Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 stycznia 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	SSA Józef Wąsik (spr.)
Sędziowie:	SSA Teresa Rak SSA Robert Jurga
Protokolant:	st. sekr. sądowy Marta Matys

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2020 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...)Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego we W.

przeciwko B. S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 18 lipca 2018 r. sygn. akt I C 1782/16

1.  oddala apelację;

2.  odstępuje od obciążania pozwanej kosztami postępowania apelacyjnego;

3.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz adwokata D. G. kwotę 3.321 zł (trzy tysiące trzysta dwadzieścia jeden złotych), w tym 621 zł podatku od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną pozwanej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

SSA Robert Jurga SSA Józef Wąsik SSA Teresa Rak

Sygn. akt I A Ca 60/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 12 kwietnia 2016 r. skierowanym przeciwko B. S. strona powodowa (...)Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą we W. wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym, aby pozwana zapłaciła powodowi kwotę 115.079,51 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania. Na uzasadnienie strona powodowa wskazała, że w dniu 27.10.2008r. pozwana zawarła z poprzednikiem prawnym powoda (...) Bank S.A. umowę o kredyt na cele mieszkaniowe (...) nr (...), mocą której Bank udzielił pozwanej kredytu w wysokości 133.000,00 zł. Podał również, że zgodnie z treścią przedmiotowej umowy zabezpieczeniem spłaty zobowiązania stanowiła hipoteka zwykła i kaucyjna na nieruchomości położonej w miejscowości P., dla której Sąd Rejonowy dla K. w K.Wydział Zamiejscowy Ksiąg Wieczystych z siedzibą w S. prowadzi księgę wieczystą nr (...). Ponadto podniósł, że strona powodowa zobowiązała się do spłaty zadłużenia na warunkach określonych w umowie. Wobec zaprzestania przez stroną pozwaną regulowania zobowiązania wynikającego z przedmiotowej umowy, wierzyciel pierwotny dokonał wypowiedzenia umowy pismem z dnia 26.09.2011 r., wobec czego zobowiązanie stało się w całości wymagalne.

Powód wskazał także, że brak spłaty kredytu skutkował wystawieniem na rzecz wierzyciela pierwotnego w dniu 06.12.2012 r. bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...). Zadłużenie pozwanej na dzień bankowego tytułu egzekucyjnego opiewało na kwoty:

1/ 98.157,39 zł – należność główna, tj. pozostały do spłaty kapitał otrzymany w związku z umową;

2/ 463,36 zł – odsetki umowne za okres korzystania z kapitału naliczane w okresie od dnia 27.10.2008r. do dnia 02.11.2011 r.;

3/ 12,96 zł – odsetki za opóźnienie naliczane od kwoty niespłaconego kapitału w okresie od dnia 27.10.2008 r. do dnia 05.12.2012 r.

Ponadto powód podał, że Sąd Rejonowy dla K. w K.I Wydział Cywilny, postanowieniem z dnia 10.09.2013 r. nadał ww. tytułowi wykonawczemu klauzulę natychmiastowej wykonalności w sprawie o sygn. akt(...) Wskazał, że na podstawie tytułu wykonawczego wierzyciel pierwotny złożył wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko pozwanej. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla K. w K. M. R. w sprawie (...)postanowieniem z dnia 20.11.2015r. umorzył postępowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko stronie pozwanej. Powód podał również, że posiada informacji, aby strona pozwana występowała z powództwem o pozbawienie wykonalności ww. tytułu wykonawczego. W dniu 16.12.2014 r. wierzyciel pierwotny zawarł z powodem umowę przelewu wierzytelności, na mocy której nabył przedmiotową wierzytelność. Na wniosek strony powodowej, w księdze wieczystej dokonano wpisu zmiany wierzyciela hipotecznego, co zgodnie z art. 79 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece skutkowało przeniesieniem wierzytelności hipotecznej wraz z zabezpieczeniem. Ponadto wskazał, że na dochodzoną niniejszym pozwem kwotę 115079,51 zł złożyły się: kwota 84 766,61 zł tytułem należności główniej, 30.312,90 zł tytułem skapitalizowanych odsetek, kwotę 476,32 zł tytułem odsetek umownych i karnych naliczonych przez wierzyciela pierwotnego, kwotę 21.081,23 zł tytułem odsetek umownych naliczonych przez wierzyciela pierwotnego do dnia zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności oraz kwotę 8.755,35 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie naliczanych przez stronę powodową od kwoty należności głównej.

