Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Andrzej Struzik
Sędziowie:	SSA Jerzy Bess SSA Zbigniew Ducki
Protokolant:	st.sekr.sądowy Katarzyna Wilczura

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2013 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa D. N.

przeciwko Bankowi (...) S.A. w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 20 marca 2012 r. sygn. akt I C 1657/11

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że pozbawia w całości wykonalności tytuł wykonawczy w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego numer (...) wystawionego przez Bank (...) S.A. I Oddział w O. przeciwko powodowi D. N. opatrzonego klauzulą wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Sandomierzu z dnia 12 listopada 2001r. w sprawie ICo 636/01;

2.  nakazuje pobrać od strony pozwanej Banku (...) S.A. w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Kielcach kwotę 13 468zł (trzynaście tysięcy czterysta sześćdziesiąt osiem złotych) tytułem brakujących opłat od pozwu i apelacji, od uiszczenia których powód był zwolniony.

Sygn. akt I ACa 798/12

UZASADNIENIE

W ostatecznie sformułowanym żądaniu pozwu skierowanym przeciwko Bankowi (...) S.A. w W. I Oddział w O. (dalej także Bank), D. N. wniósł o pozbawienie w całości wykonalności tytułu wykonawczego – bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...), wystawionego w dniu 2 marca 2000 r. przez stronę pozwana przeciwko powodowi na kwotę 134.673,14 zł wymagalną na dzień 2 marca 2000 r. oraz kwotę 66.394,41 zł tytułem odsetek umownych, zaopatrzonego klauzulą wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Sandomierzu z dnia 12 listopada 2001 w sprawie o sygn. akt I Co 636/10.

Przedmiotem żądania pozwu było także zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania.

W podstawie faktycznej dochodzonego roszczenia powód wskazał, że w dacie wystąpienia przez stronę pozwana z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu przedmiotowy dla niego kredyt został spłacony przez dłużnika głównego. Świadczyło o tym wystawienie przez Bank salda rachunków na dzień 31 grudnia 2000 r. stanowiące pokwitowanie spłaty należności głównej i ubocznych. Termin wymagalności roszczenia głównego w tytule egzekucyjnym został określony na dzień 2 marca 1998 r., natomiast Bank wystąpił z wnioskiem do Sądu o nadanie klauzuli wykonalności dopiero 10 października 2001 r. już po przedawnieniu roszczenia.

Ponadto dłużniczka główna L. N. w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Kielcach do sygn. akt I C 855/11wystąpiła z powództwem o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, wskazując na podrobienie tytułu egzekucyjnego, zawiadamiając przy tym Prokuraturę Rejonową w Opatowie o możliwości popełnienia przestępstwa w tym względzie.

Powód w piśmie procesowym z dnia 29 września 2011 r. dodatkowo wskazał, że jako poręczyciel nigdy nie był informowany przez stronę pozwana o jakichkolwiek opóźnieniach w spłacie należności przez kredytobiorcę, przez co został pozbawiony spłaty wynikającej z solidarnej odpowiedzialności za kredyt.

Powód w końcu powołał się również na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 15 marca 2011 r. sygn. P 7/09 i wniósł o przedłożenie przez stronę pozwana oryginału weksla zabezpieczającego kredyt L. N., podnosząc, że sama deklaracja wekslowa nie jest dowodem istnienia zobowiązania.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa i o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Na powyższym tle strona pozwana zarzuciła, że L. N. uzyskała od strony pozwanej w dniu 5 marca 1997 r. kredy 210.000 zł z przeznaczeniem go na sfinansowanie 10-ciu nowych miejsc pracy, adaptację budynku, zakup samochodu dostawczego oraz wózka widłowego, wykorzystując go do kwoty 134.673,14 zł w terminach wskazanych w § 1 umowy nr (...), zobowiązując się do spłaty w terminach określonych w § 2 umowy. Termin częściowej spłaty kredytu do kwoty zadłużenia w wysokości 97.000 zł został ustalony na dzień 30 stycznia 2000 r., a termin całkowitej spłaty kredytu określono na dzień 31 lipca 2002 r. Okoliczność ta wskazuje, że zarzut przedawnienia roszczenia jest bezzasadny, gdyż od momentu wymagalności spłaty zadłużenia w wysokości 134.673,14 zł, to jest 30 stycznia 2000 r. do dnia wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, co nastąpiło 2 marca 2000 r nie upłynęło 3 lata. Skoro natomiast roszczenie przeciwko dłużnikowi głównemu nie uległo przedawnieniu, jak również nie zostało spełnione przez kredytobiorcę jak i poręczycieli wekslowych w tym powoda, to też zaistniały warunki, ażeby wierzyciel w oparciu o księgi banku wystawił na zasadach art. 96 ustawy z 29 sierpnia 1998r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r., nr 72, poz. 665 tj., ze zm., dalej pr. bank.) bankowy tytuł egzekucyjny, po czym wystąpił do sądu o nadanie mu klauzuli wykonalności. Od momentu nadania przez sąd przedmiotowej w sprawie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu powód nie kwestionował istnienia swego zobowiązania z tytułu poręczenia wekslowego udzielenia kredytu. Dołączone natomiast do pozwu wyżej wspominane potwierdzenie salda na dzień 30 grudnia 2000 r. dotyczy stanu rachunków bankowych L. N., a nie stanu zadłużenia z tytułu zaciągniętego kredytu, którego wysokość została zaewidencjonowana na rachunku bankowym przeznaczonym dla podmiotów objętych windykacja. Zresztą zarzut pozwanego przedawnienia roszczenia nie został udowodniony dołączonymi do pozwu dokumentami.

