo że rozstrzygnięcie niniejszego sporu wymagało wiadomości specjalnych, w szczególności w zakresie obiegu środków finansowych, kosztów jakie bank ponosił w związku z finansowaniem akcji kredytowej dla kredytów indeksowanych do CHF, obowiązków, czynników wpływających na zmianę kursów i rynkowego charakteru kursów banku, co powodowało rozstrzygnięcie na niepełnym materiale dowodowy, i uniemożliwiło prawidłową ocenę charakteru stosunku prawnego łączącego strony,

b) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

- zaniechanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego oraz dokonanie sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów, pozbawionej wszechstronnego i obiektywnego rozważenia całości materiału dowodowego i wyciągnięcie na tej wadliwej podstawie bezpodstawnych i niezgodnych z rzeczywistym stanem faktycznym wniosków leżących u podstaw wyroku, w szczególności poprzez:

- błędne ustalenie, że kwestionowane przez Powoda postanowienia umowne nie zostały indywidualnie uzgodnione z klientem podczas gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób oczywisty wynika, iż indeksacja kredytu do CHF i sposób jego spłaty zostały indywidualnie uzgodnione przez strony umowy:

- sam powód we wniosku o kredyt hipoteczny określił podstawowe warunki kredytu (przedmiot i okres kredytowania, zabezpieczenie itp.), w tym jego walutę jako CHF, pomimo możliwości zaciągnięcia kredytu złotowego (a zatem to Powód wykluczył udzielenie kredytu w PLN - doszło do indywidualnego uzgodnienia waluty kredytu jako CHF), co jednoznacznie wynika z treści dokumentacji przedstawionej w sprawie;

- pozwany wykazał, że w okresie tożsamym do tego, w którym Powód zawarł z Pozwanym Umowę kredytową nr (...), dostępnym dla wszystkich kredytobiorców wariantem była spłata kredytu indeksowanego bezpośrednio w walucie indeksacji, z której to możliwości Powód nie skorzystał, co również stanowiło element Umowy mogący podlegać negocjacji już na etapie złożenia wniosku kredytowego;

- nieuprawnione przyjęcie, że postanowienia Umowy stanowią postanowienia abuzywne , wobec faktu, że , wobec faktu, że:

- powód przez lata korzystał z niższego oprocentowania dzięki zastosowaniu stawki LIBOR, dzięki czemu kredyt indeksowany udzielony przez Bank był kredytem tańszym w porównaniu do kredytu, który byłby udzielony w PLN;

- ustalając kursy publikowane w (...) Banku (...) S.A. Bank nie działał w sposób arbitralny, a zarazem zaskakujący dla powoda, podczas gdy w rzeczywistości pozwany przedstawił dowody potwierdzające, że kursy z Tabeli Kursów ustalane były w oparciu o obiektywne, niezależne od Banku dane (m.in. system T. R.);

- powód nie wykazał, że zastosowany przez pozwany Bank kurs kupna czy sprzedaży były zawyżone czy nieuzasadnione w stosunku do przychodu pozwanego, wręcz przeciwnie — to pozwany Bank, wykazał, że spread walutowy stosowany przez Bank nie odbiegał zasadniczo od spread pobieranego przez inne banki, nadto Sąd I instancji pominął, że Bank także ponosi koszt spreadu walutowego, który wynika z obsługi kredytów walutowych m.in. powoda.

Zdaniem strony skarżącej:

- Bank posiadał i nadal posiada status Dealera Rynku Pieniężnego Narodowego Banku Polskiego, co oznacza, że to na podstawie kwotowań kursów Banku swoje kursy ustala Narodowy Bank Polski, a zatem kursy z Tabeli Kursów nie mogły być oderwane od notowań kursów Narodowego Banku Polskiego;

- począwszy od 8 maja 2017 roku NBP ustala kursy w sposób zasadniczo tożsamy z tym, jaki od kilkunastu lat stosuje Bank, tj. poprzez odwołanie do danych publikowanych przez niezależne, międzynarodowe serwisy (R., B.), co jednoznacznie potwierdza, że sposób konstruowania przez Bank Tabeli Kursów jest uzasadniony, powszechnie stosowany i obiektywny;

- powód dysponował narzędziami, które pozwalały mu na wyeliminowanie ryzyka walutowego lub co najmniej znaczne jego ograniczenie (np. przewalutowanie kredytu, możliwość spłaty kredytu bezpośrednio w CHF i to już bezpośrednio od momentu zawarcia Umowy Kredytu), z których jednak z własnej woli nie zdecydował się skorzystać;

d) nieprawidłową ocenę zeznań świadków S. M. i J. C. i przyjęcie, że ich zeznania nie są istotne, w sytuacji gdy świadkowie wskazali na istotne okoliczności mające wskazywać na niemożliwość uznania postanowień za abuzywne;