W skutecznie złożonym sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnianiu pozwana wskazała, że w jej ocenie kwota dochodzonego powództwa jest znacznie zawyżona, ponieważ pozwana dokonywała spłat kredytu w kwocie 3.000 zł miesięcznie, więc wysokość kredytu pozostałego do spłaty powinna ulec zmniejszeniu. Ponadto wskazała, że z umowy nie wynika na jakiej podstawie powód naliczał odsetki w wysokości wskazanej w pozwie, a z dowodów złożonych przez powoda nie wynika jak powód obliczył kwotę odsetek.

W odpowiedzi na sprzeciw powód podtrzymał w całości żądanie pozwu. Ponadto wskazał, że pozwana nie przedstawiła żadnych dowodów mogących świadczyć o tym, że dokonywała jakichkolwiek spłat na poczet kredytu. Ponadto podał, że zarzut pozwanej, że z umowy nie wynikało na jakiej podstawie powód naliczał odsetki w wysokości wskazanej w pozwie, a z dowodów złożonych przez powoda nie wynika jak powód obliczył tę kwotę jest bezzasadny. Podał, że z § 8 ust 1 i 2 umowy jednoznacznie wynika, że kredyt był oprocentowany przy zastosowaniu zmiennej stopy procentowej, która na dzień zawarcia umowy wynosiła 8,53% w skali roku. Ponadto od kwoty niespłaconego w terminie kapitału kredytu, wierzyciel pierwotny był uprawniony do naliczania odsetek w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP ( § 12 ust. 4 i 5 umowy kredytu).

W piśmie z dnia 3 kwietnia 2017 r. (k. 198-199) pozwana podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie, podniosła ponadto zarzut przedawnienia roszczenia. Podała, że wierzyciel pierwotny wypowiedział przedmiotową umowę kredytu pismem z dnia 26 września 2011 r. Ponadto wskazała, że złożenie przez powoda wniosku egzekucyjnego nie miało skutku wobec powoda ponieważ nabywca wierzytelności nie będący bankiem nie może powoływać się względem powoda na przerwę biegu przedawniania spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności. Ponadto podała, że w aktach sprawy znajduje się postanowienie komornika o umorzeniu postępowania na wniosek wierzyciela, co należy traktować jak cofnięcie pozwu. Podał, że zaopatrzenie BTE w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego dla K. w K. z dnia 10 września 2013 r., nie przerwało biegu przedawnienia roszczenia. Ponadto wskazała, że dołączone do pozwu dokumenty nie pozwalają na określenie dokładnej daty wymagalności roszczenia, ponieważ powód nie załączył dowodu doręczenia wypowiedzenia umowy kredytowej z dnia 26 września 2011 r., wobec czego podniosła zarzut przedwczesności powództwa.

W piśmie z dnia 25 kwietnia 2017 r. strona powodowa podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie. Wskazał również, że podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia roszczenia jest bezzasadny, ponieważ zgodnie najnowszym orzecznictwem czynnością przerywającą bieg przedawnienia jest również złożenie wniosku o nadanie bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności. Ponadto podał, że dla podniesionego zarzutu przedawnienia, nie mają żadnego znaczenie kwestie związane z postępowaniem egzekucyjnym prowadzonym z wniosku poprzedniego wierzyciela. Strona powodowa wskazała także, że na uwzględnienie nie zasługuje zarzut przedwczesności powództwa. Podał, że strona powodowa nie kwestionowała skuteczności oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu, ponadto zarzut ten w ocenie powoda należy traktować jako spóźniony. Powód wskazał także, że określenie dokładnej daty upływu okresu wypowiedzenia, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, ponieważ należność wynikająca z umowy kredytu została postawiona w całości w stan wymagalności w okresie pomiędzy dniem 26 września 2011 r. (data sporządzenia pisma z oświadczeniem o wypowiedzenie umowy ) a dniem 6 grudnia 2012 r. (wystawieniem bankowego tytułu egzekucyjnego).

W piśmie z dnia 22 lutego 2018 r. strona powodowa podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie. Wskazała, że nie kwestionuje uiszczenia przez stronę powodową kwoty 2000 zł w dniu 24 listopada 2015 r., podała, że w związku z wpłatą pomniejszyła nabytą przez powoda kwotę odsetek umownych naliczonych przez wierzyciela pierwotnego do dnia wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego. Podniosła również, że wskazane przez pozwaną wpłaty w kwotach 3.000,00 zł z dnia 9 sierpnia 2013 r., 2.900,00 zł z dnia 4 listopada 2011 r. oraz 2.500,00 zł z dnia 17 stycznia 2014 r., zostały ujęte w zestawieniu przedłożonym przez wierzyciela pierwotnego na poczet wierzytelności. Odnosząc się do twierdzeń pozwanej odnośnie dalszych wpłat dokonywanych przez pozwaną na rzecz wierzytelności, wskazała, że nie zostały one przez pozwaną w żaden sposób udowodnione.