Strona pozwana w piśmie z dnia 14 października 2011 r. wskazała, że zawiadamiała powoda o fakcie spłaty kredytu przez kredytobiorcę pismem z dnia 14 kwietnia 1999 r.. Zaznaczyła także, że obecnie nie dysponuje wekslem, który najprawdopodobniej został dołączony do akt innej sprawy sądowej.

Wymagalność zaś zobowiązania nastąpiła z chwilą wypowiedzenia umowy kredytowej. W bankowym tytule egzekucyjnym wskutek omyłki pisarskiej wskazano błędną datę wymagalności określając ją na dzień 2 marca 1998 r., zamiast na dzień 2 marca 2000 r. Z uwagi zaś na upływ czasu Bank nie jest w stanie określić do której sprawy sądowej weksel został przekazany.

Wyrokiem z dnia 20 marca 2012 r wydanym do sygn. akt I C 1657/11 Sąd Okręgowy w Kielcach Wydział I Cywilny oddalił powództwo i nie obciążył powoda na rzecz strony pozwanej kosztami procesu.

Na kanwie powyższego Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

L. N. i poprzednik prawny strony pozwanej Bank (...) w O. (dalej (...)) zawarły ze sobą w dniu 5 marca 1997 r. umowę nr (...) o kredyt inwestycyjny na przedsięwzięcie tworzące nowe miejsca pracy w działalności pozarolniczej w gminach wiejskich oraz w gminach miejsko-wiejskich w kwocie 210.000 zł, z przeznaczeniem na sfinansowanie 10-ciu nowych miejsc pracy, adaptację budynku, zakup samochodu dostawczego oraz wózka widłowego. Kredytobiorca w § 2 umowy zobowiązał się spłacić ów kredyt w następujących terminach: w dniu 15 stycznia 1998 r. do kwoty 189.000 zł; w dniu 30 lipca 1999 r. do kwoty 118.000 zł; w dniu 30 stycznia 2000 r. do kwoty 97.000 zł itd., dwie raty rocznie przypadające na koniec lipca i stycznia, ostatnia płatna najpóźniej w dniu 31 lipca 2002 r. L. N. zobowiązała się do uruchomienia przedsięwzięcia, wykorzystania kredytu zgodnie z przeznaczeniem określonym w planie przedsięwzięcia i w umowie, do prowadzenia działalności gospodarczej w całym okresie kredytowania i do terminowej spłaty kredytu i odsetek. Kredytobiorcy przysługiwała dopłata ze środków Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (dalej (...)) na spłatę części oprocentowania należnego Bankowi.

W przypadku niewykonania zobowiązania przez L. N., w tym niespłacenia dwóch kolejnych rat kredytu lub odsetek, otrzymane przez Kredytobiorcę dopłaty podlegały zwrotowi ma rzecz (...) wraz z odsetkami ustawowymi za okres od ich otrzymania (§ 3 umowy). Natomiast w § 3 umowy strona pozwana zastrzegła sobie prawo do wypowiedzenia w terminie 14 dni części lub całości kredytu w razie utraty zdolności kredytowej przez kredytobiorcę, wykorzystania kredytu niezgodnie z przeznaczeniem i niespełnienia warunków określonych w umowie (§ 4 umowy). Oprocentowanie kredytu zostało ustalone w § 5 umowy, zaś jej § 7 stwierdzono, że w przypadku niespłacenia przez kredytobiorcę w terminie kwoty kredytu i odsetek, strona pozwana w dniu następnym przenosi nieuregulowane zobowiązania wobec (...) S.A. Grupa (...) S.A. na odpowiedni rachunek. Dalej § 9 umowy stanowił, że prawne zabezpieczenie kredytu wraz z odsetkami oraz zabezpieczenie dopłat do oprocentowania naliczanych przez (...) stanowią: zastaw bankowy i polisy AC zakupionego samochodu, przewłaszczenie wózka widłowego oraz maszyny znajdujące się w palarni kawy, weksel in blanco poręczony przez 7 osób.

