Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 marca 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Wojciech Żukowski

po rozpoznaniu w dniu 23 marca 2023 r. w Krakowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) S.A. w Ł.

przeciwko P. K. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 23 lutego 2021 r. sygn. akt I C 2076/19

1. oddala apelację,

2. zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanego kwotę 2700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 638/21

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...) S.A. w G. w pozwie z dnia 9 sierpnia 2019 roku wnosiła o zasądzenie od pozwanego P. K. (1) kwoty 208.240 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu. Żądanie powództwa motywowała tym, że pozwany w dniu 23 sierpnia 2003 roku, będąc w stanie po spożyciu alkoholu, spowodował wypadek komunikacyjny prowadzonym przez siebie samochodem potrącił przechodzącego przez jezdnię D. P., który na skutek potrącenia zmarł. Wyrokiem Sądu Rejonowego wS. z dnia 17 grudnia 2004 roku pozwany został uznany za winnego popełnienia zarzuconych czynów. W dacie wypadku powód udzielał ochrony w zakresie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pojazdu. Rodzina poszkodowanego wystąpiła do powoda o likwidacje szkody z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pojazdu. w wyniku postępowania likwidującego szkodę powód ustalił wysokość odszkodowania oraz dokonał wypłaty świadczenia w wysokości 208.240 złotych w dniach 15 luty 2016 r., 15.02.2016 r., 11.04.2018 r. i 26.06.2018 r. na rachunek wskazany przez rodzinę poszkodowanego. W tej sytuacji powód powołując się na przysługujące mu wobec pozwanego roszczenie regresowe na podstawie art. 43 pkt.1 ustawy z dnia 22.05.2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych wnosi o zwrot wypłaconych rodzinie poszkodowanego odszkodowania.

Pismem procesowym z dnia 7 kwietnia 2020 roku powód rozszerzył powództwo o kwotę 20.000 złotych z uwagi na kolejne wypłacone świadczenia w tejże kwocie w dniu 7 lutego 2020 roku i 25 marca 2020 roku.

Pozwany P. K. (1) w piśmie procesowym z dnia 3 czerwca 2020 roku wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. W pierwszej kolejności podnosił zarzut przedawnienia roszczenia. Wskazywał, że do przedawnienia roszczenia regresowego zakładu ubezpieczeń przeciwko kierującemu pojazdem mechanicznym ma zastosowanie termin przedawnienia roszczeń majątkowych określony w art. 118 k.c. Roszczenia zakładu ubezpieczeń jako związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przedawniają się z upływem trzech lat licząc od dnia wypłacenia odszkodowania poszkodowanemu. W przedmiotowej sprawie odszkodowanie i zadośćuczynienie wypłacone zostało w częściach, zatem 3 letni okres przedawnienia roszczeń powoda należy liczyć od daty poszczególnych wypłat dokonanych na rzecz poszkodowanych. Z treści dokumentów załączonych do pozwu wynika, ze wypłata zadośćuczynienia oraz odszkodowań na rzecz uprawnionych nastąpiła w dniach 1 czerwca 2015 roku w kwocie 24.756,67 złotych, w dniu 11 lutego 2016 roku w kwocie 17.432,10 złotych i w dniu 7 sierpnia 2015 roku w kwocie 163.258, 41 złotych. Nadto powód nie przedstawił dokumentu na okoliczność dokonania takich wypłat. Kwestionował także wysokość przyznanych kwot a także roszczenie objęte rozszerzeniem powództwa o zapłatę kwoty 20.000 złotych. Wskazywał, że przedstawiona została jedynie ugoda zawarta z H. B., a nie przedstawiono podstawy wypłaty kwoty 10.000 złotych na rzecz A. W..

Wyrokiem z dnia 23 lutego 2021 r. Sąd Okręgowy w Kielcach:

- oddalił powództwo,

- zasądził od (...) S.A. na rzecz P. K. (1) kwotę 10 817 zł (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) tytułem kosztów procesu.