W piśmie z dnia 28 lutego 2018 r. pozwana wskazała, że dokonała wpłat na poczet roszczenia dochodzonego pozwem, w kwotach 13 500,00 zł, 1 000,00 zł, 1000,00 zł oraz 15 500 zł.

Wyrokiem z dnia 18 lipca 2018r Sąd Okręgowy w Krakowie:

1/ zasądził od pozwanej B. S. na rzecz powoda(...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego we W. kwotę 84 766,61 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 września 2016 roku do dnia zapłaty - z ograniczeniem odpowiedzialności pozwanej do nieruchomości objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w M.V Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w S. w zakresie hipoteki umownej w kwocie 133 000,00 zł;

2/ oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

3/ zasądził od pozwanej B. S. na rzecz powoda(...)Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego we W. kwotę 2815,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

4/ przyznał od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz radcy prawnego D. G. kwotę 8 856,00 zł tytułem kosztów nieopłaconej w całości ani w części pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 27 października 2008 r. pozwana B. S. zawarła z (...) Bank Spółką Akcyjną z siedzibą w W., będącą poprzednikiem prawnym strony pozwanej - Banku (...) S.A. z siedzibą we W. umowę kredytu na cele mieszkaniowe (...) Nr (...). W umowie postanowiono, iż prawne zabezpieczenie spłaty udzielonego kredytu, odsetek, a także innych związanych z kredytem należności stanowi m. in.: hipoteka umowna zwykła w kwocie 133.00,00 zł na zabezpieczenie kapitału z tytułu udzielonego kredytu oraz hipoteka umowna kaucyjna do wysokości kwoty 66.500,00 zł na zabezpieczenie odsetek i innych należności z tytułu udzielonego kredytu na rzecz (...) Bank S.A. I Oddział w K., obie ustanowione na nieruchomości gruntowej położonej w miejscowości P., gm. (...) działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy dla K. IX Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w S. prowadzi KW nr (...).

Zgodnie z § 12 pkt 2 przedmiotowej umowy w przypadku niespłacenia w terminie określonym raty kapitałowo – odsetkowej lub jej części Bank wezwie Kredytobiorcę do spłaty zaległej należności pod rygorem wypowiedzenia umowy. Ponadto w przypadku niewykonania przez Kredytobiorcę zobowiązań wynikających z umowy, w tym braku spłaty zaległych należności w terminie określonym w wezwaniu do zapłaty, Bank ma prawo wypowiedzenie umowy kredytu oraz przystąpienia do odzyskiwania swoich należności z ustanowionych zabezpieczeń prawnych oraz majątku Kredytobiorcy.

Strona powodowa zawarła z Bankiem (...) S.A., będącym następcą prawnym (...) Bank Spółką Akcyjną z siedzibą w W. w dniu 16 grudnia 2016 roku umowę sprzedaży wierzytelności obejmującą, m.in. wierzytelność z tytułu umowy kredytu na cele mieszkaniowe (...) Nr (...).

W dniu 6 grudnia 2012 r. (...) Bank S.A. z siedzibą w W. (poprzednik strony pozwanej) wystawił Bankowy Tytuł Egzekucyjny Nr (...) przeciwko powódce B. S. na łączną kwotę 98.633,71 zł. Postanowieniem z dnia 10 września 2013 r., sygn. akt(...)Sąd Rejonowy dla K. w K. Wydział I Cywilny nadał powyższemu bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności na rzecz wierzyciela Banku (...) S.A. we W. (strony pozwanej) na którego przeszło uprawnienie (...) Bank S.A. w W..

W dniu 4 stycznia 2013 r., doszło do połączenia (...) Bank S.A. z siedzibą w W. z Bankiem (...) S.A. z siedzibą we W.. Bank (...) S.A. z siedzibą we W., będąc spółka przejmującą, stał się podmiotem wszystkich praw i obowiązków spółki przejmowanej.

W księdze wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy wM. V Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w S. nr (...) pozwana została ujawniona jako właściciel nieruchomości. W dziale IV tejże księgi wieczystej ujawniona została hipoteka umowna w kwocie 133 000,00 zł oraz hipoteka kaucyjna w kwocie 66 500,00 zł na rzecz strony powodowej zabezpieczająca wierzytelności z tytułu umowy kredytu na cele mieszkaniowe (...) Nr (...) z 27 października 2008 r. zawartej z pozwaną. (Dowód: odpis z księgi wieczystej k. 23-26v).