Także 5 marca 1997 r. została sporządzona deklaracja wekslowa, w której kredytobiorca oświadczył, że wyraża zgodę na wypełnienia weksla przez Oddział (...) w każdym czasie w razie nieterminowej spłaty kredytu z odsetkami zgodnie z umową o kredyt na sumę odpowiadającą zadłużeniu ze wskazaniem umowy o kredyt w Banku (...), łącznie z odsetkami, prowizją i kosztami związanymi z wykonaniem umowy kredytowej. Dłużniczka wyraziła także zgodę na zaopatrzenie weksla data płatności według uznania Oddziału, przy jednoczesnym jej zawiadomieniu listem poleconym wysłanym przynajmniej 7 dni przed terminem płatności weksla. Pod podpisem L. N. znalazło się oświadczenie o treści: „ Niniejszym poręczamy solidarnie za zapłatę weksla wyżej określonego, na dowód czego złożyliśmy podpisy jako poręczyciele za wystawcę i wyrażamy zgodę na uzupełnienie weksla przez (...) S.A. Oddział w O. w sposób podany w niniejszej deklaracji. W razie wypełnienia weksla winniśmy na równi z wystawcą zawiadomieni o tym na 7 dni przed terminem płatności pod niżej wskazanymi adresami”. Podpisane przez 7 osób w tym powoda.

Pismem z dnia 14 kwietnia 1999 r. doręczonym 15 kwietnia 1999 r. kredytobiorcy i powodowi strona pozwana wezwała L. N. do dobrowolnej zapłaty w terminie 7 dni przeterminowanej należności z tytułu przedmiotowego w sprawie kredytu inwestycyjnego, która na dzień 31 marca 1999 r. wynosiła 46.000 zł z tytułu raty kapitału i 16.589 zł z tytułu odsetek. W piśmie zawarto również informację skierowana do poręczycieli, w tym powoda, że zadłużenie kredytowe nie jest obsługiwane od 15 października 1998 r. i niedotrzymanie zakreślonego terminu spowoduje podjęcie przez Bank czynności egzekucyjnych w stosunku do wszystkich zobowiązanych, a wezwanie należy traktować jako przed egzekucyjne.

W kolejności pismem z 16 lutego 2000 r., przesłanym do wiadomości E. N. i wszystkich poręczycieli, strona pozwana w związku zaprzestaniem prowadzenia działalności gospodarczej przez kredytobiorcę oraz niewywiązywaniem się z ustaleń umownych, na podstawie § 4 wypowiedział jej ze skutkiem na dzień 1 marca 2000 r. przedmiotową w sprawie umowę z 5 marca 1997 r. Wówczas wskazano, że stan zadłużenia dłużniczki wynosi na dzień 16 lutego 2000 r. 201.067,45 zł i obejmuje kapitał w kwocie 134.473,14 (w tym przeterminowany 37.773,14 zł) i odsetki podlegające zwrotowi (...): z tytułu otrzymanych dopłat – kwota 43.217,68 zł, z tytułu odsetek ustawowych od otrzymania dopłat do 19 lutego 2000 r. – kwota 23.176,63zł.

W dniu 2 marca 2000 r. strona pozwana na podstawie art. 96 pr. bank. wystawiła bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) przeciwko powodowi, wskazując w nim zadłużenie na które składało się: należność główna w kwocie 134.673,14 zł, której wymagalność błędnie wpisano na dzień 2 marca 1998 r., zamiast 2 marca 2000 r.; odsetki umowne w kwocie 66.394,41 zł wymagalne w wysokości 39 % rocznie za okres od 5 marca do 2 marca 2000 r. od kwoty 134.673,14 zł oraz dalsze należne odsetki od dnia wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, to jest od dnia 2 marca 2000 r.

W dniu 12 listopada 2001 r. w sprawie prowadzonej do sygn. akt I Co 636/01 została nadana przez Sąd Rejonowy w Sandomierzu klauzula wykonalności wspomnianemu tytułowi egzekucyjnemu.

Następnie na skutek wniosku strony pozwanej w oparciu o w/w tytuł wykonawczy, została wszczęta przeciwko powodowi, do sygn. akt II Km 30/02 egzekucja komornicza, w której komornik 21 lutego 2002 r. dokonał zajęcie ruchomości dłużnika. Jednak egzekucja z tych składników majątku okazała się bezskuteczna.

Strona pozwana także uzyskała w 2011 r. na podstawie art. 787 k.p.c. klauzulę wykonalności w stosunku do przedmiotowego bankowego tytułu egzekucyjnego przeciwko małżonce powoda, E. N..

Postanowieniem z dnia 30 czerwca 2011 r., jak się później okazało prawomocnym, Prokurator Rejonowy w Opatowie odmówił wszczęcia dochodzenia w sprawie poświadczenia nieprawdy w bankowym tytule egzekucyjnym co do okoliczności mających znaczenie prawne przez Dyrektora Banku (...) i pracownika komórki windykacyjnej H. K. w okresie od 2 marca do 31 grudnia 2000 r., polegające na wytworzeniu tego dokumentu w dacie znacznie późniejszej niż w dacie widniejącej na dokumencie – 2 marca 2000 r. oraz znacznie zaniżonej wartości odsetek i posłużeniu się takim dokumentami w Sądzie Rejonowym wS., działając tym samym na szkodę L. N. tj. o czy z art. 271 § 1 i art. 273 w zw. z art. 11 § 2 k.k. – wobec braku danych dostatecznie uzasadniających popełnienie przestępstwa.