Sąd I instancji ustalił, że pozwany P. K. (1) w dniu 23 sierpnia 2003 roku w S. umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że znajdując się w stanie po użyciu alkoholu kierując pojazdem marki B. nr rej. (...) nienależycie obserwował drogę oraz przekroczył dozwolona prędkość, przez co potrącił przechodzącego przez jezdnię D. P., w wyniku czego doznał on obrażeń ciała skutkujących jego śmiercią. W dacie wypadku powód (...) S.A. w G. udzielał ochrony w zakresie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pojazdu. Wyrokiem Sądu Rejonowego w S.z dnia 10 czerwca 2015 roku w związku ze śmiercią D. P. zasądzone zostały od strony powodowej (...) S.A. w G. na rzecz członków jego najbliższej rodziny tytułem odszkodowania następujące kwoty; na rzecz M. P. (1) kwota 25.ooo złotych, na rzecz M. P. (2) kwota 23.00 złotych, na rzecz K. P. kwota 23.000 złotych, na rzecz M. P. (3) kwota 23.000 złotych, na rzecz R. P. kwota 23.000 złotych, na rzecz A. P. kwota 23.000 złotych oraz na rzecz H. P. kwota 21.000 złotych. Wyrok ten ale jedynie w zakresie żądania odsetek za opóźnienie został zmieniony wyrokiem Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 18 stycznia 2016 roku. Pozwany P. K. (1) nie był zawiadamiany o toczącym się procesie.

W trakcie postępowania powód przyznał w drodze ugody na rzecz A. W. i H. B. kwoty po 10.000 złotych.

Pozwany zakwestionował wysokość wszystkich przyznanych przez powoda roszczeń odszkodowawczych jako zbyt wygórowane z uwagi między innymi na jego sytuację majątkową i osobistą.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd I instancji zważył, że powód w trakcie procesu nie wykazał czy i jakie kwoty oraz w jakich datach zostały wypłacone najbliższym osobom zmarłego na skutek przedmiotowego wypadku D. P.. Wskazane przez powoda w uzasadnieniu pozwu w istocie w sposób bardzo ogólny bez sprecyzowania z jakiego tytułu i na czyją rzecz wypłacone zostały kwoty odszkodowań nie znajdują potwierdzenia w przedstawionym materiale dowodowym. Zauważyć należy, że pozostają w sprzeczności z datami wskazanymi w pismach dotyczących wypłat odszkodowania przedstawionych przez powoda (k-12-15). Powód w trakcie procesu trzykrotnie miał zakreślany termin celem wykazania tych okoliczności. (protokoły rozpraw k-32, 57, 72). Powód nie uczynił tego, wymagania tego nie spełnia również pismo procesowe powoda z dnia 23 lipca 2020 roku. ( k-69-70)

W tej sytuacji już z tej przyczyny żądanie powództwa nie zasługiwało na uwzględnienie.

Niezależnie od nawet gdyby przyjąć, że wypłata roszczeń odszkodowawczych miała miejsce w datach wskazanych w przytoczonych pismach procesowych ( k-12-15), to za trafny przyjąć należy podnoszony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczeń. Pozew w niniejszej sprawie złożony został w dniu 9 sierpnia 2019 roku, a więc już po upływie trzyletniego terminu o którym mowa w art. 118 k.c. Podzielić także należy stanowisko pozwanego co do roszczeń objętych rozszerzoną częścią powództwa w kwocie 20.000 złotych. Przedstawiona została jedynie ugoda zawarta z H. B., a nie przedstawiono podstawy wypłaty kwoty 10.000 złotych na rzecz A. W.. Nadto brak jest sprecyzowania z jakiego konkretnie tytułu kwoty te zostały przyznane, jaka była podstawa prawna skutkująca zawarciem ugody i na czyją rzecz kwoty te zostały wypłacone. Przedstawiony dowód wypłaty kwot nie zawiera takich danych. (k-45)

Sąd I instancji uwzględnił również, że pozwany nie był zawiadomiony o toczącym się procesie przed Sądem Rejonowym w S. w sprawie (...) i nie brał w nim udziału. Pozwany w niniejszym procesie zakwestionował wysokość odszkodowań zasądzonych na rzecz powodów.