II. Naruszenie przepisów prawa materialnego, a to:

1. art. 353 ¹ k.c. oraz art. 58 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 69 § 1 i 2 prawa bankowego poprzez ich błędną wykładnię skutkującą uznaniem, że Umowa Kredytu jest nieważna z uwagi na rzekome przyznanie jednej ze stron tj. Bankowi uprawnienia do jednostronnego określania kursu waluty, wykorzystywanego do obliczenia kwot pobieranych od Powoda oraz rzekomy brak określenia wysokości świadczenia, do spełnienia którego zobowiązany był kredytobiorca, podczas gdy:

a) ustalenie, jakoby Bank ustalał (lub mógł ustalać) kurs waluty, a w konsekwencji wysokość raty kredytu w sposób dowolny, jest pozbawione jakichkolwiek podstaw, bowiem w rzeczywistości mechanizm ustalania wysokości raty kredytu nie jest zależny od arbitralnej decyzji Pozwanego, a od uwarunkowań rynkowych, a ponadto został w sposób precyzyjny określony w Umowie Kredytu, a doprecyzowują go powszechnie znane i stosowane w obrocie zasady algebry i matematyki finansowej;

b) kurs z Tabeli Kursów, który został zastosowany do indeksacji kredytu Powoda, jak również kursy z Tabeli Kursów zastosowane do przeliczenia rat kredytu z CHF na PLN, miały zawsze charakter rynkowy (czyli nie godziły w interes konsumenta) i obiektywny, tj. nie mogły by i nie były dowolnie kreowane przez Bank, a ponadto stosowanie kursów z tabel publikowanych przez Bank znajduje ustawowe umocowanie, co Sąd Okręgowy w całości pominął (art. 111 ust. I pkt 4 Prawa Bankowego);

Zdaniem pozwanej w Umowie Kredytu w sposób precyzyjny i jednoznaczny ustalono sposób, w jaki miało dojdę do ostatecznego określenia kwoty podlegającej zwrotowi, tj. wskazano, że kredyt podlega indeksacji do CHF po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna CHF z Tabeli Kursów obowiązującej w dniu uruchomienia kredytu lub transzy (§ 2 ust. 2 Umowy Kredytu);

c) zastosowanie do indeksacji kredytu kursu kupna z Tabeli Kursów z dnia uruchomienia kredytu było rozwiązaniem ekonomicznie uzasadnionym, odpowiadającym naturze zobowiązania i akceptowanym przez Powoda - zarówno przed indeksacją, jak również po jej wykonaniu oraz rozwiązaniem świadomie wybranym przez Powoda, który w każdej chwili mógł rozpocząć spłatę kredytu bezpośrednio w walucie obcej, zatem to Powód, a nie Pozwany posiadał swobodę w

d) pomiędzy stronami kwestia wysokości salda zadłużenia nigdy nie była sporna , powodowie byli zobowiązani do zwrotu zaakceptowanej przez nich kwoty wyrażonej w CHF a zmianie co najwyżej mogła ulegać proporcja pomiędzy siłą nabywcza walut PLN/CHF i rzekomy brak określenia wysokości świadczenia nie występował;

2) art. 385 ¹§1-3k.c., art. 385 ² k.c. w zw. z art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich poprzez uznanie, że postanowienia Umowy kredytowej regulujące mechanizm indeksacji kredytu do CHF, stanowią postanowienia abuzywne, podczas gdy:

a) uwzględniając wyłączenie stosowania przepisów Dyrektywy 93/13 wynikające z art. 1 ust. 2 tego aktu prawnego postanowienia umowne odzwierciedlające przepisy obowiązującego prawa należy przyjąć, że sporne postanowienia w ogóle nie powinny być badane pod kątem ich niedozwolonego charakteru;

b) nie wystąpiły przesłanki umożliwiające taka kwalifikację tych postanowień umownych, albowiem klauzule te stanowią przedmiot świadczenia głównego stron (co wprost wskazano w uzasadnieniu Wyroku), zostały sformułowane jednoznacznie, a ponadto indywidualnie uzgodnione z konsumentem oraz nie naruszają jego interesów (w żadnym stopniu - tym bardziej nie naruszają ich w sposób rażący) czy wreszcie nie godzą w dobre obyczaje;

3 ) art. 4 w zw. z art. 1 ust. 1 lit. a) i lit. b) ustawy z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw w zw. z art. 316 § 1 k.p.c. i art. 1 ust. 2 Dyrektywy 93/13 poprzez ich błędną wykładnię polegającą na nie uwzględnieniu przez Sąd I instancji obowiązującego na dzień wyrokowania stanu prawnego, w którym uznanie za niedozwolone postanowienia umownego zawierającego odesłanie do Tabeli kursów banku jest wyłączone z uwagi na przyznanie przez ustawodawcę kredytobiorcom innych środków ochrony prawnej przed ryzykiem kursowym, w szczególności umożliwienie im spłaty kredytu bezpośrednio w walucie obcej:

4) art. 385 ¹ § 2 k.c. w zw. z art. 65 § 1 i 2 k.c. oraz art. 358 § 2 i § 3 k.c. poprzez ich błędną wykładnię skutkującą uznaniem, że nie istnieje przepis dyspozytywny, który mógłby zostać zastosowany do rozliczeń z tytułu Umowy Kredytu (przy założeniu niekorzystnej dla pozwanego interpretacji, zgodnie z którą odesłanie do Tabeli Kursów zostanie uznane za bezskuteczne), a co za tym idzie, błędnym uznaniem, że nie jest możliwe utrzymanie pomiędzy stronami umowy o zamierzonym charakterze, w sytuacji gdy możliwe jest wykorzystanie w tym zakresie kursu średniego NBP poprzez zastosowanie art. 358 § 2 i § 3 k.c. w jego aktualnym brzmieniu;

5) art. 385 ¹§1 i2 k.c. w zw. z art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/EWG poprzez zaniechanie poinformowania Powodów o konsekwencjach prawnych jakie może pociągnąć nieważność umowy, w skutek czego nie mogli oni w sposób świadomy wypowiedzieć się w kwestii konsekwencji abuzywnego charakteru postanowień umowy ;

6)art. 189 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że powodowie posiadali interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego w postaci Umowy Kredytu, podczas gdy mogli wytoczyć powództwo o świadczenie, w którym jedną z przesłanek rozstrzygnięcia byłoby ustalenie istnienia (ważności) Umowy Kredytu, co oznacza, że powodowie nie mieli w niniejszej sprawie interesu prawnego co do żądania ustalenia;

7). art. 4 w zw. z art. 1 ust 1 lit a) i b) ustawy z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo bankowe' (dalej: „Ustawa antyspreadowa") w zw. z art. 316 § 1 k.p.c. polegające

na ich błędnym zastosowaniu i nie uwzględnieniu przy ocenie spornych postanowień Umowy kredytu, obowiązującego na dzień zamknięcia rozprawy stanu prawnego w życie wprowadzonego Ustawą antyspreadową, a w konsekwencji błędnym przyjęciu, że wejście w życie tej Ustawy nie ma znaczenia w kontekście oceny abuzywności postanowień umownych;

d) art. 358§ 2 k.c. w zw. z art. 3 k.c. w zw. z art. 69 ast. 3 Prawa Bankowego w zw. z art. 6 ust. 1 Dyrektywy Rady 93/13/EWG przez ich niezastosowanie a to poprzez niezastąpienie przez Sąd z urzędu abuzywnych postanowień Umowy niezastosowanie innego mechanizmem wyliczenia kwoty i rat kredytu, w tym w szczególności zastosowanie kursu średniego kursu NBP, podczas gdy proces taki jest odpowiedni dla przywrócenia równowagi kontraktowej stron przy jednoczesnym zachowaniu ważności Umowy, służy realizacji celów Dyrektywy 93/13/EWG a ponadto jest zgodny z przepisami prawa krajowego oraz orzeczeniami Trybunału Sprawiedliwości UE;

e) art. 56 k.c. w zw. z art. 111 ust. 1 pkt 4 Prawa bankowego w zw. z art. 65 §2 k.c. polegające na ich błędnym niezastosowaniu w realiach niniejszej sprawy i pominięciu, że czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz także to wynikające z ustawy oraz określonych zwyczajów, a do tych niewątpliwie należy ustalanie przez Bank kursów rynkowych stosowanych do rozliczeń z klientam , a tym samym nienoszącym znamion naruszania interesu konsumenta w sposób rażący , zważywszy , że kursy funkcjonujące na rynku nie różnią się znacząco), co prowadzi do wniosku, że sama metodyka ustalania kursów walut nie musiała wynikać wprost z treści umowy lecz wystarczające było tu przyjęcie, iż panującym zwyczajem rynkowym jest ustalanie przez Bank kursów walut nie na zasadach dowolności, ale na zasadach rynku regulowanego i nadzorowanego przez Komisję Nadzoru Finansowego, na którym to rynku funkcjonuje pozwany Bank;

f) art. 410 § 1 i § 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. poprzez ich niewicie zastosowanie i błędne

uznanie świadczeń spełnionych przez powoda jako nienależnych, pomimo tego, iż podstawą świadczenia powoda jest łącząca strony Umowa kredytu;

Strona pozwana wniosła o zmianę o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonym zakresie, i zasądzenie kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sadowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Na podstawie art. 380 k.p.c. wniosła także o zmianę postanowienia Sądu I instancji w przedmiocie pominięcia wniosku pozwanego o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości oraz rachunkowości jak też z zeznań świadka J. C. na okoliczności wskazane w odpowiedzi na pozew.