Również prawomocnym postanowieniem z dnia 24 października 2011 r. Prokurator Rejonowy w Opatowie zatwierdził odmowę wszczęcia dochodzenia w sprawie poświadczenia nieprawdy w dniu 9 maja 1999 r. w O. przez rzeczoznawcę K. S. przy ocenie technicznej samochodu marki F. (...) przez wpisanie do protokołu informacji, że pojazd zbadano w obecności właściciela pojazdu, co było niezgodne z rzeczywistością – działając tym na szkodę L. N. tj. o przestępstwo z art. 271 § 1 k.k. – wobec braku ustawowych znamion czynu zabronionego oraz w sprawie doprowadzenia L. N. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 35.000 zł w maju i czerwcu 1999 r. w O., poprzez wprowadzenie w błąd co do okoliczności sprzedaży wózka widłowego na rzecz firmy PHU (...). C. i niedokonania przelania pieniędzy pochodzących ze sprzedaży wózka widłowego tytułem spłaty zaciągniętego kredytu w (...) tj. o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. – wobec niepopełnienia czynu zabronionego.

Powództwo L. N. o pozbawienie w całości wykonalności tytułu wykonawczego nr (...), wystawionego przeciwko niej w dniu 2 marca 2000 r. przez stronę pozwana, co do przedmiotowych w sprawie kwot, z przyczyny zawarcia porozumienia z bankiem na mocy którego wydała przedmioty ruchome stanowiące zabezpieczenie, w ostatecznym efekcie rzeczy po oddaleniu apelacji od wyroku Sądu Okręgowego, zostało prawomocnie oddalone.

W rozważaniach prawnych Sąd I instancji, po powołaniu się na przepis art. 840 § 1 k.p.c. i omówieniu instytucji opozycyjnego powództwa przeciwegzekucyjnego oraz w nawiązaniu do wydania na podstawie art. 97 pr. bank. w brzmieniu poprzednim wyżej wspomnianego bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nr (...) sądowej klauzuli wykonalności, tudzież po przytoczeniu orzecznictwa Sądu Najwyższego, zostało zauważone, że dochodzona w sprawie wierzytelność wynika bezpośrednio z czynności bankowej w postaci poręczenia wekslowego. Skoro czynność bankowa udzielenia poręczenia przez powoda została dokonana przed dniem wejścia w życie obowiązującego obecnie pr. bank., nie było wymagane oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji (art. 51 ustawy z dnia 6 grudnia 1996 o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów – Dz. U. nr 149, poz. 703 ze zm.).

W stosunku do twierdzenia powoda o spłacie przez dłużnika głównego w dacie wystąpienia przez Bank do Sądu Rejonowego o nadanie klauzuli wykonalności, o czym miałoby świadczyć wystawione przez stronę pozwaną zerowe saldo L. N. na dzień 30 grudnia 2000 r., Sąd Okręgowy zauważył, że nie stanowi ono tego. Z treści § 7 umowy wynika bowiem, że w przypadku niespłacenia przez kredytobiorcę w terminie kredytu lub odsetek, Bank w dniu następnym przenosi nieuregulowane zobowiązania na odpowiednie rachunki. Stąd wysokość salda na rachunku głównym nie obrazuje stanu zadłużenia z umowy kredytowej. Ponadto powództwo L. N. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego – oparte na twierdzeniu, że kredytowe zobowiązanie wygasło, zostało prawomocnie oddalone.

Nie znajduje zdaniem Sądu Okręgowego również na uwzględnienie zgłoszony przez powoda zarzut przedawnienia wierzytelności strony pozwanej z tytułu umowy kredytowej. Otóż roszczenie banku wobec udzielającego poręczenia powoda przedawniają się z upływem 3-ch lat od daty wymagalności roszczenia. Pozwany bank jest niewątpliwie przedsiębiorca, do którego zakresu działania należy m.in. udzielanie kredytów i przyjmowanie poręczeń takich kredytów. Ta właśnie okoliczność, co zastało zauważone w wyroku Sądu Najwyższego z 10 października 2004 r. CC CK 113/02 (OSP 2004/11/41) ma decydujące znacznie na tle art. 118 k.c., dla przyjęcia trzechletniego terminu przedawnienia. Z kolei jak zauważył Sąd Najwyższy w uchwale z 16 stycznia 2004 r. III CZP 101/03 (OSNC 2005/4/58) wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu przerywa bieg przedawnienia.

