Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 kwietnia 2022 roku

Sąd Okręgowy w Rybniku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Agnieszka Westwal

Protokolant: protokolant sądowy Anna Mrozek

po rozpoznaniu w dniu 20 kwietnia 2022 roku w Rybniku

sprawy z powództwa K. T., E. T.

przeciwko Bank (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę i ustalenie

1.  umarza postępowanie w zakresie roszczenia powodów o ustalenie,

2.  zasądza od pozwanej Bank (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powodów kwotę 192 063,84 zł (sto dziewięćdziesiąt dwa tysiące sześćdziesiąt trzy złote osiemdziesiąt cztery grosze) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 16 marca 2022 roku do dnia zapłaty,

3.  zasądza od pozwanej na rzecz każdego z powodów kwotę po 3 217 zł (trzy tysiące dwieście siedemnaście złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 254/21

UZASADNIENIE

Powodowie E. T. i K. T. ostatecznie wnieśli o zasądzenie od pozwanej na ich rzecz kwoty 192 063,84 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia następnego po doręczeniu pozwanej pisma zawierającego modyfikację/rozszerzenie powództwa z dnia 15 marca 2022 roku tytułem zwrotu wszelkich świadczeń pieniężnych spełnionych przez nich na podstawie Umowy kredytu hipotecznego Nr (...)- (...) zawartej z poprzednikiem prawnym pozwanej dnia 26 listopada 2004 roku w R. oraz wnieśli o zasądzenie od pozwanej na ich rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W pozostałym zakresie powodowie cofnęli powództwo (k. 359 i następne).

Powodowie wywodzili roszczenie o zapłatę z nieważności w/w umowy. Przy tym ustalenie nieważności w/w umowy miało nastąpić przez Sąd przesłankowo. Zmiana roszczenia podyktowana była faktem spłaty przez powodów w toku trwającego procesu całości kredytu udzielonego im na podstawie w/w umowy w dniu 30 marca 2021 roku oraz jednolitej linii orzeczniczej w zakresie umów denominowanych, w tym w zakresie przedawnienia roszczeń. W związku z zapłatą całości kredytu nie mieli już interesu prawnego w ustaleniu nieważności zawartej pomiędzy stronami umowy dlatego też w tym zakresie cofnęli powództwo. Nieważność umowy powodowie łączyli z posłużeniem się przez pozwaną w w/w umowie niedozwolonymi postanowieniami umownymi, dotyczącymi zwłaszcza klauzuli denominacyjnej przy wypłacie kredytu i przy dokonywaniu przez nich spłat rat. Powodowie zwracali uwagę, że nie znali mechanizmu jaki pozwana stosowała ustalając tabelę kursu walut obowiązującą u niej przy wypłacie i spłacie przez nich rat kredytu. Zdaniem powodów takie kształtowanie w zasadzie dowolne tejże tabeli przez Bank powodowało, że pozwana kształtowała samodzielnie obowiązki wynikające z zawartej umowy po jej zawarciu. Pozwana mogła kształtować kursy walut w sposób nie obiektywny, nie rynkowy, a mimo to byli by oni zobowiązani do jej stosowania. Przy tym ani umowa ani regulamin nie zawierały żadnych ograniczeń w tym zakresie. Umowa zastała zawarta na wzorcu umownym stosowanym u pozwanej, postanowienia umowy, w tym w zakresie klauzuli denominacyjnej nie były z nimi indywidualnie uzgadniane, a o czym już była mowa powyżej postanowienia umowy w zakresie klauzuli denominacyjnej kształtowały ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego rażąco naruszając ich interesy. Powodowie podnieśli również, że oferując im w/w umowę, a następnie przy jej podpisaniu pozwana nie wywiązała się z obowiązku informacyjnego wobec nich. W szczególności pozwana nie przedstawiła rzeczywistego ryzyka jaki wiąże się z zawarciem tego rodzaju umowy przez powodów na tak dług okres. Mając na uwadze powyższe stwierdzili, że skoro umowa zawierała niedozwolone klauzule umowne, o których mowa w art. 385 ¹ k.c. postanowienia te nie powinny ich wiązać. Bez tych niedozwolonych klauzul umownych umowa jednak nie mogła dalej być wykonywana dlatego też zawarta umowa pomiędzy stronami była nieważna. Konsekwencją nieważności umowy, zdaniem powodów był obowiązek wzajemnego zwrotu przez strony tego, co sobie świadczyły w jej wykonaniu. Tym samym powodowie w z modyfikowanym roszczeniu żądali zasądzenia od pozwanej kwoty 192 063,84 zł, a którą to kwotę uiścili realizując umowę na rzecz pozwanej w okresie od dnia 26 listopada 2004 roku do dnia 30 marca 2021 roku.

