Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UWŁ

Sygnatura akt

II K 52/21

Jeżeli został złożony wniosek o uzasadnienie wyroku jedynie co do rozstrzygnięcia o karze i o innych konsekwencjach prawnych, można wypełnić część 3–8 formularza

1.USTALENIE FAKTÓW

0.1. Wyroki wydane wobec skazanego

Lp.

Sąd, który wydał wyrok albo wyrok łączny

Data wyroku albo wyroku łącznego

Sygnatura akt sprawy

1.

Sad Rejonowy w Chorzowie

18 grudnia 2019 r.

II K 1040/19

2.

Sąd Rejonowy w Gliwicach

07 września 2020 r.

IX K 816/20

3.

Sąd Rejonowy w Chorzowie

17 listopada 2020 r.

II K 715/20

0.1.1.2. Inne fakty

1.2.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 18 grudnia 2019 roku, sygn. akt II K 1040/19, wymierzono skazanemu karę łączną 150 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 20 zł, orzeczono środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 lat z zaliczeniem na poczet tego środka karnego okresu zatrzymania prawa jazdy od dnia 01 sierpnia 2019 roku.

karta karna

44-45 akt II K 715/20

2.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 07 września 2020 roku, sygn. akt IX K 816/20, wymierzono karę 8 miesięcy ograniczenia wolności polegającą na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 (trzydzieści) godzin w stosunku miesięcznym, orzeczono środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych wszelkiego rodzaju na 2 lata – za przestępstwo z art. 244 kk popełnione w dniu 30 czerwca 2020 roku.

odpis wyroku

10

3.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 17 listopada 2020 roku, sygn. akt II K 715/20, wymierzono karę 10 miesięcy ograniczenia wolności polegającą na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 (trzydzieści) godzin w stosunku miesięcznym, orzeczono środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 lat – za przestępstwo z art. 244 kk popełnione w dniu 04 lipca 2020 roku.

32 akt II K 715/20

4.

Skazany mieszka w (...) razem z żoną oraz dziećmi. Zajmują mieszkanie dwupokojowe. Skazany posiada wykształcenie średnie, pracuje w branży budowlanej osiągając około 1.700 zł dochodu, jest zdolny do wykonywania kary ograniczenia wolności. Skazany nie rozpoczął wykonywania żadnej z kar ograniczenia wolności.

notatka z wysłuchania skazanego

6 akt Wo 1034/2020, 9 akt Wo 833/2020

1.2.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

---

nie dotyczy

---

---

1.Ocena Dowodów

0.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.2.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1-4

Dowody wskazane wyżej w pkt 1.2.1

Materiał dowodowy obejmujący dokumenty urzędowe był w pełni wiarygodny. Dokumenty te nie noszą śladów przeróbek, kompilacji czy innych bezprawnych ingerencji w ich merytoryczną treść ani też w ich fizyczną strukturę. Zebrana w sprawie dokumentacja jest pełna i wiarygodna, a żadna ze stron do momentu wydania wyroku łącznego nie zgłaszała w tym względzie żadnych zastrzeżeń. Stąd też omawiany tu materiał dowodowy stał się podstawą ustaleń faktycznych w tej sprawie.

0.1.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

0.2.(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 1.2.1 albo 1.2.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

---

nie dotyczy

---

1.PODSTAWa KARY ŁĄCZNEJ

Lp.

Sąd, który wydał wyrok albo wyrok łączny, data wydania wyroku albo wyroku łącznego i sygnatura akt sprawy

Kary lub środki karne podlegające łączeniu

1.

Sąd Rejonowy w Gliwicach, 07 września 2020 r., IX K 816/20

Kara 8 miesięcy ograniczenia wolności polegająca na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym.

2.

Sąd Rejonowy w Chorzowie, 17 listopada 2020 r., II K 715/20

Kara 10 miesięcy ograniczenia wolności polegająca na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym.

Zwięźle o powodach połączenia kar lub środków karnych z wyjaśnieniem podstawy prawnej

Orzekając wyrokiem łącznym Sąd stosował przepisy kodeksowe obowiązujące w chwili wyrokowania, gdyż ten stan prawny w tej konkretnej sprawie nie kreował sytuacji prawnej skazanego mniej korzystnie, aniżeli przepisy kodeksowe w brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 19 czerwca 2020 roku.

