Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 2 października 2023 r. skierowanym przeciwko Ł. M., K. Z. reprezentująca małoletnią N. Z., wniosła o podwyższenie alimentów ustalonych wyrokiem Sądu Rejonowego w Radziejowie na kwotę po 500,00 zł miesięcznie, do kwoty po 1.400,00 zł miesięcznie wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w terminie płatności którejkolwiek z rat, począwszy od września 2022 r.

W uzasadnieniu pozwu matka małoletniej wskazała, iż od urodzenia małoletniej pozwany nie interesował się nią, a jego zaangażowanie w wychowanie córki sprowadzało się do płacenia alimentów. Rodzina pozwanego również nie utrzymuje kontaktów z powódką. Z uwagi na bierność rodzicielską pozwanego, pozbawiony został władzy rodzicielskiej. Miejsce ojca w życiu małoletniej zajął partner K. M. K..

Od czasu ustalenia obowiązku alimentacyjnego pozwanego na kwotę 500,00 zł, sytuacja materialna oraz osobista powódki uległa znaczącej zmianie. Małoletnia wraz z matką w 2017 r. wyprowadziła się na (...), gdzie urodził się też brat powódki pochodzący ze związku jej matki z M. K.. Małoletni J. K. jest dzieckiem niepełnosprawnym, w wieku 2 lat zdiagnozowano u niego autyzm, a powyższa sytuacja odbija się na pozostałych członkach rodziny. Z uwagi na stan zdrowia małoletniego brata powódki, K. Z. nie może podjąć pracy i pobiera świadczenia opiekuńcze. Powódka i jej rodzina żyją na skromnym poziomie. Matka ww. wraz z partnerem spłaca kredyt za mieszkanie. (...) K. Z. prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą osiągając z tego tytułu dochód w wysokości 3.500 – 4.500 zł netto.

Małoletnia powódka od września 2022 r. uczy się w Liceum Ogólnokształcącym, gdzie jest wzorową uczennicą. Nadal uczęszcza za korepetycje z języka angielskiego, matematyki i chemii, a miesięczny koszt korepetycji wynosi łącznie około 600,00 zł. Powódka ma problemu zdrowotne, pozostaje pod stałą opieką Poradni Dermatologicznej, z uwagi na stany depresyjne pozostaje również w terapii.

W odpowiedzi na pozew (k.82), pełnomocnik pozwanego uznał żądanie pozwu o kwoty po 600,00 zł miesięcznie począwszy od dnia 1 listopada 2023 r., w pozostałym zakresie wniósł o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu prezentowanego stanowiska wskazał, iż od czasu ustalenia wysokości alimentów na kwotę po 500,00 zł miesięcznie, również sytuacja pozwanego uległa pogorszeniu. Oprócz małoletniej powódki, pozwany ma na utrzymaniu dwoje pozostałych dzieci, co w skali miesiąca generuje wydatek w wysokości 1.100,00 zł miesięcznie. Ponadto od dwóch lat pozwany cierpi na choroby kręgosłupa, oczu i zatok, przebył również operację obustronną zatok nosa, co powoduje że nie jest w stanie pracować więcej niż w pełnym wymiarze czasu pracy. Z tytułu świadczonej obecnie pracy w firmie swojego ojca, pozwany uzyskuje wynagrodzenie w wysokości 3.600,00 netto. Po opłaceniu alimentów na trójkę dzieci i zabezpieczeniu podstawowych opłat, pozwanemu pozostaje 600,00 zł miesięcznie na wyżywienie. Pozwanego nie stać na zakup ubrań czy kosmetyków, nie ma też środków na opłacenie wakacji.

Pozwany wskazał, iż koszty utrzymania powódki zostały znacząco zawyżone, ponadto powódka z racji wieku nie wymaga dużego zaangażowania jej matki w wychowanie. K. Z. prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z partnerem, a zatem jej sytuacja ekonomiczne jest znacznie lepsza od pozwanego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Małoletnia N. Z. ur. (...) w R., pochodzi z nieformalnego związku (...).

Wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2016 r. (k. 81 akt Sądu Rejonowego w Radziejowie o sygn. III RC 113/15), obowiązek alimentacyjny pozwanego Ł. M. względem powódki określony został na kwotę 500,00 zł miesięcznie, począwszy od dnia 10 września 2015r. w miejsce poprzednio ustalonego na kwotę 400,00 zł miesięcznie, wyrokiem z dnia 28 lutego 2008 r.