Pozwana (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów solidarnie na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Po zmodyfikowaniu pozwu przez powodów pozwana również wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie solidarnie od powodów na jej rzecz kosztów postępowania, w tym również w zakresie cofniętego powództwa.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew oraz odpowiedzi na zmodyfikowane powództwo pozwana podniosła, że klauzule dotyczące stosowania kursów przeliczenia wypłaty i spłaty kredytu nie miały charakteru niedozwolonego postanowienia umownego wobec braku spełnienia przesłanek wskazanych w art. 385 ¹k.c. Zdaniem pozwanej w/w klauzule nie kształtowały praw i obowiązków powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i w sposób rażąco nie naruszały ich interesów. Tabela kursów stosowana u jej poprzednika prawnego i przez nią nie była ustalana w sposób arbitralny, całkowicie przez nią dowolny. Przy tym sposób jej ustalenia szczegółowo opisała w odpowiedzi na pozew. W przypadku natomiast kursów walut stosowanych do przeliczenia kredytu w przypadku jego wypłaty i już spłaconych kwot tytułem rat kredytu, nawet zakładając hipotetycznie, że nie były jasno sformułowane i skonkretyzowane, to z momentem dokonania wypłaty kredytu i spłaty rat kredytu zostały skonkretyzowane poprzez zastosowanie konkretnego kursu do przeliczenia danej wypłaty/spłaty, a tym samym utraciły cechę nieprecyzyjności i niejasności. I z tą chwilą utraciły charakter klauzul niedozwolonych w rozumieniu w/w art. Pozwana nadto podniosła, że tabela kursów walut zawsze była dostępna w siedzibie Banku. W zakresie twierdzenia powodów o niezrealizowaniu przez pracownika Banku obowiązku informacyjnego przy oferowaniu w/w umowy, pozwana podniosła, że sami powodowie w załączniku nr 7 złożyli oświadczenie, że było im znane oraz zostało im wyjaśnione przez Bank ryzyko zmiany kursu waluty, w której zaciągnęli zobowiązanie kredytowe i że byli świadomi ponoszenia przez siebie tego ryzyka. Pozwana podniosła również, że powodowie sami wnioskowali o udzielenie im kredytu w (...).

Sąd ustalił:

W 2004 roku E. T. była zatrudniona na umowę na czas nieokreślony na stanowisku kasjer – dysponent w (...) Banku (...) Spółce Akcyjnej, a jej mąż K. T. był rencistą. Potrzebowali kredytu z przeznaczeniem na sfinansowanie zakupu domu jednorodzinnego w R. i na jego remont. W tym czasie powodowie posiadali zadłużenie w Banku (...) Spółce Akcyjnej w wysokości około 10.000 zł oraz mieli przyznany limit kredytowy na swoim rachunku bankowym również w/w B.. Innych zobowiązań w/w małżonkowie nie posiadali. W pierwszej kolejności powodowie udali się do Banku (...) Spółki Akcyjnej w W., bo tam powód miał rachunek bankowy. W/w Banku powodowie nie mieli zdolności kredytowej wobec czego udali się do placówki Banku (...) Spółki Akcyjnej. Pracownik Banku zaoferował im zawarcie umowy kredytu denominowanego. Pracownik banku oferując zawarcie powodom w/w umowy zapewniał, że umowa jest bezpieczna, że (...) jest stabilną walutą. Pracownik pozwanej nie przedstawił powodom żadnych historycznych kursów (...) oraz żadnych symulacji obrazujących wpływ wzrostu kursu (...) na wykonanie przez nich takiej umowy. W dniu 09 listopada 2004 roku złożyli wniosek kredytowy. We wniosku wskazali, że wnioskują o udzielenie im kredytu w wysokości 43 840 CHF na okres 25 lat.