Wyżej wskazane przyczyny skutkowały oddaleniem powództwa. Powód przegrał proces i w związku z tym, na podstawie art. 98 § 1, 2 k.p.c. został obciążony kosztami procesu. Koszty te obejmują poniesione przez pozwanego koszty zastępstwa adwokackiego w kwocie 10.817 złotych.

Apelację od wyroku wniosła strona powodowa, zaskarżając go w części oddalającej powództwo w zakresie kwoty 20.000 zł i o kosztach postępowania.

Zarzuciła naruszenie:

- art. 6 k.c. poprzez błędne jego zastosowanie i uznanie, że powód nie udowodnił wysokości dochodzonego prawem roszczenia kiedy to dołączył odpowiednie decyzje i dokumenty stwierdzające zaskarżoną wysokość roszczenia, co skutkowało oddaleniem pozwu,

- art. 233 par. 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę zebranych w sprawie dowodów oraz dokonanie oceny dowodów w sposób wybiórczy, sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego, a w konsekwencji przyjęcie wadliwych ustaleń faktycznych poprzez założenie, że powód nie wykazał wysokości dochodzonego roszczenia.

W oparciu o te zarzuty wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego kwoty 20.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu i o zasądzenie od pozwanego na rzecz strony powodowej zwrotu kosztów postępowania przed sądem I instancji oraz przed sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji oraz orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Nietrafnie zarzuca apelacja naruszenie art. 6 k.c. Naruszenie art. 6 k.c. polega na przyjęciu przez sąd, że ciężar udowodnienia określonego faktu spoczywa na innej osobie, niż wskazana w tym przepisie, co może w konsekwencji prowadzić do wydania niekorzystnego dla niej orzeczenia, pozwalając sądowi rozstrzygnąć sprawę w razie braku podstaw do stwierdzenia, czy istotny dla rozstrzygnięcia sprawy fakt miał miejsce (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2011 r., I CSK 517/10, nie publ., z dnia 6 października 2010 r., II CNP 44/10, nie publ. oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2019 r., V CSK 486/18, nie publ.). Zarzut ten należy zawsze ocenić w kontekście właściwego przepisu prawa materialnego regulującego stosunek prawny, z którego wywodzone jest dochodzone roszczenie będące przedmiotem sporu (por. postanowienie SN z dnia 17 grudnia 2021 r. II CNP 7/21). Postawienie zarzutu naruszenia samego art. 6 k.c., bez wskazania na przepis określający, jakie elementy hipotezy normy prawa materialnego (fakty) mają być wykazane, a limine nie może okazać się skuteczne (por. postanowienie SN z dnia 22 września 2022 r. I CSK 1185/22). Tymczasem zawarty w apelacji zarzut naruszenia art. 6 k.c. nie został powiązany z żadnym przepisem materialnoprawnym leżącym u podłoża stosunku prawnego, z którego wynikł spór rozstrzygnięty zaskarżonym wyrokiem, ale powiązano go jedynie z twierdzeniem, że przedstawione przez stronę powodową dowody były „odpowiednie”, w sytuacji, gdy były one w rzeczywistości niedostateczne dla wykazania powoływanych przez stronę powodową twierdzeń.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. okazał się trafny jedynie częściowo. O mającym wpływ na wynik sprawy naruszeniu tego przepisu można mówić w sytuacji, gdy wskutek wadliwej oceny dowodów sąd orzekający dokonał wadliwych ustaleń faktycznych. Skuteczne podniesienie tego zarzutu wymaga zatem wskazania na konkretne okoliczności faktyczne mające znaczenie dla rozstrzygnięcia, które wskutek błędnej oceny dowodów nie zostały przez sąd ustalone, albo na konkretne okoliczności faktyczne, które miały znaczenie dla rozstrzygnięcia i które zostały przez sąd ustalone, mimo, że prawidłowo oceniony materiał dowodowy nie dawał podstaw do ich ustalenia.