Postanowieniem z dnia 9 czerwca 2016 r. Ł. M. pozbawiony został władzy rodzicielskiej nad małoletnią N. Z. (k.9).

K. Z. obecnie nie pracuje, pobiera świadczenie na niepełnosprawnego syna pochodzącego z jej obecnego związku, w wysokości około 3.000,00zł. Świadczenie wypacane będzie do marca, później ww. zamierza podjąć pracę.

K. Z. pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z konkubentem – M. K.. Czynsz w zajmowanym przez ww. mieszkaniu wynosi 1.000,00 zł, energia elektryczna 300,00 zł co 2 miesiąc, gaz 80,00 zł co 2 miesiąc, telefony, internet i tv łącznie 200,00 zł.

K. Z. i M. K. zaciągnęli za pośrednictwem swoich rodziców kredyt na zakup mieszkania o powierzchni 55 metrów. Kredyt wyniósł 186.000,00 zł. Poza tym kredytem, innych zobowiązań nie posiada.

Alimenty na małoletnią N. Z. płacone są za pośrednictwem komornika.

Na rozprawie w dniu 24 stycznia 2024 r. K. Z. wskazała, iż koszty utrzymania małoletniej powódki wynoszą około 1.800-2.000,00 zł miesięcznie.

N. Z. uczęszcza do II klasy Liceum Ogólnokształcącego. Łącznie z obuwiem, butami i mundurkiem wyprawka szkolna kosztowała 1.500,00 zł.

Małoletnia w związku ze stresem związanym ze zmianą szkoły jest pod opieką psychologa i psychiatry, bierze leki na depresję. Małoletnia ma problemy skórne. Konieczne są wizyty u dermatologa. Maści kosztują około 70,00 zł miesięcznie. Wizyty u dermatologa realizowane są przez NFZ a u psychologa prywatnie. Wizyta raz w miesiącu kosztuje 100-150,00 zł.

N. Z. korzysta z korepetycji z matematyki i chemii, zwłaszcza przed sprawdzianami. Za korepetycje K. Z. płaci łącznie około 300,00 zł. Małoletnia dostaje kieszonkowe od konkubenta matki w wysokości 100,00 zł a od matki 150,00 zł.

Ł. M. oprócz małoletniej N. Z. ma na utrzymaniu 2 dzieci w wieku 9 i 11 lat, pochodzących z rozwiązanego w dniu 7 listopada 2022 r. związku małżeńskiego. Alimenty na ww. małoletnich łącznie wynoszą 1.100,00 zł.

Pozwany mieszka z rodzicami. Rodzice ww. posiadają dom o powierzchni 180 metrów, a jego ojciec posiada nieruchomości gruntową o powierzchni około 20 hektarów. Ojciec pozwanego prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług wodno-kanalizacyjnych. Pozwany obecnie pracuje u ojca, w pełnym wymiarze czasu pracy . Wcześniej z uwagi na stan zdrowia nie pracował. Wynagrodzenie pozwanego od stycznia br. wynosi 4.200,00 zł. Miesięcznie 500,00 zł pozwany przekazuje rodzicom na swoje utrzymanie i opłaty mieszkaniowe.

Pozwany szukał innej pracy, lecz nie było to łatwe gdyż wiąże się z dojazdami, a pozwany przemieszcza się skuterem.

Pozwany ma problemy z kręgosłupem i z oczami. Przez 3 lata leczył się ponieważ miał odklejoną siatkówkę. Na swoje leczenie wydaje miesięcznie około 200-300 złotych. Rzadko kupuje sobie kosmetyki lub coś do ubrania. Nie wyjeżdża na wakacje.

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie zeznań K. Z., Ł. M., zeznań świadka M. K., akt Sądu Rejonowego w Radziejowie o sygn. III RC 113/15 oraz pozostałej dokumentacji dołączonej do akt.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Niezbędnym do dokonania rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie było ustalenie sytuacji materialnej stron wobec żądania K. Z. reprezentującej małoletnią N. Z., podwyższenia kwoty zasądzonych alimentów do łącznej sumy po 1.400,00 zł miesięcznie na rzecz uprawnionej, a więc stwierdzenie czy obecna sytuacja materialna stron kwalifikuje się do zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego, wynikającego z art. 138 k.r. i o.