Dowód: zeznania powodów na rozprawie w dniu15 marca 2022 roku, wniosek kredytowy k. 207-214.

W dniu 26 listopada 2004 roku E. T. i K. T. zawarli z Bankiem (...) Spółką Akcyjną w K. umowę kredytu hipotecznego nr (...)- (...). Na podstawie w/w umowy Bank udzielił powodom kredytu w wysokości 43 840 CHF w celu sfinansowania przez nich zakupu domu jednorodzinnego w R. oraz jego remontu (§ 2 pkt 1 i 2 umowy). Zawierając umowę, strona powodowa działała jako konsument w rozumieniu art. 22 ¹ k.c. Powodowie zobowiązali się do wykorzystania i zwrotu kredytu wraz z odsetkami na warunkach określonych w umowie. Okres kredytowania wynosił 300 miesięcy z terminem spłaty do dnia 30 listopada 2029 roku. Oprocentowanie w całym okresie kredytowania stanowić miało sumę stawki LIBOR dla terminów 6-miesięcznych i marży w wysokości 2,70%, która miała być stała w całym w okresie kredytowania. Powodowie zobowiązali się do uiszczenia prowizji bankowej od kwoty przyznanego kredytu w wysokości 876,80 CHF. Prowizja ta miała być płatna jednorazowo i nie podlegała zwrotowi. Bank został upoważniony do potrącenia w/w kwoty prowizji z kwoty udzielonego kredytu w dniu jego uruchomienia (§3 pkt. 1-3 umowy). Jako zabezpieczenie spłaty kredytu strony zgodnie ustanowiły hipotekę zwykłą wpisaną na pierwszym miejscu w wysokości 43 840 CHF oraz hipotekę kaucyjną do wysokości 23 700 CHF, obie ustanowione na rzecz pozwanej na finansowanej nieruchomości, cesję praw z polisy ubezpieczenia nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych oraz pełnomocnictwo do dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku powodów w pozwanym Banku, a otwartym w związku z zawartą umową (§ 7 umowy). Wypłata kredytu miała nastąpić na wniosek o wypłatę kredytu powodów. Kwota udzielonego kredytu miała być wypłacona w złotych polskich po przeliczeniu według kursu kupna waluty kredytu obowiązującego w Banku, zgodnie z tabelą walut Banku (...) S.A. ogłoszoną w siedzibie Banku, w dniu wypłaty kredytu. Ewentualna nadwyżka powstała z różnicy kursowej miała być wypłacona przelewem na rachunek bankowy wskazany przez powodów w/w wniosku (§5 umowy i załącznik nr 7 umowy pkt. 2. ustęp 1 i 2 ). Spłata rat miała następować w terminach określonych w harmonogramie stanowiącym integralną część umowy kredytu (§ 9 umowy). Kwota spłaty podlegać miała przeliczeniu na złote po kursie sprzedaży waluty kredytu obowiązującym w Banku zgodnie z tabelą kursów walut Banku (...) S.A. ogłoszoną w siedzibie Banku na koniec dnia spłaty (załącznik nr 7 do umowy pkt. 2 ustęp 3). W zawartej umowie powodowie oświadczyli, że było im znane oraz zostało im wyjaśnione przez Bank ryzyko zmiany kursu waluty, w której zaciągnęli zobowiązanie kredytowe i byli świadomi ponoszenia przez siebie tego ryzyka.

Dowód: umowa kredytu k. 53-66, regulamin k. 68-69, harmonogram spłat k. 70-74.

Kredyt został wypłacony przez pozwaną powodom w dniu 16 grudnia 2004 roku w wysokości 43 840 CHF z czego pozwana pobrała prowizję za udzielony kredyt w wysokości 876,80 zł. Pozostała kwota kredytu została wypłacona na wskazane w umie rachunki bankowe po przeliczeniu jej na złote polskie i tak kwota 88 000 zł została przelana na rachunek bankowy zbywcy nieruchomości i kwota 26 410,99 zł na rachunek bankowy powodów. W związku z zawartą umową powodowie ponieśli również kwotę 257,01 zł tytułem kosztów ubezpieczenia spłaty kredytu w okresie przejściowym na 3 m-ce, pobrane z ich rachunku w dniu 16 grudnia 2004 roku, kwotę 467,57 zł tytułem kosztów ubezpieczenia kredytu z tytułu niskiego wkładu własnego na 60 m-cy, pobrane z ich rachunku bankowego dnia 16 grudnia 2004 roku.