W przedmiocie wymagalności roszczenia Sąd Okręgowy w szczególności zauważył, że kwestia ta została odrębnie uregulowana w § 3 przedmiotowej umowy kredytowej w kwestii zwrotu dopłat udzielonych przez (...), który miał nastąpić w określonych sytuacjach wraz z odsetkami ustawowymi za okres od trzymania dopłat, a przed zaistnieniem wymienionych w umowie zdarzeń strona pozwana nie mogła żądać spełnienia świadczenia. W piśmie z 14 kwietnia 1999 r. strona pozwana wezwała L. N. do dobrowolnej zapłaty w terminie 7 dni przeterminowanej należności z tytułu wyżej wspomnianego kredytu, która na dzień 31 marca 1999 r. wynosiła 46.000 zł z tytułu raty kapitału i 16.589 zł z tytułu odsetek. W piśmie zawarto również informacje skierowaną do wszystkich poręczycieli kredytu, że zadłużenie je jest obsługiwane od 15 października 1998 r. Zatem wierzytelność strony pozwanej nie mogła być wymagalna przez 15 październikiem 1998 r. Z kolei pismem z dnia 16 lutego 2000 r. strona powodowa wypowiedziała L. N. ze skutkiem na 1 marca 2000 r. umowę o w/w kredyt. O treści obu pism powód był powiadamiany. Bank ustalił datę wymagalności roszczenia na dzień 2 marca 2000 r. i w tym samym dniu wystawił bankowy tytuł egzekucyjny nr (...), przy czym przez omyłkę określono w nim wymagalności głównej na dzień 2 marca 1998 r., zamiast 2 marca 2000 r.. Jednakże omyłka ta nie miała żadnego wpływu na wysokość zobowiązania. Ten ostatni fakt wynika z wyciągów z rachunku kredytowego. W dacie 13 sierpnia 2001 r., kiedy Bank skierował do Sądu Rejonowego wniosek o nadanie bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nr (...) klauzuli wykonalności, roszczenie strony nie było przedawnione, nawet w przypadku gdyby początek biegu terminu przedawnienia przyjąć na 15 października 1998 r. Wcześniej opisane dochodzenie w sprawie poświadczenia nieprawdy w przedmiocie popełnienia czynu z art. 271 § 1 k.k. i art. 273 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. – zostało prawomocnie umorzone, wobec braku danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa.

Przed wytoczeniem powództwa, a także w samym pozwie powód nie kwestionował ważności i skuteczności dokonanej przez siebie czynności poręczenia. Tymczasem, na mocy art. 843 § 3 k.p.c. w pozwie powód winien przytoczyć wszystkie zarzuty, jakie , jakie w tym czasie mógł zgłosić, pod rygorem utraty prawa korzystania w dalszym postępowaniu. Uchybienie temu bezwzględnemu obowiązkowi skutkuje rodzi obowiązek dla sądu orzekającego pominięcie spóźnionych zarzutów jako sprekludowanych. Sąd zaś traktuje je jakby w ogóle nie zostały zgłoszone ( tak wyrok Sądy Najwyższego z 12 marca 1998 r. I CKN 522/97, OSNC 1998, nr 11 poz. 176).

Gdyby powód nie składał podpisu jako poręczyciel na wekslu, to przede wszystkim okoliczność tę wyeksponowałby jako podstawę powództwa przeciwegzekucyjnego. Co więcej, jeszcze w piśmie procesowym złożonym w sprawie z dnia 11 sierpnia 2011 r. powód przyznał, że „ był i jest poręczycielem kredytu”, który L. N. zaciągnęła w 1997 r., na utworzenie miejsc pracy na terenie wiejskim. Dopiero w piśmie procesowym z 29 września 2011 r. wniósł o przedłożenie przez stronę pozwaną oryginału weksla zabezpieczającego kredyt L. N., po tym jak Bank w innej sprawie oświadczył do innej sprawie o braku posiadania weksla. Zdaniem Sądu Okręgowego znaczny upływ czasu od chwili zawarcia umowy kredytowej i podpisania weksla i deklaracji wekslowej mógł sprawić, że strona nie dysponuje obecnie aktualnie pełną dokumentacją związana z umową kredytowa i poręczeniem wekslowym. Przedstawił jednak deklarację wersową do weksla in blanco z dnia 5 marca 1997 r. na której widnieją podpisy 7-miu poręczycieli, w tym powoda. Wskazuje to jednoznacznie, że deklaracja wekslowa została sporządzona w związku z podpisaniem weksla przez kredytobiorcę oraz poręczycieli wekslowych.