Bezsprzecznie bowiem spośród kar wymierzonych wyrokami jednostkowymi łączeniu podlegały jedynie obie kary ograniczenia wolności. Kara grzywny wymierzona wyrokiem Sądu Rejonowego w Chorzowie w sprawie II K 1040/19 nie podlegała łączeniu z karami ograniczenia wolności (w odniesieniu do problematyki łączenia środków karnych zob. niżej punkt 6).

Tym samym – mając na uwadze także treść art. 81 ust. 2 powołanej ustawy nowelizującej – należało zastosować przepisy kodeksowe w brzmieniu obowiązującym od dnia wejścia w życie tej ustawy, zwłaszcza że oba czyny przestępne także zostały popełnione po wejściu nowelizacji w życie.

Sąd za podstawę prawną orzekania przyjął następujące powiązane ze sobą funkcjonalnie przepisy.

Sąd połączył węzłem kary łącznej obie w/w kary jednostkowe ograniczenia wolności stosując proceduralny przepis art. 569 §1 kpk nakazujący wydanie wyroku łącznego i określający właściwość sądu.

W dalszej kolejności zastosowano art. 91 §3 kk, albowiem oba przestępstwa objęte wyrokami jednostkowymi – gdyby je oceniać w ramach jednego postępowania karnego – składałyby się na ciąg przestępstw. Przepis ten zaś przewiduje, że jeżeli sprawca skazany dwoma lub więcej wyrokami za przestępstwa należące do ciągu przestępstw określonego w art. 91 §1 kk, wówczas orzeczona kara łączna nie może przekroczyć górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, przewidzianego w przepisie stanowiącym podstawę wymiaru kary dla każdego z tych przestępstw.

Zastosowano także art. 85 §1 kk, gdyż przepis ten kreuje podstawę materialnoprawną orzeczenia kary łącznej i określa przesłanki orzeczenia tej kary. Spełnione zostały przesłanki w odniesieniu do obu kar jednostkowych, albowiem oba czyny, za które te kary jednostkowe wymierzono, zostały popełnione zanim zapadł pierwszy, chociażby nieprawomocny wyrok co do któregokolwiek z nich.

Sąd oparł się także na przepisach art. 86 §1 i 3 kk kreujących granice wymiaru kary łącznej ograniczenia wolności i– stosownie do obowiązku określonego w art. 86 §3 kk – określił na nowo postać kary łącznej ograniczenia wolności w myśl art. 34 §1 i §1a pkt 1 kk i art. 35 §1 kk.

1.WYMIAR KARY

Przytoczyć okoliczności, które sąd uwzględnił przy wymiarze kary łącznej

Przyjmując za podstawę prawną omówione wyżej przepisy Sąd wymierzył skazanemu karę łączną 1 roku i 4 miesięcy ograniczenia wolności polegającą na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym.

W materii kary łącznej zarysowały się 3 modele tej kary tj. oparty na zasadzie częściowej absorpcji (najsurowsza kara podlegająca łączeniu pochłania wszystkie pozostałe łączone kary, przy czym dolną granicą wymiaru kary łącznej jest wymiar najsurowszej kary jednostkowej powiększony o 1 miesiąc – argument z art. 86 §1 kk w zw. z art. 34 §1 kk), kumulacji (suma kar) oraz tzw. asperacji, gdzie kara łączna orzekana jest w wymiarze pośrednim pomiędzy opisaną wyżej częściową absorpcją a kumulacją.

Sąd orzekający w pełni podziela i akceptuje stanowisko prezentowane w orzecznictwie, zgodnie z którym zarówno kara łączna oparta na zasadzie absorpcji oraz kara łączna oparta na zasadzie kumulacji są modelami skrajnymi, dla sytuacji zupełnie wyjątkowych (zob. stanowisko Sądu Apelacyjnego w Warszawie wyrażone w uzasadnieniu wyroku z dnia 12 lipca 2000 r., II AKa 171/00 Prokuratura i Prawo z 2001 r., Nr. 2, poz. 21). Takie sytuacje jednakże w niniejszej sprawie nie zachodzą, toteż należało karę łączną ukształtować na zasadzie tzw. asperacji. W ocenie Sądu, a co też należy podkreślić, instytucja kary łącznej w wyroku łącznym jest narzędziem Racjonalizacji karania, a w szerszym zakresie stanowi element kształtowania polityki karnej państwa. Nie jest to – jak się może wydawać – środek do łagodzenia za zaostrzania kar za popełnione przestępstwa. Skazany w wyroku łącznym nie może być premiowany w ten sposób, gdyż idąc takim tokiem rozumowania dojść można prostą drogą do sytuacji absurdalnych, gdy sprawca wielu przestępstw wielokrotnie karany ponosiłby konsekwencje swoich czynów zbliżone, albo wręcz łagodniejsze od sprawcy pierwszy raz karanego. Podobnie nie można zaostrzyć wyrokiem łącznym odpowiedzialności karnej skazanego ponad granice wynikający z poszczególnych wyroków jednostkowych.