Dowód: zaświadczenie k. 362.

W dniu 15 września 2005 r roku strony zawarły Aneks nr (...) do Umowy kredytu, w oparciu o który powodowie dokonali nadpłaty w obsługiwanym kredycie, w zakresie jego kapitału, w kwocie 7733,35 CHF. Jednocześnie powodowie zgodnie oświadczyli, że pozostały do spłaty kapitał kredytu stanowi kwotę 35 822,82 CHF. Strony zgodnie też ustaliły, że skróceniu ulega okres spłaty kredytu a ostateczny termin jego spłaty będzie przypadał na dzień 26 października 2023 roku. W związku z zawarciem w/w aneksu powodowie ponieśli koszty w wysokości 150 zł tytułem prowizji, która to kwota została pobrana z ich rachunku bankowego w dniu 14 września 2005 roku.

Dowód: aneks do umowy k. 67, zaświadczenie k. 362.

W dniu 30 marca 2021 roku powodowie spłacili w całości kredyt. Od dnia 26 listopada 2004 roku do dnia 30 marca 2021 roku powodowie uiścili na poczet umowy nr (...) łącznie kwotę 191 189,26 zł.

Dowód: zaświadczenie k. 362-365.

Pozwana jest następcą prawnym Banku (...) Spółki Akcyjnej w K..

Bezsporne.

Oceniając przedstawiony w sprawie materiał dowodowy Sąd uznał go w zakresie ustalonego stanu faktycznego za wiarygodny i niebudzący wątpliwości.

Sąd pominął dowód z opinii biegłego z zakresu bankowości lub rachunkowości zgłoszony przez stronę powodową i dowód z opinii biegłego z zakresu bankowości i finansów zgłoszony przez stronę pozwaną na podstawie przepisu art 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c., jako mający dotyczyć okoliczności nieistotnych dla rozstrzygnięcia w sprawie. W związku bowiem z uznaniem przez Sąd przesłankowo nieważności umowy kredytu hipotecznego Nr (...)- (...) z dnia 26 listopada 2004 roku wszelkie rozliczenia pomiędzy stronami zgodnie z powszechną linią orzeczniczą opierają się o teorię dwu kondykcji. A zatem strony mają obowiązek zwrócić wzajemne świadczenia. Ustalenie wysokości tych świadczeń nie wymagało wiadomości specjalnych.

Sąd zważył:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd w pkt. 1 wyroku umorzył postępowanie w zakresie roszczenia powodów o ustalenie albowiem wniosek o cofnięcie w/w zakresie nie był sprzeczny z prawem, z zasadami współżycia społecznego, nie zmierzał również do obejścia prawa. W tym miejscu wskazać należy, że w zakresie cofniętego powództwa zasadą jest, w przypadku cofnięcia pozwu obowiązkiem zwrotu kosztów procesu obciążony jest powód. Zasada ta nie miała jednak zastosowania w niniejszej sprawie albowiem przyczyną cofnięcia pozwu było dokonanie spłaty całości kredytu przez powodów w toku procesu. Z tym momentem jak słusznie twierdzili powodowie utracili interes prawny w żądaniu ustalenia nieważności umowy kredytu hipotecznego Nr (...)- (...) z dnia 26 listopada 2004 roku. W myśl bowiem przepisu art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez Sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Niewątpliwym jest, co wyraża ugruntowany w orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego pogląd, że o występowaniu interesu prawnego w żądaniu ustalenia świadczy możliwość stanowczego zakończenia w tym postępowaniu sporu między stronami, natomiast przeciwko jego istnieniu – możliwość uzyskania przez powoda pełniejszej ochrony w drodze innego powództwa. Do momentu spłaty kredytu w całości powodowie nie dysponowali jakimkolwiek innym żądaniem, które chroniłoby ich pełniej niż żądanie ustalenia nieważności w/w umowy. Wystąpienie przez powodów jedynie z żądaniem zapłaty oparte na przesłankowym ustaleniu na nieważności umowy, mogłoby obejmować jedynie żądanie zwrotu zapłaconych rat kredytu. Nie rozwiązywałoby natomiast kwestii obowiązku zapłaty przyszłych i jeszcze niewymagalnych rat, możliwości wypowiedzenia umowy przez pozwany Bank i negatywnych skutków dla powodów, związanych z tym wypowiedzeniem. Powodowie wówczas byliby narażeni na konieczność wytaczania kolejnych powództw o zapłatę dalszych nadpłaconych rat czy spłaconych rat, względnie na bycie pozwanymi w sprawie o zapłatę z powództwa Banku, gdyby zaprzestali spłaty kredytu. Tym samym, to powództwo o ustalenie było jedynym i najdalej idącym środkiem ochrony powodów, zmierzającym do oceny i ostatecznego rozstrzygnięcia w zakresie związania lub braku związania stron postanowieniami zaskarżonej umowy kredytowej. W związku z spłatą całości kredytu powodowie utracili interes prawny w żądaniu ustalenia nieważności umowy. W tej sytuacji pozwaną należało potraktować jako stronę, która przegrała sprawę.