Stosunek alimentacyjny, jako rodzaj stosunku cywilnoprawnego tworzy ścisłą zależność dwu podmiotów, z których jeden ma prawo domagania się dostarczania mu środków utrzymania, a w miarę także środków wychowania, natomiast drugi zobowiązany jest żądanie to zaspokoić. „Dostarczenie środków utrzymania” to w powszechnym rozumieniu zaspokajania normalnych, bieżących potrzeb uprawnionego w postaci: pożywienia, ubrania, mieszkania, opału itp. Obejmuje więc powinność starań o zdrowie uprawnionego, o jego rozwój fizyczny i umysłowy, stworzenie możliwości zdobycia wykształcenia.

Zgodnie z treścią art. 133 §1 k.r.i o. i art. 135 §1 k.r.i o., na obojgu rodzicach spoczywa obowiązek partycypowania w kosztach utrzymania dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Treścią obowiązku alimentacyjnego jest więc dostarczanie uprawnionemu przez zobowiązanego środków utrzymania, a w miarę potrzeby środków wychowania (art.128 k.r.i o.).

Reasumując, istotą obowiązku alimentacyjnego jest stworzenie uprawnionemu normalnych warunków bytowania odpowiadających jego wiekowi czy stanowi zdrowia.

Zgodnie z art. 138 k.r.i o., w razie zmiany stosunków, można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.

Zakres obowiązku alimentacyjnego zależy z jednej strony od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, z drugiej zaś od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można jednoznacznie zdefiniować, ponieważ nie ma jednego stałego kryterium odniesienia. Rodzaj i rozmiar tych potrzeb jest uzależniony od cech osoby uprawnionej. Zakres obowiązku alimentacyjnego wyznaczać będą poszczególne sytuacje uprawnionego i zobowiązanego, konkretne warunki społeczno – ekonomiczne oraz cele i funkcje obowiązku alimentacyjnego (uchwała Pełnego Składu Izby Cywilnej i Administracyjnej Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1987r. CZP 91/86).

Zgodnie z utrwaloną w orzecznictwie zasadą, dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami i to zarówno wtedy gdy żyją z nimi wspólnie jak i wtedy gdy żyją oddzielnie. Oznacza to, że rodzice powinni zapewnić dziecku warunki materialne odpowiadające tym, w jakich żyją sami. Rodzice nie mogą uchylić się od obowiązku alimentacyjnego na tej podstawie, że wykonywanie tego obowiązku stanowiłoby dla nich nadmierny ciężar. Są obowiązani podzielić się z dzieckiem nawet najmniejszymi dochodami (wyrok SN z dnia 6 stycznia 2000r. I CKN 1077/99). Regulując kwestie zobowiązań alimentacyjnych rodziców dzieci, Sąd Najwyższy wskazał nawet na tak daleko idące zobowiązania polegające na tym, iż w szczególnych przypadkach, gdy sytuacja dziecka tego wymaga, rodzice mają obowiązek wyzbywania się posiadanego majątku bądź jego niektórych składników, aby w ten sposób podołać ciążącemu na nich obowiązkowi alimentacyjnemu (uchwała SN z dnia 17 grudnia 1987r. CZP 91/86).

Koszty utrzymania wynikają w głównej mierze z konieczności zapewnienia uprawnionemu mieszkania, wyżywienia, odzieży, leczenia czy też pielęgnacji w chorobie. Zaspokojenie potrzeb dziecka w zakresie wychowania następuje poprzez zapewnienie poza środkami materialnymi osobistej opieki, troski o rozwój fizyczny i umysłowy oraz przygotowanie go do samodzielnej egzystencji w społeczeństwie.

Zgodnie z przywołanym wyżej art. 133 §1 k.r. i o. oboje rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. W świetle natomiast art. 135 §2 k.r. i o. wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie albo wobec osoby niepełnosprawnej, może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego.

Jak ustalono w trakcie przeprowadzonego postępowania, koszty utrzymania małoletniej powódki bez wątpienia uległy zwiększeniu od kwietnia 2016 r. i pozostawienie alimentów na dotychczasowym poziomie nie mogło się ostać, jednakże nie do wysokości jakiej domagała się strona powodowa. Porównanie sytuacji osobistej i materialnej stron obecnie i w roku 2016 r., z uwagi na znaczny upływ czasu jest bezprzedmiotowe.

Koszty utrzymania małoletniej wzrosły w związku z jej rozwojem fizycznym, podjęciem nauki w szkole średniej czy zapewnieniem leczenia dermatologicznego oraz terapii psychologicznej w razie takiej potrzeby.