Sąd orzekł karę w wymiarze powyżej najsurowszej kary podlegającej łączeniu tj. ponad 10 miesięcy i poniżej sumy kar.

W toku wymiaru kary łącznej Sąd kierował się tak dyrektywami wymiaru kary opisanymi w art. 85a kk jak i pozostałymi opisanymi w art. 53 i nast. kk. Tak w teorii prawa karnego materialnego jak i w praktyce orzeczniczej sądów powszechnych i Sądu Najwyższego ugruntował się pogląd, który Sąd w pełni podziela, że przy orzekaniu kary łącznej w ramach wyroku łącznego uwzględnić należy dyrektywy wymiaru kary określone w art. 53 kk, albowiem brak w tym względzie jakiegokolwiek ustawowego wyłączenia tychże norm. Zarazem sam sposób skonstruowania granic w jakich daną karę łączną można wymierzyć – art. 86 §1 kk in principio, wskazuje na to, że Sąd nie może dokonywać powtórnej oceny stopnia społecznej szkodliwości poszczególnych przestępstw przypisanych skazanemu ani też badać kwestii zawinienia, w tym go stopniować. Natomiast w pełni aktualne pozostają dyrektywy wymiaru kary w odniesieniu do szczególno i ogólnoprewencyjnych celów kary. Te poglądy znajdują jednocześnie umocnienie w obecnie obowiązującym art. 85a kk, przewidującym prymat dyrektyw z zakresu prewencji i celów wychowawczych kary, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Ten ostatni przepis nie wyłącza jednocześnie możliwości sięgania po pozostałe dyrektywy wymiaru kary opisane w art. 53 i nast. kk, a jedynie przewiduje pierwszeństwo czy też szerzej – egzemplifikację wskazanych w nim celów kary jako determinantów kreacji sankcji w wyroku łącznym.

Sąd uwzględnił to, że obie kary połączone węzłem kary łącznej orzeczono za przestępstwa o tej samej kwalifikacji prawnej, popełnione – gdyby je oceniać w jednym procesie karnym – w warunkach ciągu przestępstw. Oba te czyny popełnił skazany w krótkich odstępach czasowych – raptem 2 tygodni. Po tym czasie skazany innych przestępstw nie popełniał, co na obecnym etapie uprawnia do założenia, że – jak się zdaje – zrozumiał on negatywne swoje postępowanie i wyciągnął z obu tych skazań należyte wnioski. Czysto hipotetycznie biorąc, w razie skazania w jednym procesie można zakładać, że wymierzono by skazanemu karę w wysokości odpowiadającej omawianej tu karze łącznej. Postawa skazanego w toku postępowania wykonawczego w sprawach jednostkowych dowodzi, że nie ma on zamiaru uchylać się od wykonania kary i poniesienia konsekwencji prawnych popełnionych przestępstw. Skazany należycie zachowuje się względem kuratora, pozostaje z kuratorem w kontakcie. Skazany nie był dotąd karany pozbawieniem wolności, nie odbywał kary w warunkach penitencjarnych, a charakter popełnionych przestępstw wskazuje, że nie jest sprawcą zdemoralizowanym. 3 popełnione przestępstwa wskazują na jego niepoprawność, lecz jednoczesne zaprzestanie dalszych występków przeciwko porządkowi prawnemu po wydaniu ostatniego badanego wyroku jednostkowego pozwala przyjąć, że u skazanego nastąpiła refleksja nad dotychczasowym postępowaniem, co z kolei pozwala obecnie ostrożnie założyć, że więcej przestępstw skazany nie popełni.