Po ostatecznie sprecyzowanym stanowisku powodowie wnieśli o przesłankowe ustalenie przez Sąd nieważności umowy kredytu hipotecznego Nr (...)- (...) z dnia 26 listopada 2004 roku oraz o zapłatę kwoty 192 063,84 zł tytułem zwrotu wszelkich świadczeń spełnionych na podstawie w/w umowy. Nieważność w/w umowy powodowie łączyli z faktem zamieszczenia w/w umowie niedozwolonych klauzul umownych – klauzul denominacyjnych.

Strony podpisały umowę kredytu denominowanego. Kwota kredytu została wyrażona w walucie obcej ( (...)). Powodowie nie wiedzieli, jaka kwota kredytu w złotówkach zostanie im wypłacona z uwagi na różnicę kursu waluty pomiędzy datą zawarcia umowy, a datą wypłaty kredytu. Oprocentowanie kredytu było zależne od stóp procentowych franka szwajcarskiego. Wysokość rat była uzależniona od kursu franka szwajcarskiego.

W tym miejscu należy podkreślić również, że brak możliwości zrozumienia umowy kredytowej nie może obciążać konsumenta, wbrew stanowisku pozwanej. Kredyty i pożyczki są powszechnymi i ogólnie dostępnymi usługami dla konsumentów. Na Banku, jako profesjonaliście, spoczywał obowiązek przygotowania takiej treści umowy, aby była ona zrozumiała dla danego Klienta. Działanie Banku z odpowiednią, podwyższoną starannością profesjonalisty, wymagało, aby jego pracownik potrafił konsumentowi jasno, ale szczegółowo, przedstawić warunki umowy. Wskazać mu nie tylko na korzystności kredytu denominowanego w chwili zawarcia umowy, ale również uświadomić wszystkie ryzyka z tym związane. I nie powinno to ograniczać się do ogólnych formułek o możliwości zmiany kursu waluty, bo to jest wiedza powszechna. Zachęcając konsumenta do zawarcia umowy kredytu denominowanego, pozwana powinna wyjaśnić mu konkretnie na gruncie proponowanych postanowień umowy, wpływ zmiany kursu na wysokość nie tylko rat, ale również pozostałego do spłaty zadłużenia, czy sposobu ustalenia wysokości zadłużenia przeterminowanego. Z zeznań powodów natomiast wynikało, że sposób prezentowania kredytu we frankach szwajcarskich był bardzo korzystny, zwracano bowiem uwagę na stabilność waluty, że kredyt we frankach szwajcarskich jest dużo tańszy niż kredyt w złotych. Prezentacja kredytu we frankach szwajcarskich w taki sposób powodowała, że klienci wybierali tą formę finansowania bez uzmysłowienia sobie istnienia faktycznego ryzyka związanego z zawarciem tego typu umowy i zmiennością kursu waluty franka szwajcarskiego. Nie zmienia tego faktu oświadczenie złożone przez powodów w Załączniku nr 7 do umowy kredytowej. Z samej treści oświadczenia nie wynika z resztą w jaki sposób zostali powodowe zapoznani z ryzykiem zmiany kursu walut.