Wśród przedstawionych przez stronę powodową dokumentów znajduje się również wyciągu z rachunku bankowego zawierającego wypłaty w kwotach po 10 000 zł dokonanych w dniu 6 lutego 2020 r. i 24 marca 2020 r. na rzecz (...) Centrum (...) (k. 45). Dokument ten nie został zakwestionowany co do jego prawdziwości i nie budzi on wątpliwości co do zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy. W konsekwencji w oparciu o jego treść można poczynić ustalenie, iż strona powodowa w dniach 6 lutego 2020 r. i 24 marca 2020 r. dokonała na rzecz (...) Centrum (...) wypłat kwot po 10 000 zł.

Natomiast w pozostałym zakresie zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie mógł podlegać uwzględnieniu. Apelująca nie wskazała bowiem konkretnych okoliczności faktycznych, które nie zostały ustalone przez Sąd I instancji, względnie zostały ustalone niezgodnie z wynikami postępowania dowodowego. W istocie twierdzenia apelacji sprowadzają się w tym zakresie do wyrażenia przekonania o zasadności żądania zapłaty 20.000 zł. Nieprzekonująca jest w szczególności argumentacja postulująca uznanie, że sam fakt wydania „decyzji” o przyznaniu określonej kwoty jest wystarczającym dowodem na to, że do spełnienia wskazanego w nim świadczenia rzeczywiście doszło na rzecz uprawnionej osoby. Samo jednostronne oświadczenie dłużnika o uznaniu, iż przysługuje od niego określone świadczenie nie stanowi bowiem dowodu na to, że świadczenie to zostało przezeń faktycznie spełnione.

Mając powyższe na uwadze, z uwzględnieniem powyżej opisanego uzupełnienia, Sąd Apelacyjny aprobuje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji i przyjmuje je za własne czyniąc podstawą orzekania w sprawie. Zbędne jest natomiast powtarzanie ich w tym miejscu.

W tak ustalonym stanie faktycznym nie było podstaw do podważenia oceny Sądu I instancji o niezasadności powództwa. Zawarty w apelacji wywód odnoszący się do zagadnienia charakteru prawnego i przedawnienia roszczenia art. 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych nie podważa skutecznie oceny dokonanej przez Sąd I instancji. W zakresie w jakim strona powodowa domagała się roszczeń objętych pierwotnym żądaniem pozwu podstawową przyczyną oddalenia powództwa było to, że w trakcie procesu strona powodowa nie wykazała czy i jakie kwoty oraz w jakich datach zostały wypłacone najbliższym osobom zmarłego na skutek przedmiotowego wypadku D. P.. Sąd ten wskazał na rozbieżności pomiędzy twierdzeniami strony powodowej a materiałem dowodowym oraz niewykonanie przez stronę powodową zarządzeń sądu w tym zakresie. Apelująca nie powołuje w apelacji żadnej rzeczowej argumentacji w odniesieniu do tej części rozstrzygnięcia, a wręcz wyraża stanowisko, że „jest w stanie się zgodzić, że część dochodzonych roszczeń było przedawnione, zaś inne nieudowodnione odpowiednio”, a merytoryczne zarzuty w istocie ogranicza jedynie do roszczenia o zapłatę 20.000 zł z tytułu wypłaty, która miała nastąpić wobec H. B. i A. W.. Nie ma zatem podstaw do zmiany rozstrzygnięcia Sądu I instancji w zakresie, w jakim odnosi się do roszczeń objętych pierwotnym żądaniem pozwu.