Niezależnie od zasadności powództwa o podwyższenie alimentów, sąd uznał, iż żądanie podwyższenia alimentów do kwoty po 1.400,00 zł nie znajduje uzasadnienia. Uwzględniając konieczność zapewnienia małoletniej jej uzasadnionych potrzeb, sąd uznał za zasadne podwyższenie wysokości alimentów do kwoty po 800,00 zł miesięcznie. W ocenie Sądu podwyższenie alimentów do tej. kwoty, w odpowiednim zakresie pozwoli K. Z. na realizowanie uzasadnionych potrzeb małoletniej, a jednocześnie będzie możliwe do zrealizowania przez pozwanego.

K. Z. dowodziła, iż miesięczne koszty utrzymania małoletniej są znaczące oraz że jej rodzina żyje na skromnym poziomie. Dowodzone przez ww. środki jakie przeznaczane są wyłącznie na potrzeby małoletniej powódki zdają się przeczyć takiemu stwierdzeniu.

W treści pozwu (k.7) K. Z. wyszczególniła niezmiernie szeroko miesięczne koszty utrzymania powódki, co po zsumowaniu dało kwotę dalece przekraczającą tą, na którą wskazała zeznając na rozprawie w dniu 24 stycznia 2024 r. (k.139v), kiedy ww. wskazała, iż koszty utrzymania małoletniej wynoszą około 1.800 – 2.000,00 zł miesięcznie. W pozwie ww. wskazała, iż korepetycje małoletniej w skali miesiąca kosztują 600,00 zł, na rozprawie w dniu 24 stycznia 2024 r. że 300,00 zł. Suma kosztów utrzymania wskazana w pozwie widocznie przekracza ogólne miesięczne dochody rodziny powódki, dlatego nie wydaje się wiarygodna.

K. Z. do kosztów utrzymania małoletniej wliczyła np. czynsz za mieszkanie. W ocenie sądu jest to składnik, który w kosztach utrzymania dziecka nie powinien się znaleźć. Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 23 marca 2016 r., brak podstaw do wliczania do obowiązku alimentacyjnego kosztów mieszkania i jego utrzymania. W kwocie alimentów należy uwzględnić niejako ryczałtowo koszty zużycia wody, prądu, gazu do gotowania i ogrzania wody użytkowej dla dzieci. Jednak koszt utrzymania i ogrzania mieszkania obciąża rodzica, któremu powierzono wykonywanie władzy rodzicielskiej i zobowiązany jest zapewnić dla siebie takie mieszkanie, które umożliwia pobyt z nim dzieci (I ACa 1755/15). Podobny argument dotyczyć powinien kosztów eksploatacji pojazdu użytkowanego przez matkę powódki itd. Analogicznie zakwalifikować należy wydatki jednorazowe.

K. Z. akcentowała w pozwie nienajlepszą kondycję finansową rodziny, mimo tego wraz z konkubentem miesięcznie ma przekazywać córce 250,00 zł kieszonkowego, 100 – 150,00 zł miesięcznie na kosmetyki, na obrania około 200,00 zł miesięcznie, na hobby 100,00 zł miesięcznie i na rozrywkę – 100,00 zł miesięcznie. Tylko same ww. (nie podstawowe) wydatki wynoszą około 750,00 zł miesięcznie.

Powyższe wskazuje, że mając na uwadze budżet rodziny i wydatki konieczne, matka małoletniej nie tylko nieprecyzyjnie określiła potrzeby córki, ale też biorąc pod uwagę dostępne w rodzinie środki, uplasowała koszty utrzymania powódki na nierzeczywistym poziomie.

K. Z. podała, iż otrzymuje świadczenie w wysokości 3.000,00 zł, jej partner miesięcznie osiąga dochody w średniej wysokości 4.000,00 zł, a alimenty na małoletnią powódkę wynoszą do tej pory 500,00 zł, zatem mało prawdopodobnym jest, przy założeniu że miesięczny dochód rodziny wynosi około 7.500,00 zł, aby koszty utrzymania tylko powódki wynosiły około 2.000,00 zł, zwłaszcza że jej rodzina liczy 4 osoby, jej brat jest osobą niepełnosprawną i wymaga zwiększonych nakładów na swoje utrzymanie, a oprócz podstawowych miesięcznych opłat, rodzina spłaca kredyt mieszkaniowy. Nawet uwzględnienie w ww. rozliczeniu świadczenia wychowawczego, nie wpływa na zmianę przedstawionej kalkulacji.