W kolejności Sąd Okręgowy zauważył, że samo porozumienie wekslowe (deklaracja) nie wywołuje odpowiedzialności wynikającej z prawa wekslowego, gdyż prawo polskie wyłącza możliwość poręczenia wekslowego na odrębnym dokumencie ( tak Sąd Najwyższy w wyrokach: z 5 września 1997 r., III CKN 158/97, OSNC 1998 nr 2, poz. 25; z 31 stycznia 2007 r, II CSK 426/06, LEX 276221). Jednakże deklaracja wekslowa może być traktowana w określonych wypadkach jako poręczenie cywilne. Judykatura niemal jednolicie dopuszcza możliwość dokonania poręczenia cywilnego w porozumieniu wekslowym ( tak. Sąd Najwyższy w wyrokach: z 5 sierpnia 2005 r., II CK 14/05, LEX nr 604041, z 16 czerwca 2010 r., I CSK 481/09, LEX nr 607235). Choć w deklaracji wekslowej strony porozumienia obejmują swą wolą warunki wypełnienia weksla in blanco, ale jednocześnie z jego treść może zawierać wszystkie cechy do ważnego poręczenia cywilnego o którym mowa w art. 876 § 1 k.c. Realizacja tego w odniesieniu do powoda ma na zasadach art. 876 k.c. swoje uzasadnienie we wspomnianej deklaracji wekslowej. Wysokość przyszłego zobowiązania również została opisowo określona, co jest dopuszczalne przez pryzmat art. 878 § 1 k.c.. Samo zobowiązanie zostało oznaczone ze wskazaniem osób wierzyciela i dłużników, a umowa jest zidentyfikowana w wystarczający sposób. Treść przedmiotowej deklaracji upoważnia zatem do stwierdzenia, że spełnia ona wszystkie przesłanki niezbędne do ważnego poręczenia cywilnego i ujawnia wolę powoda wskazują do występowania w charakterze poręczyciela. Wskazują na to reguły dotyczące wykładni umowy określone w art. 65 § 2 k.c.

W końcu w odniesieniu do wskazywanego przez powoda orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 15 marca 2011 r., P 7/09 Sąd Okręgowy zauważa, że nie ma ono znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż z treści art. 840 § 1 k.p.c. wynika, że podstawy powództwa o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego zostały określone bardzo szeroko i obejmują także badanie istnienia obowiązku stwierdzony tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy, przy uwzględnieniu trudnej sytuacji majątkowej powoda, orzekł na podstawie art. 102 k.p.c.

W apelacji od powyższego orzeczenia powód domagając się:

- zmiany zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa w całości o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za obydwie instancje według norm przepisanych,

lub

- uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przy uwzględnieniu kosztów dotychczasowego postępowania,

zarzucił mu

- naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegającym na całkowitym pominięciu dowodów przedstawionych przez powoda w toku postępowania przed Sądem Okręgowym w Kielcach,

- naruszenie prawa procesowego, tj. art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewykazanie w uzasadnieniu przyczyn, dla których Sąd I instancji odmówił wiarygodności dowodom i tezom przytoczonym przez powoda,

- popadnięcie w niezgodność ustaleń faktycznych z materiałem dowodowym w sprawie, w szczególności poprzez ustalenie, że powód nie udowodnił podstawy faktycznej powództwa,

- naruszenie prawa materialnego tj. art. 39 k.c.

- naruszenie prawa materialnego tj. art. 8 prawa wekslowego, zarzut naruszenia prawa materialnego tj. art. 535 k.c.,

- naruszenie prawa materialnego tj. art. 876 § 1 i 2 o art. 878 k.c.,

- naruszenie prawa materialnego, pomijając własna decyzję, w postaci braku przedstawienia weksla – lub jego kopii, pomimo co najmniej dwukrotnego wezwania pozwanego do jego okazania.

Na powyższym tle zostało w szczególności zauważone, że z przedstawionego salda rachunku na dzień 31 grudnia 2000 r. wystawionego przez bank świadczy spłata przedmiotowego w sprawie kredytu, sam zaś termin wymagalności roszczenia głównego w tytule egzekucyjnym został określony na dzień 2 marca 1998 r., stąd też wystąpienie przez bank z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności 10 października 2001 r. czyni dokonanie tej czynności po przedawnieniu roszczenia. Apelant twierdzi, że nie był informowany przez bank o nieterminowych spłatach przez kredytobiorcę kredytu, czy też wzywany jako poręczyciel do spłaty zaległości kredytowych. Jego zdaniem wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego nie przerywa biegu przedawnienia, ponieważ wynika to jednoznacznie z umowy cywilno-prawnej przez strony umowy kredytowej, gdzie ex post określona jest data, na która strony wyrażają zgodę, że od tego dnia można wystawić klauzulę wykonalności. Powód w apelacji zaprzeczył także faktowi odnoszenia się zalegającej w aktach deklaracji wekslowej, do przedmiotowego w sprawie weksla, który zaginął. W tej sytuacji bank nie miał uprawnień do dochodzenia swych roszczeń wynikających z weksla. Apelant wywiódł także twierdzenie, że nadaniu klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu sprzeciwia się treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 15 marca 2011 r. sygn. akt P/09.

W ogóle zaś sama deklaracja wekslowa nie jest dowodem w sprawie, ponieważ zobowiązanie w niej określone mogło powstać w całkiem innym związku kredytowym, stąd też nie dotyczącym sprawy. Następnie żona powoda, jeśli nie będzie okazany oryginał weksla, jest legitymowana na podstawie art. 36 i art. 37 w szczególności § 4 k.r.o. do uchylenia się od odpowiedzialności za zobowiązania męża.