Zgodnie z art. 358 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (§2). Kwestionowane przez powodów postanowienia umowne zaczerpnięto ze wzorca umowy i nie podlegały one negocjacjom. Możliwa byłaby więc kontrola incydentalna tych postanowień w zakresie, czy wzorzec zawierał niedozwolone postanowienia umowne. Kwestionowane postanowienia dotyczyły wprawdzie głównych świadczeń stron ale nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, o czym poniżej.

Zdaniem Sądu klauzule denominacyjne zostały sformułowane w sposób niejednoznaczny. Jednoznaczność oznacza, że postanowienie może być rozumiane tylko w jeden sposób, a taki stan rzeczy istnieje, gdy nie zachodzi wątpliwość co do desygnatu pojęć i całokształtu postanowień wzorca. W wypadku kwestionowanych postanowień użyto pojęcia „kwota kredytu lub transzy kredytu zostanie wypłacona w złotych po przeliczeniu według kursu kupna waluty kredytu obowiązującego w Banku, zgodnie z Tabelą kursów walut Banku (...) S.A. ogłoszoną w siedzibie Banku, w dniu wypłaty kredytu lub transzy”; „kwota spłaty podlega przeliczeniu na złote po kursie sprzedaży walut kredytu obowiązującym w Banku zgodnie z Tabelą kursów walut Banku (...) S.A. ogłoszoną w siedzibie Banku na koniec dnia spłaty” (załącznik nr 7 do umowy pkt. 2 ust. 2 i 4). Ani w umowie ani w regulaminu przy tym w ogóle nie zdefiniowano pojęcia Tabeli kursów walut Banku (...) S.A., nie podano również żadnego mechanizmu ustalania kursów w tabeli. Powodowie zatem nie mieli jakiejkolwiek możliwości zrekonstruowania mechanizmu ustalania kursów przez pozwaną, to zaś czyniło ww. postanowienia niejednoznacznymi.

Orzekający w niniejszej sprawie Sąd podziela stanowisko powodów, poparte poglądami wyrażonymi w orzecznictwie Sądów Powszechnych, Sądu Najwyższego i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, iż wszelkie postanowienia w umowach kredytów denominowanych i indeksowanych do waluty obcej, stosujące zasady spreadu walutowego, ustalające kurs walut tylko na podstawie kursów i tabel opracowywanych przez bank, co do których konsument nie miał dostępu lub nie miał możliwości negocjacji, czy wpływu na ich treść są niedozwolonymi postanowieniami umownymi i nie mogą one wywoływać co do konsumenta jakichkolwiek skutków. Nie budzi wątpliwości fakt, że w niniejszej sprawie powodowie nie mieli wpływu na treść postanowień umowy. Pozwana arbitralnie ustaliła sposób przeliczania walut, który był jednostronnie korzystny dla Banku.

Okoliczności zawarcia umowy kredytowej z powodami oraz postanowienia umowy obnoszące się do Tabeli kursów Banku, naruszały równorzędność stron umowy. Przyjęty na potrzeby umowy kredytowej mechanizm ustalania kursu franka szwajcarskiego według nieskonkretyzowanych, nietransparentnych i niezrozumiałych dla konsumenta kryteriów uniemożliwił powodom przewidzenie ryzyk umowy i ich skali. Sposób kształtowania Tabeli kursów Banku w oparciu o czynniki obiektywne oraz fakt, że nie odbiegały one od średniego kursu Narodowego Banku Polskiego, nie ma znaczenia dla oceny postanowień umowy jako abuzywnych. Kursy franka szwajcarskiego były nadal jednostronnie kształtowane przez pozwaną (tak: Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 19 sierpnia 2020 r., I ACa 1002/19, LEX 3102498 i w wyroku z 12 kwietnia 2021 r., I ACa 1026/18, LEX 3191468).

W ocenie Sądu zatem, umowa kredytowa podpisana przez strony była w całości nieważna. Usunięcie z niej bowiem tylko postanowień zawierających klauzule odnoszące się do Tabeli kursów Banku i spreadu walutowego skutkowałoby umową, w której nie zostały określone: kwota kredytu w walucie polskiej do wypłaty dla powodów, kwota poszczególnych rat, Umowa określałaby jedynie kwotę udzielonego kredytu we frankach szwajcarskich oraz przewidywałaby możliwość spłaty rat kredytu we frankach szwajcarskich.