Zgodnie z art. 135 §3 k.r. i o. na zakres świadczeń alimentacyjnych nie wpływają świadczenia takie jak: świadczenie wychowawcze czy świadczenie Dobry Start. Bez wątpienia mają one jednak wpływ na ocenę rzeczywistych i realnych potrzeb osoby uprawnionej do alimentacji, a tym samym ustalenia kosztów jej utrzymania.

Mając zatem na uwadze fakt, że ww. świadczenia mają bez wątpienia wpływ na ocenę potrzeb uprawnionej, sąd uznał, iż podwyższona wysokość alimentów w połączeniu z ww. świadczeniem (obecnie 800,00 zł), pozwoli K. Z. zabezpieczyć uzasadnione i przynajmniej podstawowe potrzeby małoletniej, dlatego w zakresie przewyższającym kwotę 800,00 zł sąd powództwo oddalił jako nieuzasadnione.

Uwzględnienie powództwa, nastąpiło do poziomu pozwalającego na zabezpieczenie potrzeb powódki w większym wymiarze, a jednocześnie w możliwym do spełnienia przez pozwanego.

Pozwany oprócz powódki ma na utrzymaniu dwoje małoletnich dzieci pochodzących z innego związku, co do których jego łączny obowiązek alimentacyjny określony został na kwotę 1.100,00 zł miesięcznie. Ww. okoliczność nie pozostaje bez znaczenia pod względem ustalenia wysokości zobowiązania pozwanego, albowiem jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 maja 2002 r. (V CKN 1032/010), sam fakt urodzenia się kolejnego dziecka nie pociąga za sobą automatycznie ustania obowiązku alimentacyjnego w stosunku do pozostałych dzieci. Może on ewentualnie wpłynąć na rozmiar istniejącego obowiązku – wysokość rat alimentacyjnych.

W ocenie sądu pozwany posiada odpowiednie predyspozycje, aby pomijając ciążące na nim zobowiązania i stan zdrowia, alimentować powódkę na poziomie 800,00 zł miesięcznie. Pozwany jest osobą młodą, posiada wyuczony zawód, zatem koniecznym jest aby należne powódce alimenty dostosowane były bardziej niż dotychczas do jej potrzeb. Pozwany zawierając związek małżeński i decydując się na posiadanie dwójki kolejnych dzieci, musiał mieć świadomość, że zobowiązany będzie do ich utrzymania obok córki, jaką już posiadał ze związku z K. Z., zatem uwzględniając ogół zobowiązań pozwanego i jego możliwości zarobkowych, sąd postanowił zwiększyć dotychczasowy obowiązek alimentacyjny pozwanego wobec powódki o 300,00 zł miesięcznie.

Sąd ma na uwadze, że łączna kwota zasądzonych alimentów okresowo może nie być wystarczająca do zapewnienia wszystkich wydatków, jednakże zobowiązania ciążące na pozwanym nie mogą pochłaniać większości jego dochodów.

Sąd uwzględnił żądanie pozwu od października 2023 r. kiedy wniesiony został pozew w niniejszej sprawie. Sąd nie stwierdził podstaw do zasądzenia alimentów od września 2022 r. kiedy małoletnia N. Z. podjęła naukę w Liceum Ogólnokształcącym. Skoro w ocenie K. Z., okoliczność ta wówczas wpłynęła na zwiększenie wydatków na córkę, mogła z powodzeniem wnieść powództwo w tym okresie, nie odwlekając tego faktu o kolejny rok.

Mając powyższe na uwadze, sąd zasądził od Ł. M. na rzecz małoletniej N. Z. alimenty w wysokości po 800,00 zł miesięcznie poczynając od 1 października 2023 r. wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia terminu płatności którejkolwiek z rat - w miejsce alimentów orzeczonych wyrokiem Sądu Rejonowego w Radziejowie z dnia 26 kwietnia 2016 r. sygn. akt III RC 113/15. W pozostałej części Sąd powództwo oddalił z podanych wyżej przyczyn. Na mocy art. 102 k.p.c., sąd odstąpił od obciążania pozwanego kosztami postępowania w sprawie i zniósł między stronami koszty zastępstwa adwokackiego.

Na mocy art. 333 §1 k.p.c., sąd nadał wyrokowi w części zasądzającej rygor natychmiastowej wykonalności.