Nie można tu także tracić z pola widzenia charakteru przestępstw, jakich skazany się dopuścił. Nie są to typowe – kryminalne i ciężkie przestępstwa. Sąd w niczym nie obniża rangi czynów przestępnych oskarżonego zdecydowanie je piętnując i nie premiuje skazanego, lecz w toku wymiaru kary łącznej należy zawsze zważyć na to, jakie czyny wiązały się z orzeczonymi łączonymi karami. Surowiej – w kontekście celów wychowawczych i prewencyjnych należy postrzegać sprawcę karanego za ciężkie i poważne czyny kryminalne, a inaczej sprawcę przestępstw o mniejszym ładunku kryminalnym. Uwzględniono także związek przedmiotowy, podmiotowy oraz czasowy pomiędzy popełnionymi przestępstwami.

Zdaniem Sądu kara łączna wymierzona skazanemu, oscylująca i tak wokół górnej dopuszczalnej granicy (raptem 2 miesiące poniżej tej granicy) należycie oddaje całokształt bezprawnej i przestępnej aktywności skazanego. Stanowi przy tym odpowiednie i adekwatne skwitowanie przestępczej działalności skazanego. Przypadek skazanego nie kwalifikował się do orzeczenia kary na zasadzie kumulacji, a to z przyczyn wyżej opisanych. Kara łączna wymierzona w wyroku łącznym spełni swoje funkcje wychowawcze i prewencyjne. Skazany zrozumie, że czas pobłażania się skończył, że sprawy zaszły bardzo daleko i każde kolejne skazanie skutkować będzie karą izolacyjną. Popełnianie przestępstw przez skazanego nie będzie tolerowane i nie będzie tu żadnego pobłażania. Skazany poprzez pracę społeczną w ramach kary łącznej zrozumie, że należy przestrzegać porządku prawnego i stosować się do orzeczeń sądowych i nałożonych nimi zakazów oraz innych ograniczeń. To zaś pozwoli zrealizować omawiane tu cele wychowawczo-prewencyjne kary.

Kara łączna z uwagi na ogólny wymiar jak i bezwzględny charakter będzie dla skazanego sprawiedliwą sankcją, odczuwalną z uwagi na konieczność świadczenia osobistej i nieodpłatnej pracy społecznej w warunkach kontrolowanych. Skazany zatem będzie musiał poświęcić swój czas, aby – przysłowiowo – swoje winy odpokutować i odpracować. Dlatego też zrealizowane zostaną cele represji karnej, co z kolei odwiedzie skazanego od powrotu do przestępstwa.

1.Wymiar Środka karnego

Przytoczyć okoliczności, które sąd uwzględnił przy łącznym wymiarze środka karnego

nie dotyczy

1.Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU łĄCZNym

Zwięźle o powodach uzasadniających inne rozstrzygnięcia z wyroku łącznego, w tym umorzenie postępowania, zaliczenie okresów na poczet kary łącznej

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2

Sąd umorzył postępowanie o wydanie wyroku łącznego w pozostałym zakresie tj. co do połączenia środków karnych w postaci zakazów prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Gdyby rozpatrywać sytuację skazanego wedle przepisów kodeksowych sprzed wejścia w życie nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 19 czerwca 2020 roku, na gruncie art. 85 §3 kk w ówczesnym brzmieniu w zw. z art. 90 §2 kk skazany nie mógłby liczyć na orzeczenie łącznego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, a to wobec faktu, że chronologicznie drugie i trzecie przestępstwo zostały popełnione przez niego w okresie obowiązywania wcześniejszego zakazu, co wyłączało połączenie zakazów orzeczonych w wyrokach opisanych w punktach I, II i III części wstępnej wyroku łącznego. Skazany nie mógłby także liczyć na to, że łączny środek karny – łączący środki orzeczone w wyrokach z punktów II i III części wstępnej wyroku łącznego orzeczony by został w granicach najsurowszego środka jednostkowego tj. zakazu orzeczonego w wyroku opisanym w punkcie III części wstępnej wyroku łącznego. Tym samym aktualny na chwilę wyrokowania stan prawny nie był dla skazanego mniej korzystny, aniżeli stan prawny obowiązujący przed wejściem w życie powołanej nowelizacji.

Na gruncie obowiązującego stanu prawnego pierwszy chronologicznie orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów nie podlegał łączeniu z dwoma późniejszymi z tego względu, że nie zostały spełnione przesłanki opisane w art. 85 §1 kk stosowanym tu odpowiednio z mocy art. 90 §2 kk.