W toku postępowania apelacyjnego pozwana powołała zarzut zatrzymania powołując się na skierowane do powoda oświadczenie z dnia 6 lipca 2022r. k 972 -976

Powodowie wnieśli o oddalenie apelacji i o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego i pominięcie dowodów uznając, że Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej oceny dowodów i podtrzymując stanowisko o istnieniu interesu prawnego powodów w ustaleniu. Powodowie podnieśli, że oceny abuzywności dokonuje się na chwilę zawarcia umowy i zakwestionowali stanowisko pozwanej o znaczeniu tzw. „Ustawy antyspreadowej” dla oceny stosunku stron oraz uznali zarzuty pozwanej za niezasadne.

Następnie strona pozwana podniosła zarzut umorzenia zobowiązania wobec złożenia przez powodów oświadczenia o potrąceniu.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny uznał za własne ustalenia Sądu Okręgowego, uznając dodatkowo za przyznaną okoliczność, że w wykonaniu zobowiązania kredytowego powodowie spłacili na rzecz pozwanej na poczet umowy nr I kwotę 86.080,87 zł a na poczet mowy numer II kwotę 121.764,54 zł. Łącznie więc spłacili 207.845,41 zł . Łącznie zaś w wykonaniu tych umów otrzymali kwotę 187.817,51 (80.000 zł + 107.817,51 zł.

Nadto Sąd Apelacyjny ustalił, że w dniu 21 kwietnia 2023r. powodowie złożyli pozwanej oświadczenie o potrąceniu należnych im kwot spłaconych na rzecz banku z wierzytelnością strony pozwanej z tytułu kwot wypłaconych im na podstawie ww obu umów kredytowych

Do wysokości potrącenia wierzytelność strony powodowej wygasła. Nadal jednak nie jest zapłacona kwota różnica, która wynosi 20.027,90zł. Oświadczenie o potrąceniu doszło do pozwanej w dniu 24 kwietnia 2023r. (dowód oświadczenie i pełnomocnictwi.k1018-1020).

Sąd Apelacyjny zaważył co następuje:

Wbrew zarzutom apelacji Sąd Okręgowy nie zakwestionował samej możliwości negocjowania umów natomiast uznał, że ta możliwość nie dotyczyła zakwestionowanych przez powoda postanowień umowy. Tej oceny nie mogły zmienić zeznania świadka J. C. i S. M., którzy nie uczestniczyli w procesie zawierania umów z powodami. Świadek M. sam zeznał, że nie ma wiedzy na temat umów zawieranych z powodami i ich nie kojarzy. To więc , ze istniała teoretyczna możliwość negocjowania umów nie oznacza, że negocjacje były prowadzone. Podobnie świadek C. zeznał, że nie ma kontaktów z klientem (protokół z dnia 18 listopada 2019r. ). Umowy zostały oparte na wzorcu. Z zasady zaś fakt posłużenia się przez kontrahenta wzorem umowy i regulaminem tworzy domniemanie, że konstrukcję umowy oparto na wzorcu, na którego brzmienie konsument nie miał rzeczywistego wpływu. Ciężar dowodu wynikający z art. 385 ^{( 1)}§4 k.c. spoczywał więc na pozwanej. . To jaki kredyt udzielono powodom wynika z treści umowy. Zasady zaś udzielania kredytu w CHF, sposobu księgowania kredytów indeksowanych kursem CHF, przyczyn powiązania oprocentowana kredytu ze stawką LIBOR (CHF), systemu zabezpieczania ryzyka kredytowego ocenianych przez świadka w oderwaniu od umowy zawieranej z powodem są nieistotne dla rozstrzygnięcia.

Zeznania świadków powołanych w apelacji nie wskazują, że doszło do negocjowania umowy z powódkami, nie wskazują też, że powodowie mieli świadomość możliwości negocjowania umowy. Okoliczność, że istniała teoretyczna możliwość negocjacji umów kredytowych nie oznacza, że taka możliwość negocjacji istniała w tym przypadku. Powołane zeznania nie wskazują by negocjowane były warunki przeliczania świadczenia wyrażonego w złotych do waluty obcej. Ponadto nawet te zeznania nie odnoszą się do procesu negocjacyjnego przy zawieraniu umowy z powodem. Oparcie ustaleń na zeznaniach powódki nie narusza zasad swobodnej oceny dowodów. To, że w banku nie obowiązywał żaden formalny zakaz negocjowania postanowień umowy i klienci potencjalnie mogli negocjować treść umowy nie oznacza, że doszło do negocjacji przedmiotowej umowy z powodami. Istnienie procedur czy systemów zabezpieczenia ryzyka nie uchyla prawidłowości ustaleń, że w tym przypadku powodowie zostali na takie ryzyko walutowe narażeni. Okoliczność, że powszechna jest świadomość skutków ryzyka walutowego nie oznacza, że prawidłowo zrealizowano obowiązek informacyjny przy zawieraniu umów z powodami. Instytucje finansowe muszą zapewnić kredytobiorcom będącym konsumentami informacje wystarczające do podjęcia przez nich świadomych i rozważnych decyzji powodujących związanie warunkami sformułowanymi uprzednio przez przedsiębiorcę (zob. wyroki Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 30 kwietnia 2014 r. C-26/13 Árpád Kásler, Hajnalka Káslerné Rábai, i z dnia 21 marca 2013 r. C-92/11 RWE Vertrieb). Niewątpliwie powodowie mieli możliwość zapoznania się z informacją dla osób ubiegających się o produkt hipoteczny indeksowany kursem waluty obcej (k.235). Informacja ta wprawdzie wskazuje na zmienność kursów walutowych jednak odnosi się ona bardziej do konsekwencji do wzrostu stóp procentowych. Wzrost ten ma większe znaczenie przy kredytach zlotowych. Informacja ta natomiast nie obrazuje możliwego kształtowania się wysokości kredytu po dłuższym okresie spłaty w sytuacji znacznego osłabienia wartości złotego. Historyczne kursy do których zapoznania się wzywał bank w tej informacji nie mogły wskazywać na możliwość znacznego osłabienia waluty polskiej w skali, w której wzrost ten nastąpił. Symulacja k 237 określająca wzrost raty kapitałowo-odsetkowej przy założeniu, ze kurs wzrośnie wskazywała na ratę w wysokości 604,91 zł a więc niższą niż przy kredycie w złotych polskich. Istotne zaś jest, żeby konsument miał świadomość, że ryzyko ma charakter nieograniczony.

