Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 29 listopada 2023 r., skierowanym przeciwko M. G. (1), M. G. (2) wniosła o zasądzenie na jej rzecz alimentów w wysokości po 2.000,00 zł miesięcznie, wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w terminie płatności którejkolwiek z rat. Jednocześnie wniosła o udzielenie zabezpieczenia poprzez zobowiązanie pozwanego do łożenia na rzecz powódki alimentów w wysokości po 1.700,00 zł miesięcznie, od dnia wniesienia powództwa wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w terminie płatności którejkolwiek z rat.

W uzasadnieniu pozwu pełnomocnik powódki wskazał, iż małżeństwo stron rozwiązane zostało przez rozwód – z wyłącznej winy pozwanego. Władza rodzicielska nad trójką małoletnich dzieci powierzona została powódce. Pozwany odbywał wówczas karę pozbawienia wolności za przestępstwa gospodarcze. Pozwany od czasu rozwodu nie pomaga ani jej ani dzieciom w utrzymaniu. Obecnie pozwany założył nową rodzinę i ma dwójkę małoletnich dzieci. Pozwany pracuje w firmie, która formalnie tylko zarejestrowana jest na jego teściową.

W 2021 r. powódka przeszła ostry zawał mięśnia sercowego, zakończony przeszczepem serca. Obecnie jest na rencie, którą ZUS przyznał jej jako wyjątkowy przypadek, orzekając całkowitą niezdolność do pracy. Renta powódki wynosi 1.445,48 zł, jednak do wypłaty powódka otrzymuje kwotę 1.125,26 zł, albowiem komornik ściąga jej 320,00 zł z tytułu długów pozwanego. Poza rentą, powódka ma do dyspozycji alimenty płacone z Funduszu Alimentacyjnego na syna M. oraz świadczenie wychowawcze. Gdyby nie pomoc rodziny, powódka nie byłaby w stanie się utrzymać i wykupić leków, których przyjmowanie jest niezbędne po przeszczepie serca. Powódka korzysta z pomocy rodziny, starsze dzieci studiują i pracują pomagając matce. Powódka korzysta z samochodu swojego szwagra, jeśli musi wozić syna na treningi piłki nożnej.

W odpowiedzi na pozew (k.42), pozwany wniósł o oddalenie pozwu w całości i oddalenie wniosku o udzielenie zabezpieczenia. W uzasadnieniu prezentowanego stanowiska wskazał, iż przed rozwodem i po rozwodzie sytuacja powódki nie uległa zmianie. Świadczenia rentowe powódka otrzymała w sierpniu 2022 r., a pozew w niniejszej sprawie złożony został dopiero w listopadzie 2023 r. W ocenie pozwanego powódka oparła swoje żądanie na treści art. 60 §2 k.r. i o., jednak pogorszenie sytuacji majątkowej powódki winno być wynikiem orzeczenia rozwodu a tego powódka nie wykazała.

Określenie obowiązku alimentacyjnego nie może doprowadzić do przerzucenia na pozwanego w całości ciężaru utrzymania powódki, w sytuacji gdy do chwili złożenia pozwu, powódka zaspokajała swoje potrzeby z renty w wysokości około 1.600,00 zł. Pomiędzy powódką a pozwanym obowiązywała rozdzielność majątkowa małżeńska, dlatego zajęcie komornicze jakim objęta została renta powódki, nie może dotyczyć jego zobowiązań z okresu małżeństwa.

Pozwany wskazał, iż jest zatrudniony w wymiarze ½ etatu i miesięcznie zarabia 1.800,00 zł, a z wynagrodzenia potrącane ma około 850,00 zł tytułem należności alimentacyjnych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 10 maja 2018 r. (k. 45 akt Sądu Okręgowego w Katowicach o sygn.. XVII C 1783/17), Sąd Okręgowy w Katowicach rozwiązał przez rozwód związek małżeński M. G. (2) i M. G. (1) – z wyłącznej winy M. G. (1). Z ww. związku pochodzi czworo dzieci. W trakcie rozwodu troje było małoletnich.

Wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi wówczas dziećmi stron - P. G., D. G. oraz M. G. (3) sąd powierzył matce, zaś ojcu władzę tą ograniczył do prawa współdecydowania o istotnych sprawach dzieci. Kosztami utrzymania i wychowania małoletnich sad obciążył oboje rodziców i zobowiązał M. G. (1) do łożenia na rzecz P. i D. G. alimentów w wysokości po 600,00 zł oraz na rzecz małoletniego M. G. (3) po 500,00 zł miesięcznie.