W piśmie z dnia 26 września 2011 r., stanowiącym wypowiedzenie umowy, strona powodowa wskazała, że w związku z nie wywiązaniem się z warunków umowy kredytu na cele mieszkaniowe (...) Nr (...) z 27 października 2008 r., wypowiada przedmiotową umowę oraz wzywa do uregulowania należności, które wynoszą: kapitał: 100.587,68 zł, odsetki umowne: 1 704,40 zł, odsetki karne: 19,91 zł - dowód: pismo k. 27.

Na dochodzoną niniejszym pozwem kwotę 115079,51 zł złożyły się: kwota 84 766,61 zł tytułem należności główniej, kwota 476,32 zł tytułem odsetek umownych i karnych naliczonych przez wierzyciela pierwotnego, kwotę 21.081,23 zł tytułem odsetek umownych naliczonych przez wierzyciela pierwotnego do dnia zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności oraz kwota 8.755,35 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie naliczanych przez stronę powodową od kwoty należności głównej. (dowód: bankowy tytuł egzekucyjny k. 28-29)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zaoferowanego przez strony niniejszego postępowania. Sąd ocenił wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (art. 233 § 1 k.p.c.). Pierwszą grupę dowodów, na których oparł się Sąd przy ustaleniu stanu faktycznego stanowiły dokumenty prywatne i urzędowe. Z uwagi na to, że żadna ze stron nie kwestionowała autentyczności ani prawdziwości złożonych wzajemnie dokumentów prywatnych i urzędowych, Sąd przyznał tym dokumentom domniemania, o których mowa w art. 244 § 1 oraz 245 k.p.c. Dokumenty, spośród których najistotniejsze pozostawały umowy kredytów bankowych, bankowe tytuły egzekucyjne, postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności bankowym tytułom egzekucyjnym, odpisy z Rejestru Przedsiębiorców KRS oraz odpis z księgi wieczystej, umowa przelewu wierzytelności, korespondencja stron, pozwoliły Sądowi na poczynienie istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy ustaleń w zakresie zawarcia umów kredytowych, podejmowanych przez wierzyciela czynności zmierzających do egzekucji wierzytelności.

Na rozprawie w dniu 12 kwietnia 2018 r., Sąd zakreślił pełnomocnikowi strony pozwanej termin do zwrócenia się do Banku o przedstawienie na poczet jakich zobowiązań i w jaki sposób zostały zaksięgowane wpłaty przedstawione przez pozwaną w piśmie z dnia 28 lutego 2018 r. oraz kwota 15500,00 zł objęta potwierdzeniem wykonania dyspozycji z dnia 28 stycznia 2011 r., w terminie 6 tygodni pod rygorem pominięcia. W piśmie z dnia 8 czerwca 2018 r. pozwana wskazała, że Bank nie udzielił odpowiedzi na kierowane do niej pisma.

W ocenie Sądu żądanie sformułowane przez powoda opierało się na umowie przelewu wierzytelności wynikającej z umowy kredytu hipotecznego. Dlatego podstawowe znaczenie dla rozstrzygnięcia miała umowa o kredyt, w której pierwotnie roszczenie strony powodowej znajdowało swoje źródło. W konsekwencji jako podstawę prawną powództwa wskazano art. 720 k.c. ponieważ strony zawarły umowę kredytu. Elementy takiej umowy oraz jej treść zostały uszczegółowione w art. 69 i nast. w zw. z art.78 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz. U. z 2002 r. nr 72, poz. 665 ze zm.) w brzmieniu z daty zawarcia tej umowy. Zgodnie z art. 69 ust. 1 prawa bankowego przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Z przedstawionych przez powoda dokumentów wynika również, że należności pozwanych wobec strony powodowej powstały w związku z umową bankową, a także niespłaceniem w terminie zadłużenia.