Podkreślić należy, że nie spełnia wymogu przejrzystości przekazywanie konsumentowi przy zawarciu umowy informacji, nawet licznych, jeżeli opierają się one na założeniu, że stosunek wymiany między walutą rozliczeniową a walutą spłaty pozostanie w miarę stabilny przez cały okres obowiązywania tej umowy. Zachwalanie kredytu jako dobrego i taniego (vide symulacja i zeznania powódki) zaprzecza prawidłowemu pouczeniu w sytuacji , gdy powodowie nie mieli dochodów w walucie obcej. Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich zakłada, że informacja przed zawarciem umowy o warunkach umownych i skutkach owego zawarcia ma fundamentalne znaczenie dla konsumenta. Założeniem ochrony konsumenta jest więc zasada jasnej, pełnej i zrozumiałej informacji handlowej. Symulacje liczbowe, mogą stanowić użyteczną informację, jeżeli są oparte na wystarczających i prawidłowych danych oraz jeśli zawierają obiektywne oceny, które są przekazywane konsumentowi w sposób jasny i zrozumiały. Symulacje liczbowe powinny więc pozwalać konsumentowi zrozumieć rzeczywistego znaczenie długoterminowego ryzyka związanego z możliwymi wahaniami kursów wymiany walut, a tym samym ryzyka związanego z zawarciem umowy kredytu wyrażonego w walucie obcej lub denominowanego do waluty obcej.(por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości U.E. z dnia 10 czerwca 2021 r. C-776/19 ,VB i in vs. BNP Paribas Personal Finance SA, Procureur de la République). Strona pozwana więc powinna wykazać, że informacja przedstawiona powodom dawała im jasne podstawy do uświadomienia sobie skutków znacznego osłabienia waluty polskiej względem CHF, tj co najmniej takiego jakie wystąpiło w rzeczywistości, co w tym przypadku nie zostało wykazane. Trzeba podkreślić, że obowiązek informacyjny dotyczy nawet konsumentów, którzy w subiektywnym odczuciu posiadają odpowiednią wiedzę w dziedzinie wspomnianej umowy por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia z dnia 21 września 2023 C‑139/22 AM i PM vs mBank S.A. ).

Zdaniem więc Sądu Apelacyjnego prawidłowo Sąd Okręgowy ocenił, że informacja przedstawiona przez bank nie była w tym przypadku wystarczająca.

Dokumenty podpisane przez powodów oczywiście wskazują, że powodowie powinni mieść świadomość konsekwencji zwiększenia kwoty rat na skutek zmiany kursu czy stóp procentowych. Informacje te jednak należy zestawić z treścią symulacji i zapewnieniem o taniości kredytu, a to zaburza ocenę ryzyka. Obciążający przedsiębiorcę brak przejrzystości przy określeniu warunków umowy w zakresie konsekwencji istotnej zmiany kursu walut spowodował, że powodowie zawarli umowę bez odpowiedniej świadomości możliwości nieograniczonego wzrostu zwaloryzowanej wysokości zadłużenia wynikającej ze zwiększonego możliwego poziomu indeksacji w związku ze znacznym wzrostem kursy CHF. Przede wszystkim informacja przedkładana przez zawarciem umowy nie dawała świadomości, że powiązany ze wzrostem kursu wzrost kwoty zadłużenia może mieć charakter nielimitowany, co może mieć jeszcze bardziej negatywne skutki w przypadku dalszej (możliwej przecież) deprecjacji PLN. Przy stosunkowo słabej walucie krajowej wrażliwej także na pozaekonomiczne czynniki, bank wypłacając świadczenie w złotych nie jest narażony na odwrotne, analogiczne, istotne dla strony pozwanej, ruchy kursowe wynikające ze znacznego osłabienia CHF względem złotego. Ewentualne zmiany na niekorzyść pozwanej, o których zeznawał świadek C. w istocie nie są istotne dla sytuacji ekonomicznej banku. Na istotne ryzyko kursowe w toku wykonywania długotrwałej umowy w nieporównywalny sposób narażeni b=byli powodowie i to nawet gdyby strona powodowa musiała ponosić podnoszone przez świadka koszty obsługi takich kredytów. Postanowienie umowne jest sprzeczne z dobrymi obyczajami, jeżeli może stworzyć podstawy znaczącej nierównowagi kontraktowej na niekorzyść konsumenta w sposób jednostronny, jeżeli przedsiębiorca, który traktuje kontrahenta w sposób słuszny nie mógłby racjonalnie się spodziewać, że konsument zaakceptowałby w ramach negocjacji taką klauzulę gdyby odpowiednio poinformował konsumenta (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r. III CZP 29/17 OSNC 2019/1/2). Taka sprzeczność z dobrymi obyczajami zachodzi więc w tym przypadku.

Rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków wynikających z umowy na jego niekorzyść, skutkującą niekorzystnym ukształtowaniem sytuacji ekonomicznej konsumenta oraz jego nierzetelnym traktowaniem (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2006 r., I CK 297/05, nie publ., z dnia 15 stycznia 2016 r., I CSK 125/15, OSNC - ZD 2017). Zgodnie z art. 3 ust. 3 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, uznaje się za nieuczciwe te warunki umowy, które nie były indywidualnie negocjowane, jeśli stojąc w sprzeczności z wymogami dobrej wiary, powodują znaczącą nierównowagę wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta (por. także wyrok Trybunału Sprawiedliwości U.E. z dnia 10 czerwca 2021 r. C-609/19 (...) SA przeciwko VE). Taka nierównowaga i niekorzystne ukształtowanie sytuacji ekonomicznej powodów nastąpiła.

Przedmiotowe umowy określały bowiem, że kredyt udzielony jest w walucie polskiej i jest on indeksowany do waluty obcej. Kwota kredytu była podana w walucie krajowej i w tej walucie zostaje wypłacona, ale miała być przeliczona na walutę obcą według klauzuli umownej opartej również na kursie kupna tej waluty obowiązującym w dniu wypłaty środków (§2 ust. 2 k.18 i k23), przy czym spłata kredytu miała nastąpić w walucie krajowej po przeliczeniu według cen sprzedaży CHF ( § 7 ust. 1 i ust.3). Był to więc kredyt indeksowany do waluty obcej definiowany w sposób określony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 września 2020 r. I CSK 556/18.

Zarówno wartość kredytu jak i wypłata kredytu oraz kwoty spłacane przez kredytobiorcę miały być więc przeliczane do CHF. Klauzula walutowa, czyli klauzula zawierająca postanowienia przewidujące przeliczenie oddawanej do dyspozycji kwoty kredytu oraz spłacanych rat na inną walutę mieści w sobie ryzyko kursowe, wiążące się z obciążeniem kredytobiorcy-konsumenta ryzykiem zmiany kursu waluty i związanym z tym ryzykiem zwiększenia kosztu kredytu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2022 r. II CSKP 285/22 LEX nr 3350106 ). Należy podkreślić, że mechanizm indeksacji musi być określony w taki sposób, by konsument był w stanie oszacować, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria, wypływające dla niego z tej umowy konsekwencje ekonomiczne (zob. podobnie wyrok z dnia 27 stycznia 2021 r., Dexia Nederland, C-229/19 i C-289/19, EU:C:2021:68, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo). Niewątpliwie w tym przypadku umowa nie dawała takiej możliwości. Powodowie na podstawie umowy i regulaminu nie mogli w sposób pewny określić wysokości zobowiązania. Zasady ustalania kursów wymiany walut w tabelach kursów walutowych stosowanych u kredytodawcy nie zostały określone w umowie. Treść umów nie dawała konsumentom możliwości obiektywnej weryfikacji sposobu ustalania kursu przez bank. W oczywisty więc sposób treść umowy nie daje podstaw do jasnego określenia kwoty jaką bank zobowiązał się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie i jaką kwotę kredytobiorca może wykorzystać a w konsekwencji w jakiej wysokości zobowiązany jest do zwrotu. Główne więc świadczenia stron nie zostały sformowane w umowie w sposób jednoznaczny co pozwala na poddanie postanowień ich dotyczących ocenie z punktu widzenia przesłanej abuzywności wynikających z art. 385 ^{( 1)}§1 k.c. Tu dodatkowo można wskazać, że §5 pkt 17 regulaminu chronił bank w przypadku stwierdzenia przy uruchomieniu kredytu zwiększenia ryzyka banku.

