Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 36/25

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 20 listopada 2024 roku wydany w sprawie o sygnaturze akt III K 1990/23.

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

Naruszenia art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k., a to że oskarżonemu przypisano sprawstwo czynu określonego w pkt 6 wyroku z art. 191 § 1 k.k. na szkodę Z. M., zaś w sprawie brak jest wniosku pokrzywdzonej o ściganie sprawcy,

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut nie jest zasadny.

Zgodnie z treścią przepisu art. 191 § 1 k.k., w brzmieniu sprzed 1 października 2023 roku, karze określonej w sankcji tej normy prawnej, podlegał kto stosując przemocy wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia.

Ja słusznie zauważył sąd I instancji, w dacie zdarzenia, było to przestępstwo kierunkowe, które można było popełnić jedynie z zamiarem bezpośrednim. Aktualnie znamiona tego występku można wypełnić poprzez działanie w zamiarze ewentualnym, co w rozpoznawanym przypadku jest mniej korzystną regulacją dla oskarżonego, jednakże w dacie orzekania niezbędny był wniosek o ściganie od pokrzywdzonego, czego nie przewidywał omawiany przepis z daty czynu.

Z punktu widzenia postawionego zarzutu, istotą jest jednak to, czego nie chciał zauważyć obrońca, że właściwą pokrzywdzoną omawianym czynem nie jest Z. M., lecz owa inna osoba, która była w tym przypadku zmuszona do określonego działania, to jest do powrotu na posesję oskarżonego, czyli S. K.. Ta z kolei wniosek o ściganie karne oskarżonego złożyła i to trzykrotnie w postępowaniu przygotowawczym. Faktem jest, że przemoc psychiczna stosowana była przez oskarżonego względem Z. M., jednak ten czynił to w ściśle określonym celu. Z kolei głównym przedmiotem ochrony omawianego przestępstwa, jest wolność decydowania, przez osobę zmuszaną. Tymczasem skarżący nadto szeroko starał się argumentować, że przecież oskarżony nie uwięził Z. M., gdyż mogła ona opuścić posesję, co ostatecznie uczyniła przeskakując przez ogrodzenie, co w istocie nie miało znaczenia w tej sprawie. Faktem jest, że na skutek przemocy stosowanej przez oskarżonego względem Z. M., co wynika wprost z jej zeznań, na posesję wróciła S. K., która o stosowanej przemocy, jak i żądaniach oskarżonego, została powiadomiona przez telefon.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Skoro pokrzywdzona z czynem z art. 191 § 1 k.k., S. K. złożyła wniosek o ściganie oskarżonego, to oczywistym było, że wniosek o uniewinnienie oskarżonego od omawianego czynu, był bezzasadny. Zresztą brak wniosku o ściganie, co do zasady, powoduje umorzenie postępowania.

Lp.

Zarzut

2.

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku i który to błąd miał istotny wpływ na treść wyroku poprzez ustalenie, że:

1.  W punkcie 1 oskarżony co najmniej raz utrwalił wizerunek M. P. w trakcie czynności seksualnej, podczas gdy z dowodów zgromadzonych w sprawie pokrzywdzona tylko jeden raz nie wyraziła na filmowanie zgody;

2.  W punkcie 3 oskarżony założył na platformie (...) profil o nazwie (...), podczas gdy materiał dowodowy zabrany w sprawie nie pozwalał na taki wniosek;

3.  Oskarżony wielokrotnie utrwalał nagi wizerunek S. K. oraz jej wizerunek w trakcie czynności seksualnych, podczas gdy dowody zebrane w sprawie w tym przede wszystkim dowody z odtworzonych treści na zabezpieczonych u oskarżonego nośnikach pamięci nie dają podstaw do takich wniosków;

4.  W punkcie 5 i 7 oskarżony wielokrotnie pozbawiał wolności S. K., Z. M. i N. S., podczas gdy z analizy dowodów zebranych w sprawie wynika, że pozbawienie wolności miało charakter krótkotrwały, związane było z kłótnią w szerszym gronie, zaś pokrzywdzone miały możliwość wydostania się;

5.  W punkcie 9 – zabezpieczony w mieszkaniu oskarżonego nośnik pamięci, na którym ujęto zdjęcie małoletniego osobnika płci żeńskiej pochodzące z roku 2015znamiona czynu z art. 202 § 4 k.k., podczas gdy zdjęcie to nie przedstawia dziecka uczestniczącego w rzeczywistej lub udawanej czynności wyraźnie seksualnej ani nie przedstawia narządów płciowych dziecka w celach seksualnych,