Powód zaprzeczył także możliwości potraktowania poręczenia wekslowego przez niego podpisanego jako poręczenie cywilne w rozumieniu art. 876 § 1 k.c., w której nastąpiło poręczenie za zapłatę samego weksla, przy czym o wysokości jego zobowiązania świadczy kwota wpisana przez bank na wekslu, wyliczona zgodnie z deklaracją wekslową na dzień wypełnienia weksla. Tylko zbadanie weksla daje możliwość jego wypełnienia i to zgodnie z deklaracja wekslową na kwotę należności L. N. wymagalnych w dacie jego wypełnienia. Zgodnie zaś z oświadczeniem Banku z 9 stycznia 2000 r. weksel mógł zostać wypełniony na kwotę zadłużenia L. N., ale wymagalnego na dzień 9 stycznia 2000 r. Powód zaś nie odpowiada za długi kredytobiorcy po dniu wypowiedzenia jej umowy o kredyt tj. po 1 marca 2000 r. ponieważ weksel został wypełniony wcześniej.

W końcu apelant wywiódł, że Sąd I instancji nie rozpoznał istoty sprawy, gdyż przyjął, że deklaracja wekslowa stanowi poręczenie cywilne. Podstawą zaś wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego było zobowiązanie wekslowe . W tej sytuacji winien zbadać czy bankowy tytuł egzekucyjny został wystawiony na podstawie weksla, czy sposób wypełnienia weksla był poprawny, a także czy wpisana przez bank kwota zadłużenia odpowiadała wysokości zobowiązania L. N. na dzień 9 stycznia 2000 r.

Strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji powoda i o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda musiała odnieść zamierzony przez nią skutek prawny w postaci uwzględnienia żądania pozwu.

Co prawda ustalenia stanu faktycznego sprawy dokonane przez Sąd I instancji w kontekście wskazywanej w toku postępowania przez powoda okoliczności faktycznej dochodzonego roszczenia i okoliczności odnoszące się do zarzutów strony pozwanej są prawidłowe i mogą stanowić podstawę rozstrzygnięcia, jednakże rozstrzygnięcie zapadłe w sprawie nie jest prawidłowe.

To prawda, że gdyby pominąć okoliczność faktu nieprzedstawienia przez stronę pozwaną przedmiotowego w sprawie weksla, to twierdzenia pozwu spłaty przez L. N. zadłużenia kredytowego, zarzutu przedawnienia wierzytelności strony pozwanej z tytułu umowy kredytowej, dla oceny zasadności roszczenia powoda, z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, mogłoby być uznane za bezzasadne. Wszelako clou problemu w sprawie sprowadza się do faktu braku przedstawienia przez stronę pozwaną przedmiotowego w sprawie weksla i poprzestaniu na zaoferowaniu jedynie deklaracji wekslowej niego dotyczącej, tudzież wywodzenia z tego ostatniego dokumentu koncepcji o możliwości traktowania jej jako poręczenia cywilnego.

Na tym tle nie można podzielić poglądu Sądu Okręgowego, że skoro powód w samym pozwie nie kwestionował ważności i skuteczności dokonanego przez siebie czynności poręczenia, to też z uwagi na treść przepisu art. 843 § 3 k.p.c. nie mógł zgłosić zarzutu w przedmiocie braku podstaw do twierdzenia o niespełnianiu przez przedstawione poręczenie wekslowe wymogów dla poręczenia wynikającego z art. 876 § k.c. Wszak okoliczność dotycząca zaginięcia weksla została ujawniona w toku postępowania. W tej sytuacji powód dysponował możliwością złożenia zarzutu w tym względzie. Po dowiedzeniu się o niemożności przedstawienia przez Bank weksla, powód mógł zatem, bez narażania się na twierdzenie o przedstawieniu wspomnianego zarzutu jako sprekludowanego, zgłaszać stosowne twierdzenia.