Powodowie nie mieli żadnych praw w procesie określania przelicznika waluty, a prawa te miał wyłącznie kontrahent będący przedsiębiorcą. Tej oceny nie uchyla to, że Bank spełniał obowiązek informacyjny z art. 111 Prawa bankowego i wskazywał w miejscach dostępnych informacje o aktualnych kursach wynikających z tabeli. Tylko bowiem od banku bowiem zależało jak ten kurs określi. Przepis art 111 ust. 1 pkt 4 pr. bank. przewiduje jedynie ogólny obowiązek informacyjny banków i nie daje on żadnych podstaw do przyjęcia, że jego obowiązywanie w wystraczający sposób obiektywizuje proces określania kursów (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2022r. I CSK 3356/22). Takie zaś nierównomierne rozłożenie uprawnień i obowiązków między partnerami stosunku obligacyjnego stanowi klauzule niedozwoloną. Prawo z banku do ustalania kursu waluty nie doznawało żadnych umownych ograniczeń w postaci skonkretyzowanych, obiektywnych kryteriów zmian stosowanych kursów walutowych. Kształtowanie tego kursu nie doznawało te ograniczeń maksymalnych i nie wprowadzało zabezpieczeń kredytobiorcy przed gwałtownymi zmianami kursów. W orzecznictwie uznawano już takie rozwiązanie za prowadzące do naruszenia interesów konsumenta, w tym przede wszystkim interesu ekonomicznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2019r. IV CSK 309/18). Wbrew zarzutom apelacji możliwość przewalutowania nie chroni dostatecznie kredytobiorców albowiem także kurs przewalutowania zależał od banku (§11).

Świadczenie banku było ponadto wypłacane po kursie kupna waluty CHF Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w dniu uruchomienia kredytu, co nie miało wpływu ma wysokość zobowiązania kredytowego. Spłata zaś była przeliczana według kursy sprzedaży. W orzecznictwie wskazywano ponadto, iż tego typu uregulowanie umożliwia uzyskiwanie przez instytucję kredytową dodatkowego dochodu bez świadczenia w zamian za „spread” żadnej rzeczywistej usługi (por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 30 kwietnia 2014 r. w sprawie C-26/13, Kásler przeciwko Jelzálogbank, pkt 5–58). Także w orzecznictwie Sądu Najwyższego uznawano, że jeżeli klauzula indeksacyjna nie zawiera jednoznacznej treści i pozwala na ustalanie kursów waluty w sposób pozostawiający bankowi swobodę, to jest ona w sposób oczywisty sprzeczna z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta (zob. np. wyroki SN z dnia 14 lipca 2017 r. II CSK 803/16 OSNC 2018/7-8/79 i z dnia 27 listopada 2019 r., II CSK 483/18 ). Nawet więc ewentualna możliwość spłacania rat w walucie obcej nie uchyla ww negatywnej oceny treści umów. Powyższa ocena jest dokonywana na chwilą zawarcia umowy, stąd nie ma decydującego znaczenia czy do ewentualnej korzyści banku rzeczywiście doszło. Nawet więc gdyby strona pozwana nie nadużyła faktycznie swojej pozycji to i tak nie ma to decydującego znaczenia w sprawie. Bezprzedmiotowy jest więc dowód z opinii biegłego czy też z zeznań świadka J. C. zmierzające do ustalenia faktycznego sposobu kształtowania kursu wymiany przez (...) Bank i porównania go z kursem średnim NBP. Przy ocenie nieuczciwego charakteru warunku umownego sąd krajowy musi się odnieść wyłącznie do daty zawarcia danej umowy i ocenić w szczególności w świetle wszystkich okoliczności towarzyszących temu zawarciu umowy, czy warunek ten sam w sobie zawierał nierównowagę praw i obowiązków stron z korzyścią dla danego przedsiębiorcy, i to nawet wówczas, gdy wspomniana nierównowaga mogłaby wystąpić tylko wtedy, gdyby zaistniały pewne okoliczności, lub gdy w innych okolicznościach wspomniany warunek mógłby nawet przynieść korzyść danemu konsumentowi (zob. wyrok TS UE z dnia 27 stycznia 2021 r., C‑229/19 i C‑289/19, Dexia Nederland, ). Przepis art. 235 ^{( 2)}§1 pkt 2 k.p.c. nie został wiec naruszony.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo więc ocenił postanowienia umowy dotyczące możliwości swobodnego kształtowania przez bank kursów przeliczania świadczeń.

Niewątpliwie zawarcie umowy kredytu bankowego w złotych indeksowanego do waluty obcej było na gruncie w art. 353 ¹k.c. co do zasady dopuszczalne. Przepis art. 69 ust. 2 pkt 4a i ust. 3 prawa bankowego w zw. z art. 7b w aktualnym brzmieniu w powiązaniu z art. 5 ust. 2 ustawy dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw wskazują , że konstrukcja umowy kredytu indeksowanego nie była sprzeczna z prawem także w chwili zawarcia umowy, tym bardziej, że z przepisu art. 353 ¹ k.c. wynika, że strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Do nieważności umów może prowadzić jednak wprowadzenie do umowy postanowień niedozwolonych i brak potwierdzenia przez konsumenta abuzywnych postanowień umownych.