Ponadto zgodnie z art. 509 § 1 k.c., w myśl którego wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Umowa przelewu, regulowana treścią art. 509 i nast. k.c. jest umową, na podstawie której dotychczasowy wierzyciel (cedent) przenosi wierzytelność ze swojego majątku do majątku osoby trzeciej (cesjonariusza). Przedmiotem przelewu może być co do zasady wierzytelność istniejąca, którą cedent może swobodnie rozporządzać. Wierzytelność, która ma stanowić przedmiot rozporządzenia powinna być w dostateczny sposób oznaczona (zindywidualizowana). Dotyczy to przede wszystkim wyraźnego określenia stosunku zobowiązaniowego, którego elementem jest zbywana wierzytelność (tak: Sąd Najwyższy w wyroku z 11 maja 1999 r., III CKN 423/98, Biul. SN 2000, nr 1, s. 1), a zatem oznaczania stron tego stosunku, świadczenia oraz przedmiotu świadczenia. Strony stosunku, świadczenie oraz przedmiot świadczenia muszą być oznaczone bądź przynajmniej możliwe do oznaczenia (oznaczalne) w momencie zawierania umowy przenoszącej wierzytelność. Na nabywcę wierzytelności przechodzą tylko związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Strony umowy sprzedaży nie musiały uzyskiwać zgody pozwanego na zawarcie umowy cesji. Kwestia zbywania wierzytelności przez banki na rzecz towarzystw funduszy inwestycyjnych została bowiem ustawowo uregulowana, a przepisy dotyczące tej kwestii mają charakter szczególny wobec ogólnych norm dotyczących cesji.

Na podstawie art. 92a ust. 1 pkt 1 ustawy prawo bankowe - bank może zawrzeć z towarzystwem funduszy inwestycyjnych tworzącym fundusz sekurytyzacyjny albo z funduszem sekurytyzacyjnym umowę przelewu wierzytelności. Jest to tzw. model transakcji sekurytyzacyjnej, w którym zbycie wierzytelności (pakietu wierzytelności) następuje na podstawie umowy cesji (art. 509 k.c.). Zatem w aktualnym stanie prawnym dla ważności zbycia wierzytelności banków nie jest potrzebna zgoda dłużnika. Wobec powyższego w ocenie Sądu przedstawiona przez powoda umowa przelewu wierzytelności wraz z załącznikami stanowi dowód wykazujący przelew wierzytelności banku z tytułu kredytu przeciwko pozwanym.

Pozwana w toku całego procesu nie przedstawiła żadnego dowodu dokonania wpłat, na poczet wierzytelności, oprócz tych, uwzględnionych przez powoda. Podniosła jednak zarzut dotyczący skuteczności wypowiedzenia umowy kredytowej. Strony ustaliły w umowie, że w przypadku niespłacenia w terminie określonym raty kapitałowo – odsetkowej lub jej części powód wezwie pozwaną do spłaty zaległej należności pod rygorem wypowiedzenie umowy. Ponadto w przypadku niewykonania przez pozwaną zobowiązań wynikających z umowy, w tym braku spłaty zaległych należności w terminie określonym w wezwaniu do zapłaty, powód miał prawo wypowiedzenia umowy kredytu oraz przystąpienia do odzyskiwania swoich należności z ustanowionych zabezpieczeń prawnych oraz majątku pozwanej.

Pozwana nie kwestionowała, że nie wywiązała się ze zobowiązań wynikających z umowy kredytu w ten sposób, że nie dokonała spłaty kolejnych rat. W konsekwencji bank wypowiedział umowę, postawił całą wierzytelność z obu umów w stan natychmiastowej wymagalności, wystawił bankowe tytuły egzekucyjne. Co więcej bank uzyskał klauzule wykonalności na bankowy tytuł egzekucyjny w postanowieniach z dnia 10 września 2013 r. Na etapie postępowania egzekucyjnego pozwana nie zaprzeczała w jakikolwiek sposób wymagalności roszczenia banku ani skuteczność oświadczeń o wypowiedzeniu umów kredytu bankowego, zarzut taki podniosła dopiero na etapie postępowania sądowego.

Pozwana sama przyznała, iż po wypowiedzeniu umowy kredytu, świadczyła na rzecz banku kwoty, które znalazły się w historii rachunku bankowego pozwanej. Stąd w ocenie Sądu należy przyjąć, że powód wykazał, że cała kwota niespłaconego kapitału była w dniu wydania postanowienia wymagalna. Dołączone do akt sprawy dokumenty prywatne oraz urzędowe w sposób jednoznaczny wskazały na istnienie legitymacji procesowej powoda do dochodzenia wierzytelności. Na częściowe uwzględnienie zasługiwał zarzut przedawnienia roszczeń zgłoszony przez pełnomocnika pozwanej.