Obecnie obowiązek alimentacyjny pozwanego dotyczy wyłącznie małoletniego M. G. (3), albowiem pozostałe dzieci usamodzielniły się i prowadzą własne gospodarstwa domowe. Świadczenia alimentacyjne na rzecz małoletniego M. wypłacane są za pośrednictwem Funduszu Alimentacyjnego (k.30).

M. G. (2), w trakcie rozwodu mieszkała z dziećmi, pozwany przebywał wówczas w Zakładzie Karnym. W trakcie małżeństwa pozwany prowadził firmę, powódka przez około 20 lat pracowała w Urzędzie Skarbowym. Kiedy urodziła dzieci, przestała pracować. W trakcie małżeństwa po urodzeniu dzieci, powódka czasami pracowała na umowę zlecenia, jednak w większości pozostawała na utrzymaniu męża, który zajmował się wszystkimi sprawami finansowymi. Od 2004 r. pomiędzy małżonkami ustalona została rozdzielność majątkowa (k.54).

W trakcie sprawy rozwodowej powódka nie pracowała, gdyż wychowywała 4 dzieci.

Obecnie ww. mieszka z najmłodszym synem w wieku 11 lat, który uczęszcza do klasy (...) Szkoły Podstawowej. Oprócz alimentów otrzymywanych z Funduszu Alimentacyjnego, ww. pobiera na syna świadczenie wychowawcze.

W utrzymaniu małoletniego M. G. (3) wspomagają powódkę starsze dzieci, kupując potrzebne rzeczy lub finansując mu wycieczki.

W 2021 r. powódka przeszła zawał mięśnia sercowego i następnie w (...) Centrum (...) w Z. przeszła transplantację serca. Po przeszczepie co drugi miesiąc przebywała w szpitalu. Na leki wydaje około 300,00 zł miesięcznie.

Orzeczeniem z dnia 22 listopada 2023 r. Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności zaliczył powódkę do znacznego stopnia niepełnosprawności od dnia 4 lipca 2021 r. na stałe (k.63).

Decyzją z dnia 10 sierpnia 2022 r., Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przyznał powódce w drodze wyjątku rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (k.27). Decyzją z dnia 12 stycznia 2024 r. renta została przedłużona do dnia 31 grudnia 2024 r. (k.62). Powódce nie przysługiwała renta z tytułu niezdolności do pracy na ogólnych ustawowych warunkach, albowiem po rozwodzie nie pracowała, jedynie sporadycznie na umowach zlecenia i nie miała wymaganego minimalnego stażu pracy w okresie 5 lat przed przyznaniem prawa do renty.

Wysokość renty powódki wynosi 1.588,44zł. Z renty komornik potrąca około 300,00 zł. Powódka nie wie przez jaki czas potrącenia będą realizowane i jaka jest wysokość zadłużenia.

Czynsz w zajmowanym przez powódkę lokalu wynosi 1.300,00 zł razem z wodą, opłata za energię elektryczną 560,00 zł co 2 miesiące, ogrzewanie ma gazowe. Ww. nie ma zadłużenia w czynszu. Powódka nie ma samochodu, okresowo użytkuje samochód syna lub szwagra by zawieźć najmłodszego syna na treningi.

M. G. (1) mieszka z żoną i dziećmi: 12 letnią córką i 7 miesięcznym synem. Ww. mieszkają w wynajmowanym domu jednorodzinnym od lipca 2023 r. Za czynsz wraz z opłatami pozwany płaci około 3.000,00 zł miesięcznie.

Żona pozwanego przebywa na urlopie macierzyńskim do sierpnia br., wcześniej pracowała w firmie prywatnej.

Firma w której zatrudniony jest pozwany i która jest własnością jego teściowej – J. B., istnieje od października 2022 r. Firma zarejestrowana jest na J. B., jednak faktycznie prowadzi ją żona pozwanego A. G. (1). Ww. firma świadczy usługi tapicerskie i remontowo-budowlane.

W lipcu/sierpniu 2022 r. pozwany przeszedł kurs tapicera finansowany przez PUP. Pozwany zatrudniony jest w wymiarze ½ etatu z wynagrodzeniem w wysokości 1.800,00 zł (k.50, 64).

Dochód firmy wynosi około 5.000,00 zł netto. Zatrudniony jest pozwany i jeszcze jeden pracownik. Pozwany zajmuje się pracami budowlanymi i szukaniem zleceń. Wykonuje też drobne prace budowlane, lecz głównie prace tapicerskie. Pracownik zatrudniony został niedawno głównie do usług meblowych. A. G. (2) wskazała, iż jeśli pozwany pracowałby na cały etat, musiałaby płacić mu większe składki, na co jej nie stać.