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zasadny jest zarzut oznaczony numerem 1 w tej podsekcji uzasadnienia. Nie jest prawidłowe wskazywanie, że oskarżony „co najmniej jeden raz utrwalił” bez zgody pokrzywdzonej P. jej wizerunek w trackie czynności seksualnej. Rację ma skarżący, że w świetle zeznań samej M. P. złożonych na rozprawie 20 marca 2024 (k.426v), tylko jedno nagranie wykonano bez jej zgody. Jeżeli tak, to tak powinny zostać ukształtowane ustalenia faktyczne w sprawie. Czynienie mniej korzystnych ustaleń, nie jest dopuszczalne. Zresztą przy określaniu cech dotyczących danego zdarzenia historycznego przypisywanego sprawcy, w przypadku braku możliwości dowodowych, nigdy nie powinno używać się określenia „przy najmniej, nie mniej niż”. Są to zwroty niedookreślone. Taka praktyka jest błędna zwłaszcza w sprawach, w których nie ustalono np. ilości sprzedanych środków odurzających w sposób jednoznaczny, czy nie ustalono w sposób pewny wartości skradzionego mienia, czy wreszcie, kiedy poczyniono ustalenia faktyczne jak w rozpoznawanej sprawie.

Nie znalazły uznania sądu odwoławczego zarzuty dotyczące ustaleń faktycznych dotyczących profilu o nazwie „ (...)”. Całokształt okoliczności ujawnionych w sprawie, zbieżność czasowa, charakter materiałów umieszczonych na wskazanym koncie, o czym szczegółowo zeznawała S. K., wreszcie treść wyjaśnień oskarżonego, który przecież, wbrew temu co podnosił apelujący, nie zaprzeczył założeniu takiego konta (k.350), pozwalały i nakazywały na ustalenia faktyczne, które w tym zakresie zaprezentował sąd I instancji. Oskarżony wskazał jedynie, że konta o nazwie „ (...)” „nie kojarzy”. Co nie mogło dziwić, gdyż dane płynące z opinii biegłego wskazywały, że na profilu tym odnotowano tylko jedną aktywność, w dniu jego założenia. Ustaleń tych nie podważały argumenty autora apelacji, wedle których dwa spośród trzech zdjęć zamieszczone na wskazanym profilu były tożsame ze zdjęciami pokrzywdzonej zawartymi na (...). Brak jest jednak informacji, skąd sprawca posiadał trzecie zdjęcie, czego z kolei pewna była pokrzywdzona. Wreszcie oskarżony wyjaśnił przecież, że zakładając konta innym kobietom, zdjęcia czerpał właśnie z internetu (k.350).

Wręcz niezrozumiałe są zarzuty dotyczące czynu przypisanemu oskarżonemu w pkt 4 sentencji, na szkodę S. K.. Przecież sam oskarżony jeszcze w czasie postępowania przygotowawczego wprost wyjaśnił, że rejestrował S. K., kiedy ta była w negliżu i robił to bez jej zgody (k.350). Kiedy uwzględni się przy tym szczegółowe zeznania samej pokrzywdzonej na ten temat, to nie powstawały żadne wątpliwości. Pokrzywdzona zeznała, że wielokrotnie usuwała z telefonu oskarżonego filmy na których znajdowała się bez ubrania i w trakcie czynności seksualnych, na które to nagrania nie wyrażała zgody. Zważając nadto na fakt, jak bardzo zeznania pokrzywdzonych, korespondowały w omawianej części ze sobą, to okoliczność, mocno akcentowana przez skarżącego, że nie ujawniono na zabezpieczonych nośnikach takich filmów, była całkowicie chybiona. Otóż filmów nie zabezpieczono, gdyż systematycznie kasowała je sama S. K..

Zarzuty dotyczące czynów przypisanych w punktach 5 i 7, jak się wydaje należało poczytać raczej jako obrazę przepisów prawa materialnego, skoro skarżący zdaje się wywodził, że opisane tam zachowania nie wyczerpały znamion występku z art. 189 § 1 k.k. Tak zdekodowanego zarzutu, sąd odwoławczy nie podzielił. Tytułem wstępu wypadało zaznaczyć, że przedmiotem ochrony w typach czynów zabronionych określonych w art. 189 § 1–3 jest wolność w znaczeniu swobody ruchów i możliwości zmiany miejsca przebywania