Niezasadne są również zarzuty apelacji dotyczące roszczenia wywodzonego z faktu wypłaty kwoty 20.000 zł objętego pismem z dnia 27 marca 2020 r. Materiał dowodowy w tym zakresie sprowadza się do ugody z H. B. (k. 43), decyzji o przyznaniu kwoty 10.000 zł wydanej w dniu 23 marca 2020 r. (k. 44) oraz wyciągu z rachunku bankowego zawierającego wypłaty w kwotach po 10 000 zł dokonanych w dniu 6 lutego 2020 r. i 24 marca 2020 r. na rzecz (...) Centrum (...) (k. 45). Taki materiał dowodowy nie jest wystarczający dla oceny, że strona powodowa wykazała przesłanki powstania w stosunku do pozwanego roszczenia z art. 43 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Obowiązek zwrotu spełnionych przez ubezpieczyciela świadczeń ciążyć może bowiem na sprawcy tylko o tyle, o ile sam sprawca byłby zgodnie z przepisami prawa cywilnego obowiązany do spełnienia tych świadczeń. Uwzględnić natomiast należy, że materiał przedstawiony przez stronę powodową w tym zakresie sprowadza się do ugody zawartej z H. B. i decyzji o wypłacie kwoty 10.000 zł oraz wyciągu z rachunku bankowego. Przedstawione dokumenty nie dają dostatecznej podstawy do oceny, że kwoty po 10.000 zł faktycznie zostały wypłacone H. B. i A. W.. Z przelewów tych wynika bowiem jedynie jakiś związek tych płatności z osobą D. P. (w tytułach przelewu wskazano jego imię i nazwisko oraz numer szkody), ale nie można z nich wywnioskować, na zaspokojenie jakich konkretnie roszczeń na rzecz jakich osób wypłaty te nastąpiły. Uwzględnić dodatkowo należy, że z wyciągu bankowego wynika, że kwoty po 10.000 zł zostały przelane na rzecz (...) S.A. Z dokumentów przedstawionych przez stronę powodową nie wynika nawet jakiekolwiek umocowanie od H. B. i A. W. dla (...) S.A. do zawarcia ugody, a w szczególności do odbioru świadczenia. Uwzględnić przy tym należy, że z twierdzeń strony pozwanej wynika, że wypłaty po 10.000 zł nastąpić na rzecz sióstr zmarłego D. P.. Biorąc pod uwagę, że z akt (...) wynika, że zmarły pozostawił małoletnie dzieci i żonę, które niewątpliwie stanowiły jego najbliższą rodzinę, zachodzą co najmniej istotne wątpliwości czy można potraktować H. B. i A. W. jako najbliższych członków rodziny zmarłego w rozumieniu art. 444 § 4 k.c. Strona powodowa nie udowodniła, a nawet nie powołała, żadnych konkretnych okoliczności, które przemawiałyby za oceną, że pomimo pozostawania przez zmarłego w małżeństwie i posiadania przezeń dzieci, siostry stanowiły jego najbliższą rodzinę. Natomiast obowiązek zwrotu stronie pozwanej wypłaconych świadczeń przez pozwanego oparty na art. 43 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych istnieje tylko o tyle, o ile pozwany byłby do spełnienia tych świadczeń. W wypadku świadczeń spełnionych na rzecz H. B. i A. W. istnienia takiego obowiązku nie można stwierdzić, skoro w oparciu o przedstawiony materiał dowodowy nie można ustalić, że były to najbliżsi członkowie rodziny zmarłego w rozumieniu art. 444 § 4 k.c. Nie było zatem podstaw do nakładania na pozwanego obowiązku zwrotu stronie powodowej świadczeń, które miały zostać spełnione na rzecz H. B. i A. W.. Podkreślić zarazem należy, że rozstrzygnięcie takie, wbrew sugestiom zawartym w apelacji, nie stanowi wyrazu akceptacji dla postępowania pozwanego, ale jest efektem niedostatków materiału dowodowego oraz ocen prawnych zasadności roszczenia w kontekście obowiązujących przepisów prawa.

Mając powyższe na uwadze apelacja podlegała oddaleniu o czym orzeczono w pkt 1 sentencji na zasadzie art. 385 k.p.c.

Na zasądzone w pkt 2 sentencji, na zasadzie art. 98 § 1 w zw. z art. 391 § 1 zd. 1 k.p.c., od przegrywającej strony powodowej na rzecz wygrywającego postępowanie apelacyjne powoda

,0koszty postępowania apelacyjnego złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w stawce wynikającej z § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.). W sprawie nie ujawniły się okoliczności, które uzasadniałyby zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów obejmujących podwyższona stawkę wynagrodzenia pełnomocnika.