W 2023 r. obrót firmy wyniósł około 400.000,00 zł. Koszty miesięczne firmy to około 10.000,00 zł. Nowy pracownik kosztuje około 8 000 - 10 000 zł.

W firmie w której pozwany jest zatrudniony użytkowane są samochody: R. (...) rocznik 2008 lub 2009 oraz P. (...) rocznik 2009 oraz S. (...) rocznik około 2000. Tymi samochodami jeździ głównie pozwany, gdyż J. B. nie ma prawa jazdy. Samochody kupione zostały za gotówkę, po około 15.000,00 zł – 20.000,00 zł. Ubezpieczenie roczne za samochody wynosi po 1.000,00 zł za każdy. Za paliwo pozwany płaci około 1.000,00 zł miesięcznie za wszystkie samochody. Pozwany pracuje przez około 3-4 godziny. Prowadzi głównie usługi tapicerskie, na razie nie ma zleceń z zakresu budowlanki.

W zakładach karnych pozwany łącznie przebywał 6-7 lat z przerwami, z powodu przestępstw gospodarczych. W styczniu 2022 r. został warunkowo zwolniony.

Z tytułu zadłużenia alimentacyjnego względem Funduszu Alimentacyjnego Komornik potrąca pozwanemu 800,00 zł. Zadłużenie pozwanego w Funduszu Alimentacyjnym wynosi ponad 100.000,00 zł, jest to zadłużenie na wszystkie dzieci. Pozwany ma także zadłużenia z działalności gospodarczej, którą prowadził, a także z kredytów za czasów małżeństwa.

Pozwany trenuje triathlon i karate. Wyjeżdża czasem z klubu sportowego jako zawodnik. Treningi sponsorowane są przez firmę teściowej. W klubie triathlonowym składki wynoszą 400,00 zł miesięcznie, a w klubie karate 400,00 zł na pół roku. Firma teściowej także pokrywa składki na zawody, obozy. Wpisowe wynosi około 100-150,00 zł. Na treningach pozwany spędza 1 - 1,5 godziny dziennie. Nie ma dodatkowych dochodów z racji uczestniczenia w zawodach. Pozwany jest zdrowy.

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie zeznań M. G. (2), M. G. (1), zeznań świadka A. G. (1), akt Sądu Okręgowego w Katowicach o sygn. XVII C 1783/17 oraz pozostałej dokumentacji dołączonej do akt.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Zgodnie z art. 60 § 1 i 2 k.r.i o. małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego (§1). Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, Sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku (§2).

Świadczenia alimentacyjne między rozwiedzionymi małżonkami stanowią kontynuację powstałego przez zawarcie małżeństwa obowiązku wzajemnej pomocy w zakresie utrzymania i trwają mimo rozwodu, aczkolwiek w postaci zmodyfikowanej (wyrok SN z dnia 12 września 2001 roku V CKN 445/00).

Małżeństwo jest związkiem dwojga osób, obejmującym w zasadzie całość ich życia. Cel i społeczne znaczenie związku małżeńskiego wymagają, by niektóre konsekwencje jego zawarcia trwały nawet po rozwiązaniu małżeństwa. Jednym z takich skutków jest istniejący w określonych w ustawie przypadkach obowiązek alimentacyjny pomiędzy rozwiedzionymi małżonkami uregulowany w art. 60-61 k.r.i o.

Pozostawienie tego skutku jest ze społecznego punktu widzenia konieczne, gdyż nie dałoby się pogodzić z zasadami współżycia społecznego pozostawienie bez żadnego zabezpieczenia po rozwodzie małżonka potrzebującego pomocy, zwłaszcza tego który nie dał powodu do rozwiązania małżeństwa, a który poświęcił wspólnocie rodzinnej wiele lat swojego życia. Z tych przyczyn ustawodawca utrzymuje obowiązek alimentacyjny po rozwodzie, z tym że uzależnia go od dodatkowych przesłanek oraz w sposób szczególny normuje jego zakres i czas trwania. Przy ocenie, czy jednemu z rozwiedzionych małżonków przysługuje w stosunku do drugiego małżonka prawo do żądania dostarczania mu środków utrzymania, miarodajne jest wyłącznie orzeczenie o winie zamieszczone w sentencji wyroku rozwodowego.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 10 maja 2018 r. orzeczono rozwiązanie związku małżeńskiego powódki z M. G. (1) – z jego winy.