Przestępstwo określone w art. 189 § 1 ma charakter materialny. Do jego dokonania konieczne jest wystąpienie skutku w postaci pozbawienia wolności, chociażby to pozbawienie wolności nastąpiło na krótki czas (zob. wyrok SA w Lublinie z 15.12.1994 r., II AKr 202/94, Prok. i Pr. 1995/5, poz. 21). Pozbawienie wolności musi być spostrzeżone przez pokrzywdzonego i odebrane przez niego jako naruszenie jego dobra osobistego. Stosować się tu będzie miarę zobiektywizowaną, tzn. rozstrzygające będzie odczucie zrównoważonego, społecznie wyrobionego obywatela. W celu ustalenia, czy doszło do pozbawienia wolności, należy uwzględnić „konkretną sytuację i kryteria, takie jak rodzaj, czas trwania, skutki i sposób zastosowania kwestionowanego środka” (zob. orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 6.11.1980 r., A 39, § 92, Guzzardi przeciwko Włochom, powołane za: M.A. Nowicki, Europejska..., s. 44). Pozbawienie wolności, w znaczeniu art. 189 § 1, będzie zrealizowane także wtedy, gdy sprawca przebywa w tym samym pomieszczeniu, w którym przebywa pokrzywdzony. Sprawca np. zamknął drzwi od tego pomieszczenia i zabrał klucz, którego wydania odmawia drugiej osobie (tak też M. Mozgawa, Przestępstwa przeciwko wolności (art. 189–192 k.k.), s. 125–126).

Przenosząc te wszystkie uwagi na grunt ustaleń faktycznych poczynionych przez sąd I instancji, nie ulegało żadnej wątpliwości, że wielokrotne zamykanie S. K. w różnych pomieszczeniach, naruszało jej prawo do wolnego przemieszczania się. Zeznania pokrzywdzonej, którym co do zasady nie przeczył oskarżony, nie pozostawiały złudzeń. Odnośnie pozbawienia wolności N. S. i Z. M., to stwierdzić przyszło, iż stan faktyczny wyłaniający się z zeznań obydwu również nakazywał przyjęcie argumentów zaprezentowanych przez sąd I instancji. Oceny oprawne w tej części także nie są dotknięte wadą. Podnoszenie przez skarżącego, że tudzież pozbawienie wolności było krótkotrwałe, zaś pokrzywdzone mogły wyskoczyć przez okno, było, w świetle zaprezentowanych na wstępie uwag, wielce nieprzekonujące.

Zasadnie sąd I instancji przypisał oskarżonemu posiadanie treści pornograficznych z udziałem małoletniego. Cytowane przez sąd I instancji definicje treści pornograficznych, zasadniczo były trafne. Z tego punktu widzenia nie sposób zgodzić się z oceną skarżącego, że przedmiotowe zdjęcie, zawarte w opinii na karcie 213 akt sprawy, nie przedstawia narządów płciowych dziecka w celach seksualnych. Tudzież zdjęcie to nie przedstawia nawet twarzy, zaś widać piersi oraz srom. Trudno zakładać, jak zdaje się czynił to autor apelacji, że fotografia, aby uznać ją za treść pornograficzną, musiała przedstawiać narządy rodne kobiety, kiedy ta znajdowała się na fotelu ginekologicznym.

Wniosek

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wnioski skarżącego były częściowo zasadne, dlatego w pkt I wyroku, sąd odwoławczy wyeliminował z opisu czynu przypisanego oskarżonemu sformułowanie „co najmniej jeden raz”. Dalsze wnioski, zważając na przedstawioną argumentację, nie zasługiwały na uwzględnienie. Wniosek o zmianę wyrok w zakresie nawiązki na rzecz pokrzywdzonej K., nie został w należyty sposób uzasadniony, mało tego, nie sformułowano przeciwko temu orzeczeniu właściwego zarzutu.

Lp.

Zarzut

Lp.

Zarzut

Naruszenie art. 438 pkt 4 k.p.k. poprzez niesłuszne zastosowanie przepisu art. 44 § 2 k.k. i orzeczenie przepadku dowodów rzeczowych w postaci pendrive, komputera stacjonarnego i telefonu komórkowego, podczas gdy brak jest ku temu podstaw.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Abstrahując od sposobu sformułowania zarzutu, ocenić należało, że na chwilę wyrokowania, brak było podstaw do orzekania jak w pkt 21 sentencji zaskarżonego wyroku.

W tym zakresie sąd I instancji nie poczynił żadnych ustaleń faktycznych, nie wyjaśnił zarazem w pisemnych motywach, z jakich przyczyn orzekł w oparciu o przepis art. 44 § 2 k.k. W realiach tej sprawy orzeczenie to jest, przynajmniej przedwczesne.

Rację miał skarżący wskazując, tudzież na ugruntowane już stanowisko judykatury, a z którego wynika, że orzeczony na podstawie art. 44 § 2 k.k. przepadek samego nośnika informatycznego (dysku, notebooka) nie obejmuje zapisanych na nim danych. Przepadek danych informatycznych i przepadek ich nośnika muszą być traktowane jako dwa odrębne rozstrzygnięcia ; przepadek danych można orzec bez orzekania przepadku nośnika i odwrotnie.