Z mocy art. 90 §2 kk, w sytuacji gdy orzeczono odrębnie kilka środków karnych tego samego rodzaju (tu: 2 środki karne w postaci zakazów prowadzenia pojazdów mechanicznych), należy zastosować odpowiednio przepisy o karze łącznej i orzec łączny środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. W myśl stosowanego tu odpowiednio art. 86 §1 kk sąd wymierza zatem łączny środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w granicach powyżej najsurowszego jednostkowego środka orzeczonego za poszczególne przestępstwa do sumy tychże środków.

Rzecz jednak w tym, że wskutek wydania wyroku łącznego nie jest dopuszczalne wykreowanie gorszej sytuacji prawnej dla skazanego względem stanu zaistniałego na gruncie wyroków, którymi orzeczono poszczególne kary/środki karne podlegające łączeniu. Instytucja wyroku łącznego ma na celu racjonalizowanie karania, a nie zaostrzanie odpowiedzialności karnej skazanego ponad ogólny wymiar penalny wynikający z wyroków jednostkowych.

Wymierzenie zaś łącznego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych skutkowałoby obowiązkiem orzeczenia takiego środka w wyższym wymiarze, aniżeli wynikający z wyroku orzekającego najsurowszy taki środek podlegający łączeniu.

Trzeba od razu zauważyć, że w przepisach Kodeksu karnego oraz Kodeksu karnego wykonawczego brak jest unormowania, które przewidywałoby, że poszczególne zakazy prowadzenia pojazdów wykonywane są w sposób sekwencyjny tj. w czasie wykonywania jednego zakazu prowadzenia pojazdów inne zakazy tego samego rodzaju nie byłyby wówczas wykonywane (zob. podobnie uchwała SN z dnia 26 maja 2020 r., I KZP 13/19, OSNK 2020/6/19). Nie jest dopuszczalne stosowanie tu analogii z przepisów regulujących wykonanie kary pozbawienia wolności, gdyż byłaby to analogia na niekorzyść skazanego. Jedynie art. 43 §2a kk wskazuje, kiedy nie biegną okresy zakazów – co wiąże się z odbywaniem kary pozbawienia wolności (podobnie rzecz się ma w odniesieniu do art. 43 §2b kk). Sytuacja opisana w art. 43 §2a kk albo w art. 43 §2b kk w tej sprawie jednakże nie zachodzi.

W odniesieniu do orzeczonych środków karnych w postaci zakazów prowadzenia pojazdów obowiązuje reguła opisana w art. 43 §2 kk przewidująca, że tego rodzaju zakazy obowiązują od uprawomocnienia się orzeczenia. Na słuszność takich zapatrywań prawnych Sądu orzekającego wskazuje także orzecznictwo, gdzie wprost wskazano, że o ile co do zasady w wyroku łącznym można orzec łączny środek karny, to jednak do momentu wydania prawomocnego wyroku łącznego w tym przedmiocie środki te podlegają odrębnemu wykonaniu według reguł przewidzianych w art. 43 §2, 2a i 3 kk (zob. uchwała SN z dnia 26 maja 2020 r., I KZP 13/19, OSNK 2020/6/19). Sąd Najwyższy wyraźnie wskazał, że art. 43 §2 kk wyklucza możliwość przyjęcia przerwania biegu okresu obowiązywania zakazu z przyczyn innych niż określone w tym przepisie np. z powodu obowiązywania zakazu tego samego rodzaju orzeczonego w innej sprawie.

Stąd też Sąd orzekający doszedł do przekonania, że wydanie wyroku łącznego w omawianej kwestii i orzeczenie łącznego środka karnego pogarszałoby sytuację prawną skazanego względem jego sytuacji wykreowanej wyrokami jednostkowymi, co uzasadniało umorzenie postępowania na podstawie art. 572 kpk w omawianym tu zakresie.

1.KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3

Mając na uwadze ogólną sytuację skazanego ustaloną przez kuratora w toku postępowania wykonawczego w obu sprawach jednostkowych, Sąd doszedł do przekonania, że nie ma podstaw do dodatkowego obciążenia skazanego kosztami postępowania o wydanie wyroku łącznego, zwłaszcza mając na uwadze usprawiedliwione potrzeby rodziny, w tym małoletnich dzieci skazanego. Stąd też zwolnienie w tej materii. Jednocześnie pamiętać trzeba, że postępowanie o wydanie wyroku łącznego wszczęto z urzędu, a nie z wniosku skazanego, co także przemawiało za takim rozstrzygnięciem w materii kosztów procesu.

1.PODPIS