Mając powyższe na uwadze zasadny jest wniosek, że wobec braku przedstawienia przez stronę pozwaną, po wezwaniu przez Sąd Okręgowy weksla, odpada możliwość twierdzenia o ponoszeniu przez powoda jako awalisty odpowiedzialności wekslowej. Przypomnieć trzeba, że awalista podpisując blankiet wekslowy, w zamiarze udzielenia poręczenia, zaciąga skuteczne zobowiązanie, jeśli dokument ten zostanie uzupełniony w sposób pozwalający uznać go za spełniający wymagania formalne jakim odpowiada weksel. To zaś może zostać zweryfikowane po przedstawieniu oryginału weksla. Zgodnie z poglądami judykatury poręczenie udzielone na odrębnym dokumencie dołączonym do weksla nie ma charakteru poręczenia wekslowego ( tak cytowane przez Sąd Okręgowy orzecznictwo Sądu Najwyższego jak i Sąd Apelacyjny w Katowicach z wyroku z 24 października 2007 r., I ACa 580/07, LEX nr 567272). W tej sytuacji nie występują warunki w sprawie do kreowaniu poglądu o możliwości ponoszenia przez powoda odpowiedzialności z tytułu poręczenia wekslowego w oparciu o przedstawioną do akt sprawy deklarację wekslową (k. 88). W tym aspekcie bez znaczenia dla takiej odpowiedzialności jest wywód Sądu I instancji o znacznym upływie czasu od chwili zawarcia umowy kredytowej i podpisania weksla i deklaracji wekslowej co mogło sprawić, że strona nie dysponuje obecnie aktualnie pełną dokumentacją związana z umową kredytowa i poręczeniem wekslowym. Przedstawienie deklaracji wersowej do weksla in blanco z dnia 5 marca 1997 r. na której widnieją podpisy 7-miu poręczycieli, w tym powoda, co prawda wskazuje, że deklaracja wekslowa została sporządzona w związku z podpisaniem weksla przez kredytobiorcę oraz poręczycieli wekslowych, jednakże nie ma to wpływu na możliwość przyjęcia odpowiedzialności kredytowej powoda jako poręczyciela wekslowego.

W przedmiocie zaś wywodu Sądu Okręgowego o możliwości dokonania poręczenia cywilnego w porozumieniu wekslowym, zgodzić się należy, że judykatura cytowana przez Sąd Okręgowy taka możliwość dopuszcza. Pogląd taki pojawił się zresztą w orzecznictwie Sądu Najwyższego jeszcze przed wojną ( vide orzeczenie Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1937 r., I C 3269/36, OSN(C) z 1937 r. nr 10, poz. 456). Jednakże, na co wskazuje judykatura, po to ażeby dane poręczenie udzielone przy okazji wystawienia weksla uznać za poręczenie w rozumieniu art. 876 i nast. k.c., jego treść winna zawierać wszystkie niezbędne cechy do ważnego poręczenia cywilnego. Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie, gdyby dłużnik go nie wykonał. Tymczasem przedmiotowa w spawie deklaracja wekslowa nie spełnia takich wymogów, gdyż poręczyciele wekslowi złożyli oświadczenie, iż poręczyli solidarnie za zapłatę weksla wyżej określonego, na dowód czego podpisy jako poręczyciele za wystawcę i wyrażamy zgodę na uzupełnienie weksla przez (...) S.A. Oddział w O. w sposób podany w niniejszej deklaracji. W dokumencie tym brak jest określenia konkretnego zobowiązania, do wysokości którego poręczenie miałoby nastąpić. Na tym tle ma racje apelant, że tylko zbadanie weksla daje możliwość weryfikacji jego wypełnienia i to zgodnie z deklaracja wekslową na kwotę należności L. N. wymagalnych w dacie jego wypełnienia. Zgodnie zaś z oświadczeniem Banku z 9 stycznia 2000 r. weksel mógł zostać wypełniony na kwotę zadłużenia L. N., ale wymagalnego na dzień 9 stycznia 2000 r. Powód zaś nie odpowiada za długi kredytobiorcy po dniu wypowiedzenia jej umowy o kredyt tj. po 1 marca 2000 r. ponieważ weksel został wypełniony wcześniej. Zresztą okoliczności dotyczące spełniania przez przedmiotowe w sprawie poręczenie wymogów dla poręczenia wekslowego, zgodnie z wymogami art. 6 k.c. obciążały stronę pozwaną, gdyż to ona wywodziła z tego fakty skutki prawne. Tymczasem zostało to przez bank zaniechane, nawet po złożeniu przez powoda zarzutów w tym przedmiocie.

W tej sytuacji występowały w sprawie warunki do przyjęcia, że powód na podstawie art. 840 § 1 pkt. 1 k.p.c. skutecznie zakwestionował zdarzenie w oparciu o które wydano klauzulę wykonalności orzeczeniem Sądu Rejonowego w Sandomierzu w dniu 12 listopada 2001 r. do sygn. akt I Co 636/01 bankowemu tytułu egzekucyjnego nr (...), wystawionemu w dniu 2 marca 2000 r. przez stronę pozwana przeciwko powodowi, tj. poręczenie wekslowe dokonane przez powoda, które wobec wyżej zaprezentowanych okolicznościach sprawy nie mogło zostać potraktowane jako poręczenie cywilne w rozumieniu art. 876 k.c.

Mając powyższe na uwadze jako bezprzedmiotowe dla oceny zasadności środka zaskarżenia potraktowano pozostałe zarzuty apelacji.

Z tych wszystkich względów, przy zastosowaniu art. 386 § 1 k.p.c. Sąd odwoławczy orzekł jak w sentencji, nakazując w jej pkt. 2 w oparciu o przepis art. 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca o kosztach sadowych w sprawach cywilnych (Dz. U. nr 167, poz. 1398 ze zm.) ściągnąć opłaty od pozwu i apelacji, od których powód był zwolniony.