Podstawą do przyznania alimentów dla powódki w niniejszej sprawie pozostaje wyłącznie art. 60 §1 k.r. i o., bowiem §2 cyt. przepisu dotyczy sytuacji kiedy to rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, a taka okoliczność w niniejszej sprawie nie występuje.

Należy zwrócić uwagę, że powódka po rozwodzie nie pracowała, podejmowała pracę wyłącznie sporadycznie i to na podstawie umów zlecenia, dopiero na skutek poważnych problemów zdrowotnych w 2021 r. i finalnie po przeszczepie serca, jej zdolność do samodzielnego zaspokojenia koniecznych potrzeb została istotnie zaburzona.

Jednym z podstawowych elementów uzasadniających żądania przyznania alimentów z art. 60 §1 k.r.i o. jest aby małżonek rozwiedziony znajdował się w niedostatku.

O niedostatku można mówić nie tylko wtedy, gdy dochodzący alimentów nie posiada żadnych środków utrzymania, lecz także i wtedy, gdy osoba ta nie może w pełni zaspokoić swych usprawiedliwionych potrzeb (orzeczenie SN z dnia 28 września 1958r. II CR 817/57).

Powódka zaliczona została do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności i pobiera rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w wysokości 1588,44 zł, z której tytułem zadłużenia Komornik potrąca około 300,00 zł, zatem niewątpliwie powódka znajduje się w niedostatku, co uzasadnia uwzględnienie powództwa co do zasady, jednak nie do wysokości wynikającej z pozwu.

Dokumentacja i wyjaśnienia pozwanego oraz jego żony w zakresie wysokości osiąganych dochodów, nie są dla sądu wiarygodne i częściowo są nielogiczne. Ogół wydatków pozwanego i jego żony, tak z tytułu prowadzonej firmy jak i utrzymania rodziny (wedle oświadczenia A. G. (1) około 10.000,00 zł miesięcznie), dalece przewyższa dowodzone dochody.

W ocenie sądu pozwany ukrywa rzeczywistą wysokość dochodów. Potwierdzeniem tego stanowiska jest rejestracja firmy na teściową czy chociażby oświadczenie A. G. (1), gdzie stwierdziła ona że nie może zatrudnić pozwanego w wymiarze większym niż ½ etatu, gdyż płaciłaby zbyt wysokie składki. Pozwany zatrudniony jest w firmie prowadzonej faktycznie przez jego żonę, w połowie wymiaru czasu pracy z wynagrodzeniem w wysokości 1.800,00 zł, tymczasem inny pracownik zatrudniony od niedawna kosztuje około 8 000 – 10.000,00 zł. Firma też na niewykazanych przez pozwanego zasadach sponsoruje jego treningi i wyjazdy sportowe.

Pozwany oprócz małoletniego M. G. (3), ma na utrzymaniu dwoje dzieci pochodzących z jego związku małżeńskiego, a więc jego oczywiste zobowiązanie wobec M. G. (2) winno tą okoliczność uwzględniać.

Żądana przez powódkę kwota jest zbyt wygórowana, nie tylko ze względu na ww. okoliczności, ale też z uwagi na fakt, iż dochodzona przez powódkę kwota obejmowałaby niemal całość jej koniecznych wydatków.

Sąd ma na uwadze, iż zasądzona kwota nie zaspokoi w całości potrzeb powódki, niemniej jednak, jak już wskazano, powódka jest jedną z czterech osób pozostających na utrzymaniu pozwanego, zatem rozmiar zobowiązań ciążących na pozwanym, tylko z tytułu alimentów, winien być stosownie rozdzielony.

W ocenie sądu wysokość zasądzonego na rzecz powódki świadczenia, jakkolwiek nie zaspakajającego w całości jej żądania, winna w większym zakresie przyczynić się do zabezpieczenia jej potrzeb i umożliwić jej chociażby zakup potrzebnych leków.

Mając powyższe na uwadze sąd zasądził od M. G. (1) na rzecz M. G. (2) alimenty w kwocie po 300,00 zł miesięcznie, poczynając od dnia 29 listopada 2023 roku, z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w terminie płatności którejkolwiek z rat. W pozostałym zakresie sąd powództwo oddalił z podanych wyżej przyczyn. Sąd oddalił również wniosek o udzielenie zabezpieczenia.

Na mocy art. 102 k.p.c. sąd odstąpił od obciążenia pozwanego kosztami postępowania sądowego oraz kosztami procesu i zgodnie z art. 333 §1 k.p.c., wyrokowi w części zasądzającej nadał rygor natychmiastowej wykonalności.