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Stosownie zaś do art. 77 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz.U.2017.0.1007.) przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Przepisu tego nie stosuje się do roszczeń o świadczenia uboczne. Odnosząc powyższe normy wynikające z przepisów do niniejszej sprawy należy podkreślić, że termin przedawnienia roszczenia o zapłatę kapitału oraz należności ubocznych należy liczyć od dnia, w którym poprzednik prawny powoda, tj. (...) Bank S.A. uzyskał postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, tj. 6 grudnia 2012 r. Po tej dacie nie wykazano, aby dokonana została jakakolwiek czynność, która niosłaby za sobą skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia roszczenia w rozumieniu art. 123 § 1 pkt 1-3 k.c. W szczególności taką czynnością nie pozostawała egzekucja prowadzona na rzecz banku. Zgodnie z aktualnie obowiązującym orzecznictwem w tej materii nabywca wierzytelności niebędący bankiem nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2016 roku, sygn. akt III CZP 29/16, LEX nr 2067028). Z powyższego wynika, że termin przedawnienia roszczeń wynikających z umów kredytu upłynął z dniem 6 grudnia 2015 roku. Powództwo zostało wniesione w dniu 12 kwietnia 2016 r., zatem po upływie terminu przedawnienia, o którym mowa w art. 118 k.c.

Niemniej jednak, skoro powód pozostaje wierzycielem hipotecznym w rozumieniu art. 65 u.k.w.h., wciąż może dochodzić zaspokojenia należnych jemu wierzytelności, za wyjątkiem należności ubocznych, z nieruchomości stanowiących aktualnie własność pozwanych. Przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą tylko skutki w sferze obligacyjnej. Nie pozbawia natomiast wierzyciela hipotecznego uprawnienia do zaspokojenia się z nieruchomości co oznacza, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie przysługuje zarzut przedawnienia i to niezależnie od tego, czy jest też dłużnikiem osobistym, czy tylko rzeczowym. Dłużnik osobisty może jednak obronić się zarzutem przedawnienia jeżeli nie jest jednocześnie dłużnikiem rzeczowym (art. 117 k.c.). Jeżeli nim jest, a dojdzie do przedawnienia i dłużnik zgłosi taki zarzut, to będzie odpowiadał tylko rzeczowo, a sąd, uwzględniając powództwo, ograniczy zgodnie z art. 319 k.p.c. jego odpowiedzialność do obciążonej nieruchomości. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 26 stycznia 2012 roku, sygn. akt I ACa 1374/11, Legalis). Roszczenie strony powodowej przedawnione w stosunku do pozwanego, może być uwzględnione tylko do sumy wpisanej do księgi wieczystej. Mając to na uwadze, należało zasądzić od pozwanej na rzecz powoda kwotę:- 84 766,61 zł - z ograniczeniem jej odpowiedzialności do nieruchomości objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w M.V Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w S. w zakresie hipoteki umownej w kwocie 133 000,00 zł. powyższa kwota odpowiada zaległości w postaci należności głównej, czyli pozostałej do spłaty części kapitału.

Powód domagał się również odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od dnia wniesienia pozwu. Na mocy art. 104 ustawy o księgach wieczystych i hipotece przysługująca powodowi hipoteka kaucyjna zabezpiecza zarówno odsetki kapitałowe, jak i za opóźnienie. Aktualnie hipoteka uregulowana jest jako prawo o jednolitej konstrukcji, opartej w głównej mierze na założeniach dotychczasowej hipoteki kaucyjnej. Ustawą z dnia 26 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 131, poz. 1075), która weszła w życie w dniu 20 lutego 2011r., został zniesiony podział na hipotekę kaucyjną i hipotekę zwykłą. W związku z tym należało rozważyć, czy do odsetek tych miał zastosowania art. 77 zdanie drugie ustawy o księgach wieczystych i hipotece . Przepis ten został uchylony ustawą nowelizującą z dnia 26 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw. W okresie obowiązywania stanowił on, że hipoteka kaucyjna zabezpiecza odsetki oraz koszty postępowania mieszczące się w sumie wymienionej we wpisie hipoteki. Zatem regulował zakres zabezpieczenia hipotecznego hipoteką kaucyjną.

W związku z tym wskazać należy, że jeżeli hipoteka powstała jako prawo rzeczowe o określonym zakresie przedmiotowym, zakres ten nie może ulec zmianie chyba, że skutek taki zostanie wyraźnie przewidziany w szczególnym przepisie ustawowym. Z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 26 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw nie można odczytać tego rodzaju normy. W związku z tym zakres zabezpieczenia hipotecznego hipotek kaucyjnych powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 26 czerwca 2009 r. , jak w przedmiotowej sprawie, podlega ocenie także w oparciu o uchylony tą ustawą art. 104 ustawy o księgach wieczystych i hipotece . Taki pogląd wyraził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 10 stycznia 2017 r. w sprawie V CSK 233/16 (nie publ., dostępny w zbiorze L.) i Sąd w pełni go podziela.