Abuzywne klauzule są od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść kredytobiorcy, chyba że następczo udzieli on świadomej i wolnej zgody na te klauzule i w ten sposób przywróci ich skuteczność z mocą wsteczną. Niedozwolone postanowienie umowne (art. 385 ^{( 1)} § 1 KC.) są więc od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną (por. Wyroki Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2021 r. V CSKP 49/21 LEX nr 3207798 i z dnia 2 czerwca 2021 r., I CSKP 55/21). Powodowie nie przywrócili tej skuteczności.

Powodowie świadomi, że przedmiotowe postanowienia umowne nie wiążą ich, jak i świadomi, że przedmiotowe postanowienia umowne odnoszą się do istotnych elementów obu umów nie potwierdzili postanowień, stąd w konsekwencji postanowienia te nie mogą ich wiązać a bez nich umowy nie są ważne.

Prawidłowo więc oceniono skutki abuzywności prowadzące do stwierdzenia nieważności umowy z zastrzeżeniem, że nie chodzi o nieważność o jakiej mowa w art. 58§1 k.c. lecz o brak możliwości uznania, że tak okrojona umowa, która nie odpowiada rzeczywistej woli stron spełnia wymogi z art. 353 ¹§1 k.c. Nie był także wykluczone uznanie, że umowa zawarta w okolicznościach wskazanych powyżej była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, to jednak nie uchyla prawidłowości rozstrzygnięcia.

Powodowie posiadają interes prawny w ustaleniu 189k.p.c. Wbrew stanowisku Sadu pierwszej instancji uwzględnienie powództwa o świadczenie nie usunie w pełni niepewności prawnej w tym także w odniesieniu do ważności i skuteczności zabezpieczeń wynikających z umowy.

W konsekwencji przyjęcia skutku nieważności konsumentowi i kredytodawcy przysługują odrębne roszczenia o zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu tej umowy (art. 410 § 1 w związku z art. 405 k.c. zob. uchwałę siedmiu sędziów Sądu Najwyższego - zasada prawna - z 7 maja 2021 r., III CZP 6/21, OSNC 2021, Nr 9, poz. 56).

Wbrew zarzutom strony pozwanej nie przysługiwało jej prawo zatrzymania . W uchwale składu 7 sędziów z dnia 19 czerwca 2024 r. III CZP 31/23 Sąd Najwyższy wyjaśnił bowiem , że ​prawo zatrzymania (art. 496 k.c.) nie przysługuje stronie, która może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony.

Obu stronom przysługiwało natomiast prawo potrącenia wierzytelności wzajemnych.

Odsetki jednak zasądzone od obu kwot podanych w wyroku z dnia 21 kwietnia 2022r. były należne do dnia zapłaty (w tym przypadku do chwili potrącenia mającego funkcję zapłaty). Powodowie dokonali potrącenia należności głównych i nie dokonali zaliczania na poczet należności ubocznych. W pierwszej więc kolejności umorzeniu podlegała wskazana w oświadczeniu z dnia jako pierwsza w całości kwota 35601,10 zł wskazana przez powodów jako pierwsza ( I umowa) . Druga wierzytelność została umorzona w części. Należność w pozostałej wysokości tj. 20.027,90zł nadal więc stanowi wierzytelność wymagalną i zaskarżalną. Z tej przyczyny Sąd Apelacyjny zmienił na podstawie art. 386§1 k.p.c. zaskarżony wyrok w punktach II i IV zasądzając od pozwanej na rzecz powodów łącznie odsetki ustawowe za opóźnienie liczone od kwoty 35.601,10 zł (trzydzieści pięć tysięcy sześćset jeden 10/100 złotych), od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 12 grudnia 2022r. i zasądził także na rzecz powodów ( łącznie) kwotę 20.027,90 zł (dwadzieścia tysięcy dwadzieścia siedem 90/100 złotych) z ustawowymi odsetkami:- od kwoty 24.669,93 zł od dnia 24 lutego 2022r. do dnia 12 grudnia 2022r. i od pozostałej kwoty 20.027,90 zł od dnia 13 grudnia 2022r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części. Powyższe nie daje jednak podstaw do zmiany rozstrzygnięcia o kosztach procesu skoro pozwana dała powód do wytoczenia powództwa i powodów należy uznać za wygrywających albowiem do zaspokojenia doszło dopiero w toku postępowania apelacyjnego (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 1984 r. IV CZ 196/84 i z dnia 10 lutego 2010 r. V CZ 1/10).

Apelacja w pozostałej części nie jest zasadna i została oddalona na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 367 ¹§1 k.p.c. in principio.
O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98§1i 3 k.p.c. w zw. z art. 391§1 k.p.c. oraz w zw. z §2 pkt 7 i §10 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018r. poz. 265) albowiem powodów zaspokojonych w toku procesu należy traktować jako wygrywających.