Niemniej w niniejszej sprawie, jak należy domniemywać, gdyż sąd I instancji, w tym zakresie nie rozpoznał istoty sprawy, na komputerze (w obudowie marki Z.), którego przepadek orzeczono, nie ujawniono materiałów, których posiadanie byłoby zabronione, czy też, że komputer ten służył do popełnienia przestępstwa. Być może tak było i oskarżony za jego pomocą zakładał konta, o których mowa w pkt 2 i 3 sentencji zaskarżonego wyroku, jednakże aktualnie pozostaje to w sferze domniemań. Opinia z zakresu informatyki, jak się wydaje, nie udziela na takie pytania odpowiedzi.

Powyższe odnieść można także do telefonu komórkowego koloru czarnego z napisem (...) z potłuczoną obudową. Protokół oględzin tego przedmiotu, sporządzony w dniu 16 maja 2023 roku (k.87 – 88), o ile dowodził, że znajdowały się na nim treści pornograficzne, to wywodzić należało, że co do zasady, nie były one przedmiotem rozpoznania w tej sprawie, a ich posiadanie było dozwolone. O ile ujawniono na tym urządzeniu kilka zdjęć S. K., to nie wiadomo, czy któreś z tych zdjęć, zwłaszcza jej nagi wizerunek, wykonane były tym urządzeniem, a co najważniejsze, że nagranie to sporządzono wbrew woli pokrzywdzonej. Tylko wówczas można było przyjąć zasadnie, że urządzenie to służyło do popełnienia przestępstwa. Wreszcie nie ustalono, czy któreś z ujawnionych na tym urządzeniu zdjęć (filmów), zostało opublikowane na kontach wskazanych w pkt 2 lub 3 sentencji zaskarżonego wyroku i czy wykorzystano do tego owe urządzenie. Tylko te względy wykluczały orzeczenie ad hoc o przepadku tego telefonu.

Wreszcie, odnosząc się do przepadku pendrive, o którym mowa w pkt 21 zaskarżonego wyroku, to faktem jest, że ujawniono na nim szereg treści pornograficznych, także z udziałem pokrzywdzonej M. P. oraz materiał, o którym mowa w pkt 9 sentencji zaskarżonego orzeczenia. Poza jednym przypadkiem, posiadanie tego materiału jest, co do zasady, dozwolone. Nie rozstrzygnięto jednak, które treści z udziałem pokrzywdzonej P. wykonane były bez jej zgody (skoro wiadomo, iż nie wyraziła zgody na utrwalenie jednego stosunku seksualnego), a także nie ustalono, czy na kontach wskazanych w pkt 2 sentencji, umieszczono materiały zabezpieczone na omawianym urządzeniu i czy wykorzystano do tego to urządzenie, co mogłoby wskazywać, że urządzenie to służyło do popełnienia, któregoś z przestępstw przypisanych oskarżonemu.

Wniosek

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Ze wskazanych powodów, orzeczenie jak w pkt 21 zaskarżonego wyroku, było stanowczo przedwczesne, a efektem czego, było uchylenie tego postanowienia, co generowało konieczność sporządzenia uzasadnienia z urzędu w tej części.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1Wyrok Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 20 listopada 2024 roku wydany w sprawie o sygnaturze akt III K 1990/23, w części wskazanej w pkt II wyroku sądu odwoławczego.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Z uwagi na to, że zarzuty apelacji okazały się chybione, brak było przesłanek z art. 439 k.p.k. oraz sąd nie dostrzegł potrzeby działania z urzędu w trybie art. 440 k.p.k. i 455 k.p.k., zaskarżony wyrok należało utrzymać w mocy (art. 433 § 1 k.p.k. i art. 437 § 1 k.p.k.).

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponownym rozpoznaniu kwestii związanej z przepadkiem dowodów rzeczowych, w trybie art. 97 k.p.k., sąd przeprowadzi stosowne czynność sprawdzające, w kierunku wskazanym we wcześniejszych sekcjach uzasadnienia. Przede wszystkim będzie miał w polu widzenia, że przepadek danych informatycznych i przepadek ich nośnika muszą być traktowane jako dwa odrębne rozstrzygnięcia; przepadek danych można orzec bez orzekania przepadku nośnika i odwrotnie. Nadto istotą orzeczenia, w oparciu o przepis art. 44 § 2 k.k. jest ustalenie, iż dana rzecz służyła do popełnienia przestępstwa przypisanego oskarżonemu.

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III i IV

Z uwagi na fakt, że apelacja, co do zasady, nie podlegała uwzględnieniu, oskarżonego obciążono kosztami postępowania za II instancję, zaś na rzecz oskarżycielki posiłkowej przyznano zwrot kosztów związanych z ustanowieniem w sprawie jednego pełnomocnika.

7.  PODPIS

Sędzia Paweł Stępień

Sędzia Katarzyna Gozdawa – Grajewska sędzia (del.)Karolina Sienica