Z analizy art. 104 ustawy o księgach wieczystych i hipotece wynika, że przedawnienie roszczenia w stosunku do dłużnika osobistego o odsetki za opóźnienie, zabezpieczone przez hipotekę kaucyjną, nie naruszało uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Jak długo bowiem hipoteka kaucyjna figuruje w księdze wieczystej, wierzyciel może liczyć na zaspokojenie z nieruchomości roszczenia o odsetki za opóźnienie. Zatem art. 104 ustawy o księgach wieczystych i hipotece jako przepis szczególny wyłączał stosowanie zdanie drugiego art. 77 tej ustawy. Takie stanowisko jest ugruntowane w orzecznictwie (por. wyroki Sądu Najwyższego z 2 marca 2012 r., II CSK 282/2011 i z 21 lutego 2013 r., I CSK 384/2012, wyroki Sądów Apelacyjnych: w Poznaniu z 14 listopada 2012 r., I ACa 814/2012 i w Łodzi z 27 lutego 2014 r., I ACa 290/2013, wszystkie dostępne w zbiorze Lex).

Jednak powód nie przedstawił stosownych wyliczeń w jaki sposób powinny zostać i były naliczane odsetki wobec tego, iż roszczenie uległo przedawnieniu i wierzyciel w tym zakresie od przedawnionego roszczenia nie mógł już naliczać odsetek, wobec czego żądanie skapitalizowanych odsetek bez szczegółowego ich rozpisania i przedstawienia w tym zakresie należało oddalić. Odsetki ustawowe za opóźnienie należne wierzycielowi zostały zasądzone od dnia następnego po dniu doręczenia odpisu pozwu pozwanej, zgodnie z obowiązkiem niezwłocznego zadośćuczynienia żądaniu wierzyciela.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie 4 sentencji wyroku biorąc pod uwagę art. 100 k.p.c. Ponadto Sąd postanowił przyznać od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz radcy prawnego D. G. kwotę 8 856,00 zł tytułem kosztów nieopłaconej w całości ani w części pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu.

Apelację od tego wyroku, w zakresie pkt 1 i 2 wniosła pozwana, zarzucając naruszenie:

1/ naruszenie art. 6 k.c. poprzez przerzucenie ciężaru dowodu na pozwaną w zakresie wykazania wysokości uzasadnionego roszczenia;

2/ naruszenie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie wniosku o zawieszenie postępowania, co w konsekwencji doprowadziło do naruszenia art. 118 k.c. poprzez nieuwzględnienie zarzutu upływu trzyletniego terminu przedawnienia roszczenia pozwu.

Na tej podstawie wniosła o:

1/ zawieszenie postępowania na zasadzie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c, do czasu zakończenia postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym dla K. w K.Wydział VI Cywilny o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (...)ewentualnie o zmianę orzeczenia poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania za obie instancje.

Nadto wniosła o zwrócenie się do Sądu Rejonowego dlaK. w K.Wydział VI Cywilny o wypożyczenie akt sprawy (...)na okoliczność stwierdzenia, że toczy się postępowanie cywilne, którego rozstrzygnięcie może wpłynąć na wynik niniejszej sprawy I C 1782/16, to jest że toczy się sprawa o uzgodnienie treści księgi wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w M. V Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w S. z rzeczywistym stanem prawnym, zasądzenie kosztów postępowania przed Sądem Okręgowym.

Strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanej na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu apelacji uznał ją za bezzasadną.

Na wstępie wskazać należy, iż Sąd Apelacyjny w całości podzielił ustalenia faktyczne, dokonane w sprawie przez Sąd Okręgowy, czyniąc je jednocześnie podstawą swojego rozstrzygnięcia. Sąd I instancji, w wyniku przeprowadzonego postępowania dowodowego, ustalił wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, które znajdowały odzwierciedlenie w całokształcie zaoferowanego przez strony materiału dowodowego. Jednocześnie na podstawie tak przeprowadzonego postępowania dowodowego i zgromadzonych dowodów, Sąd I instancji wywiódł trafne wnioski, znajdujące swoje uzasadnienie w powołanych przepisach prawa, które Sąd Odwoławczy w całości podziela.

Pozwany, w treści apelacji, nie kwestionuje ustaleń Sądu. Zarzut naruszenia art. 6 k.c. ograniczony jest do zakwestionowania wysokości zadłużenia. Zarzut ten nie może odnieść skutku. Jeśli pozwana zapłaciła jak twierdzi po wypowiedzeniu umowy kwoty to – czemu zaprzeczył pozwany – to ona powinna przedłożyć dowody wpłaty z ewentualnym wskazaniem, który dług spłaca, biorąc pod uwagę, że pozwana spłacała również wcześniejszą pożyczkę. Dopiero wtedy od Banku można oczekiwać wskazania sposobu zaliczenia tych wpłat. Powód nie może udowodnić fakty negatywnego, czyli, że dana wpłata nie miała miejsca. Wszystkie wpłaty wcześniejsze zostały przez prawidłowo rozliczone zgodnie z art. 451 par. 1 k.c. Powód przedstawił szczegółową historię rachunku pozwanej (k.219-223) i budzi ona zastrzeżeń.