Wbrew stanowisku pozwanej, zachowanie tych dwóch postanowień umowy nie czyni możliwym jej kontynuowanie. Po pierwsze, powodowie nigdy nie otrzymali od Banku kwoty 43 840 CHF, ani jej równowartości ustalonej według obiektywnych kryteriów. Przy wypłacie kredytu pozwana ustaliła kurs waluty jednostronnie w oparciu o swoją Tabelę kursów przy zastosowaniu mechanizmu spreadu walutowego. Następnie, powodowie spłacali kredyt w walucie polskiej. Wpłacane przez nich raty były przeliczane przez pozwaną w oparciu o jej Tabelę kursów, przy zastosowaniu mechanizmu spreadu walutowego. W tych okolicznościach, przy ustaleniu abuzywności klauzul odwołujących się do Tabeli kursów Banku i spreadu walutowego, nie sposób ustalić kwoty pozostałego do spłaty zadłużenia powodów, skoro zarówno wypłacona powodom kwota kredytu, jak i sposób rozliczania wpłacanych przez nich rat był oparty o niedozwolone klauzule umowne. Zasady współżycia społecznego i dobre obyczaje sprzeciwiają się kontynuowaniu umowy przy przyjęciu, że dług powodów wynosił 43 840 CHF, a obecnie do spłaty pozostaje im kwota kredytu wyrażona we frankach szwajcarskich. Zobowiązanie powodów do spłaty kwoty kredytu ustalonej we frankach szwajcarskich w § 2 umowy w sytuacji, w której na podstawie postanowień tej umowy nie wypłacono im uczciwie przeliczonej na walutę polską kwoty kredytu, rażąco naruszałoby ich interes jako konsumenta oraz zasady współżycia społecznego.

W tych okolicznościach, powołana przez pozwanego możliwość spłaty kredytu we frankach szwajcarskich od samego początku nie miała znaczenia dla ustalenia nieważności całej umowy. Nie mogła sama w sobie zdecydować o ważności umowy, skoro postanowienia umowy dotyczące ustalenia kwoty kredytu do wypłaty i jego spłaty nie przewidywały wariantu tylko dla franka szwajcarskiego, a w każdej sytuacji opierały się na przeliczeniu kursu waluty według Tabeli kursów Banku i w oparciu o mechanizm spreadu walutowego. Po wyeliminowaniu z umowy zakwestionowanych postanowień, umowa ta nie spełniałaby wymogów przewidzianych w art. 69 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U.2020.1896 t.j.). Usunięcie z umowy zakwestionowanych klauzul czyniło ją dotkniętą nie dającymi się usunąć brakami, skutkującymi jej nieważnością na podstawie art. 58 § 1 i 2 k.c. Dlatego też Sąd przesłanko ustalił nieważność umowy z dnia 26 listopada 2004 roku.

Stwierdzenie przesłankowo przez Sąd nieważności umowy uprawniało powodów do wystąpienia z roszczeniem o zwrot świadczeń dokonanych w wykonaniu umowy z dnia 26 listopada 2004 roku, jako nienależnych – w oparciu o art. 410§1 i 2 k.c. Tak też Sąd Najwyższy w uzasadnieniu Uchwały składu siedmiu Sędziów z dnia 07 maja 2021 roku. Stronie, która w wykonaniu umowy kredytu, dotkniętej nieważnością, spłaca kredyt, przysługuje roszczenie o zwrot spełnionych środków pieniężnych jako świadczenia nienależnego niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu.

Powodowie domagali się w niniejszej sprawie zasądzenia kwoty 192 063,84 zł jako zwrotu wpłaconych przez nich środków na rzecz pozwanej w związku z realizacją umowy. Kwota ta wynikała wprost z zaświadczenia pozwanego Banku z dnia 21 grudnia 2021 roku, dlatego też Sąd w pkt. 2 wyroku zasądził w/w kwotę wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 16 marca 2022 roku do dnia zapłaty tj. od dnia w którym Sąd doręczył pozwanej pismo zawierające modyfikacje stanowiska powodów.

O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt. 3 wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. obciążając nimi w całości przegrywającą sprawę stronę pozwaną.

R., dn. 16 maja 2022 roku