W pozostałym zakresie pozwana nie zakwestionowała sposobu procedowania Sądu I instancji. Zważyć zatem należy, że sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa procesowego (tak Sąd Najwyższy m.in. w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC z 2008 r., nr 6, poz. 55), co oznacza m.in., że nie może brać z urzędu pod uwagę ewentualnych naruszeń prawa procesowego, o ile nie zostały one podniesione przez apelującego. Z tych względów brak jest podstaw do zmiany ustaleń faktycznych w sprawie.

W tym stanie rzeczy argumentacja prawna Sądu Okręgowego, odwołująca się do powołanych przez ten Sąd norm prawa materialnego jest prawidłowa i Sąd Apelacyjny w całości ją podziela. Znajduje ona oparcie w orzecznictwie Sądu Najwyższego.

Zasadniczym zarzutem apelującej był zarzut naruszenia art. 177 par. 1 pkt 1 k.p.c. przez nieuwzględnienie wniosku o zawieszenie postępowania do czasu zakończenia sprawy o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Wniosek ten powódka ponowiła w piśmie złożonym 27.12.2019r przed rozprawą apelacyjną, wskazując, że sprawa ta nie została zakończona. Do pisma dołączyła odpis pozwu z dnia 29.03.218r o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym przez nakazanie wykreślenia powoda jako wierzyciela hipotecznego z przedmiotowych hipotek nr 1 oraz nr 2 i wpisanie w jego miejsce Banku (...) SA we W.. Zdaniem pozwanej (powódki w tamtej sprawie) z uwagi na przedawnienie roszczenia z umowy kredytu sąd powinien odmówić wpisania powoda na podstawie umowy cesji jako wierzyciela hipotecznego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego brak podstaw prawnych do zawieszenia postępowania. Podstawa prawna zawieszenia w postaci art. 177 par. 1 pkt 1 nie jest obligatoryjna. Powód w niniejszej sprawie przedstawił odpis księgi wieczystej na dowód ustanowienia hipotek. W ocenie Sądu Apelacyjnego rozpoznającego tą sprawę dokonany wpis jest zgodny z prawem, skoro powód nie kwestionuje ważności umowy cesji, a powołuje się tylko na przedawnienie wierzytelności kredytowej.

Ostatecznie wszelkie zarzuty przeciw mogła pozwana podnieść w niniejszej sprawie. Pozwana nie ma racji, że domniemanie zgodności wpisów w księdze wieczystej może być obalone wyłącznie w postępowaniu o uzgodnienie treści księgi. Wynika to z jednolitego w tym zakresie orzecznictwa: „Domniemanie z art. 3 ust. 1 u.k.w.h. można obalić w każdym postępowaniu, w oparciu o wszelkie dostępne środki dowodowe" (por. wyrok SN z dnia 6 grudnia 2000 r., III CKN 179/99). W związku z tym po­między zawieszonym postępowaniem, a postępowaniem o sygn. akt I C 190/10/K, już co do zasady nie może zachodzić zależność, o której mowa w art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. Przykłado­wo przyjmuje się nawet, iż „wytoczenie powództwa o usunięcie niezgodności w zakresie hipoteki nie uzasadnia zawieszenia postępowania w sprawie o zapłatę wierzytelności za­bezpieczonej hipoteką w której zostały podniesione zarzuty podważające domniemanie wiarygodności ksiąg wieczystych (por. wyrok SN z dnia 6 czerwca 2007 r., III CSK 407/06). Tym bardziej więc brak jest podstaw do zawieszenia postępowania w niniejszej sprawie. W istocie zatem nie występuje stan prejudycjalności, zatem wniosek o zawieszenie postępowania nie był uzasadniony.

Biorąc to pod uwagę Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł jak

w sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. uwzględniając sytuację osobistą i majątkową pozwanej oraz jej subiektywne przekonanie wynikające z przedawnienia wierzytelności kredytowej.

Mając na uwadze wynik postępowania apelacyjnego, jak też wartość przedmiotu zaskarżenia, Sąd Apelacyjny przyznał pełnomocnikowi z urzędu wynagrodzenie na podstawie § 8 i § 16 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3.10.2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2016 r., poz. 1714).

SSA Teresa Rak SSA Józef Wąsik SSA Robert Jurga